Misskildar tilvitnanir í heimspekinga - Nietzsche: "Guð er dáinn"

Það frábæra við heimspeki er að við getum öll stundað hana. Hver sem er getur spurt heimspekilegra spurninga um raunveruleikann, sannleikann, rétt og rangt og tilganginn með þessu öllu saman, og það gerum við oft, að minnsta kosti í stuttar stundir yfir daginn. Bestu bækurnar, sjónvarpsþættirnir og kvikmyndirnar eru allar litaðar af heimspeki og þær gróðursetja hugmyndir sem sitja lengi eftir að maður lokar bókinni eða skjárinn dofnar í svart.

En jafnvel þó að allir geti stundað heimspeki (lítið „h“), þá er það líka satt að ekki eru allir frábærir í heimspeki (stórt „H“ og sem fræðigrein). Þegar maður lærir heimspeki, þá er aðeins lítill hluti - hluti sem oft er frátekinn fyrir háskóladeildir - að stunda heimspeki. Restin fer í að læra hvað aðrir heimspekingar sögðu og hvers vegna þeir sögðu það. Það er auðvitað skynsamlegt.

Vandamálið er að internetið er fullt af hálflestri og að mestu misskilinni heimspeki. Hún er samsett úr röð tilvitnana - oft í Nietzsche, Rumi eða Camus - rifin úr einni línu af mjög flókinni bók. Það er viska, en úr samhengi og svipt blæbrigðum.

Nietzsche: “Guð er dáinn”

Þessi tilvitnun er miklu öflugri (og er skynsamlegri) þegar maður horfir á hlutana sem koma á eftir: „Guð er enn dauður! Og við höfum drepið hann!"

Þegar öllu er á botninn hvolft snýst þessi tilvitnun í raun alls ekki um Guð - hún snýst um mannkynið, það sem við höfum gert og hvað þessar aðgerðir þýða.

Þegar Nietzsche segir: „Guð er dauður!“ er það ekki sigurklapp drekadrepandi hetju, eða sjálfsögð tilvitnun í krossvopnaðan trúleysingi aftast í kirkjunni. Þetta er meira eins og áhyggjufull hvísl lofræðu. Guð, í þessu tilfelli, vísar til segulpólsins sem við lifðum öll í kringum, en ekki einhverrar skeggjaðra, góðgerðarmyndar goðsagna.

Áður en upplýsingin byrjaði að kynna vísindi og skynsemi fyrir fjöldanum, meinti hugtakið Guð vissu, sannleika, öryggi og tilgang. Hann var alfa og ómega; svarið við öllum spurningum lífsins. Hann var hið frábæra foreldri sem lét heiminn hafa vit. Án Guðs, heldur Nietzsche áfram og segir, það er eins og við séum að falla, án tilfinninga fyrir upp eða niður. Það er ekkert til að grípa í og ​​ekkert sem heldur okkur stöðugt.

„Guð er dáinn“ snýst um hvernig við endurstillum okkur í heimi sem snýst ekki lengur um Guð. Hvernig eigum við að skilja hlutina þegar allar skýringar okkar eru skyndilega horfnar? Takk fyrir.

Átta rökvillur sem erfitt er að koma auga á

Þar sem ég hef mikla ánægju af heimspeki og rökfræði, þá koma hér röð greina tengd þessum fræðum næstu daga. Byrjum á rökfræðinni.

Rökvilla er notkun á ógildum eða gölluðum rökum í rökræðum. Það eru til tvær gerðir af rökvillum: formlegar og óformlegar. Formleg rökvilla lýsir galla í smíði afleiddra röksemda en óformleg rökvilla lýsir villu í rökhugsun.

Í rökræðum er fátt meira pirrandi en þegar maður áttar sig á því að einhver notar slæma rökfræði, en maður getur ekki alveg greint hvað vandamálið er.

Þetta gerist sjaldan með þekktari rökvillum. Til dæmis, þegar einhver í rifrildi byrjar að gagnrýna orðspor hins í stað hugmynda þeirra, vita flestir að þetta er ad hominem árás. Eða, þegar einhver ber saman tvo hluti til að styðja málflutning sinn, en það er ekki skynsamlegt, þá er það rangt jafngildi.

En erfiðara er að koma auga á aðrar rangfærslur. Segðu til dæmis að maður sé að rífast um stjórnmál við vin og hann segir:

„Yst til vinstri eru brjálaðir. Hægri öfgamenn eru ofbeldisfullir. Þess vegna eru réttu svarið í miðjunni."

Jú, það gæti verið satt að hófsemi sé svarið. En þó að tvær öfgar séu til þýðir það ekki að sannleikurinn sé endilega á milli þessara öfga. Sagt betur: Ef ein manneskja segir að himinninn sé blár, en einhver annar segir að hann sé gulur, þýðir það ekki að himinninn sé grænn. Þetta er rök fyrir hófsemi, eða millivegsvillu - þú heyrir það mikið frá fólki sem er að reyna að miðla ágreiningi.

Þegar maður lendir í rifrildum er dýrmætt að geta komið auga á og, ef nauðsyn krefur, kallað fram rökréttar rangfærslur eins og þessa. Það getur verndað mann gegn slæmum hugmyndum. Skoðum nokkur dæmi í viðbót um rökréttar rangfærslur sem erfitt getur verið að koma auga á.

HÖFDAÐ TIL PERSÓNVERNDAR

Þegar einhver hegðar sér á þann hátt sem hefur neikvæð áhrif á (eða gæti haft áhrif á) aðra, en verður síðan í uppnámi þegar aðrir gagnrýna hegðun þeirra, þá er hann líklega að höfða til friðhelgi einkalífsins - eða "hugsaðu um þín eigin mál" - rökvillu. Dæmi:

- Einhver sem keyrir of hratt á þjóðveginum og telur akstur sinn vera sitt eigið mál.

- Einhver sem sér ekki ástæðu til að baða sig eða nota svitalyktareyði, en fer svo um borð í 10 tíma flug.

Orðræða sem ber að varast: "Þú ert ekki yfirmaður mín."  Eða "Hugsaðu um sjálfan þig."

KOSTNAÐARTAPS RÖKVILLA

Þegar einhver heldur því fram að halda áfram aðgerðum þrátt fyrir sönnunargögn sem sýna að um mistök sé að ræða, þá er það oft „sokkinn kostnaðar rökvilla“. Gallaða rökfræðin hér er eitthvað eins og t.d.: „Við höfum þegar fjárfest svo mikið í þessari áætlun, við getum ekki gefist upp núna." Önnur dæmi:

- Einhver sem borðar viljandi of mikið á hlaðborði borðaðu eins og þú getur bara til að fá „peningana virði“.

- Vísindamaður sem vill ekki viðurkenna kenningu sína er röng vegna þess að það væri of sársaukafull eða kostnaðarsamt að gera það.

Tungumál sem þarf að varast: „Við verðum að halda áfram á sömu braut.“ „Ég hef þegar fjárfest svo mikið...“ „Við höfum alltaf gert þetta með þessum hætti, svo við höldum áfram að gera þetta með þessum hætti.

EF-MEÐ-VISKÍ

Þessi rökvilla er nefnd eftir ræðu sem Noah S. “Soggy” Sweat, Jr., fulltrúi Mississippi, hélt árið 1952, um það hvort ríkið ætti að lögleiða áfengi. Rök Sweats um bann voru (um orðað):

Ef þú telur að viskí sé brugg djöfulsins sem veldur svo mörgum vandamálum í samfélaginu, þá er ég á móti því. En ef viskí þýðir olía samtalsins, vín heimspekingsins, „örvandi drykkurinn sem setur vorið í spor gamla herrans á frostlegum, stökkum morgni;“ þá er ég svo sannarlega fyrir það.

Athugið: Ef-við-viskí verður í raun aðeins rökvilla þegar það er notað til að leyna skort á stöðu eða til að forðast erfiða spurningu. Í ræðu Sweat var ef-við-viskí áhrifaríkt orðræðutæki notað til að draga saman tvö samkeppnissjónarmið á áfengi og gera afstöðu sína skýra.

HÁLA BREKKAN

Þessi rökvilla felur í sér að færa rök fyrir afstöðu vegna þess að maður heldur að val á henni myndi koma af stað keðjuverkun slæmra hluta, jafnvel þó að það séu litlar sannanir til að styðja fullyrðinguna. Dæmi:

„Við getum ekki leyft fóstureyðingar því þá mun samfélagið missa almenna virðingu sína fyrir lífinu og það verður erfiðara að refsa fólki fyrir að fremja ofbeldisverk eins og morð.

„Við getum ekki lögleitt hjónabönd samkynhneigðra. Ef við gerum það, hvað er næst? Að leyfa fólki að giftast köttum og hundum?“ (Sumt fólk kom reyndar með þessi rök áður en hjónaband samkynhneigðra var lögleitt í Bandaríkjunum)

Auðvitað koma ákvarðanir stundum af stað keðjuverkun, sem gæti verið slæmt. Hálku brekkan verður aðeins rökvilla þegar engar vísbendingar eru um að keðjuverkun myndi raunverulega eiga sér stað.

Tungumál til að varast: "Ef við gerum það, hvað er þá næst?"

„ÞAÐ ER ENGINN ANNAR KOSTUR“

Breyting á klemmu vandamálinu, þessi rökvilla rökstyður ákveðna afstöðu vegna þess að því er haldið fram að engir aðrir raunhæfir kostir séu í stöðunni. Margaret Thatcher, fyrrverandi forsætisráðherra Bretlands, notaði nákvæmlega þessa línu sem slagorð til að verja kapítalisma, og það er enn notað í dag í sama tilgangi: Jú, kapítalisminn hefur sín vandamál, en við höfum séð hryllinginn sem á sér stað þegar við reynum eitthvað annað, svo það er ekkert val.

Orðræðan sem ber að varast: „Ef ég ætti töfrasprota…“ eða „Hvað ætlum við að gera annað?“

AD HOC RÖK

Tilfallandi röksemdafærsla er í raun ekki rökrétt rökvilla, en það er villandi orðræðuaðferð sem er algeng og oft erfitt að koma auga á. Það gerist þegar kröfu einhvers er hótað með gagnsönnun, þannig að þeir koma með rök fyrir því að vísa frá gagnsönnunum í von um að vernda upprunalegu kröfu sína. Ad hoc fullyrðingar eru ekki hannaðar til að vera alhæfanlegar. Þess í stað eru þær venjulega fundnar upp í augnablikinu.

SNJÓ VERKS RÖKLEYSAN

Þessi rökvilla á sér stað þegar einhver hefur í raun ekki sterk rök, svo þeir henda bara fullt af óviðkomandi staðreyndum, tölum, sögum og öðrum upplýsingum á áhorfendur til að rugla málið, sem gerir það erfiðara að hrekja upprunalegu fullyrðinguna. Dæmi:

Talsmaður tóbaksfyrirtækis sem stendur frammi fyrir heilsufarsáhættu reykinga, en heldur síðan áfram að sýna línurit eftir graf sem sýnir margar aðrar leiðir sem fólk þróar krabbamein og hvernig krabbamein meinvarpast í líkamanum o.s.frv.

Gættum okkur á langdrægum, gagnaþungum rökum sem virðast ruglingsleg.

RÖKVILLA MCNAMARA

Þessi rökvilla, nefnd eftir Robert McNamara, varnarmálaráðherra Bandaríkjanna frá 1961 til 1968, á sér stað þegar ákvarðanir eru teknar eingöngu byggðar á magnmælingum eða athugunum, með hliðsjón af öðrum þáttum. Þessi hugmynd kom fram í Víetnamstríðinu, þar sem McNamara reyndi að þróa formúlu til að mæla framfarir í stríðinu. Hann ákvað að miða við fjölda dauðra í átökum. En þessi „hlutlæga“ formúla gerði ekki grein fyrir öðrum mikilvægum þáttum, svo sem möguleikanum á að víetnamska þjóðin myndi aldrei gefast upp, sama hversu margir væru drepnir.

Hægt er líka ímyndað sér að þessi rökvilla ætti sér stað í læknisfræðilegum aðstæðum. Ímyndaðu þér að lokakrabbameinssjúklingur sé með æxli og ákveðin aðferð hjálpar til við að minnka æxlið en veldur einnig miklum sársauka. Að hunsa lífsgæði væri dæmi um rökvillu McNamara.

Tungumál sem ætti að varast: "Þú getur ekki mælt það, svo það er ekki mikilvægt."

 

Meint hryðjuverk á Íslandi

Ég ætlaði eins og flestir að geysa fram á ritvöllinn þegar fréttir bárust af handtöku meintra hryðjuverkamanna. Fyrstu hugsanir mínar (hugboð) reyndust rangar en ég hélt fyrstu mínútunnar að hér væru um að ræða erlenda hryðjuverkamenn eða erlendan glæpahóp. 

Alls konar hugmyndir komu fram og ákvað ég að halda í reglu mína að bíða í a.m.k. eina viku og sjá hvernig málið myndi þróast. 

Nokkrar staðreyndir birtust nokkurn veginn strax.  Lögreglan hafði fylgst með hópi manna vegna þess að þeir voru að búa til skotvopn með þrívídda prentara. Hún heyrði á tal þeirra með hlerunum en þar kom fram þeir ættu harma að hefna gagnvart lögreglunni, en einn þeirra var ný sloppinn úr varðhaldi. Aðal sakborningurinn neitar allri sök í yfirheyrslum og ættingar segja engin tengsl séu við erlenda hryðjuverka- eða glæpahópa. Meira vitum við ekki.

Spurningin liggur í loftinu, var hér að ræða reiðis tal, fyllerí tal eða alvöru fyrirætlanir? Munum að mennirnir teljast enn vera saklausir uns dómstólar dæma í málinu.

Pólitískar afleiðingar gætu orðið nokkrar, s.s. lögreglulið landsins verði efld, forvirkar rannsóknaheimildir greiningadeildar lögreglunnar víkkaðar og útlendingalöggjöfin hert.

En hvað eru hryðjuverk?

Íslenska wikipedia: Hryðjuverk er umdeilt hugtak án nokkurrar almennt viðurkenndrar skilgreiningar. Algengast er að hryðjuverk sé talið hver sú árás sem af ásetningi er beint gegn almennum borgurum til ógnunar sem framin er í þeim tilgangi að ná fram stjórnmálalegum eða öðrum hugmyndafræðilegum markmiðum. Um það er deilt hverjir fremji hryðjuverk (hvort t.d. ríki geti framið hryðjuverk) og að hverjum þau geti beinst (til dæmis hvort árás á hernaðarleg skotmörk geti verið hryðjuverk). Þarna geta komið upp árekstrar við önnur hugtök á borð við stríð og skæruhernað.

Í landslögum ríkja sem og í þjóðarrétti hefur verið reynt að skilgreina hryðjuverk, til dæmis segir í í íslensku hegningarlögunum í 100. grein m.a:

Fyrir hryðjuverk skal refsa með allt að ævilöngu fangelsi hverjum sem í þeim tilgangi að valda almenningi verulegum ótta eða þvinga með ólögmætum hætti íslensk eða erlend stjórnvöld eða alþjóðastofnun til að gera eitthvað eða láta eitthvað ógert eða í því skyni að veikja eða skaða stjórnskipun eða stjórnmálalegar, efnahagslegar eða þjóðfélagslegar undirstöður ríkis eða alþjóðastofnunar fremur eitt eða fleiri af eftirtöldum brotum...

Þetta er mjög áþekkt skilgreiningu Sameinuðu þjóðanna á hugtakinu.

Hryðjuverkahugtakið hefur breytt nokkuð um mynd á síðari árum, til dæmis með tilkomu öflugra alþjóðlegra hryðjuverkasamtaka sem njóta mikillar hylli á ýmsum svæðum heims eða innan ákveðinna þjóðfélagshópa. Ýmis samtök múslímskra hryðjuverkasamtaka, svo sem al-Kaída og Hamas, hafa valdið miklum mannskaða víða um heim og njóta stuðnings ríkisstjórna í ýmsum löndum, svo sem Sýrlandi og Íran.

Engin hryðjuverk hafa verið framin á lýðveldistímanum á Íslandi. Þetta væri þá fyrsta hryðjuverkatilraunin ef satt reynist. En segjum svo að svo sé ekki, þá er samt ekki vitlaust að gera ráð fyrir þessum möguleika í náinni framtíð. Það er nefnilega svo að heimurinn, með ferðamönnum og innflytjendum, er kominn inn á gafl Íslands og allt það góða og slæma með. Höfum varann á, við tryggjum ekki eftir á eins og segir í auglýsingunni.

 

Fimm lífslexíur Henry Fords

Henry Ford (30. júlí 1863 – 7. apríl 1947) var stofnandi bílaframleiðandans Ford Motor Company 1903 sem var eitt af fyrstu fyrirtækjunum til að notast við færibandavinnslu til að fjöldaframleiða ódýra bíla. Aðferðir þær sem fyrirtæki hans beitti við framleiðslu bifreiða urðu sýnidæmi fyrir nýjar aðferðir og ollu þannig byltingu í efnahagslífi heimsins á 20. öld. Með þessum aðferðum urðu bifreiðar í fyrsta sinn nægilega ódýrar til að verkafólk gæti keypt þær. Fordismi varð almennt hugtak yfir fjöldaframleiðslu, tiltölulega há laun verkafólks samfara lágu verði til neytenda. Henry Ford varð einn af frægustu og ríkustu mönnum heims á sinni tíð.

Skoðanir Ford urðu síðar umdeildar en getur einhver bent á einhverja fræga og gallalausa manneskju? 

Finna má hér að neðan fimm lexíur til að ná árangri sem maður getur lært af Ford:

Lexía 1: Einbeiting er lykillinn að árangri

Þú ert algjörlega ómeðvitaður um möguleika þína vegna þess að þú hefur aldrei einbeitt þér að einu verkefni. Þú eyðir klukkutíma af deginum þínum í þetta, þrjár klukkustundir í það, en þú beinir aldrei allri athygli þinni að einu verkefni.

"Enginn maður lifir sem getur ekki gert meira en hann heldur að hann geti."

Þegar þú einbeitir þér að lífi þínu verða ómöguleikar að möguleikum. Vertu einbeittur; þú getur meira en þú heldur að þú getir!

Lexía 2: Sá sem hættir að læra er gamall

Hugurinn er hræðilegur hlutur að sóa. Við verðum að einbeita okkur að því að læra á þroskaárum okkar, leiða okkur til umhugsunar. Og þegar við höfum lært að trúa megum við aldrei missa þann hæfileika.

Stöðugt símenntun, jafnt í velgengni og ósigri, hvetur til árangurs og heldur okkur ungum. Í dag getum við aukið verulega þekkingargrunninn sem við sækjum lærdóm af - frá óteljandi vinum og fylgjendum sem hafa deilt svipaðri reynslu. Þetta er menntun án kostnaðar en full af verðmætum.

„Sá sem hættir að læra er gamall, hvort sem er tvítugur eða áttræður. Allir sem halda áfram að læra eru ungir." 

Lexía 3: Vertu ekki bara í því að græða peninga

Fólk man ekki eftir Henry Ford eingöngu sem gaur sem þénaði fullt af peningum. Menn minnast hans fyrst og fremst sem manneskjunnar sem gerði færibandið frægt og smíðaði og seldi frábæra bíla.

"Fyrirtæki sem græðir ekkert nema peninga er lélegt fyrirtæki," sagði Ford.

„Ef peningar eru von þín um sjálfstæði muntu aldrei eiga þá. Eina raunverulega öryggið sem maður getur haft í þessum heimi er varasjóður þekkingar, reynslu og getu.“ 

Fyrirtæki sem er helgað þjónustu mun aðeins hafa eina áhyggjur; af hagnaði. Það verður ótrúlega stórt." 

Lexía 4: Hafa ástríðu fyrir því sem þú gerir

Ef þú hefur ekki áhuga á vinnu þinni, þá er kominn tími til að finna nýtt starf! Þó að þú eigir ekki fullkominn vinnudag á hverjum degi, mun það að hafa ástríðu fyrir því sem þú gerir allt meira þess virði. Að uppgötva þessa ástríðu gæti tekið nokkurn tíma, en lífskennsla Henry Ford sýnir að þeir eru þess virði að berjast fyrir.

"Áhugi er bónið sem lætur vonir þínar skína til stjarnanna." 

Lexía 5: Hlustaðu á viðskiptavini þína

Önnur mikilvæg lexía sem Ford kenndi okkur er að hlusta á hvað viðskiptavinir vilja. Nú þýðir þetta ekki að spyrja þá beint. Í frægri tilvitnun vitnaði Ford í sjálfan sig: „Ef ég hefði einfaldlega spurt fólk hvað það vildi, hefði það beðið mig um hraðari hesta."

Aðalatriðið er að lesa á milli línanna. Ef þú ert með samfélagsmiðlareikning skaltu nota hann til að hlusta á endurgjöf (hvað þeir hafa að segja um vöru eða þjónustu þína) og ákvarða hvað viðskiptavinir þínir vilja fá af þjónustunni þinni. Ekki bara nota hann til að markaðssetja fyrirtækið þitt.

 

Það þýðir ekki að rökræða við asna

Eftirfarandi dæmisaga segir okkur hvernig umræðan er orðin á netinu og i þjóðfélaginu almennt. 

EKKI rífast við asna

Asninn sagði við tígrisdýrið:
- "Grasið er blátt".
Tígrisdýrið svaraði:
- "Nei, grasið er grænt."
Umræðan hitnaði og þeir ákváðu að leggja hana fyrir gerðardóm og fóru fyrir ljónið, konungi frumskógarins.
Þegar komið var að skógarrjóðrinu, þar sem ljónið sat í hásæti sínu, byrjaði asninn að hrópa:
- "Hátign, er það satt að grasið sé blátt?".
Ljónið svaraði:
- "Satt, grasið er blátt."
Asninn flýtti sér og hélt áfram:
- "Tígrisdýrið er mér ósammála og stöglaðist á móti og ónáðaði mig, vinsamlegast refsið honum."
Konungur sagði þá:
- "Tígrisdýrinu verður refsað með 5 ára þögn."
Asninn hoppaði glaðlega og hélt leiðar sinnar, sáttur og endurtók:
- "Grasið er blátt"...
Tígrisdýrið sætti sig við refsingu sína, en áður spurði hann ljónið:
- "Yðar hátign, hvers vegna hefur þú refsað mér?, enda er grasið grænt."
Ljónið svaraði:
- "Raunar er grasið grænt."
Tígrisdýrið spurði:
- "Svo hvers vegna ertu að refsa mér?".
Ljónið svaraði:
- „Það hefur ekkert með spurninguna að gera hvort grasið sé blátt eða grænt. Refsingin er vegna þess að það er ekki mögulegt fyrir hugrakka og gáfulega veru eins og þig að eyða tíma í að rífast við asna og koma þar ofan á og trufla mig með þeirri spurningu.“

Versta tímasóunin er að rífast við heimskingjann og ofstækismanninn sem er sama um sannleikann eða raunveruleikann, sem vill aðeins sigur trúar sinnar og sjónhverfinga hugmynda sinna. Aldrei eyða tíma í rök sem meika ekki sens...

Það er til fólk sem, sama hversu mikið af sönnunargögnum og sönnunargögnum við leggjum fyrir það, hefur ekki getu til að skilja, og aðrir eru blindaðir af egói, hatri og gremju, og allt sem þeir vilja er að hafa rétt fyrir sér, jafnvel þótt þeir séu það ekki. Kannist þið ekki við þetta á spjallinu á netinu?

Þegar fáfræðin öskrar þegir greindin. Kyrrð þín og ró er meira virði myndi stóuspekingurinn segja. Held samt að hefja verði rökræðuna við asnann og sjá hvernig hún þróast eins og greina af dæmisögunni. Orð asnans dæma sig hvort sem er að lokum.

Einn frægasti sakamaður Íslandssögunnar - Jón Hreggviðsson

Þegar menn eru nú að rifja upp Guðmundar- og Geirfinnsmálið, sem er líklega frægasta sakamál sögunnar og fjöldi fólks bendlað við málið, sekt eða saklaust, þá rifjast upp annað frægt sakamál, mál Jón Hreggviðssonar. Flestir þekkja sögu hans, eða réttara sagt skáldsögu útgáfuna af honum. Ég verð að viðurkenna að svo er einnig farið um mig. Sagan hans í útgáfu Halldórs K. Laxness í Íslandsklukkunni er eftirminnileg. En þetta er söguleg skáldsaga byggð reyndar á heimildavinnu Halldórs. Hér kemur smá sögulegur fróðleikur um Jón en maður verður að fara í rannsókn til að gera heilstæða sögu af honum en það geri ég ekki hér.

Á vef Þjóðskjalasafn Íslands segir: „Jón Hreggviðsson (f. 1650) bjó árið 1683 á Fellsöxl í Skilmannahreppi, en 1703 á Efri Reyni í Akraneshreppi og var á sama stað þegar jarðabók var tekin í Borgarfjarðarsýslu 1706. Við vitum hvernig hann leit út því Guðmundur Jónsson sýslumaður, sem var honum kunnugur, lýsti Jóni með eftirfarandi hætti á alþingi 1684: „Í lægra lagi en að meðalvexti, réttvaxinn, þrekvaxinn, fótagildur, með litla hönd, koldökkur á hárslit, lítið hærður, skeggstæði mikið, enn nú afklippt, þá síðast sást, móeygður, gráfölur í andliti, snarlegur og harðlegur í fasi.“ Laxness hagnýtir sér þessa sakamannslýsingu og sömuleiðis vitnisburð jarðabókarinnar til að lýsa bæjarstæðinu á Reyni sem skáldið lætur heita Rein.

Jón Hreggviðsson strauk úr haldi frá Bessastöðum þar sem honum var gefið að sök að hafa myrt böðul Guðmundar sýslumann Jónssonar, Sigurð Snorrasson að nafni.

Hittist hann fyrir hér innan lands, skal hann hverjum manni óhelgur, ef hann leitast við að verja sig, og er að ósekju, "hvort hann fær heldur sár, ben eður bana".“

Tímalína

12. október 1683 - Á Hvalfjarðarströnd fannst böðullinn Sigurður Snorrason látinn í læk og var bóndinn Jón Hreggviðsson skömmu síðar dæmdur fyrir að hafa myrt hann.

1586 - Jón Hreggviðsson kom til landsins aftur með konunglegt verndarbréf og leyfi til að skjóta máli sínu til hæstaréttar.

1708:  Jón Hreggviðsson sendi Árna Magnússyni bréf þar sem hann lýsti glímu sinni við réttvísina.

Meira hef ég ekki komist að án þess að fara í rannsókn. Það væri eflaust skemmtilegt að rannsaka sögu hans, án þess að blanda H.K. Laxness í málið. Hér að neðan, í eftirfarandi heimildum, mætti byrja leitina.

Heimildir

• Alþingisbækur Íslands VI, 1640-1662. Reykjavík 1933-1940, bls. 710-713, bein tilvitnun af bls. 711-712.
• Alþingisbækur Íslands VIII, 1684-1696. Reykjavík 1949-1955, bls. 33-35, bein tilvitnum af bls. 35.
• Annálar 1400-1800 I. Reykjavík 1922-1927, bls. 395-396 (Vallaannáll).
• Eiríkur Jónsson, Rætur Íslandsklukkunnar. Reykjavík 1981, bls. 17, 56-63, 82-84.
• Jóhann Gunnar Ólafsson, „Óbótamál Jóns Hreggviðssonar á Rein. Aldarfarslýsing“, Helgafell 2 (1943), bls. 284-296.

 

Auglýst eftir hægri flokki á Íslandi

Hér með er auglýst eftir hægri flokki á Íslandi. Hann er hreinlega ekki til í hreinustu mynd. Á heimasíðu flokksins segir að Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður 25. maí 1929 við samruna Íhaldsflokksins og Frjálslynda flokksins. Jafnframt segir að Sjálfstæðisflokkurinn hefur frá upphafi barist fyrir atvinnufrelsi og frelsi einstaklingsins, afnámi hvers kyns hafta, samvinnu við aðrar þjóðir og fleiri framfaramálum sem hafa haft afgerandi áhrif á hag þjóðarinnar og lagt grunn að þeirri hagsæld sem hún býr við í dag. Hljómar vel en á ekki við um hinn 93 ára öldung sem hefur ekki tekist að halda í við upphafleg gildi sín. Isis facto er það svo.

Ekki hefur verið til alvöru hægri flokkur síðan Hægri grænir voru uppi. Sé alveg tækifæri fyrir slíkan flokk á Íslandi með einstaklings frelsi og áherslu á kapitalískt efnahagskerfi. Svo má bæta við íhaldssöm gildi, sem voru gildi Íhaldsflokksins sem Sjálfstæðisflokkurinn var mótaður úr en ekki má misskilja hugtakið íhaldssemi. Í jákvæðri merkingu þess, merkir það fólk haldi í þau gildi sem hafa farið í gegnum eldskírn reynslunar og þar með sögunnar. Önnur gildi hafa fallið úr gildi, eru ómarktæk og óraunsönn.

Það er alltaf mikið talað niður gildi hægri manna í þjóðfélaginu og í verki sýnir Sjálfstæðisflokkurinn að hann er hægri krata flokkur. Einstaka maður innan flokksins sem virðrar hægri gildi en er jafnharðan púaður niður af krötunum innan flokksins. Enginn í raun vill verja frjálst kapitalískt samfélag (hljómar eins og blótsyrði í munni sumra) og hægri menn feimnir að gangast við króann. En þessi krói heldur öllu gangandi. Velferðakerfinu og sjálfri tröllskessunni, ríkisvaldið.

Hér kemur sprenghlæileg málsgrein úr greininni Saga flokksins á heimasíðu Sjálfstæðisflokksins:

"Lækkun skatta

Sjálfstæðisflokkurinn hafði forystu um að ríkisstjórnin sem tók við eftir alþingiskosningar árið 2003 hefði að einu meginviðfangsefna sinna að lækka skatta á almenning. Skattaumhverfi atvinnulífsins var gert samkeppnishæft við það sem best gerist erlendis og nú var röðin komin að einstaklingunum. Eignaskattur var lagður niður og tekjuskattur lækkaður í áföngum. Niðurfelling eignarskatts kemur sér einkar vel fyrir þá sem skulda lítið eða ekkert í íbúðarhúsnæði sínu en margir eldri borgarar eru í þeim hópi. Tekjuskattslækkun eykur ráðstöfunartekjur allra launþega og er því sú kjarabót sem kemur flestum til góða."

Ekkert af þessu ofansögðu er satt, skattalækkanir flokksins hafa aldrei staðið lengi og ávallt fljótlega hækkaðar aftur eða spánýr skattur settur á. Nýjasta dæmið er hinn blóðmjólkaði einkabíllinn (eigandi bílsíns réttara sagt) en nú á finna leiðir til að búa til skatta á hann. Meiri segja að láta vegfarendur Hvalfjarðarganga sem eru fullgreidd, greiða þau upp á ný.

Hefur einhver gleymt að segja Engeyingnum frá stefnuskrá flokksins og taka silfurskeiðina úr munninum til að segja ha? Það hefur greinilega gleymst að setja í starfslýsinguna um formannsstóllinn að viðkomandi eigi að fylgja hugsjónum og gildum hægrimennskunnar en ekki vera bara real politik og vera í jobbinu fyrir Engeyinga. Til að fylgja gildunum verður stundum að sleppa valdastólum ríkisstjórnar tímabundið og finna sjálfsmyndina aftur. Það hefur bara aldrei gerst.

Núverandi formaður flokksins setur blyðrunarlaust á skattaálögur í samfloti við aðra kratasinnaða flokka sem og fjölgun ríkisstarfsmanna og kjörorðið núverandi ríkisstjórnar er: STÆKKUM BÁLKNIÐ! Annað fínt kjörorð fyrir flokkinn er: VERNDUM SÉRHAGSMUNINA!

Nota bene, íslenskir fjölmiðlar, líkt og í flestum vestrænum ríkjum, sérstaklega í Bandaríkjunum, hallast flestir til vinstri. Hvers vegna skyldi það vera? Er það vegna pólitískt uppeldi í félagsvísindadeild Háskóla Íslands sem útskrifar ný-marxista í hrönnum? Hvaða störf bíða þeirra? Í stjórnsýslunni eða blaðamennskunni,varla nokkuð annað.

Já, ein allherjar kratahugsjón hjá öllum flokkum á Alþingi í dag nema e.t.v. hjá miðjuflokknum Miðflokkurinn sem er yrst til hægri á fjósflóri þingsins, eins skrítið og það er. Ergo sum, enginn hægri flokkur til á Íslandi í dag. 

 

 

Skoðanir mótaðar

Almennt séð gera almennir fjölmiðlar allir ákveðnar grunnforsendur, eins og nauðsyn þess að viðhalda velferðarsamfélagi fyrir hina ríku. Innan þess ramma er nokkurt pláss fyrir skiptar skoðanir og það er alveg mögulegt að helstu fjölmiðlar séu á leið í frjálslynda enda þess sviðs.Reyndar, í vel hönnuðu áróðurskerfi, það er einmitt þar sem þeir ættu að vera. Snjöll leiðin til að halda fólki aðgerðalausu og hlýðnu er að takmarka litróf ásættanlegra skoðana stranglega, en leyfa mjög líflegar umræður innan þess litrófs - jafnvel hvetja til gagnrýnni og andvígari skoðana. Það gefur fólki á tilfinninguna að það sé frjáls hugsun í gangi, á meðan forsendur kerfisins eru alltaf styrktar með takmörkunum sem settar eru á svið umræðunnar. ~Noam Chomsky (Bók: Hvernig heimurinn virkar https://amzn.to/3RTlq08

Fólksfækkunarsprengjan

Já, þú ert að lesa rétt, fólksfækkunar sprengjan segir hér í titli greinarinnar.

Árið 1970 gaf Stanford prófessorinn Paul Ehrlich út fræga bók, The Population Bomb, þar sem hann lýsti hörmulegri framtíð fyrir mannkynið: „Baráttan um að fæða allt mannkynið er lokið. Á áttunda og níunda áratugnum munu hundruð milljóna manna svelta til bana þrátt fyrir hvers kyns hrunáætlanir sem nú er hafist handa.“ Sú spá reyndist mjög röng og í þessu viðtali (sjá hlekkinn hér að neðan) segir Nicholas Eberstadt fræðimaður American Enterprise Institute frá því hvernig við erum í raun að stefna í hið gagnstæða vandamál: ekki nógu mikið af fólki.

 

Í áratugi hafa mörg lönd verið ófær um að halda uppi fæðingartíðni í stað fæðingar, þar á meðal í Vestur-Evrópu, Suður-Kóreu, Japan og, hvað mest ógnvekjandi, Kína. Samfélagsleg og félagsleg áhrif þessa fyrirbæris eru mikil.

Viðtalið er á Uncommon Knowledge: The De-Population Bomb

Dýrabær (Animal Farm) hefur alltaf verið til

Inngangur

Allir þekkja skáldsögu George Orwells "1984" en færri ef til vill söguna Dýrabæ eða á ensku: "Animal Farm."  Fyrri sagan er beinskeytt og segir hlutina eins og þeir gætu gerst en síðari sagan er dæmisaga úr dýraheimi, líkt og heimspekingurinn Esóps kom með.  Báðar fjalla um valdið og spillingunni sem fylgir því. Kíkjum aðeins á söguþráðinn, sem virðist stöðugt vera í gangi hjá mannkyninu.

Söguþráðurinn

Hinn illa rekni bær Manor nálægt Willingdon á Englandi verður fyrir uppreisn frá dýrafjölskyldu sinni vegna vanrækslu af hendi ábyrgðarlausa og alkóhólíska bóndans, herra Jones. Eitt kvöldið heldur hinn upphafni villtur göltur, Gamli Major, ráðstefnu þar sem hann kallar eftir því að mönnum verði steypt af stóli og kennir dýrunum byltingarkenndan söng sem heitir "Beast of England".

Þegar gamli Major deyr, taka tvö ung svín, Snowball og Napóleon, við stjórn og gera uppreisn, reka herra Jones af bænum og endurnefna eignina "Animal Farm". Þeir tileinka sér sjö boðorð dýralífsins, það mikilvægasta er „Öll dýr eru jöfn“. Tilskipunin er máluð með stórum stöfum á annarri hlið hlöðunnar. Snowball kennir dýrunum að lesa og skrifa en Napóleon fræðir unga hvolpa um meginreglur dýrahyggju.

Til að minnast upphafs Animal Farm dregur Snowball upp grænan fána með hvítum klaufum og horni. Matur er nægur og bærinn gengur vel. Svínin lyfta sjálfum sér upp í leiðtogastöður og leggja sérstakan mat til hliðar, að því er virðist vegna persónulegrar heilsu þeirra. Eftir misheppnaða tilraun herra Jones og félaga hans til að endurheimta bæinn (síðar kallaður "Battle of the Cowshed"), tilkynnir Snowball áform sín um að nútímavæða bæinn með því að byggja vindmyllu. Napóleon mótmælir þessari hugmynd og málin komast í hámæli sem ná hámarki með því að hundar Napóleons hrekja Snowball á brott og Napóleon lýsir sig æðsta herforingja.

Napóleon gerir breytingar á stjórnskipulagi búsins og kemur á fót svínanefnd í stað funda sem mun reka búskapinn. Í gegnum ungan grisling að nafni Squealer, segir hann að Napóleon eigi heiðurinn af vindmylluhugmyndinni og heldur því fram að Snowball hafi aðeins verið að reyna að vinna hylli dýranna sér til stuðnings. Dýrin vinna meira með fyrirheit um auðveldara líf með vindmyllunni. Þegar dýrin uppgötva að vindmyllan er hrunin eftir ofsafenginn storm, sannfæra Napóleon og Squealer dýrin um að Snowball sé að reyna að skemma verkefnið þeirra og byrja að hreinsa bæinn af dýrum sem Napóleon sakaði um að hafa átt samleið með gamla keppinaut sínum. Þegar sum dýr rifja upp orrustuna við fjósið, smyr Napóleon (sem var hvergi í bardaganum) smám saman drullu á Snowball að því marki að hann er sagður vera samstarfsmaður herra Jones, jafnvel vísar á bug þeirri staðreynd að Snowball hafi verið veitt verðlaun fyrir hugrekki á meðan hann lýsti ranglega sjálfum sér sem aðalhetju bardagans. "Beasts of England" er skipt út fyrir "Animal Farm", sem söngur sem vegsamar Napóleon, sem er væntanlega að tileinka sér lífsstíl manns ("Comrade Napoleon"), er saminn og sunginn. Napóleon framkvæmir síðan aðra hreinsun, þar sem mörg dýr sem sögð eru hjálpa Snowball í samsæri eru tekin af lífi af hundum Napóleons, sem truflar restina af dýrunum.

Þrátt fyrir erfiðleika sína, eru dýrin auðveldlega friðuð til hlýðnis með andmælum Napóleons um að þau hafi það betra en undir stjórn herra Jones, auk þess sem sauðkindin grenja sífellt „fjórir fætur góðir, tveir fætur slæmir“.

Herra Frederick, nágrannabóndi, ræðst á bæinn og notar sprengiduft til að sprengja upp endurgerða vindmylluna. Þó að dýrin vinni bardagann gera þau það með miklum kostnaði þar sem margir, þar á meðal Boxer vinnuhesturinn, eru særðir. Þrátt fyrir að hann jafni sig á þessu, þá hrynur Boxer að lokum niður þegar hann vinnur við vindmylluna (verandi tæplega 12 ára á þeim tímapunkti). Hann er tekinn á brott í vagni og asni sem heitir Benjamin lætur dýrin vita af þessu. Squealer greinir í kjölfarið frá dauða Boxer og heiðrar hann með hátíð daginn eftir. (Hins vegar hafði Napóleon í raun skipulagt söluna á Boxer til ökumannsins, sem gerði honum og innsta hring hans kleift að eignast peninga til að kaupa viskí fyrir sig.)

Árin líða, vindmyllan er endurbyggð og önnur vindmylla reist, sem gefur bænum góðar tekjur. Hins vegar gleymast hugsjónirnar sem Snowball ræddi um, þar á meðal sölubása með raflýsingu, hita og rennandi vatni, þar sem Napóleon taldi að hamingjusamustu dýrin lifi einföldu lífi. Snowball hefur gleymst, við hlið Boxer, að "nema þeim fáu sem þekktu hann". Mörg dýranna sem tóku þátt í uppreisninni eru dauð eða gömul. Herra Jones er líka dáinn sem við fáum að vita, eftir að hafa „dáið á heimili í öðrum landshluta“. Svínin fara að líkjast mönnum þar sem þau ganga upprétt, bera svipur, drekka áfengi og klæðast fötum.

Boðorðin sjö eru stytt í aðeins eina setningu: "Öll dýr eru jöfn, en sum dýr eru jafnari en önnur". Málefnið "Fjórir fætur góðir, tveir fætur slæmir" er á sama hátt breytt í "Fjórir fætur góðir, tveir fætur betri". Aðrar breytingar fela í sér að klauf- og hornfánanum er skipt út fyrir látlausan grænan borða og höfuðkúpa Gamla Majors, sem áður var sýnd til sýnis, var grafin aftur niður.

Napóleon heldur matarboð fyrir svínin og bændur á staðnum, sem hann fagnar nýju bandalagi með. Hann afnemur iðkun byltingarhefðanna og endurheimtir nafnið "The Manor Farm". Mennirnir og svínin byrja að spila á spil, smjaðra og hrósa hvort öðru á meðan þeir svindla í leiknum. Bæði Napóleon og herra Pilkington, einn af bændunum, spila spaðaásinn á sama tíma og báðir aðilar byrja að berjast hátt um hver svindlaði fyrstur. Þegar dýrin úti horfa á svínin og mennina geta þau ekki lengur greint á milli. Svínin eru orðin hluti af mannfólkinu.

Hverjar eru 7 reglurnar í Animal Farm? Boðorðin eru sem hér segir:

     1. Hvað sem gengur á tveimur fótum er óvinur.
     2. Hvað sem fer um á fjóra fætur, eða hefur vængi,                 er vinur.

       3. Ekkert dýr má vera í fötum.

     4. Ekkert dýr má sofa í rúmi.
     5. Ekkert dýr má drekka áfengi.
     6. Ekkert dýr má drepa önnur dýr.
     7. Öll dýr eru jöfn.

Hver er svo meginboðskapur Animal Farm?

Stóra þema bókarinnar Animal Farm hefur að gera með getu venjulegra einstaklinga til að halda áfram að trúa á byltingu sem hefur verið algerlega svikin. Orwell reynir að leiða í ljós hvernig þeir sem eru við völd – Napóleon og félagar hans – rangfæra lýðræðisloforð byltingarinnar. Animal Farm sýnir þá hugmynd að vald spillir alltaf. Mikil notkun skáldsögunnar á formerkjum, sérstaklega í upphafskaflanum, skapar þá tilfinningu að atburðir sögunnar séu óumflýjanlegir.

Um George Orwell

George Orwell er sagður vera kommúnisti. En bækur hans bera greinilega merki um and-kommúnisma. Hann var greinilega andstæðingur Stalíns.

Í spænsku byltingunni varð Orwell hliðhollur frjálshyggjuhreyfingunni, sem var skipulögð í CNT verkalýðssamtökunum sem voru mjög stór. Hann starfaði í vígasveit POUM (Workers Party of Marxist Unification) sem hafði tilhneigingu til að vera utan við og gagnrýna opinberu kommúnista alþjóðaflokkana þó þeir væru enn skilgreindir sem kommúnistar. POUM var að hluta undir áhrifum frá Búkarín sem hafði verið talsmaður sameiginlegrar framleiðslustýringar launafólks (og var fordæmdur af Lenín fyrir þetta),

Að svo miklu leyti sem „kommúnisti“ nú á dögum er orðinn kenndur við „marxíska leníníska“ hugmyndafræði gamla kommúnistasambandsins og flokka hans, var Orwell and-kommúnisti. En andkommúnisti frá vinstri.

En kommúnisminn virðist hafa 9 líf eins og kötturinn. Hver kynslóðin, vitlausari en fyrri, lærir ekki af sögunni um marxismann og kommúnismann sem eru sitthvora hliðin á sömu myntinni.  Af hverju? Jú menntaelítan hefur tekið þessu vitleysinga stefnu upp á sinn arm og verndar og hlúir að henni í skúmaskotum vestrænu háskólanna undanfarna áratugi. Nú geysast áhangendur háskólaprófessoranna skyndilega fram á sjónarsviðið og boða ný-marxískar kenningar en með nýjum hugtökum sem þýða það sama og gamli marxisminn kenndi. Nú er talað um kúgarann og hinn kúgaða (í stað auðvaldssvíns og öreigann). Sjá má þessa vitleysu í sjálfu musteri kapitalismans, í Bandaríkjunum, undir stjórn Joe Bidens. En einnig í öðrum löndum, þar á meðal Íslandi. 

Lærdómurinn

Lengi lifi einstaklingurinn, með málfrelsi sínu, fundarfrelsi og félagafrelsi sem stundar frjáls viðskipti við hverja sem honum sýnist. Megi hinn almáttugi hrammur ríkisvalds halda sér fjarri einkalífi einstaklings en því miður, er það alls umliggjandi og nær inn á heimili allra. En sem betur fer eru til nógu margir einstaklingar, hér og erlendis, sem halda aftur af ríkisvaldinu og koma í veg fyrir algjörlega kaffæringu frelsisins. Framtíðin er þó ekki björt, með tilkomu gervigreindarinnar sem hjálpar stjórnvöldum að halda lýðnum niðri og þar með kúga hann.

Vörumst fólk sem aðhyllist hugmyndastefnu, sama hvað hún heitir, það fólk hættir að hugsa sjálfstætt og fylgir henni hugsunarlaust. Það lætur hugtök hugmyndastefnunnar réttlæta allt og gera alla aðra sem aðhyllast hana ekki, að óvinum.

Einstaklingsfrelsið er ungt, aðeins 200 ára gamalt í núverandi mynd. Hver segir að það sé ekki hægt að taka það af okkur? Sagan er ekki línuleg þróunin og ákveðin, mannkyninu hefur farið aftur á vissum tímabilinu, nú síðast í covid-faraldrinum en sagt er að framþróun mannkyns hafi stöðvast í fimm ár, hvort sem það er satt eða ekki.

En stóra spurningin er, eru svínin við völdin í dag?