Um landnám Vínlands

Margar tilraunir voru gerðar af norrænum mönnum til að nema Ameríku en þær mistókust vegna þess að landnámsmennirnir voru of fáliðaðir og of langt langt var til Evrópu. Þeir átti í mestu erfiðleikum við að halda sambandi við Grænland allan tímann sem byggð var þar. Fórum yfir landkönnunar- og landnámsskeiðið sem stóð frá 999-1013 sem við vitum af. Nóta bene, Norður-Ameríka datt aldrei úr sambandi við Grændland í yfir fjögur hundruð ára sögu byggðar norrænna manna á Grænlandi.

Fyrsti leiðangur: Telja má að Bjarni Herjólfsson í hafvillu hafi fundið Ameríku fyrstu Evrópumanna. Líklega um 999.  Hann var ekki landnámsmaður. Við heimkomu til Grænlands hefur hann sagt af landgæðum. 

Annar leiðangur: Þá fer Leifur Eríksson, sonur Eiríks rauða, af stað, ekki bara til að kanna, heldur til að nema. Hann fór líklega af stað 1001. Hann setur upp búðir, Leifusbúðir, sem enn má sjá, á Nýfundnalandi og dvelur um vetur. Fyrstu húsakynni Evrópumanna í Ameríku. En svo er haldið heim til Grænlands. 

Þriðji leiðangur: Þorvaldur Eiríkisson leggur af stað í kjölfarið 1002, fer og dvelur í Leifsbúð um veturinn. Næsta sumar er land kannað, líklega til búsetu en snýr til baka í Leifsbúð og dvelur um veturinn. Svo er farið annað leiðangur næsta sumar og hann og finnur bæjarstæði fyrir bæ sinn í Krossnesi (Kellys point, New Campellton) en þar fellur hann fyrir örvum indíána.

Fjórði leiðangur: Þorsteinn Eiríksson leggur svo af stað 1006 en lendir í hafvillur og kemst við illa leik heim til Grænlands.

Fimmti leiðangur: Þorfinnur Karlsefni leggur af stað 1008 um sumarið en nú er reynt alvöru landnám. Um 140-160 manns með í för á þremur skipum. Um haustið sest hann að á Fundyflóa (borgin Saint John). Þar fæðist Snorri Þorfinnsson, fyrstur hvítra manna í Vesturheimi og forfaðir minn af 25 kynslóð.  Illa gengur vegna fæðuskorts, fara líklega svo til New York, versla fyrst og berjast svo við skrælinga.  Vegna sundurþykki er snúið við til baka til Grænlands, en koma við í Labrador og taka tvo frumbyggja drengi með sér til Grænlands.  Kemur til baka til Grænlands 1011 en farið til Íslands 1013.

Sjöttu ferðina fer Freydís Eiríksdóttir á tveimur skipum, líklega 1012. Haft er vetursetu í Leifsbúð, en lætur taka Íslendinga af lífi sem voru á öðru skipinu og snúið við til Grænlands í kjölfarið.

Þar með líkur þessum kafla í landnámi víkinga í Vesturheimi. En það er algjör misskilningur er að þar með hafi sambandið rofnað við meginland Ameríku.  Sjöundi leiðangurinn fór Eiríkur upsi Gnúpsson Grænlandsbiskup 1121.

En líklega héldu Grænlendinga áfram að sigla til Vínlands næstu aldir, á meðan þeir höfðu skipakost. Þeir hafi farið til að útvega sér timbur sem skortur var á í Grænlandi. Hvenær síðasta ferin var farin er ekki vitað. Árið 1347 kom til Íslands skip af Grænlandi og hafði farið til Marklands (mörk = skógur) en hrakist hingað til lands.

Þannig er nokkuð ljóst að Íslendingar og Grænlendingar þekktu til Ameríku í margar aldir og tengslin við Grænland rofnuðu ekki fyrr en á öndvegri 15. öld. Þá var stutt í næstu landnámshryni sem hófst með Kristófer Kólumbus en bloggari hefur ritað um meinta Íslandsför hans 1477.

Á Wikipedíu segir:“ Fyrir miðja 14. öld fór Vestribyggð í eyði. Er talið að tvennt hafi komið til: kólnandi loftslag og ágangur Inúíta að norðan. Upp úr þessu lögðust Norðursetuferðir af. Siglingum frá Noregi fækkaði mjög um sama leyti vegna áhrifa svartadauða þar í landi. Um 1368 fórst Grænlandsknörrinn og lögðust þá af reglulegar siglingar frá Noregi. Árið 1377 dó Álfur biskup og var Grænland biskupslaust eftir það. Árið 1385 hrakti Björn Jórsalafara til Grænlands og dvaldi hann þar í tvo vetur með liði sínu. Árið 1406 hrakti skip til Grænlands með fjölda stórættaðra Íslendinga um borð. Sigldu þeir á brott árið 1410 og spurðist ekki til norrænna manna á Grænlandi eftir það, svo öruggt sé.“

 

Eru Ísraelar að egna Íran í stríð?

Svo virðist vera ef marka má árás þeirra á sendiskrifstofu Írans í Sýrlandi.  Eins og allir vita sem þekkja til málefna utanríkismála, eru sendimenn, diplómatar og aðrir starfsmenn ræðisskrifstofa og sendiráða friðhelgir. Svo á einnig við um bústaði þeirra og bifreiðar. Árás á slíka staði og starfsmenn telst jafngilda árás á viðkomandi ríki. Hvað voru Ísraelmenn þá að pæla? Sumir telja að þeir hafi verið að pota í björninn og láta hann gera árás. Með því þarf Bandaríkin að bregðast við sem bandamaður og úr getur orðið svæðisstríð og jafnvel heimssstyrjöld.   Svo telja Ísraelar a.m.k. sjálfir.

Ríkisstjórn Ísraels kom saman nýlega vegna vaxandi spennu við Íran eftir mannskæða árás á ræðismannsskrifstofu Írans í Sýrlandi. Hefndaheit Írans hefur sett svæðið á  annan enda og vekur ótta um víðtækari átök.

"Stjórnarráðið hittist til að bregðast við yfirvofandi hættu á „yfirvofandi“ árás, í kjölfar loforðs Írans um að hefna árásarinnar sem kostaði líf nokkurra æðstu herforingja. Árásin, sem er sögð hafa verið gerð af ísraelskum F-35 orrustuþotum, lagði írönsku ræðismannsskrifstofuna í Damaskus í rúst með þeim afleiðingum að að minnsta kosti 11 einstaklingar létust, þar á meðal sjö háttsettir liðsmenn íslamska byltingarvarðliðsins (IRGC)." segir í frétt bandaríska blaðsins Sun.

Önnur skýring getur verið að þeir hafi ekki staðist málið er þeir sáu svo háttsett skotmörk í ræðismannaskrifstofunni og "hleypt af, sama hvað". Meðal þeirra sem féllu í árásinni á ræðismannsskrifstofunni var Mohammad Reza Zahedi hershöfðingi, leiðtogi úrvalsliðsins Quds í Líbanon og Sýrlandi. Handbendar Írans, Hezbollah, varaði við afleiðingum þess og sagði að "glæpurinn muni vissulega ekki líðast án þess að óvinurinn fái refsingu og hefnd".

Vaxandi spenna kemur í kjölfar yfirstandandi átaka milli ísraelskra hermanna og íranskra leppa. Hizbollah hefur hert árásir yfir landamæri en uppreisnarmenn Houthi í Jemen hafa truflað verulegar siglingaleiðir. Sérfræðingar vara við því að Íranar kunni að grípa til beinnar eldflaugaárása á Ísrael og hætta á víðtækari átökum.

Íran hefur enga möguleika á að gera innrás í Ísrael vegna fjarlægðar og lönd eru á milli. En hins vegar geta Íranir gert loftárásir á landið og valdið mikinn skaða. Ísraelar áttu í erfiðleikum með frumstæðar eldflaugar Hamas, sem reyndar voru í nágrenninu, en sérfræðingar segja Hezbollah búna fleiri og betri eldflaugar. Íran er mjög öflugt á þessu sviði. Hins vegar ef þeir ákveða að gera árás, þá verður það "allt eða ekkert", því að þeir vita að Ísraelmenn muni svara af fullum þunga. Það þýðir svæðisbundið stríð sem getur þróast í heimsstyrjöld. Eru Íslendingar tilbúnir undir slíkt? Fyrirvarinn getur verið lítill.