Skoðanakannanir og almenningsálitið

Síðan siðmenningin hefur verið til, hafa ríki og valdhafar beitt markvissum áróðri til að móta álit þegna eða borgara. Frá tímum Súmer og Egypta hafa veggmyndir eða ritað mál verið notað til að hafa áhrif á almenning. Síðan þá hefur ýmislegt bæst við í vopnasafn áróðursmeistaranna. Nútímafjölmiðlar og skoðanakannanna fyrirtæki eru markviss notaðir til að dreifa áróðri.

Meistarar meistaranna í nútíma áróðri voru nasistar og kommúnistar sem gerðu þetta að vísindagrein. En það eru ekki bara stjórnvöld sem reyna að hafa áhrif. Einstaklingar og fyrirtæki hafa bæst við og þeir nýta sér tæki eins og skoðanakannanir til að efla málstað sinn. Kíkjum á þetta og athugum hvort eitthvað sé til í þessu.

Fjölmiðlar eru almennt í eigu einkaaðila. Löngum vitað að auðmenn kaupi sér fjölmiðla til að fá jákvæða umfjöllun, líka á Íslandi. Þeir eru þar með ekki hlutlausir né starfsfólk þeirra. Enginn fjölmiðill er algjörlega hlutlaus. Oft eru þeir í liði með hinum eða þessum og skrifa fréttir eða birta skoðanakannanir sem styðja málstaðinn sem þeir styðja.

Fullyrðing mín að skoðanakannanir og fréttir eru notaðar til að móta almenningsálit er þar með rétt. Svo eru þær sem eru leynilegar (til að kanna á bakvið tjöldin, hvort viðkomandi njóti fylgi og ef niðurstaðan er neikvæð, er hún aldrei birt). Það er einhver sem pantar og greiðir fyrir skoðanakönnun. Hann vill væntanlega fá jákvæð svör.

Hlutdrægar spurningar eru oft markvisst notaðar til að fá "rétt svar". Hópurinn sem er spurður e.t.v. einsleitur, þýðið of lítið o.s.frv.

Fyrirtækin sem gera skoðanakannanir um sama viðfangsefni fá mismunandi niðurstöður úr könnunum sínum. Hvers vegna er það svo?

Fullyrðing um þeir sem eru efstir eiga það skilið, því að þeir eiga mest erindi til fólks stenst ekki. Bloggritari get bent á þrjá frambjóðendur til viðbótar en þá sem baða sig í sviðsljósi fjölmiðla sem myndu sóma sér vel á Bessastöðum en þeir fá EKKI tækifæri vegna hlutdrægni fjölmiðla.

Ótímabærar skoðanakannanir eru birtar; framboðsfrestur ekki einu sinni búinn, búa til sigurvegara og tapara. Engar kappræður farið fram. Þeir sem eru þegar baðaðir í sviðsljósinu fá forskot.

Fólk er hjarðdýr, það velur að vera í vinningsliðinu. Í sumum löndum er bannað að birta skoðanakannanir dögum fyrir kosningar. Af hverju?

Eftir að bloggari skrifaði grein sína er gerð skoðanakönnun á Útvarpi sögu. Þar kemur fram að mikil meirihluti hlustenda treystir ekki skoðanakannanna fyrirtækin, en ég tek þá niðurstöðu með miklum fyrirvara eins og allar aðrar skoðanakannanir. Talandi um skoðanakannanir á Útvarpi sögu, þá eru þær ágæt dæmi um óvísindalega skoðanakannanir og oft þar dæmi um mótandi spurningar.

Traustið er farið á fjölmiðlum og á þeim sem hjálpa til við að móta almenningsálitið og stjórnvöldum almennt. Fólk leitar annars staðar að upplýsingum, það sér í gegnum áróðurinn sem leynt eða ljóst er rekinn af ýmsum aðilum. Það leitar á netið í aðrar upplýsingaveitur en fjölmiðla.

Að lokum. Hér er ágæt grein um hvernig kannanir hafa áhrif á hegðun - sjá slóð: How Polls Influence Behavior

Þar segir í lauslegri þýðingu: "Ný rannsókn eftir Neil Malhotra frá Stanfords Graduate School of Business og David Rothschild hjá Microsoft Research, sýnir að sumir kjósendur skipta í raun um lið (eftir niðurstöður skoðanakannanna) í viðleitni til að finnast þeir vera samþykktir og vera hluti af sigurliði. En rannsóknin kemst líka að þeirri niðurstöðu að meiri fjöldi kjósenda sé að leita að "visku mannfjöldans" þegar þeir meta niðurstöður skoðanakannana og að álit sérfræðinga skipti þá meira máli en jafningja þeirra."

Sum sé, ef sérfræðingurinn segir þetta, þá er það frekar rétt en það sem jafningi minn segir. Hvað er þá eftir af "eigin vali" kjósandans þegar hann lætur aðra stjórna vali sínu?

 

Frægasta og afdrifaríkasta ræða miðalda loksins á íslensku - Ræða Úrbans II

Eins og þeim er kunnugt sem fylgjast með bloggfærslum mínum, skrifa ég um allt milli himins og jarða og helst um það sem mér finnst annað hvort vanta í umræðuna eða skrifa mig til skilnings en það síðara á við um hér.

Ég hef þýtt margar frægar ræður sem hafa breytt mannkynssögunni eða verið tengdar henni. Hér kemur ein fræg ræða, ræða Úrbans II sem hvatti til krossferða, sem ég vissi af en hef aldrei lesið sjálfur eða séð íslenskaða. Kannski er hún til einhvers staðar á íslensku, skiptir engu, hér kemur þýðing mín.

En vandinn er að til eru sex útgáfur af ræðu Úrbans II. Hér kemur ein... eða fleiri, eftir því hvort ég nenni að þýðar þær allar. Innihald ræðunnar skiptir hér höfuðmáli, kannski ekki hvaða útgáfa hennar er hér þýdd.

En hér er hún:

Heimildabók miðalda:

Úrban II (1088-1099):

Ræða haldin við Council of Clermont, 1095 - Sjá slóðina: Medieval Sourcebook: Urban II (1088-1099): Speech at Council of Clermont, 1095 Six Versions of the Speech

Árið 1094 eða 1095 sendi Alexios I Komnenos, keisari Býsans, boð til páfans, Urban II, og bað um aðstoð frá vestrinu gegn  Selúk-Tyrkjum, sem tóku næstum alla Litlu-Asíu frá honum. Í ráðinu í Clermont ávarpaði Urban mikinn mannfjölda og hvatti alla til að fara til hjálpar Grikkjum og endurheimta Palestínu frá yfirráðum múslima. Gerðir ráðsins hafa ekki varðveist, en vér höfum fimm frásagnir af ræðu Urbans sem skrifaðar voru af mönnum sem voru viðstaddir og heyrðu hann.

Útgáfurnar eru eftir:

• Fulcher of Chartres: Gesta Francorum Jerusalem Expugnantium.
• Munkurinn Róbert: Historia Hierosolymitana.
• Gesta Francorum [Verk Franka].
• Balderic frá Dol.
• Guibert de Nogent: Historia quae citur Gesta Dei per Francos.
• Úrban II: Leiðbeiningarbréf, desember 1095.

1.Fulcher of Chartres

[adapted from Thatcher] Here is the one by the chronicler Fulcher of Chartres. Note how the traditions of the peace and truce of God - aimed at bringing about peace in Christendom - ties in directly with the call for a Crusade. Does this amount to the export of violence?

Kærustu bræður: Ég, Urban, hvattur af neyð, með leyfi Guðs yfirbiskups og preláts yfir allan heiminn, er kominn til þessara svæða sem sendiherra með guðlegri áminningu til yðar, þjóna Guðs. Ég vonaðist til að finna yður eins trúan og eins vandlátan í þjónustu Guðs og ég hafði ætlað þér að vera. En ef það er í þér einhver vansköpun eða skökk sem stangast á við lögmál Guðs, með guðlegri hjálp mun ég gera mitt besta til að fjarlægja það. Því að Guð hefur sett yður sem ráðsmenn yfir fjölskyldu sinni til að þjóna henni. Sælir munt þér vera ef hann finnur yður trúan í ráðsmennsku þinni. Þið eruð kallaðir hirðar; sjáðu að þið komir ekki fram sem leiguliðar. En verið sannir hirðar, með skúrka yðar alltaf í höndum þínum. Far þér ekki að sofa, heldur gæt yðar á öllum hliðum hjörðarinnar, sem þér er falin. Því að ef úlfur flytur einn af sauðum þínum fyrir kæruleysi þitt eða vanrækslu, munu þér örugglega missa launin sem Guð hefur lagt fyrir yður. Og eftir að þér hefur verið beisklega barinn með iðrun vegna galla þinna, þá muntu verða ofboðslega yfirbugaður í helvíti, dvalarstað dauðans. Því að samkvæmt fagnaðarerindinu eruð þér salt jarðarinnar [Matt. 5:13]. En ef þér bregst skyldu þinni, hvernig, má spyrja, er hægt að salta það? Ó, hversu mikil þörfin á að salta! Það er sannarlega nauðsynlegt fyrir yður að leiðrétta með salti viskunnar þetta heimska fólk, sem er svo helgað ánægju þessa heims, til þess að Drottinn, þegar hann vill tala við þá, finni þá rotna af syndum sínum ósöltuð og illa lyktandi.  Því að ef hann finnur orma, það er syndir, í þeim, vegna þess að þér hefur vanrækt skyldu yðar, mun hann skipa þeim einskis virði að kasta þeim í hyldýpi óhreinna hluta. Og vegna þess að þér getur ekki endurheimt honum mikla missi hans, mun hann örugglega fordæma yður og reka yður frá kærleiksríkri návist sinni. En sá sem beitir þessu salti ætti að vera skynsamur, forsjáll, hófsamur, lærður, friðsamur, vakandi, guðrækinn, réttlátur, sanngjarn og hreinn. Því hvernig geta fáfróðir kennt öðrum? Hvernig geta hinir lauslátu gert aðra hógværa? Og hvernig geta hinir óhreinu gert aðra hreina? Ef einhver hatar frið, hvernig getur hann þá gert aðra friðsama? Eða ef einhver hefur óhreinkað hendur sínar með ljótleika, hvernig getur hann hreinsað óhreinindi annars? Við lesum líka að ef blindur leiðir blindan munu báðir falla í skurðinn [Matt. 15:14]. En leiðréttið ykkur fyrst, til þess að þér getir, laus við ásakanir, leiðrétt þá sem þér eru undirorpnir. Ef þið viljið vera vinir Guðs, þá gerið með glöðu geði það sem þið vitið að mun þóknast honum. Sérstaklega verður þér að láta öll mál sem snerta kirkjuna stjórnast af kirkjulögum. Og gætið þess að símónía festi ekki rætur meðal yðar, svo að bæði þeir sem kaupa og þeir sem selja [kirkjuembættin] verði barðir með plágum Drottins um þröngar götur og hraktir inn á stað tortímingar og ruglings. Haltu kirkjunni og prestunum í öllum sínum stigum algjörlega lausum við veraldlega valdið. Sjáið til þess að tíund, sem Guði tilheyrir, sé tryggilega greidd af allri afurð landsins; lát þá hvorki selja né halda eftir. Ef einhver grípur biskup skal meðhöndla hann sem útlaga. Ef einhver tekur eða rænir munka, eða klerka eða nunnur, eða þjóna þeirra, eða pílagríma eða kaupmenn, þá sé hann bölvaður. Látið reka ræningja og kveikjumenn og alla vitorðsmenn þeirra úr kirkjunni og sýkna. Ef manni sem gefur ekki hluta af eign sinni sem ölmusu er refsað með helvítis fordæmingu, hvernig á þá að refsa þeim sem rænir öðrum eignum hans? Því svo fór um ríka manninn í fagnaðarerindinu [Lúk 16:19]; honum var ekki refsað af því að hann hafði stolið hlutum annars, heldur af því að hann hafði ekki notað vel það sem hans var.

"Þú hefur lengi séð þá miklu óreglu í heiminum sem þessi glæpir valda. Það er svo slæmt í sumum héruðum þínum, er mér sagt, og þú ert svo veikburða í réttarfarinu, að maður getur varla farið með. veginn dag eða nótt án þess að verða fyrir árás ræningja, og hvort sem er heima eða erlendis er hætta á að maður verði rændur með valdi eða svikum. Þess vegna er nauðsynlegt að endurtaka vopnahléið, eins og það er almennt kallað, sem lýst var yfir. fyrir löngu síðan af vorum heilögu feðrum. Ég áminn og krefst þess að þið, hver og einn, reynið mjög að halda vopnahléinu í ykkar biskupsdæmi. Og ef einhver verður leiddur af yfirlæti sínu eða hroka til að rjúfa þetta vopnahlé, með valdi Guðs og með lögum þessa ráðs skal hann sýknaður."

Eftir að þessum og ýmsum öðrum málum hafði verið sinnt, þökkuðu allir sem viðstaddir voru, klerkar og fólk, Guði og féllust á tillögu páfans. Þeir lofuðu allir dyggilega að halda skipanirnar. Þá sagði páfi, að í öðrum heimshluta væri kristnin að þjást af ástandi, sem væri verra en það, sem nú var nefnt. Hann hélt áfram:

"Þrátt fyrir, Guðs synir, hafið þið lofað ákveðnara en nokkru sinni fyrr að halda friðinn sín á milli og varðveita réttindi kirkjunnar, þá er enn mikilvægt verk fyrir ykkur að vinna. Nýlega kviknað af guðlegri leiðréttingu, verðið þið að beittu styrk réttlætis þíns til annars máls, sem snertir þig jafnt og Guð, því að bræður þínir, sem búa fyrir austan, þurfa á hjálp þinni að halda, og þú verður að flýta þér að veita þeim þá aðstoð, sem þeim hefur oft verið heitið. , eins og flestir hafa heyrt hafa Tyrkir og Arabar ráðist á þá og hafa lagt undir sig yfirráðasvæði Rúmeníu [gríska heimsveldisins] allt vestur að strönd Miðjarðarhafs og Hellespont, sem er kallaður Armur heilags Georgs. Þeir hafa hertekið meira og meira af löndum þessara kristnu og hafa sigrað þá í sjö orrustum. Þeir hafa drepið og hertekið marga, og hafa eyðilagt kirkjurnar og eyðilagt heimsveldið. Ef þér leyfir þeim að halda þannig áfram um stund með óhreinleika, þá verða trúir Guðs mun víðar fyrir árásum þeirra. Af þessum sökum bið ég, eða réttara sagt Drottinn, ykkur sem boðbera Krists að birta þetta alls staðar og sannfæra allt fólk af hvaða stigi sem er, fótgönguliðar og riddarar, fátækir og ríkir, til að bera hjálp til þessara kristnu manna og að eyða þessum viðbjóðslega kynstofni úr löndum vina okkar. Ég segi þetta við þá sem eru viðstaddir, það átti líka við þá sem eru fjarverandi. Þar að auki skipar Kristur það.

"Allir sem deyja á leiðinni, hvort sem er á landi eða sjó, eða í bardaga gegn heiðingjum, munu fá tafarlausa fyrirgefningu synda. Þetta gef ég þeim fyrir kraft Guðs sem mér er falið. Ó, hvílík svívirðing ef svo er. fyrirlitinn og auðmjúkur kynþáttur, sem dýrkar illa anda, ætti að sigra fólk, sem hefur trú á almáttugan Guð og er gert dýrlegt með nafni Krists!Með hvaða svívirðingum mun Drottinn yfirbuga okkur, ef þú hjálpar ekki þeim, sem með okkur, játa kristna trú!Látum þá sem hafa verið óréttlátir vanir að heyja einkastríð gegn hinum trúuðu ganga nú gegn vantrúum og enda með sigri þetta stríð sem hefði átt að hefjast fyrir löngu. Þeir sem lengi hafa verið ræningjar, verða nú riddarar. Þeir sem hafa barist gegn bræðrum sínum og ættingjum berjist nú á almennilegan hátt gegn villimönnum. Þeir sem hafa þjónað sem málaliðar fyrir lítil laun fá nú eilífa launin. Leyfðu þeim sem hafa verið að þreyta sig. bæði á líkama og sál vinna nú að tvöföldum heiður. Sjá! hér til hliðar munu vera sorgmæddir og fátækir, þar á meðal auðmenn; hinum megin, óvinir Drottins, þar á meðal vinir hans. Látið þeir, sem fara, eigi leggja af ferðinni, heldur leigi lönd sín og innheimta fé til útgjalda sinna; Og um leið og veturinn er liðinn og vorið kemur, þá skal hann leggja ákaft á leiðina með Guð að leiðarljósi."

 

Heimild:

Bongars, Gesta Dei per Francos, 1, pp. 382 f., trans in Oliver J. Thatcher, and Edgar Holmes McNeal, eds., A Source Book for Medieval History, (New York: Scribners, 1905), 513-17

 

TikTok loftförin og önnur óþekkt loftför

TikTok förin

Það varð frægt um árið þegar svo kölluð Tik Tok loftförin (hvað það á að kalla svona fyrirbrigði) komu upp á yfirborðið en bandaríski flugherinn birti myndbönd af eltingaleik herþota þeirra við þessi óþekktu för. Í fyrra fóru fram yfirheyrslur yfir sérfræðingum á þessu sviði og ótrúlegir hlutir voru afhjúpaðir.

Áður var þetta sérsvið "furðufugla", sérvitringa, sem enginn alvöru fjölmiðill tók alvarlega. En samsæriskenning getur bæði verið sönn eða ósönn. Við erum rétt að uppgötva alheiminn en talið er að um tveir milljarða vetrabrauta séu til, þ.e. sem eru sjáanlegar. Margt sem við vitum ekki eða skiljum. Efasemdir eru núna um bing bang - mikla hvell kenninguna þessa daganna.

En kíkjum á TikTok fyrirbrigðið sem kom upp á yfirborðið (af hverju er flugherinn að birta þetta núna þegar hann hefur verið í afneitun síðan Roswell atvikið átti sér stað 1947?).

TikTok geimskipa tilvikið vakti mikla athygli árið 2020 og rataði meira segja í íslenska fjölmiðla sem er ekki vanalegt. Hins vegar er mikilvægt að hafa í huga að það eru engar trúverðugar vísbendingar sem styðja þá hugmynd að TikTok myndbandið hafi sýnt geimskip eða UFO frá geimnum, bara óþekkt loftfar sem fór á ógnarhraða um láð og leg!

TikTok myndbandið sem um ræðir sýndi hraðvirkan, óþekktan hlut sem tekinn var upp af flugmönnum bandaríska sjóhersins. Tækjabúnaður herþota er orðinn það góður, að hlutir sem sáust ekki áður, sjást núna með nýrri tækni. Bandaríska varnarmálaráðuneytið staðfesti síðar að myndbandið væri örugglega tekið af sjóhernum og að hlutirnir sem sáust á myndböndunum væru „óþekkt loftfyrirbæri“ (UAP). Hugtakið „UAP“ er notað til að lýsa óþekktum hlutum á himni sem hafa ekki augljósa skýringu, en það þýðir ekki endilega að geimvera sé til staðar sem stýrir!

Í stuttu máli sýnir TikTok myndbandið óþekkt fyrirbæri úr lofti, en eðli hlutarins er enn óþekkt og það er ekki nákvæmt að flokka það endanlega sem geimskip eða UFO (FFH) í skilningi geimveru uppruna. Vísindamenn og vísindamenn halda áfram að rannsaka slík atvik til að skilja og flokka þessi fyrirbæri betur.

það eru fjölmargar mögulegar skýringar en að þetta sé geimveru fyrirbrigði, þar á meðal náttúrufyrirbæri, manngerðir hlutir og sjónblekkingar. Kíkjum á nokkrar nátttúrulegar skýringar.

FFH = Fljúgandi furðuhlutur eða UFO.

ÓLF = Óþekkt loftfyrirbæri eða UAF sem kemur í stað UFO.

Náttúrlegar skýringar á ÍLF (e. UFP)

Hér fær bloggritari hjálp frá ChatGPT. Náttúrufyrirbæri. Ákveðin fyrirbæri í andrúmslofti og himnum geta skapað óvenjulegar sýnir sem gætu verið rangtúlkaðar sem óþekkt fljúgandi fyrirbæri. Þetta felur í sér loftsteina, frávik í andrúmslofti eða óvenjulegar skýjamyndanir.

Manngerðir hlutir. Stundum er hægt að bera kennsl á herflugvélar, tilraunaflugvélar, dróna og aðra manngerða hluti, sérstaklega þegar þeir fljúga á miklum hraða eða sýna óhefðbundið flugmynstur.

Sjónblekkingar. Ýmsar sjónræn áhrif, svo sem spegilmyndir, ljósbrot og speglanir, geta skapað sjónskekkjur sem geta verið skynjaðar sem óþekktir fljúgandi hlutir.

Blöðrur og lítil óstíf loftför. Stórar blöðrur, loftbelgir eða önnur loftborin mannvirki geta virst ókunnug eða undarleg, sérstaklega við ákveðnar birtuskilyrði, sem gerir þá að hugsanlegum frambjóðendum fyrir FFH-sýn.

Gervihnettir og geimrusl. Gervitungl, eldflaugastig og annað geimrusl geta verið sýnilegt frá jörðu og getur verið rangt fyrir óþekktum hlutum sem fara um himininn.

Gabb og rangtúlkanir. Sumar FFH-sýnir eru vísvitandi gabb eða rangtúlkanir á hversdagslegum atburðum. Í sumum tilfellum getur fólk viljandi búið til rangar FFH-skýrslur til athygli eða skemmtunar.

Óhefðbundin flugvél. Óhefðbundin eða rangt flokkuð herflugvél, drónar eða tilraunafrumgerðir gætu verið rangt greindar fyrir FFH vegna einstakrar hönnunar þeirra og getu.

Gerðir "geimskipa"

Þegar fólk greinir frá því að sjá UFO (óþekkta fljúgandi hluti) eða óþekkt loftfyrirbæri (UAP), ber að hafa í huga að hugtakið "UFO" þýðir ekki endilega geimveru uppruna; það þýðir einfaldlega að áhorfandinn getur ekki greint hlutinn. Hér eru nokkrar algengar tegundir FFH (UFO) forma eða eiginleika sem tilkynnt er um:

Diskar eða undirskálar. Þetta er klassísk FFH lögun sem oft er lýst í dægurmenningu. Vitni lýsa kringlóttum eða skífulaga hlutum með eða án hvelfingu ofan á.

Sívalingar. Sumar FFH-sýnir taka til sívalninga, sem geta verið mismunandi að stærð og lit. Þessir hlutir geta sást sveima eða hreyfast um himininn.

Þríhyrningar. Þríhyrningslaga FFH (UFO) er oft tilkynnt. Vitni lýsa stórum, hljóðlátum þríhyrningum með ljósum á hornum eða meðfram brúnum.

Vindlingar eða sívalur lögun: Líkt og sívalningar, er greint frá ílangum vindlalaga FFH. Þessir hlutir geta verið sléttir eða með útskotum eftir lengd þeirra.

Kúlur eða egglögun. Sumar FFH-sýnirnar taka til fullkomlega hringlaga eða kúlulaga hluti. Þetta geta verið kyrrstæð farartæki eða sýnt óreglulegar hreyfingar.

Ílangt eða egglaga. Vitni lýsa stundum FFH sem eru ílangar eða í laginu eins og egg. Þessir hlutir geta verið sléttir eða með áferð.

Fljúgandi vængir. Tilkynnt er um FFH með væng-eins eða búmerang lögun. Þessir hlutir geta verið með ljós meðfram brúnum sínum og virðast stundum vera gagnsæir.

Tára- eða akorn lagaður. Sumir sjá FFH lýst sem táralaga eða líkjast akarn. Þessir hlutir kunna að hafa ljós eða eiginleika meðfram líkama/grind sinni.

Demantar eða tígullaga. Tilkynnt hefur verið um FFH með tígul eða tígulega lögun. Þessir hlutir geta snúist eða sýnt óhefðbundið flugmynstur.

Síbreytileg lögun. Í sumum tilfellum lýsa vitni UFO sem geta breytt lögun sinni eða breytt í mismunandi form við athugun.

Stundum birtist þessi loftför upp úr þurru. Það eins og þau hafi leyndarhjúp (sem við mennirnir getum þegar gert) sem er ekki sýnilegur berum augum.

Það er mikilvægt að hafa í huga að margar FFH-sýnir hafa trúverðugar skýringar, svo sem ranga auðkenningu á hefðbundnum flugvélum, veðurfyrirbæri eða manngerðum hlutum. Aðeins lítið hlutfall tilkynntra FFH er enn óþekkt eftir nákvæma rannsókn. Vísindamenn og aðrir nálgast þessar skýrslur með aðferðafræðilegu og efins hugarfari og leitast við að skilja eðli þeirra fyrirbæra sem sést áður en þeir íhuga framandi möguleika.

Svo eru það alvöru manngerð geimskip.

"Space shuttle"  eða geimferjan sem NASA notaði á tímabili er fyrsta margnota geimfarið. Svo sprakk Challenger í loft upp og tími geimferja var á enda.

"Spacex rocket" eða Spacex eldflaugin er það farartæki sem á að senda "Starship" eða "stjörnuskip" Spacex til tunglsins og Mars. Sjá slóðina: Starship

Kannski að bloggritari skrifi um stjörnuskipið í annarri grein en nú er nóg komið í bili. Það eru spennandi tímar framundan í geimferðum mannkyns. Það sem áður var vísindaskáldskapur, er nú raunveruleiki. 

 

Sökudólgurinn fundinn vegna hlýnun jarðar?

Enginn veit í raun hvað veldur sveiflum á hitastigi jarðar. Málið er umdeildara en íslensk stjórnvöld láta í veðri vaka. Samt fylgja þau umhugsunarlaust umræðunni og stefnu í loftslagsmálum sem erlendir leiðtogar segja þeim að gera.

Það eru bara einstaklingar á Íslandi sem vilja setja varnagla á stefnuna.  Íslensk stjórnvöld sjá þarna enn eina skattkúnna sem hægt er að blóðmjólka í nafni loftslagsvísinda. Skattar eru lagðir á nauðsynleg farartæki til að fá borgaranna til að skipta í rándýra og óáreiðanlega rafbíla sem fæstir hafa efni á. Loftslagsskattar eru lagðir á samgöngur við landið og skattfé fer í hítina í Brussel.

Innan vísindaheimsins eru hins vegar skiptar skoðanir, eins og á að vera. Bendi hér á athyglisvert viðtal við Dr. Willie Soon. Sjá slóðina: Tucker Carlson

En hver er Willie Soon og hvað er hann að halda fram? Willie Soon er malasískur stjarneðlisfræðingur og geimferðaverkfræðingur sem var lengi starfandi í hlutastarfi sem utanaðkomandi fjármögnuð vísindamaður við sólar- og stjörnueðlisfræðideild (SSP) miðstöð stjarneðlisfræðinnar | Harvard og Smithsonian.

Soon er umdeildur. Hann afneitar loftslagsbreytingum af mannavöldum, sen vísindalegum skilningi á loftslagsbreytingum og heldur því fram að mestu hlýnun jarðar sé af völdum sólarbreytinga frekar en af mannavöldum. Hann samdi ritgerð þar sem aðferðafræðin var gagnrýnd mjög af vísindasamfélaginu. Loftslagsvísindamenn eins og Gavin Schmidt hjá Goddard Institute for Space Studies hafa vísað á bug rök Soons og Smithsonian styður ekki niðurstöður hans. Hann er engu að síður oft nefndur af stjórnmálamönnum sem eru andvígir loftslagsbreytingalöggjöf.

Soon er höfundur bókarinnar The Maunder Minimum and the Variable Sun-Earth Connection með Steven H. Yaskell. Bókin fjallar um sögulegar heimildir um loftslagsbreytingar sem féllu saman við Maunder-lágmarkið, tímabil frá 1645 til um 1715 þegar sólblettir urðu afar sjaldgæfir.

Svo að það sé haldið til haga, þá hefur Soon fengið yfir 1,2 milljónir Bandaríkjadala frá jarðefnaeldsneytisiðnaðinum (2005-2015), á meðan hann gat ekki upplýst um hagsmunaárekstra í flestum störfum hans. Soon er því ekki hlutlaus frekar en aðrir vísindamenn á þessu sviði. En þar með er ekki sagt að hann hafi rangt fyrir sér. Og hann er í hópi margar vísindamanna sem eru fullir efasemda.

Hér á Samfélag og sögu hefur verið farið í málið áður og komist að þeirri niðurstöðu að CO2, sem er talinn aðalsökudólgurinn í hlýnun jarðar, er bráðnauðsynleg lofttegund fyrir gróður jarðar. Samt er átak í að minnka magnið á þessari lofttegund með margvíslegum afleiðingum fyrir gróðurfar jarðar. Mesta hættan virðist stafa af athafnasemi mannkyns, mengun og eyðing vistkerfa í heiminum.

Ekki er ætlunin að endurtaka hér það sem sagt hefur verið um loftslagsmál en fyrir fróðleiksfúsa eru hér nokkrar greinar Samfélags og sögu og sjá má að Soon er meðal margra loftslagsfræðinga sem eru ekki sammála hinni opinberri stefnu:

Mengun en ekki loftslagsbreytingar sem ógnar mannkyninu?

Losun koltvísýrings eftir löndum - Hver er sök Íslands?

Ný ísöld framundan?

Það er munur á að vera loftslagsfræðingur og veðurfræðingur

Hamfarahlýnun og koltvísýringur (CO2)

Bloggritari er leikmaður á sviði loftslagsvísinda, eins og flestir eru, en hann kann að lesa niðurstöður sem settar eru fram með skýrum hætti og draga ályktanir. Og þær eru? Að málið er umdeilt, efi er á gildandi stefnu og niðurstöður um loftslagsmál jarðar.

Það sem saga hitastigs á sögulegum tíma segir okkur er að það koma tímabil, þar sem mikið kuldaskeið ríkir og svo hitaskeið. T.d. ríkti hitaskeið frá 800 - 1300. Kuldaskeið frá 1300-1900 og nú er hitaskeið. Annað sem vert er að hafa í huga er að jarðeldsneytisnotkun jarðabúa hófst ekki fyrr en á 20. öld og í raun ekki af fullum krafti fyrr eftir seinni heimsstyrjöldina þegar bílaeign var almenn. Það er því hæpið að tengja hlýnun jarðar við upphaf iðnbyltingar á 18. öld.

Afstæðiskenningin og skammtakenningin greina á um veruleika alheimsins

Meginvandi vísindamanna 21. aldar er að í kennilegri eðlisfræði höfum við því sem stendur ekki eina kenningu um náttúruna heldur tvær: afstæðiskenninguna og skammtafræðina og þær eru reistar á tveimur ólíkum hugmyndum um tíma. Höfuðvandi kennilegrar eðlisfræði um þessar mundir er að sameina almennu afstæðis­kenninguna og skammtafræðina í eina kenningu um náttúruna sem geti endanlega leyst af hólmi kenningu Newtons sem var kollvarpað í upphafi þessarar aldar.

Um langt skeið hafa verið deilur um hvort að alheimurinn sé í grundvallaatriðum efnisheimur (efniseiningar eða orkueiningar háðar tíma og rúmi) eða lífsheild (e.k. vitund í sínu innsta eðli). Tvær sýnir eða stefnur eðlisfræðinga tókust harkalega á í byrjun 20. aldar um þessi álitamál. Annars vegar Afstæðiskenning Alberts Einsteins sem margir líta á sem hina sígilda heimsmynd og svo skammtakenningin. Ég hef verið á báðum áttum hvorri ég eiga að trúa en nú hef ég komist að niðurstöðu; ég segi kannski endanlegri enda væri það rangt, því að heimurinn og þekkingin er í sífelldri breytingu. En hvað um það, þessum kenningum ber ekki saman í grundvallaratriðum. Deilt var um grundvallareðli efnisins. Ákveðið var að ráðstefna færi fram um málið í Brussel 1927 til að leysa deilumálið.

Einstein mætti sjálfur til að verja sína kenning en Niels Bohr og Wernir Heisenberg voru talsmenn skammtakenningarinnar. Sem sagt, deilt var um og það sem Einstein sætti sig ekki við, er að aðskildir hlutir kerfis væru tengdir þannig, að tenging þeirra væri hvorki háð tíma né rúmi. Stöldrum aðeins við hér: TÍMA OG RÚMI, sem sagt utan veruleikans. Að eitthvað gæti gerst án staðbundinnar orsaka. Að A leiði til B..... Talsmenn skammtakenningarinnar sýndu hins vegar fram á að sumar breytingar gerðust án staðbundinnar orsakar. Á móti hafnaði Niels Bohr gömu efnafræðilegu heimsmynd þar sem öll starfsemi alheimsins var álitin gerast í tíma og rúmi. Eftir ráðstefnuna reyndi Einstein ásamt félögunum Podolski og Rosen (EPR) standslaust í 8 ár að afsanna skammtakenninguna en ekkert gekk. Tækni til að skera út um þetta var ekki til á þessum tíma. Loks gerðist það 1982 að Alain Aspect gerðu tilraunir sem átti að gera út um málið og tæknilega var hægt að sannreyna niðurstöðuna. Eftir margítrekaðar tilraunir sem sýndu ávallt það sama; Einstein og co. höfðu rangt fyrir sér og að ,,grundvallareiginleikar veruleikans“ voru ekki sjálfgefnir.

Tilraun sem gerði út málið var rannsókn á hegðun ljóseinda. Samkvæmt Einstein var allt efni til úr geislun eða árekstra ljóseinda og þær væru grundvallarefni efnisins. Aspect tilraunin sýndi að þegar rafeind rekst á andefni sitt, geta myndast tvær ljóseindir.

Í tilrauninni eru tvær ljóseindir skotnar í sitthvoru áttina samtímis í gagnstæða átt frá sama stað. Það virðist háð tilviljun hvet þær fara og hver braut þeirra verður. Svo lendir önnur þeirra á fyrirstöðu og þá fær hún fyrst fastan ,,tilgang“, fasta braut og ákveðna eiginleika. En hér kemur það allra mikilvægasta: á nákvæmlega sama tíma og breytingin varð á þeirri sem varð fyrir mótstöðu varð einnig breyting á hinni síðarnefndri sem einnig fékk sína ákveðnu eiginleika, fasta braut og ákveðinn stað í tilverunni. Þær urðu m.ö.o. algjör spegilmynd af hvorri annari. Breyting á annarri ljóseindinni leiddi til breytingu á hinni án þess að hreyft væri við hina og gerist þetta samtímis óháð fjarlægðum (rúmi) og þess vegna einnig óháð tíma. Kenning Einsteins var afsönnuð.

Hvað þýðir þetta? Efnishyggjan var afsönnuð og sumir þykjast sjá samhengi milli heimsmyndar trúmannsins og nútíma efnafræðinga sem sýnt hafa fram á hið TÍMALAUSA og hið RÚMLAUSA eðli ljóssins og innsta eðli efnisins, þ.e.a.s. að grundvöllur veruleikans er ekki efnislegur í venjulegri merkingu þess orðs. Það sem tengir alheiminn saman er ekki hægt að skilgreina á efnafræðilegum grundvelli en einnig að skammtakenningin sýnir veruleikann sem heildarmynd en ekki hið einstaka og einangraða fyrirbrigði. Í hinni nýju heimsmynd, sem flestir efnafræðingar í dag aðhyllast, eru hlutirnir ekki afmarkaðir staðir né stundir. Það sem mótar heildina er eitthvað sem hvorki er háð tíma né rúmi og sem skapar efni, rúm og tíma og gefur öllu ákveðið frelsi innan lögmálsins.

Hér koma viðbætur sem varpa frekari ljósi á tilurð alheimsins og þar með efnisins:

Sú fyrri kemur frá Gunnar Jóhannessyni fyrrverandi sóknarpresti. Siðmennt gerði könnun um trúarlíf Íslendinga á dögunum. Samkvæmt niðurstöðu hennar kom Guð hvergi nálægt sköpun alheimsins. Gunnar Jóhannesson fv. sóknarprestur kom með andsvar í Fréttablaðinu í helgarblaði þann 16. janúar 2016. Hann segir að: ,,Af þessu mætti ætla að kenningin um Miklahvell og trúin á Guð sem skapara alheimsins séu andstæður. Svo virðist sem gengið sé út frá því í könnuninni og rýrir það mjög gildi hennar. Það er umhugsunarvert og vekur upp ýmsar spurningar. Miklihvellur er sú viðtekna kenning að alheimurinn eigi sér upphaf. Samkvæmt henni er alheimurinn ekki eilífur heldur varð hann til á tilgreindu augnabliki í fortíðinni. Með öðrum orðum er hugtakið Miklihvellur notað um þann atburð sem markaði upphaf tíma og rúms, efnis og orku. Samkvæmt því var alheimurinn ekki til fyrir Miklahvell. Miklahvellskenningin hefur verið svo ríkulega staðfest að „í dag trúa nánast allir að alheimurinn varð til í Miklahvelli“, svo vitnað sé til eðlisfræðingsins Stephen Hawking.En útilokar það trúna á Guð sem skapara alheimsins?" spyr Gunnar?

En hans niðurstaða er að ,,...hvað sem því líður er hér engin mótsögn á ferð! Í stað þess að grafa undan biblíulegri sköpunartrú skýtur kenningin um Miklahvell mjög svo sterkum stoðum undir þá skynsamlegu sannfæringu kristins fólks frá öndverðu að „Í upphafi skapaði Guð himinn og jörð [alheiminn]“. Ég held að Gunnar Dal heimspekingur hafi komist að sömu niðurstöðu en eftir öðrum leiðum. Hann telur að skammtakenningin styðji kenninguna um sköpun alheimsins og þar með skapara sem lagði hönd á plóg. Að minnsta kosti styðja engir eða fáir kenninguna um eilífðan alheim sem á sér ekkert upphaf.

Hér er ég að vísa í bók Gunnars Dals ,,Einn heimur og fimm heimsmyndir" Kenningarnar um upphaf og endir alheimsins eru þrjár. Þær eru: 1) Kyrrstæðan, eilífðan og í aðalatriðum óumbreytanlegan alheim sem einkennist af varanlegu ástandi og líkir þessu við stórfljót sem er á sífelli hreyfingu en er samt kyrrstætt í farvegi sínum. 2) Alheimur sem þenst út endalaust. Sá heimur líður undir lok á löngum tíma. 3) Þriðja kenningin er um heim sem þenst út og dregst saman til skiptis. Fyrsta kenningin stenst ekki af þeiri einföldu ástæðu að stjörnurnar eru að fjarlægast okkur. Alheimurinn er því ekki kyrrstæður. Kenning tvö um stórahvell og alheim sem þenst út endalaust stenst ekki. Af hverju? Hreinlega vegna efnismagnið í heiminum. Ef það er undir ákveðnu marki hafa vetrarbrautirnar ekki nægjanlegt aðdráttarafl hver á aðra til að hægja á sér og útþenslan verður endalaus. Ef efnismagnið fer yfir þetta ákveðna magn, þá ætti útþenslan að hægja á sér með tímanum og dragast saman að lokum. Árið 1974 komu vísindamenn með niðurstöðu útreikninga og rannsókna sem sögðu að efnismagnið í alheiminum væri undir mörkunum sem styddi þá kenningu að alheimurinn væri í eilífri útþenslu. Samkvæmt nýjustu rannsóknum er efnismagnið meira og það þýðir samdrátt að lokum og alheim sem er lokaður með útþenslu og samdrætti.

Afstæðiskenning Einsteins gengur aðeins upp að hluta til. Vegna þess að alheimurinn er sístækkandi, þ.e.a.s þenst út sífellt hraðar, og tími og rúm hverfur að lokum (a.m.k. mun rúmið hverfa en óvíst með tíma) þá gengur afstæðiskenningin ekki upp. Hún er góð og gild sem slík og er formúla fyrir gangverki alheimsins eins og við þekkjum hann en vísindamenn 21. aldar hallast frekar að skammtaþyngdarafli sem útskýringu. Þetta þarfnast frekari skýringa sem koma síðar meir.

Skammtafræðin sem var upphaflega mótuð til að skýra eiginleika frumeinda og sameinda, leysti hugmynd Newtons um algildan fullkominn tíma algerlega af hólmi. Frumherjar skammtafræðinnar (N Bohr o.fl.) sýndu fram á að tvíeðlið (þ.e. annarsvegar bylgjueiginleikar en hinsvegar eindaeiginleikar) útilokuðu hvor annan. Við mælikringumstæður sem framkalla bylgjuhliðina hverfur eindahliðin og öfugt. Þannig er ekki nein innri mótsögn. Ef við skoðum pappírsblað sem er blautt öðrum megin, en rautt hinum megin má segja að pappírinn sé hvorki blautur né rauður í heild. Ef við skoðum aðra hliðina á útilokum við jafnframt skoðun hinnar hliðarinnar. Kannski má segja að pappírinn sé blauður, skoðaður sem heild.

Nýlega uppgötvuðu vísindamenn þyngdaraflsbylgjur frá tveimum svartholum. Þær eru n.k. gárur í efninu sem samanstendur af rúmi og tíma. Þetta er rúmtíminn sem undið hefur verið upp á. ,,Þetta er í fyrsta sinn sem bein rannsókn á þyngdarsviðsbylgjur leiðir eitthvað í ljós. Þar með er þetta staðfesting á almenna afstæðiskenningu Alfreðs Einsteins vegna þess að eiginleikar þessara tveggja svarthola fellur nákvæmlega við það sem Einstein spáði næstum nákvæmlega 100 árum síðan."

Miklu meiri vandi er að koma saman skammtakenninguna og tímann saman. Ljóst er að vandinn er fólginn í því að koma hugmynd Leibniz um afstæðan tíma inn í skammtakenninguna, nema maður vilji fara aftur á bak og grundvalla þessa sameiningu á hinu gamla tímahugtaki Newtons. Vandinn er sá að skammta­fræðin leyfir margar ólíkar og að því er virðist gagnstæðar aðstæður samtímis, svo framarlega sem þær eru til í eins konar skuggaveruleika eða mögulegum veruleika. Sem sagt, ef til væri skammtakenning um tíma yrði hún ekki aðeins að fjalla um frelsi til að velja ólíkar efnislegar klukkur til að mæla tíma, heldur um samtímis tilvist margra, að minnsta kosti mögulega ólíkra klukkna. Hvernig á að gera hið fyrra höfum við lært af Einstein; hið síðara hefur, enn sem komið er, verið ímyndunarafli okkar ofviða. Ráðgáta tímans hefur því ekki enn verið leyst. En vandamálið er alvarlegra en þetta vegna þess að afstæðiskenningin virðist þarfnast þess að aðrar breytingar séu gerðar á tímahugtakinu. Ein þeirra snertir spurninguna hvort tíminn geti byrjað eða endað, eða hvort hann streymi endalaust. Því afstæðiskenningin er kenning þar sem tíminn getur vissulega byrjað og endað.

Svarthol er enn ráðgáta. Þegar efnismikil stjarna fellur saman, tekur það alla stjörnuna aðeins stuttan tíma að þjappast saman að því marki sem hún hefur óendanlegan efnisþéttleika og óendanlegt þyngdarsvið. Talið er að þá stöðvist tíminn inni í sérhverju svartholi. Vegna þess að um leið og stjarnan kemst í það ástand að verða óendanlega þétt og þyngdarsvið hennar verður óendanlegt þá geta engar frekari breytingar átt sér stað og ekkert efnisferli getur haldið áfram sem mundi gefa tímanum merkingu. Þess vegna heldur kenningin því einfaldlega fram að tíminn stöðvist. Sumir halda reyndar fram að margir alheimar séu til samtímis og svartholin séu göng á milli.

Vandamálið er reyndar enn alvarlegra en þetta því að almenna afstæðiskenningin gerir ráð fyrir að heimurinn allur falli saman líkt og svarthol, og ef það gerist stöðvast tíminn alls staðar en afstæðiskenningin gerði ráð fyrir að tíminn hefðjist með miklahvelli en getur hann þá stöðvast í svartholi?

 

Hvaða atvinnugreinar mun gervigreindin og vélmennin taka yfir?

Hér kemur samtíningur hér og þar af netinu um áhrif gervigreindar og vélmenna á störf fólks.

Gervigreind (AI) hefur gríðarleg áhrif á líf okkar. Allt frá símum okkar til húss okkar, allt þessa dagana er „snjallt“ hvað varðar tækni og græjur. Þar sem líf okkar hefur orðið sléttara en nokkru sinni fyrr, þá er alltaf ofsóknaræði í hausnum á okkur. Ætlar gervigreind að taka starfið mitt? er algeng spurning sem hefur verið á sveimi um hríð. Byrjum á grein sem virðist vera jákvæð gagnvart þessari þróun og segir að þrátt fyrir missir starfa, komi önnur störf í staðinn.  Annað sem einkennir þessa "iðnbyltingu" er að nú eru það ekki verkamennirnir (e. blue collar) sem missa vinnuna, heldur hvítflipparnir (e. white collar), fólkið sem vinnu skrifstofustörfin.

Áhrif gervigreindar á störf?

Margir hafa haft miklar skoðanir á gervigreind og áhrifum hennar á menn og atvinnu þeirra. Fólk hefur áhyggjur af því að gervigreind gæti brátt yfirtekið störf þeirra og skilið þau eftir atvinnulaus.

Því er spáð að vélmenni og gervigreind (AI) muni skipta út sumum störfum, en einnig er spáð að þau muni skapa ný. Samkvæmt builtin.com hafa 1,7 milljónir framleiðslustarfa tapast síðan 2000 vegna vélmenna og sjálfvirknitækni.

Aftur á móti er búist við að árið 2025 myndi gervigreind skapa 97 milljónir nýrra starfa sem er jákvætt en er þetta rétt mat greinahöfundar?  Það er erfitt að segja til um það.  Eins og þetta lítur út í dag, virðist gervigreindin og vélmennin, talandi ekki um að ef bæði fara saman, muni útrýma fjölda starfa. Hér eru tíu störf í hættu og byrjum á þeim sem tengjast einmitt tölvutækninni. 

Tæknistörf (kóðarar, tölvuforritarar, hugbúnaðarverkfræðingar og gagnafræðingar).

Fjölmiðlastörf (auglýsingar, efnissköpun, tækniskrif og blaðamennska).

Lögfræðistörf (lögfræðingar og aðstoðarmenn þeirra).

Markaðsrannsóknarfræðingar. Að hluta til eða öllu leyti.

Kennarar! Að minnsta kosti hluta starfa þeirra.

Fjármálastörf (fjármálasérfræðingar og persónulegir fjármálaráðgjafar).

Kaupmenn eða kaupsýslumenn sem starfa á hlutabréfamarkaði.

Grafískir hönnuðir. Að hluta til eða öllu leyti.

Endurskoðendur. Að hluta til eða öllu leyti.

Þjónustufulltrúar. Þetta er stór stétt og þegar hefur gervigreindin leyst marga þjónustufulltrúa af hólmi.

Öll þessi störf eiga það sameiginlegt að kallast hvítflippastörf (e. white collar jobs).  Ekki er hægt að fullyrða gervigreindin taki að fullu yfir þessi störf, en það mun og er byrjað að fækka í þessum störfum.

Hvað með verkamannastörfin (e. blue collar jobs)?  

Flestir verkamenn eru í mun minni hættu á sjálfvirkni en hvítflibbastarfsmenn, því að sjálfvirknin hefur tekið yfir mörg þessara starfa. Hins vegar er gervigreind veruleg ógn við framleiðslu, smásölu og landbúnað. Sem betur fer mun það aðallega fylla lausar stöður í þessum atvinnugreinum frekar en að ýta starfsfólki á brott. 

Hins vegar eru vélmennin, talandi ekki um með gervigreind, orðin hæfari að vinna flest verkamannastörf (vélmenni eru ekki bara vélmenni í venjumlegum skilningi, heldur svo kallaðir iðnaðarrótbótar sem eru kannski bara armur sem setur saman bíl eða aðrar vörur). Greining Goldman Sachs frá því fyrr á þessu ári sem gaf til kynna að framfarir í gervigreind gætu lagt allt að 300.000 milljónir starfa í hættu um allan heim vegna sjálfvirkni, og segir að framleiðslufyrirtæki séu þegar orðin snemma notendur gervigreindar.

Gervigreindin og herir

Og hér kemur skelfilegasti hlutinn, gervigreindin og hernaðarvélmenni taka yfir störf hermanna. Þegar á tíma Falklandseyjarstríðsins, sáu tölvur um varnir herskipa Breta. Gervigreindin mun taka ákvörðun um líf og dauða. Sjá má þetta í núverandi stríði Ísraels á Gasa, gervigreindin er notuð til að finna óvini og róbótar eru notaðir til að fara niður í göng.

Störf hermanna eru fjölbreytt, líkt og hjá borgaralegum starfsmönnum. Þeir geta verið verkfræðingar, tæknifræðingar o.s.frv. Þessi störf eru í hættu og líka hermenn á vettvangi. 

„Bandaríski herinn er mjög líklegur til að nota sjálfvirkni sem dregur úr „back-office“ kostnaði með tímanum, auk þess að fjarlægja hermenn frá herstöðvum sem ekki eru í "vígvallastöðu" þar sem þeir gætu átt í hættu á árás frá andstæðingum á "fljótandi" vígvöllum, svo sem í flutningum.

Ökumannslaus farartæki sem eru í stakk búin til að taka við leigubíla-, lestar- og vörubílstjórastörfum í borgaralegum geira gætu einnig náð mörgum bardagahlutverkum í hernum.

Vöruhúsavélmenni sem skutla vörum til sendiferðabíla gætu sinnt sömu verkum innan hernaðar- og birgðaeininga flughersins.

Nýjar vélar sem geta skannað, safnað saman og greint hundruð þúsunda blaðsíðna af löglegum skjölum á einum degi gætu staðið sig betur en lögfræðirannsóknarmenn sjóhersins.

Hjúkrunarfræðingar, læknar og sveitungar gætu orðið fyrir samkeppni frá tölvum sem eru hannaðar til að greina sjúkdóma og aðstoða á skurðstofu.

Froskamenn gætu ekki lengur þurft að rífa út sjónámur með höndunum - vélmenni gætu gert það fyrir þá.

„Vélmenni munu halda áfram að koma í stað óhreinu, sljóu og hættulegu starfanna, og þetta mun hafa áhrif á venjulega fleiri ómenntaða og ófaglærða starfsmenn. Skipulagsverkefni verða ekki leyst með því að fólk keyri um á vörubílum. Í staðinn muntu hafa færri ökumenn. Aðalbílstjórinn í bílalest gæti verið mannlegur, en sérhver vörubíll sem kemur á eftir verður það ekki. Þau störf sem eru leiðinlegust verða þau sem skipt er út vegna þess að það er auðveldast að gera sjálfvirkan störf.“

Varðandi herskip, vegna efnahagslegra og starfsmannalegra ástæðna, að þau séu í auknum mæli hönnuð til að „fækka sjómönnum sem þarf til aðgerðir. Þau geta verið mannlaus en stjórnað frá landi og drónar taka við starfi orrustuflugmanna og stjórnað frá landi.

Mjög sjálfvirkur tundurspillurinn Zumwalt, nýlega smíðaður, ber 147 sjómenn — helmingur áhafnarinnar sem rekur svipuð herskip — og sendir allt að þrjár dróna MQ-8 slökkviliðsþyrlur til að finna skotmörk, kortleggja landslag og þefa uppi slæmt veður.

Skrifstofa sjórannsókna og varnarmálaskrifstofa varnarmálaráðuneytisins halda áfram að gera tilraunir með það sem framtíðarfræðingar kalla „draugaflota“ af mannlausum en nettengdum yfirborðs- og neðansjávarbátum - og fljúgandi drónafrændum þeirra yfir höfuð.

Sjóliðar morgundagsins í flotum heims gætu byrjað að lenda í því sem fjöldi bókhaldara, gjaldkera, símamanna og færibandastarfsmanna hefur þegar staðið frammi fyrir á síðustu tveimur áratugum þar sem sífellt hraðari og ódýrari hugbúnaður og sjálfvirkar vélar komu í stað sumra verkefna þeirra í verksmiðjum og skrifstofum.

Og sú þróun er ekki að minnka. Framfarir í gervigreind, hugbúnaði og vélfærafræði ógna næstum helmingi allra bandarískra borgaralegra starfa á næstu áratugum, samkvæmt 2013 greiningu frá Oxford háskóla.

Þó að slíkur niðurskurður gæti bitnað harðast á láglauna verkafólki, mun ódýr kostnaður við háhraða tölvuvinnslu einnig draga úr mörgum „hátekju vitsmunalegum störfum“ á sama tíma og það kallar á „að hola út millitekju venjubundin störf,“ segir í niðurstöðum rannsóknarinnar.

Hvaða störf verða ekki tekin af gervigreind?

Hér eru slík störf sem gervigreind getur ekki komið í staðinn fyrir:

Sjúkraþjálfarar og ráðgjafar.

Hlutverk félagsráðgjafa og samfélagsstarfsmenn.

Tónlistarmenn.

Háttsettir tæknifræðingar og sérfræðingar.

Rannsóknarvísindamenn og verkfræðingar.

Dómarar.

Leiðtoga- og stjórnunarhlutverk.

Starfsmanna- og hæfileikaöflunarstörf.

Í blálokin

Í raun vitum við ekki hvaða störf munu hverfa. En miklar breytingar er framundan. Framtíð líkt og sjá má í bíómyndunum um Terminator er ansi líkleg og er það umhugsunarvert.  Samkvæmt nýjustu fréttum úr herbúðum Google, er ofurtölva þeirra svo flókin og öflug að sjálfir vísindamennirnir skilja ekki gangverk hennar, n.k. Frankenstein tölva. Og hvað gerist þegar skammtatölvurnar verða algengar? Box Pandóru hefur verið opnað.

Eiga hugmyndir Sókrates um siðferði og réttmæti við um siðblindinga?

Sókrates lagði mikinn áherslu á siðferði og réttmæti í hugmyndum sínum og rökræðu. Hann gagnrýndi hefðbundna siði og sannfærði fólk um að draga fram eigin skoðanir og siðferðishugmyndir með rökræðu og spurningum.

Þótt Sókrates hafi lagt áherslu á það að hver manneskja hafi innan í sér vit og hyggju sem myndu stýra einstaklinginn að réttu siðferði og réttlæti, hafa síðari rannsóknar meðal annars atferlisfræði og vitneskjan um siðblindu bent til að ekki er allt fólk gott og að það geti borið með sér slæmar siðferðishugmyndir.

Hugmyndir Sókratesar eru ágætar út af fyrir sig og eiga almennt við um venjulegt fólk. Svo á ekki við um siðblindinga (lélegt hugtak). Rannsóknir á siðblindu hafa oftast bent til þess að siðblinda verði oftast vegna galla í heilastarfsemi, ekki vegna vondan vilja eins og Sókrates heldur fram (hann er barn síns tíma).

Siðblinda er stöðugleikurinn í skoðunum og gildum þannig að fólk skoðar aðeins hluta veraldarinnar eða hugar að ákveðnum hliðum án þess að geta séð eða tekist á við önnur sjónarmið og gildi. Þetta er fyrst og fremst vandamál í heilastarfsemi, og ekki skortur á góðum vilja. Helsta einkenni siðleysi er skortur á samúð eða ánægju við að aðstoða aðra eða gagnrýni á öðru fólki. Þegar fólk er siðblint, þá er það oft ófært eða óviljugt til að setjast í spor annarra. Oftast er þetta fólk fluggáfað.

Ekki er vitað hversu margt fólk eru siðblindingar í dag. Giskað hefur verið á 1% mannkyns sé siðblint eða sósíópat en slíkt fólk verður siðblint vegna félagslegra aðstæðna, t.d. vegna stríðs.  Það er ekki fætt siðblind en samfélagið eða aðstæður gerir það að sósíópat.

Það er hætt við að margt fólk verði að sósíópötum í núverandi stríði í Úkraníu. Ljótleikinn og eyðileggingin í stríði verður til þess að einstaklingurinn þarf að brynja sig gagnvart umhverfinu og skortur á samúð er leið til að takast á við erfiðar aðstæður. En það þarf ekki einu sinni stríð til að gera fólk að sósípata; samfélag sem er á rangri vegferð, getur gert venjulegt fólk að sósípötum. Saga 20. aldar sannar það.

Það er gott að vita af þessu að ekki eru allir sem einstaklingurinn mætir í lífinu með góð áform og í raun töluverðar líkur á að mæta siðblindingja í daglegu lífi. Taka skal fram að ekki allir siðblindingjar verða glæpamenn eða vont fólk. Ef viðkomandi hefur fengið gott uppeldi, er hægt að halda aftur af siðblindunni.  

Heimastjórn var undirstaða framfara á Íslandi og er enn

 Eins og flestir vita, er nauðsynlegt að valdið sé ekki langt frá "héraðinu".  Hér er átt við að því fjarri sem valdið er frá framkvæmdum og stjórnun stjórnsýslueiningar, því verr er það höndlað. Þetta gildir um sveitarstjórnir, bæjarstjórnir og borgarstjórn. Hinu kjörnu fulltrúar þekkja þarfir samfélagsins enda nátengdir sínu umhverfi og því kjósum við nærstjórn.

Það er því engin furða að íslenskir forystumenn 19. aldar og 20. aldar, vildu og börðust hart fyrir að fá löggjafarvaldið og sérstaklega framkvæmdarvaldið til Íslands. Um það snérust stjórnmálin á Íslandi frá því að fyrsta stjórnarskráin tók gildi 1874 og til enda heimstjórnartímabilsins, til ársins 1918. Það tók svo önnur 26 ár að losna endanlega við erlend vald en það gerðist þegar Ísland varð lýðveldi 1944.

En hvað kennir sagan okkur?  Jú, þegar framkvæmdarvaldið var veikt, og það var mjög veikt frá 1262 til 1550, og innlendir valdhafar, höfðingjar/sýslumenn og klerkastéttin, réðu málum, var Ísland ekki fjarri öðrum löndum í kjörum og lifnaðarháttum. Landið var að vísu afskekkt og erfitt að koma vörum til landsins en auðurinn varð eftir í landinu og sjávarútvegurinn skapaði auðstétt á Íslandi á síðmiðöldum.

Mesta rán Íslands sögunnar hófst með siðbreytingu þegar auðugast afl Íslands, kaþólska kirkja var keigbeygð. Danastjórn náði líka stjórnsýsluleg áhrif, verslunaráhrif og valdið lak úr landi ásamt miklum auðæfum næstu þrjár aldir. Ekkert var skilið eftir, fjármagnið rann í stríðum straumum í hirslur Danakonungs og danskra kaupmanna. Nánast ekkert varð eftir, bara fjármagn til að tryggja yfirráð Dana (höfuðsmaður/hirðstjóri og sýslumenn). Hin glæsilega Kaupmannahöfn sem við sjáum í dag, var að hluta til sköpum með íslensku fjármagni. En hvar vorum við Íslendingar þá staddir?

Jú, rannsóknir sýna að kjör Íslendinga síversnuðu, fornleifarannsóknir sýna að hýbýli manna minnkuðu og versnuðu, fólkið lagði undir sig baðstofuna af illri nauðsyn. Á sama tíma risu borgir og bæir hvaðanæva um Evrópu, glæstar hallir, kirkjur og húsakynni borgara bera því vitni. En ekki á Íslandi. Hér hýrðust Íslendignar við illan kost í niðurgröfnum kofum, engir bæir og Íslendingurinn mátti þakka fyrir að deyja ekki úr hungri. Meira segja höfðingjar Íslands, bjuggu í húsakynnum sem efri millistéttin í Evrópu hefði fúlsað við. Sannarlega myrkrar "miðaldir" tóku við á Íslandi og segja megi að hafa staðið frá 1550 -1850.

En sem betur fer taka slæm tímabil á enda, oftast nær. Það sama átti við um Ísland. Ljós upplýsingaaldar skein loks niður á hjara veraldar undir lok 18. aldar, og á Ísland og í hjörtu danskra valdhafa. En fyrst þurfti íslenska samfélagið bókstaflega að hrynja með móðuharðunum.

Umbótaáætlanir í landbúnaði og vinnsla ullavara, tækniþróun í þilskipaútgerð varð til þess að hér mynduðust sjávarþorp á seinni helmingi 19. aldar sem enn eru flest til. Landhöfðingjatímabilið varð, þrátt fyrir að náttúran hrakti margan Íslending vestur um haf, framfaratímabil enda við komin með fjárveitingavaldið í höndum Alþingis. 

En það vantaði "framkvæmdastjóra heima í héraði". Gríðarlegt framfaraskref var stigið með fyrsta íslenska ráðherrann með búsetu í Reykjavík. Valdið var komið heim. Framkvæmdirnar öskruðu á Íslendinga til verka. Hér voru bókstaflega engir innviðir.  Fáar brýr og vegir bara slóðar. Enn eru við að vinna upp margra alda aðgerðaleysi og enn erum við að leggja nýja vegi og brýr alls staðar um landið á 21. öld. Margt er eftir að gera. En það kemur.

En nú er öldin önnur. Ráðamenn íslensku þjóðarinnar eru ráðalausir í bókstaflegri merkingu. Þeir leyfa erlendu yfirþjóðlegu valdi á meginlandi Evrópu ráða för Íslendinga. ESB fjarstýrir Íslandi með EES-samninginum og Íslendingar eru svo miklar gungur, að þeir þora ekki einu sinni, ekki eitt einasta skipti að segja nei við samþykktir (jafnvel bara ályktanir) sem berast í tölvupósti frá Brussel síðastliðin 31 ár.

Ímyndaðir skattar, gripnir úr lausu lofti, eru lagðir á samgöngur við Íslandi. Á skipasamgöngur og flugsamgöngur, lífæð Íslands. Og hvað eiga skattarnir að gera? Ekkert, bara fylla fjárhirslur ESB. Refsiskattar eru ekki alvöru skattar, bara fjárdráttur úr vösum fólks. Ekki er hægt að hætta að fljúga til Íslands né færa nauðsynjarvörur til landsins.  Eina sem þetta gerir er að gera bara efnuðum Íslendingum kleift að ferðast, hinir þurfa að hírast heima á Íslandi með hækkuðu matarverði vegna loftslagsskatta.

Hvenær ætla Íslendingar að girða sig í brók, ná tökum á landamærum landsins, á samgöngur og stjórnsýslulegu valdi? Getur ókjörin framkvæmdarstjórn suður í Brussel vitað meira um þarfir Íslendinga en valdhafar heima í héraði?

Staldra íslenskir stjórnmálamenn aldrei við og hugsa um framtíðina? Á hvaða vegferð við erum? Ætlum að við vera Íslendingar í framtíðinni eða fjölþjóðaríki með ensku sem aðaltungumálið? Hvað með gildin og hefðirnar? Ekki leita til Alþingis, þar eru engin svör að finna.

Ný ísöld framundan?

Svarið við þessari spurningu er ekki fundið. En fortíðin gefur vísbendingar. Margar ísaldir hafa komið og farið. Helsti sökudólgurinn er sólin. Þegar hún sendir frá sér minni orku (hita), verður ísöld á jörðinni og öfugt. Sumir vísindamenn segja að ný ísöld sé rétt að byrja.

En því miður eru vísindamenn ekki lengur ópólitískir og láta pólitík stjórna vísindastörf sín. Stjórnmálamenn og auðmenn veita fé í rannsóknir sem styðja þeirra sýn á veröldinni (og mallar peninga fyrir þá) en þeir vísindamenn á öndverðri skoðun fá ekkert. Þetta skekkir vísinda niðurstöður og maður verður ósjálfrátt efa samur um að vísindamennirnir séu að birta sannar niðurstöður. Þetta er mjög slæmt og eftir sitja borgarnir með spurningamerki á andlitum sínum. Og menn skipa sig í lið, með eða á móti loftslagsbreyringum af manna völdum. Sjá má þessa þjóðfélagsumræðu endurspeglast hér á blogginu.

Ef ég er spurður, þá veit ég ekki svarið sjálfur og viðurkenni það. En myndbandið hér er athyglisvert og vekur upp spurningar.

A New Ice Ages Coming Soon

Nýting vind aflsins

Ríkisstjórnarflokkarnir eru orðnir þreyttir í samstarfinu og það sást vel nú í sumar, sem ætti að vera tíðindalaus tími, og nú í haust. Andstæðurnar, VG og Sjálfstæðisflokkurinn álykta á flokksráðsfundum gegn hvorum öðrum.

Eitt greinilegasta dæmið um þreytuna og viljaleysi til framkvæmda er orkuskorturinn í landinu. Það á að troða með góðu eða illu orkuskipti í landinu ofan í almenning með svo kallaðri grænni orku. Helst eiga allir bílar að ganga fyrir rafmagni og losun koltvísýring komin niður í núll fyrir 2050.

En vandinn er að VG vilja ekki brjóta eggið til að búa til kökuna. VG vilja ekki virkja græna orku fallvatnana en þess þarf fyrir orkuskiptin. Hvað vill flokkurinn þá? Það kemur hvergi fram. 

Nú eru menn að gæla við vindmyllugarða. Þeir hafa sína galla. Fyrir hið fyrsta er að vindmyllurnar eru risastórar og háar til að ná í jafna vinda; þær eru plássfrekar því að hvirfilvindar myndast við spaða endanna og því þarf að vera bil á milli þeirra; þær eru háværar; þær eru sjónrænt ljótar og vindmyllurnar endast bara í 20 ár og þá þarf að skipa um. Erfitt, ef ekki nánast ómögulegt er að endurnýta efnið í þeim. Fuglalíf er í hættu og eflaust eru fleiri vandræði í kringum þessar vindmyllur.

En það eru til aðrar lausnir. Hér er ein, svokallaða blóma vindmylla. Þessar vindmyllur er hægt að framleiða í öllum stærðum, niður í stærð sem hentar einu húsi og í stærðarinnar blómavindmyllur sem hentar stærri notendum. Helsti kosturinn er að ekki skiptir máli hvaðan vindurinn stendur, alltaf snýst vindmyllan og hún er hljóðlát og ódýr í framleiðslu.

Talandi um nýtingu vindsins, þá eru olíuskip og fraktskip sum hver komin með tölvustýrð segl (ekki hefðbundin segl heldur úr málmi).  Alls staðar blæs vindurinn.

Blóma vindmyllur