Málfrelsið sigrar - Elon Musk kaupir Twitter

Baráttan um málfrelsið fer fram í Bandaríkjunum og hefur orrustan staðið í mörg ár. Samfélagsmiðlar sem eiga að heita "forum" eða torg samskipta fólks á milli, hafa breyst í áróðurstorg ákveðina skoðana.

Samfélagsmiðlarnir hafa ráðið undirverktaka, sem eiga að ákveða hvað telst vera rétt, hvaða staðreynd er rétt, hvað megi segja um fólk og hluti og hvaða orðfæri megi nota. Er þetta málfrelsi? Þetta gerist á sama tíma og tækifærið fyrir Jón og Gunnu að tjá sig hefur aldrei verið meira. Hvers vegna í ósköpunum hefur þetta þróast í þessa átt?

Jú, samþjöppun eignarhalds á samfélagsmiðlum og fjölmiðlum. Talað hefur verið um að uppspretta frétta fyrir heimsbyggðina komi aðeins úr fáeinum fréttalindum. Að sjálfsögðu verða fréttir til hjá smærri fjölmiðlum en það sem mannkynið er matreitt á, á sér fáar lindir. Sama er um samfélagsmiðlanna. Þeir eru í eigu fárra manna, sem eru "frjálslindir" auðjöfrar og flestir þeirra, ef ekki allir, búa í hinni "frjálslindu" (hugtakið frjálslindur, hefur tekið gagnstæða merkinu, í meðförum þeirra sem segjast vera frjálslindir) Kaliforníu, sem er höfuðvígi demókrata í Bandaríkjunum. Þeir sem hallast í hina áttina, til hægris, kvarta yfir ritskoðunartilburði.

Maður heyrir reglulega af Íslendingum sem eru settir í skammarkrókinn eða vísað á dyr af samfélagsmiðlum eins og Facebook. Enn getur fólk sent inn kvartanir, líkt og börnin gerðu í framtíðarsýn George Orwells í skáldsögunni 1984 sem tilkynntu foreldra sinna til hugsunarlögreglu alræðisríkisins, og tilkynnt fólk sem það telur fara út af pólitísku línunni.

Og enn birtast "viðvörunarmerki" Facebook við sama hvaða frétt það er um Covid-19. Faraldurinn hefur gengið niður og það má samt ekki fjalla á óritskoðaðan hátt um Covid?

Kaup Elon Musk á Twitter er ef til vill merki um vatnaskil í baráttunni um málfrelsið. Vinstri öfgamenn í Bandaríkjunum hafa farið offari, líkt og hægri menn gerðu á tímum repúblikanann Joseph McCarthy sem átti sæti í Öldungadeildinni frá 1947-57. Þá fékk fólk á endanum nóg af ofstæki McCarthy og fylgismanna hans. Þá voru vinstri menn ofsæktir og þá sem mögulega gætu verið vinstri. Í þeirri "byltingu" voru hausarnir látnir falla.

Ef repúblikanar sigra í "midterm" eða miðtíma kosningunum sem eru innan við tvær vikur, í báðum deildum, hafa kjósendur sent skýr skilaboð til demókrata um að þeir séu orðnir þreyttir á "woke" menningunni og fylgifiska hennar eins og árásir á málfrelsið og óstjórn á efnahagi ríkisins.

Fyrsta skref var Musk var að reka stjórn Twitters og talið er að um 75% starfsmanna eigi eftir að fá reisupassann. Spurningin er hvort einhverjir þeir fái tækifæri til að eyðileggja samfélagsmiðilinn á útleiðinni.

Endurreisn málfrelsisins

Í apríl síðastliðnum sagði Musk að hann teldi að tjáningarfrelsi væri „grundvöllur starfandi lýðræðis“ og að Twitter væri „stafræna bæjartorgið þar sem rætt er um mikilvæg atriði fyrir framtíð mannkyns".

Hann ítrekaði þá yfirlýsingu í bréfi til auglýsenda á fimmtudaginn, en lagði áherslu á að Twitter „gæti augljóslega ekki orðið frjálst fyrir allan helvítis þvætting, þar sem hægt er að segja hvað sem er án afleiðinga!

„Auk þess að fylgja landslögum okkar verður vettvangurinn okkar að vera hlýr og velkominn fyrir alla, þar sem þú getur valið upplifun þína í samræmi við óskir þínar,“ sagði Musk (í lauslegri þýðingu minni).

Þegar kemur að varanlegum bönnum á Twitter hefur Musk sagt að hann telji að þau ættu að vera „afar sjaldgæf“ og fyrst og fremst frátekin fyrir ruslpóst eða falsa reikninga.

Milljarðamæringurinn hefur áður sagt að hann ætli að snúa við varanlegu banni sem var sett á Donald Trump fyrrverandi forseta. Hins vegar sagði Trump Stuart Varney hjá FOX Business fyrr á þessu ári að hann hefði engin áform um að ganga aftur til liðs við Twitter. Þess í stað sagðist hann halda áfram að einbeita sér að sínum eigin samfélagsmiðlavettvangi, Truth Social.

Því er frétt Kristjáns Kristjánssonar á Eyjunni um yfirtöku Musk, Trump fagnar – „Ég sný aftur á mánudaginn“ nokkuð sérstök.  Ekki er annað hægt að lesa en að Kristjáni sé ekki vel við störf fyrrum forseta. Blaðamenn eins og hann ættu að fagna útbreiðslu málfrelsisins og tekist hafi að verja eina læðvígustu árás á grundvöll lýðræðisins í heiminum, sem er tjáningarfrelsið. Væri hann og kollegar hans sáttir við að vera beittir ritskoðun í fréttaflutningi sínum?

Kristján gat ekki setið á sér og bætti við í lok greinar sinnar (kannski er hann bara að þýða grein úr CNN án gagnrýnis gleraugna): "Gagnrýnendur segja að Truth Social eigi í vandræðum vegna útbreiðslu hatursræðu og lyga. Hópar, sem styðja samsæriskenninguna QAnon, eru áberandi á miðlinum."

Þetta minnir á þjóðsöguna um Guðmund góða í Drangey og viðureign hans við hið illa og hún er svona:

"Guðmundur góði Arason biskup var fenginn til að vígja fuglabjörg Drangeyjar ef það gæti orðið til þess að fækka slysum. Hann seig í björgin allt í kringum eyna og skvetti vígðu vatni á klettana. Hann var kominn langleiðina hringinn í kringum eyna og hékk í kaðli við að vígja bjargið. Þá kom grá og loðin loppa út úr bjarginu. Hún hélt á stórum hnífi og reyndi með honum að skera á kaðalinn sem Guðumundur hékk í. Um leið heyrði Guðmundur að sagt var: „Vígðu nú ekki meira, Gvendur biskup: einhvers staðar verða vondir að vera.“ Hnífurinn beit hins vegar ekki á kaðalinn og Guðmundur komst aftur upp á bjargbrúnina." Slóð: Guðmundur góði í Drangey

Eigum við ekki að leyfa hinum vondu að vera einhvers staðar og þeirra illmælgi? Dæma orð þeirra sig ekki sjálf? Gefa fólki tækifæri til að brjóta niður rök þeirra? Er fólk ekki fært sjálft um meta hvað það finnst vera vitleysa eða þurfum við forræðishyggju og -stjórnum samfélagsmiðla til að segja okkur hvað við eigum að lesa og hugsa? Erum við ekki fullorðið fólk sem getum hugsað sjálfstætt?

Ekki virðist svokallað góða fólkið, vera nokkuð betra með ritskoðunartilburði sína. Eigum við að leyfa því að stjórna hugsunum okkar og orð okkar? Á það að fá að stjórna hvað er sagt í kaffistofum landsins? Þar sem jafnvel spaugið er illa séð?

Hvort er betra ritskoðun eða frjáls umræða, þar andstæðar skoðanir fái að takast á? Svari hver fyrir sig og þá vitum við hvaða mann hver hefur að geyma.