Á að banna skotvopn?

Það er alltaf þannig, að ef voðaverk verður,þá reyna menn að leysa málið á sem einfaldasta hátt. Nú tala menn um að hamla aðgengi að skotvopnum. En er ekki þegar hömlun á aðgengi? 

Jú, það gilda nú þegar reglur og lög um meðferð skotvopna. Það er ekki hver sem er sem fær skotvopn í hendur, sérstaklega ef menn hafa forsögu um andleg veikindi tengd ofbeldishneygð.  Það eru nefnilega ekki allir sem eru andlega veikir sem eru ofbeldisfólk, langt í frá og er þetta alltaf einstaklingsbundið mat hverju sinni.

Það er eitt við núverandi umræðu, en það er farið í "tækið" ekki manninn.  Eins og oft er sagt, vopn drepa ekki fólk, heldur fólkið sem heldur á vopnunum.

Ef menn ælta sér að koma í veg fyrir manndráp, þá dugar skammt að banna skotvopn.  Þeir sem ætla sér eða eru í einhverju sturluástandi grípa til næsta hluts sem er við hendi og fremja voðaverkið.  Þessi morð sem hafa verið framin síðastliðin ár og áratugi, hafa verið framin með alls konar verkfærum, handslökkvutæki, steina, berar hendur, straujárn og svo hnífa.  Ekki vilja menn banna hnífa? 

Ef borið er saman New York og London, þá er fólk oftast drepið með skotvopnum í New York en í London með hnífum og hefur verið hnífafaraldur þar lengi. Reykjavík virðist vera að breytast í hnífastungu borg, en fregnir berast af hnífaárásum um hverja einustu helgi.

Lausnin er því ekki boð og bönn, heldur þarf samfélagsfræðslu (afnám ákveðið "subculture" sem er glæpaheimsmenningin) og vistun þeirra sem eru ekki samfélagshæfir, eru hættulegir samfélaginu.  Þetta er því ákveðið velferðarvandamál.

 

Þyrnum stráður ferill FBI - fyrri grein

Stofnunuin FBI hefur sætt gagnrýni síðastliðin ár og æðstu yfirmenn hennar sakaðir um pólitíska hlutdrægni og dregið vagn demókrata á hendur repúblikana. Ég hef sjálfur horft á viðtöl við fyrrum FBI fulltrúa sem segja stofnunina ekki svipur hjá sjón miðað hvernig hún var.

Í gegnum tíðina og frá stofnun hefur FBI notið virðingar, þótt strax frá upphafi megi segja að ýmislegt óhreint hafi leynst á bakvið tjöldin og tengist það stofnandann, J Edgar Hoover. Hér kemur samantekt af ferli Hoovers, áður en ég fer í misnotkun FBI á völdum sínum.

Forstjóri FBI John Edgar Hoover

John Edgar Hoover (1895– 1972), þekktari sem J. Edgar Hoover, var fyrsti formaður bandarísku alríkislögreglunnar (FBI, eða „Federal Bureau of Investigation“). Hann var skipaður fimmti formaður bandarísku lögrannsóknarskrifstofunnar – forvera FBI – árið 1924 og var lykilmaður í stofnun alríkislögreglunnar árið 1935. Hann var formaður hennar frá stofnun hennar til dauðadags árið 1972, þá 77 ára að aldri. Hoover á heiðurinn að því að alríkislögregla Bandaríkjanna þróaðist í miklu stærri lögsögustofnun en upphaflega var áætlað og stuðlaði að margvíslegri nútímavæðingu í lögreglurannsóknum, t.d. miðstýrðum gagnagrunn fingrafara og notkun réttarvísinda á sérstökum rannsóknarstofum.

Seint á ævi sinni og eftir dauða sinn varð Hoover afar umdeildur þegar í ljós kom að hann hafði misnotað valdastöðu sína á margvíslegan hátt á bak við tjöldin. Í ljós kom að hann hafði farið út fyrir lögsögu og hlutverk alríkislögreglunnar, notað hana til að áreita pólitíska andófsmenn, safnað leyniskjölum um stjórnmálaleiðtoga og safnað sönnunargögnum upp á grunaða glæpamenn með ólögmætum hætti. Hoover varð því mjög valdamikill og var jafnvel í stöðu til að hóta sitjandi forsetum. Samkvæmt Kenneth Ackerman, ævisöguritara Hoover, er sú hugmynd að leyniskjöl Hoover hafi komið í veg fyrir að forsetar Bandaríkjanna rækju hann ekki á rökum reist. Þó er til hljóðupptaka af Richard Nixon Bandaríkjaforseta þar sem hann segist ekki þora að reka Hoover af ótta við hefnd hans^.

Samkvæmt Harry S. Truman Bandaríkjaforseta breytti Hoover alríkislögreglunni í leynilögreglustofnun til eigin nota. „Við viljum ekki neitt Gestapo eða leynilögreglu,“ sagði Truman. „Alríkislögreglan er á leið í þá átt. Hún er að grafa upp kynlífhneyksli og beitir hreinni og klárri fjárkúgun. J. Edgar Hoover myndi gefa á sér hægra augað til að ná völdum og allir þingmenn og þingfulltrúar eru hræddir við hann.“ (Upplýsingarnar um J.E Hoover koma af Wikipedia).  

FBI - spillingarstofnun eða virt löggæslustofnun? - Skrár um bandaríska ríkisborgara

FBI hefur haldið upplýsingar utan um fjölda fólks, þar á meðal fræga einstaklinga eins og Elvis Presley, Frank Sinatra, John Denver, John Lennon, Jane Fonda, Groucho Marx, Charlie Chaplin, hljómsveitina MC5, Lou Costello, Sonny Bono, Bob Dylan, Michael Jackson, og Mickey Mantle.

Ástæðan fyrir því að skrárnar voru til voru mismunandi. Sum viðfangsefnanna voru rannsökuð vegna meintra tengsla við kommúnistaflokkinn (Charlie Chaplin og Groucho Marx), eða í tengslum við stríðsaðgerðir í Víetnamstríðinu (John Denver, John Lennon og Jane Fonda). Fjölmargar skrár um fræga fólkið varða hótanir eða fjárkúgunartilraunir gegn þeim (Sonny Bono, John Denver, John Lennon, Elvis Presley, Michael Jackson, Mickey Mantle, Groucho Marx og Frank Sinatra).

Eftirlit innanlands

Í skýrslu bandaríska þingsins frá 1985 kom fram að FBI hefði „sett upp yfir 7.000 þjóðaröryggiseftirlit á einstaklingum,“ þar á meðal margar á bandarískum ríkisborgurum, frá 1940 til 1960.

Leynilegar aðgerðir gegn stjórnmálahópum

Aðferðir COINTELPRO hafa verið meintar til að fela í sér að ófrægja skotmörk með sálrænum hernaði, smyrja einstaklinga og/eða hópa með því að nota fölsuð skjöl og með því að planta fölskum skýrslum í fjölmiðla, áreitni, ólögmæta fangelsun og ólöglegt ofbeldi, þar með talið morð. Yfirlýst hvatning FBI var "að vernda þjóðaröryggi, koma í veg fyrir ofbeldi og viðhalda núverandi félagslegu og pólitísku skipulagi."

FBI skrár sýna að 85 prósent COINTELPRO miða að hópum og einstaklingum sem FBI menn töldu varða "undirróður", þar á meðal kommúnista og sósíalísk samtök; samtök og einstaklingar sem tengjast borgararéttindahreyfingunni, þar á meðal Martin Luther King Jr. og aðrir sem tengjast Southern Christian Leadership Conference, Landssamtökunum til framdráttar litaðra fólks, og Congress of Racial Equality og önnur borgaraleg réttindasamtök; svartir þjóðernishópar (t.d. Nation of Islam og Black Panther Party); American Indian Movement; fjölmörg samtök sem merkt eru „Ný vinstri“, þar á meðal nemendur fyrir lýðræðislegt samfélag og veðurfarsmenn; næstum allir hópar sem mótmæla Víetnamstríðinu, auk einstakra stúdenta sem ekki hafa tengsl við hóp; landslögfræðingafélagið; samtök og einstaklingar sem tengjast kvenréttindahreyfingunni; þjóðernissinnaða hópa eins og þá sem sækjast eftir sjálfstæði fyrir Púertó Ríkó, Sameinuðu Írland og kúbverskar útlagahreyfingar, þar á meðal Kúbuveldi Orlando Bosch og kúbversku þjóðernishreyfinguna. Eftirstöðvar 15% COINTELPRO fjármagns voru eyddar til að jaðarsetja og grafa undan haturshópum hvítra, þar á meðal Ku Klux Klan og Réttindaflokk þjóðríkja.

Skrár um talsmenn sjálfstæðis í Púrtó Rikó

FBI njósnaði einnig um og safnaði upplýsingum um Pedro Albizu Campos, sjálfstæðisleiðtoga Púertó Ríkó, og þjóðernissinnaðan stjórnmálaflokk hans á þriðja áratug síðustu aldar. Abizu Campos var dæmdur þrisvar sinnum í tengslum við banvænar árásir á embættismenn í Bandaríkjunum: árið 1937 (samsæri um að steypa ríkisstjórn Bandaríkjanna), árið 1950 (tilraun til morðs) og árið 1954 (eftir vopnaða árás á bandaríska húsið í Bandaríkjunum).  Aðgerð FBI var leynileg og varð ekki kunn fyrr en bandaríski þingmaðurinn Luis Gutierrez lét birta hana opinberlega með lögum um frelsi upplýsinga á níunda áratugnum.

Árið 2000 náðu rannsakendur skrám sem FBI gaf út samkvæmt lögum um frelsi upplýsinga sem leiddu í ljós að San Juan FBI skrifstofan hafði samræmt skrifstofum FBI í New York, Chicago og öðrum borgum, í áratuga löngu eftirliti með Albizu Campos og Púrtó Ríkara. sem höfðu samband eða samskipti við hann. Skjölin sem til eru eru eins nýleg og 1965.

Starfsemi í Rómönsku Ameríku

Frá 1950 til 1980 voru stjórnvöld margra ríkja Rómönsku Ameríku og Karíbahafsríkja, þar á meðal Argentínu, Brasilíu, Síle, Kúbu, Mexíkó og fleiri, undir eftirliti af hálfu FBI. Þessar aðgerðir hófust í seinni heimsstyrjöldinni þar sem 700 umboðsmönnum var falið að fylgjast með athöfnum nasista, en stækkuðu fljótlega til að fylgjast með starfsemi kommúnista á stöðum eins og Ekvador. Taka skal fram að FBI á bara að starfa innanlands og alls ekki fara inn á svið CIA sem starfar eingöngu erlendis (segja þeir).

Viola Liuzzo

Í einu sérstaklega umdeildu atviki árið 1965 var hvíta borgararéttindastarfskonan Viola Liuzzo myrt af Ku Klux Klansmönnum, sem eltu og skutu inn í bíl hennar eftir að hafa tekið eftir að farþegi hennar var ungur blökkumaður; einn af Klansmönnum var Gary Thomas Rowe, viðurkenndur FBI uppljóstrari. FBI dreifði orðrómi um að Liuzzo væri meðlimur kommúnistaflokksins, heróínfíkill, og hefði yfirgefið börn sín til að eiga í kynferðislegum samskiptum við bandaríska blökkumenn sem tóku þátt í borgararéttindahreyfingunni. Skrár FBI sýna að J. Edgar Hoover hafi persónulega miðlað þessum vísbendingum til Johnson forseta.

Waco umsátrið

Umsátrið um Waco árið 1993 var misheppnuð árás ATF sem leiddi til dauða fjögurra ATF umboðsmanna og sex Davids-útibúa. FBI og bandaríski herinn tóku þátt í 51 dags umsátrinu sem fylgdi í kjölfarið. Það kviknaði í byggingunni sem hýsir Davíðsbúa og brann og létust 76 þeirra, þar af 26 börn. Timothy McVeigh var að sögn hvattur áfram til að gera sprengjuárásina í Oklahoma City árið 1995 af niðurstöðu umsátursins, ásamt Ruby Ridge atvikinu.

Ruby Ridge

Umsátrinu um Ruby Ridge árið 1992 var skotbardagi milli FBI og Randy Weaver vegna þess að hann kom ekki fyrir rétt vegna vopnaákæru.

1996 - Deilur um fjármögnun herferðar

Rannsókn bandaríska dómsmálaráðuneytisins á fjáröflunarstarfseminni hafði leitt í ljós vísbendingar um að kínverskir umboðsmenn reyndu að beina framlögum frá erlendum aðilum til Demókrataflokksins (DNC) fyrir forsetakosningarnar 1996. Kínverska sendiráðið í Washington, D.C. var notað til að samræma framlög til DNC.

Auk kvartana flokksmanna frá repúblikönum benti fjöldi FBI umboðsmanna til að rannsóknum á fjáröflunardeilunum væri viljandi hindrað. FBI umboðsmaðurinn Ivian Smith skrifaði bréf til forstjóra FBI, Louis Freeh, þar sem lýst var „skorti á trausti“ á lögfræðinga dómsmálaráðuneytisins varðandi fjáröflunarrannsóknina. FBI umboðsmaður Daniel Wehr sagði þinginu að fyrsti yfirlögfræðingur Bandaríkjanna í rannsókninni, Laura Ingersoll, hafi sagt við umboðsmenn að þeir ættu ekki að "fylgja neinu máli sem tengist fjáröflun um aðgang að forsetanum. Ástæðan sem gefin var upp var: "Þannig virkar bandarískt stjórnmálaferlið.' Ég var hneykslaður yfir því,“ sagði Wehr. FBI fulltrúarnir fjórir sögðu einnig að Ingersoll hafi komið í veg fyrir að þeir gætu framkvæmt húsleitarheimildir til að stöðva eyðingu sönnunargagna og örstýrðu málinu umfram alla ástæðu.

 Fulltrúum FBI var einnig meinað að spyrja Bill Clinton forseta og Al Gore varaforseta spurninga í viðtölum dómsmálaráðuneytisins á árunum 1997 og 1998 og fengu aðeins að taka minnispunkta.

Innri rannsóknir á skotárásum

Á tímabilinu frá 1993 til 2011 skutu fulltrúar FBI af vopnum sínum í 289 skipti; Innri endurskoðun FBI komst að því að skotin voru réttlætanleg í öllum tilfellum nema 5, í engu þeirra 5 var fólk sært. Samuel Walker, prófessor í sakamálarétti við háskólann í Nebraska Omaha sagði að fjöldi skota sem reyndust óréttmætir væri „grunsamlega lágur“. Á sama tímabili særði FBI 150 manns, 70 þeirra létust; FBI fann allar 150 skotárásirnar réttlætanlegar. Sömuleiðis, á tímabilinu frá 2011 til dagsins í dag, hafa allar skotárásir fulltrúa FBI reynst réttlætanlegar af innri rannsókn. Í máli árið 2002 í Maryland var saklaus maður skotinn og greiddi hann síðar 1,3 milljónir dollara af FBI eftir að umboðsmenn töldu hann vera bankaræningja; rannsókn innanhúss leiddi í ljós að skotárásin var réttmæt, miðað við gjörðir mannsins.

Whitey Bulger málið

Bandaríska alríkislögreglan FBI hefur verið gagnrýnd fyrir framgöngu sína á skipulagðri glæpastarfssemis manninum Whitey Bulger í Boston. Frá og með 1975 starfaði Bulger sem uppljóstrari fyrir FBI. Þar af leiðandi hunsaði embættið að mestu samtök hans í skiptum fyrir upplýsingar um innra starf ítölsku-amerísku Patriarca glæpafjölskyldunnar.

Í desember 1994, eftir að hafa fengið ábendingar af fyrrverandi FBI umsjónarmanni sínum um yfirvofandi ákæru samkvæmt lögum um spillingaráhrif og spillingarsamtök, flúði Bulger frá Boston og fór í felur. Í 16 ár lék hann lausum hala. Í 12 af þessum árum var Bulger áberandi á lista FBI tíu eftirsóttustu flóttamanna. Frá árinu 1997 afhjúpuðu fjölmiðlar á Nýja Englandi glæpsamlegt athæfi alríkis-, ríkis- og staðbundinna lögreglumanna sem tengdust Bulger. Afhjúpunin olli FBI mikilli vandræði. Árið 2002 var sérstakur umboðsmaður John J Connolly dæmdur fyrir alríkisákæru um mannrán fyrir að hjálpa Bulger að forðast handtöku. Árið 2008 lauk sérstakur umboðsmaður Connolly kjörtímabili sínu vegna alríkisákæru og var fluttur til Flórída þar sem hann var dæmdur fyrir að aðstoða við að skipuleggja morðið á John B Callahan, keppinauti Bulger. Árið 2014 var þeirri sakfellingu hnekkt vegna tæknilegrar hliðar. Connolly var umboðsmaðurinn sem stýrði rannsókninni á Bulger.

Í júní 2011 var hinn 81 árs gamli Bulger handtekinn í Santa Monica, Kaliforníu. Bulger var dæmdur fyrir 32 ákærur um fjárkúgun, peningaþvætti, fjárkúgun og vopnaákærur; þar á meðal hlutdeild í 19 morðum. Í ágúst 2013 fann kviðdómurinn hann sekan um 31 ákærulið og að hafa tekið þátt í 11 morðum. Bulger var dæmdur í tvö samfellt lífstíðarfangelsi auk fimm ára.

Robert Hanssen

Þann 20. febrúar 2001 tilkynnti skrifstofan að sérstakur umboðsmaður, Robert Hanssen (fæddur 1944) hefði verið handtekinn fyrir njósnir fyrir Sovétríkin og síðan Rússland frá 1979 til 2001. Hann afplánar 15 lífstíðardóma í röð án möguleika á reynslulausn kl. ADX Florence, alríkis supermax fangelsi nálægt Florence, Colorado. Hanssen var handtekinn 18. febrúar 2001 í Foxstone Park nálægt heimili sínu í Vín í Virginíu og var ákærður fyrir að selja bandarísk leyndarmál til Sovétríkjanna og í kjölfarið Rússlands fyrir meira en 1,4 milljónir Bandaríkjadala í reiðufé og demöntum á 22 ára tímabili. Þann 6. júlí 2001 játaði hann 15 njósnir í héraðsdómi Bandaríkjanna í austurhluta Virginíu. Njósnastarfsemi hans hefur verið lýst af nefnd bandaríska dómsmálaráðuneytisins um endurskoðun á öryggisáætlunum FBI sem „mögulega versta njósnaslys í sögu Bandaríkjanna“.

Þessi grein er orðin það löng að ég tvískipti henni. Seinni hlutinn kemur seinna.

 

Varnarmálastofnun Íslands aflögð - stjórnsýslan veit ekki hvað á að gera við verkefni hennar

Heimild: (Landhelgisgæsla Íslands Skýrsla að beiðni Alþingis Úttekt á verkefnum og fjárreiðum -  Skýrsla að beiðni Alþingis - Janúar 2022)

"Varnarmálastofnun, sem heyrði undir utanríkisráðherra, var lögð niður í árslok 2010, sbr. lög nr. 98/2010. Sú breyting var gerð á grundvelli niðurstöðu starfshóps um öryggismál og endurskipulagningu Stjórnarráðs Íslands sem fól m.a. í sér þá framtíðarsýn að málefni öryggis- og varnarmála yrðu á ábyrgð innanríkisráðuneytis. Af því varð aldrei og þótt innanríkisráðuneyti hafi starfað frá 1. desember 2011 til 30. apríl 2017 hefur utanríkisráðherra borið ábyrgð á framkvæmd varnarmálalaga allt frá því að þau voru sett og farið með yfirstjórn málaflokksins.

Þegar Varnarmálastofnun var lögð niður var ekki bundið í lög hvaða aðilar skyldu taka við verkefnum hennar heldur var ráðherra veitt heimild til að gera samninga um framkvæmd þeirra, sbr. 7. gr. a. varnarmálalaga.

Í desember 2010 undirrituðu þáverandi ráðherrar utanríkis- og dómsmála samkomulag um að Landhelgisgæsla Íslands og Ríkislögreglustjóri tækju við verkefnum og starfsfólki Varnarmálastofnunar frá og með 1. janúar 2011. Fjárveitingar sem ætlaðar voru til varnartengdra rekstrarverkefna yrðu færðar til innanríkis[1]ráðuneytis. Eftir sem áður yrði yfirstjórn málaflokksins hjá utanríkisráðuneyti.

Samkomu[1]lagið fól einnig í sér fyrirætlan um að gerður yrði samningur um verkefnin samhliða því sem lagður yrði grunnur að lögformlegri tilfærslu varnartengdra rekstrarverkefna frá utanríkisráðuneyti til innanríkisráðuneytis. Sem fyrr segir varð aldrei af slíkri breytingu á ábyrgðarsviði ráðuneytanna en sú bráða[1]birgðaráðstöfun að gera samninga um verkefnin milli þessara aðila festist í sessi.

Að mörgu leyti er um sérstaka tilhögun að ræða enda er ekki um hefðbundinn þjónustu- eða rekstrarsamning að ræða þar sem ríkið getur aflað hagstæðustu tilboða á markaði. Í umsögn fjármála- og efnahagsráðuneytis við drög að þessari skýrslu var bent á að þrátt fyrir það væri ekkert sem mælti gegn gerð slíkra samninga að því gefnu að skýr ákvæði væru um ábyrgð, hlutverk og upplýsingagjöf."

Það er ljóst að varnarmál Íslands eru olnbogabarn í íslenska stjórnkerfinu og mikil mistök að leggja niður fagstofnun eins og Varnarmálastofnun Íslands er. Ég hef margoft rætt um nauðsyn að hafa slíka stofnun og tínt til margar ástæður. Meðal annars þarf slík stofnun að sinna verkefnum á borð við:

1) Sjá um rekstur varnarmannvirka.

2) Samskipti við önnur NATÓ-ríki og framkvæmd varnaræfinga.

3) Rannsóknir og eigið mat Íslands á eigin varnarþörfum.

Skynsamlegt væri að Landhelgisgæslan félli undir valdsvið Varnarmálastofnunar Íslands enda de facto sinnir sinnir stofnunin framkvæmt ofangreinda þætti. En hvað hefur Landhelgisgæslan sjálf að segja?

"Landhelgisgæsla Íslands hefur lagst gegn hugmyndum í þá veru að varnartengd verkefni stofnunarinnar verði færð annað. Þeim hafi verið vel sinnt af hálfu Landhelgisgæslunnar og telur hann að stofnunin sé eðlilegur vettvangur samskipta við erlend hermálayfirvöld. Bæði hafi skipulag og starfsemi Landhelgisgæslunnar sambærilegan yfirbrag og þekkist meðal helstu samstarfsaðila auk þess sem meginhlutverk Landhelgisgæslunnar, þ.e. eftirlit ásamt leit og björgun í hafi, sé hluti af verksviði hermálayfirvalda nágrannalanda okkar, sbr. Landhelgisgæslu Noregs (Kystvakten).

Yfirstjórn utanríkisráðuneytis á öryggis- og varnarmálum er raunar mjög háð þeirri sérfræðiþekkingu sem byggð hefur verið upp hjá varnarmálasviði Landhelgisgæslunnar. Þau varnartengdu rekstrarverkefni sem Landhelgisgæslan sinnir krefjast mikillar sérhæfingar og eru skýrt afmörkuð bæði fjárhagslega og faglega frá öðrum þáttum í starfsemi stofnunarinnar. Meginþungi hennar fer fram á varnarsvæðinu á Keflavíkur[1]flugvelli þar sem framkvæmdastjóri og aðrir stjórnendur varnarmálasviðs hafa aðsetur. Líta mætti svo á að þegar Varnarmálastofnun var lögð niður á sínum tíma hafi henni í raun verið breytt í varnarmálasvið Landhelgisgæslu Íslands að að frádregnum þeim verkefnum sem voru færð til Ríkislögreglustjóra." Sjá ofangreinda skýrslu.

Mjög erfitt er að finna upplýsingar um framlög Íslands til varnarmála samkvæmt vergri þjóðarframleiðslu. Í flestum Evrópu-ríkjum er framlagið milli 1-2% en telja má að framlag Íslands sé langt undir 1% eða miðað við fjárlög 2018 nema heildarútgjöld Íslands til varnarmála um 1,9 milljörðum, en það er 0,07 prósent af landsframleiðslu..  Í skýrslu utanríkisráðherra 2019, er sagt að framlög til varnarmála séu um 2,2 milljarða króna. (Sjá: Skýrsla utanríkisráðherra um utanríkis- og alþjóðamál).

Ef Ísland eyddi sem svarar 2% af vergri þjóðarframleiðslu í varnarmál, væri framlagið um 50+ milljarðar og ef borið er við eyríki af stærð Íslands hvað varðar fólksfjölda, væru hér um 2600 manns undir vopnum (íslenskur her). Viðbrögð íslenskra stjórnvalda við stríð sem ný geysir í Austur-Evrópu, voru fálmkennd og ómarkviss. En skal treyst á Bandaríkin sem þó eru komin með hættulegan andstæðing, Kína, sem gæti gert þeim mikla skráveifu og jafnvel sigrað í stríði í Asíu.

 

Joe Biden í harðri samkeppni við tvo eða þrjá forseta um útnefninguna um versta forseta Bandaríkjanna

Það eru margir tilnefndir af 46 forsetum Bandaríkjanna um titillinn versti forseti Bandaríkjanna en Joe Biden er kominn á listann, þrátt fyrir að hafa aðeins afplánað 18 mánuði í embætti.

Hér kemur listinn af þremur verstu forsetum Bandaríkjanna.

James Buchanan Jr. (1791 – 1868) var bandarískur lögfræðingur, stjórnarerindreki og stjórnmálamaður sem starfaði sem 15. forseti Bandaríkjanna frá 1857 til 1861. Hann starfaði áður sem utanríkisráðherra frá 1845 til 1849 og var fulltrúi Pennsylvaníu í báðum deildum Bandaríkjanna. Bandaríkjaþing. Hann var talsmaður réttinda ríkja, sérstaklega varðandi þrælahald, og lágmarkaði hlutverk alríkisstjórnarinnar fyrir borgarastyrjöldina. En honum tókst ekki að koma í veg fyrir borgarstyrjöld í Bandaríkjunum og þegar Abraham Lincoln tók við embætti, og eiginlega strax í kjölfarið, var allt komið í bál og brand.

Herbert Clark Hoover (10. ágúst 1874 – 20. október 1964) var 31. forseti Bandaríkjanna frá 4. mars 1929 til 4. mars 1933 fyrir repúblikana. Hann átti upptökin að nokkrum mikilvægum umbótum en er fyrst og fremst minnst fyrir heimskreppuna 1929 og þau vandræði sem fylgdu í kjölfarið og segja má að hann hafi ekki tekist að afstýra mestu efnahagskreppu sem hefur gengið yfir Bandaríkin fyrr og síðar.

Það má bæta Jimmy Carter á þennan lista.  Hér eru nokkrar ástæður fyrir því að Carter er venjulega talinn vera slæmur forseti, að minnsta kosti ef við gerum ráð fyrir að "slæmur" í þessu tilfelli þýðir árangurslaus.

Eftir Nixon og Ford árin fóru Bandaríkjamenn að líta á ríkisstjórn sína af kaldranalega raunsæi en, mikilvægara, spillta og vanhæfa. Þar að auki, hvað varðar alþjóðamál, voru Bandaríkin að lenda í alþjóðlegu kerfi sem var að verða sífellt fjölskautara. Með öðrum orðum, alþjóðlegt vald var að færast frá stórveldunum tveimur og sundrast á milli þriðja heims ríkjanna, Asíu og sífellt samþættari Evrópu. Þessi skipting valdsins var skýrast táknuð af ósigri Bandaríkjanna í Víetnam og röð olíukreppu sem OPEC (samsteypa olíuframleiðsluríkja með aðsetur í Mið-Austurlöndum, auk Venesúela) hafi komið á fót af völdum olíuverðs í Bandaríkjunum.

En stjónartíð Carters einkenntist af óðaverðbólgu, háu orkuverði, álitsmissir á alþjóðavettvangi og vanhæfni á flestum sviðum. Svipað munstur og sjá má hjá Joe Biden nema staða er mun verri í dag en hjá Carter. Í dag er staðan verri. Bandaríkin yfirgáfu eða hrökkluðust frá Afganistan með vansæmd (verra en afdrifin í Víetnam), óðaverðbólga, orkuverð í hæðstu hæðum, álitsmissir á alþjóðavettvangi, svo slæman að ríki eins og Rússland nýta sér ástandið.  Öll tök á Miðausturlöndum út í bý, eftir Abraham-samkomulagið fræga sem stjórn Trump kom á.

Glæpatíðini í hæðstu hæðum, opin landamæri við Mexíkó sem eru að valda miklum vandamálum, Covid mistök og almennt stjórnleysi og ráðaleysi enda virðist Joe Biden (eins og ég hef komið ótal oft inn á hér) vera orðinn elliær. Hann er einn óvinsælasti forseti sögunnar og ekki er öll sagan sögð.  Mikil spilling virðist einkenna Biden-fjölskylduna og mörg spjót standa á son hans og bróðir, hvað varðar spillingu og múturþægni. Kínversk stjórnvöld virðast hafa Biden-fjölskylduna í vasanum og það skapar öryggishættu fyrir Bandaríkin.

 

 

Sora pyttur samfélagmiðla

Athugasemdakerfi samfélagsmiðla virðist við fyrstu sýn þjóna tilgangi en hann er að almenningur geti tjáð sig um málefni samfélagsins og verið nokkuð konar lýðræðislegur ventill sem skrúfað er frá og hleypa þannig út yfirþrýstingi í þjóðfélaginu.

En frelsið er vandmeðfarið. Ég man þá tíð að Morgunblaðið bauð lesendum að senda inn stuttar greinar um það sem fólki lá á brjósti. Alltaf var fólk málefnalegt. En í dag, þá virðist fólk ekki að kunna umgangast frelsið sem samfélagsmiðlarnir bjóða upp og láta allt flakka. Sum hverjir gera það a.m.k.

Þetta datt mér í hug er mér var litið á fyrir tilviljun á grein um andlát Ivana Trumps. Þar létu sumir móðinn blása og virðast ekki hugsa út í eigin orð. Ljót orð voru látin falla sem ég hef ekki eftir. Fólk sem talar illa um látið fólk lýsir eigið ljótt innræti. Konan lést af slysförum og gerði ekkert annað en að vera gift kaupsýslumanni. Veit ekki betur en hún hafi verið góð móðir og eiginkona. Til hvaða saka hefur hún unnið til? Samfélagsmiðlar virðist vera sora pyttur ills innrætti fólks sem segir ljóta hluti. Íslendingar voru löngum þekktir fyrir gestrisni og góða mannasiði en nú er öldin önnur.

Ég er fylgjandi málfrelsi og myndi aldrei ekki banna þessu fólki að segja þessi ljótu orð en siðmenntað fólk þegir ekki þegar vanvitar góla á götum úti. Því ber að svara og ef það gengur yfir strikið og boðar ofbeldi eða níðir niður mannorð, þá eru dómstólarnir alltaf síðasta hálmstráið.  En nota bene, orð þessa fólks dæma sig sjálf og ef einhver sem ég þekkti talar svona, þá er virðingin fyrir viðkomandi fljót að hverfa.

Leyfum látnum að hvíla í friði.

 

Baldur Þórhallsson og varnarlið á Íslandi

Baldur Þórhallsson prófessor í stjórnmálafræði sem jafnframt er titlaður varnar- og öryggissérfræðingur, hefur verið áberandi í fjölmiðlum um varnarmál Íslands undanfarið og rætt mikið um hættur sem steðja að landinu í kjölfar innrásar Rússa inn í Úkraníu. Það er gott mál að hann taki málið upp og áhugavert að stjórnmálafræðingar taki öryggis- og varnarmál föstum tökum.

Varðandi fræði og hverjir fást við þessi mál, þá veit ég ekki hvað varnar- og öryggismála titillinn sem hann hefur felur í sér en ég býst við,að þetta sé undirgrein í stjórnmálafræði (eins og í sagnfræðinni). Hins vegar má ekki rugla slíka menntun saman við herfræði eða það að vera herfræðingur en slík fræði og menntun krefst nám í herskóla eins og Sandhurst í Bretlandi (Royal Military College, Sandhurst) eða United States Military Academy (West Point).

Svo er þriðji flokkur fræðinga sem kallar á ensku “Military historians” eða hreinlega hernaðarsagnfræðingar en það er fólk sem sérhæfir sig í herfræði (fyrri tíðar og allt til nútímans) en það stúterar einnig öryggis- og varnarmál frá geópólitísku sjónarhorni.

En spurningin er hvort í Þjóðaröryggisráði sitji herfræðingur sem hefur þekkingu á strategíu og taktík? Það er nefnilega ekki nóg að vera góður í alþjóða refskák öryggis- og varnamála, heldur verður að vera til þekking á hernaðhliðinni, svo sem þörfina á varnarliði og útbúnaði þess, þar er herfræðin sjálf sem er býsna flókið fyrirbæri.

Á vef Stjórnarráðs Íslands segir að í þjóðaröryggisráði eiga fast sæti forsætisráðherra, sem er formaður ráðsins, utanríkisráðherra, dómsmálaráðherra og ráðuneytisstjórar viðkomandi ráðuneyta. Enn fremur eiga sæti í ráðinu tveir alþingisþingmenn, annar úr þingflokki sem skipar meiri hluta á Alþingi en hinn úr þingflokki minni hluta. Þá sitja í ráðinu forstjóri Landhelgisgæslunnar, ríkislögreglustjóri og fulltrúi Slysavarnafélagsins Landsbjargar.

• Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra , formaður
• Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra
• Þórdís Kolbrún Reykdal Gylfadóttir, utanríkisráðherra
• Bryndís Hlöðversdóttir, ráðuneytisstjóri forsætisráðuneytis
• Haukur Guðmundsson, ráðuneytisstjóri dómsmálaráðuneytis
• Martin Eyjólfsson, ráðuneytisstjóri utanríkisráðuneytis
• Sigríður Björk Guðjónsdóttir, ríkislögreglustjóri
• Georg Lárusson, forstjóri Landhelgisgæslu Íslands
• Smári Sigurðsson, fulltrúi Slysavarnafélagsins Landsbjargar
• Oddný Harðardóttir, alþingismaður
• Jóhann Friðrik Friðriksson, alþingismaður.

Eini maðurinn sem ég get séð að sé einhver sérfræðingur í hópnum er Georg Lárusson, forstjóri Landhelgisgæslu Íslands. Til að gæta allrar sanngirni, býst ég við ráðið leiti til íslenskra embættismanna hvað varðar ráðgjöf, og veit ég einhverjir þeirra eru (voru a.m.k.) herfræðingar að mennt. Gaman væri að sjá Val Ingimundarson eða Þór Whitehead í ráðinu og einhverja íslenska liðsforingja, en við eigum marga sem hafa stundað hermennsku í öðrum löndum og hafa fengið liðsforingja menntun.

En snúum okkur aftur að ákalli Baldurs. Hann kallar eftir viðvera fámenns varnarliðs á þessum hættutímum en getur ekki um þjóðerni þess, sem ég segi að eigi að vera íslenskt. Engum er betur treystandi til að gæta eigið öryggi en Íslendingum sjálfum.

Munum hvað gerðist 2006 þegar “Varnarliðið” eða réttara sagt Bandaríkjaher ákvað einhliða að yfirgefa landið til að heyja stríð annars staðar. Ekki var það samkvæmt öryggis þörf Íslands. Það er nefnilega svo, að ef eyjur eins og t.d. Taívan, Japan eða Ísland eru teknar, er gífurlega erfitt að taka þær til baka. Þjóðverjar lögðu ekki í að taka Ísland eftir hernám Breta.

Ég tel líka þetta varnarlið ætti að lágmarki að vera á stærð við hereininguna undirfylki eða “Company” á ensku sem venjulega er herlið upp á 150 - 250 manns og æðsti yfirmaður ber titilinn kapteinn. Mætti kalla liðið Þjóðvarðliða eða Þjóðvarðlið Íslands.

Heimvarnarlið Íslands er annað gott heiti og gamalt og fer það vel við markmið slíkt herliðs en það eru hreinar varnir landsins (mjög erfitt eða ómögulegt að draga slíkt lið inn í hernað NATÓ) enda yrði sett lög um heimavarnarliðið, heimavarnarlög, líkt og eru til á öllum Norðurlöndum nema Íslandi. Þetta gæti verið hálf atvinnumannlið eins og tíðkast í öðrum heimavarnarliðum. Yfirmenn atvinnuhermenn en aðrir starfa hluta úr ári en eru í viðbragðsstöðu á öðrum. Sjá fyrra blogg mitt um heimavarnarlið og lög um það, en ég þýddi og staðfærði dönsk heimavarnarlög á íslenskar aðstæður.

Baldur Þórhallsson á þakkir skilið að tala skorinort um varnarmál og þora að ríða á vaðið. Eina sem vantar hjá honum er að tala aðeins beinna út og hvetja beinlínis til stofnunar íslenskt varnarliðs. Kannski óttast hann viðbrögð VG? Þeir virðist þessa daganna ekki vita í hvern fótinn þeir eiga að stíga og þurfa að bera þann kross að taka þátt í starfi NATÓ af fullum krafti og marka stefnu þess næstu áratugina en hernaðarbandalagið stendur á tímamótum um þessar mundir. Söguleg tíðindi voru þegar VG hvatti til stækkunnar NATÓ með þátttöku Finnlands og Svíþjóðar. Ég held að VG ættu að viðurkenna þá staðreynd að 53% kjósenda VG vilja vera í NATÓ og taka úrgöngu Ísland úr NATÓ af stefnuskránni.

Uppvakningur hallmælir fyrirmenni

Athyglisverð grein á Kjarnanum eftir Úlf Þormóðsson en hann segir ný vaknaðan áhuga stjórnmála- og fræðimanna vera hluti af blekkingarleik og segir þá vera uppvakninga. Þetta eru stór orð og las ég greinina á enda til að leita að rökstuðningi en án árangurs. Líkt og menn sem lýsa skoðunum og tilfinningum sínum, þá er komið með tilfinningaríka fullyrðingu án nokkurs sem mæti kalla rök.

Þessir svo kölluðu uppvakningar eru að bregðast við stórstríði í sjálfri Evrópu og ein mistök geta leitt til heimsstyrjaldar. Þetta er því alvöru mál sem allar, bókstaflega allar Evrópuþjóðir, eru að bregðast við á einn eða annan hátt. Viðbrögð Íslendinga einkenntust fyrst af aðferð strútsins að stinga hausinn í sandinn en nú er hann kominn upp úr honum og umræðan að hefjast. Viðbrögð við alvöru atburð er aldrei blekkingarleikur heldur skilningur á alvarleikanum sem þetta stríð ber með sér og Ísland  verður fyrir áhrifum og eiginlega strax en hingað streyma Úkraínumenn til að leita skjóls.

Þetta segir Úlfur, sem ætla má að sé herfræðingur sem veit betur:

"Þau þrjú eru ekki aðeins að blekkja okkur þegar þau tala um nauð­syn her­vernd­ar, þau eru að skrökva, búa til fals­frétt, ljúga. Af hverju þau gera það er ekki auð­velt að sjá, en vert að velta því fyrir sér hvort það sé eitt­hvað meira en hræðsla við eigin skrök­sögur sem veldur ótta þeirra, hvort það sé und­ir­lægju­háttur við her­veldi, smá­sál­ar­skap­ur, von um hagnað af hermangi eða bara sér­stakt og óleyfi­legt glímu­bragð, drauga­bragð, sem beitt er með­vit­að. Ekk­ert veit ég en mig grunar margt." Hann hermir hér upp á þau ýmislegt en þetta eru bara persónulegar dylgjur en engar staðreyndir um að þau fari með rangt mál.

Ef uppvakningarnir eru að ljúga, hverju þá?

Uppvakningur á Kjarnanum

Stefnuskrá VG á skjön við vilja kjósenda flokksins?

Eins og þið vitið sem nennið að lesa blogg mitt, þá hef ég fjallað mikið um varnarmál á blogginu. Ég hef skrifað um varnarmál í hartnær 25 ár og oftast fyrir daufum eyrum. Sent inn við og við greinar á dagblöðin um málefnið og stundum vonast eftir að herstöðva andstæðingar myndu "hjóla í mig", bara til að skapa umræðu. Svo hefur ekki verið en herstöðvaandstæðingar hafa fengið töluverða umfjöllun á sama tíma, blaðaviðtöl og sjónvarpsviðtöl. En aldrei eru þeir sem eru á öndverðu meiði en þeir, teknir í viðtöl, til að fá andstæð sjónarmið.

Við vitum að herstöðva andstæðingar vilja Ísland úr NATÓ og rifta tvíhliða varnarsamningi við BNA, en hvað svo?  Ég giska á að þeir (veit það samt ekki alveg, því þeir eru þöglir um praktíkina) að Ísland byggi öryggi sitt á samninga Sameinuðu þjóðanna og væntanlega hlutleysisyfirlýsingu. En síðan hvenær hefur Sþ. stöðvað stríð? Sósíalistar tala um friðarbandalag en hverjir myndu vilja vera í því? Óraunhæft, því að allir vilja vera í NATÓ.

En við höfum farið þessa leið, hlutleysisleiðina, milli 1918-1940, og hvað leiddu hún okkur til? Hernám (sem betur fer vinsamlegra þjóðar), en við vitum að Þjóðverjar voru virkilega að pæla í innrás í landið. Hvað hefði þá gerst? Barist í bæjum og mannfall meðal óbreyttra borgara. Íslenska lýðveldið ákvað að fara ekki hlutleysisleiðina við stofnun þess 1944, enda hlutleysisstefnan full reynd. Það tók nokkur ár að ákveða leiðina og hún svo farin, stofnaðilar NATÓ 1949 og varnarsamningur við Bandaríkin 1951.

Svíar, Finnar og Svisslendingar hafa stundað hlutleysisstefnu og stutt hana með öflugum herjum, ekki herleysi. Nú eru Svíar og Finnar að ganga í NATÓ. Það er ljóst að hlutleysisstefnan er hjóm eitt, ef ekkert afl/hervald er þar á bakvið. Það þarf ekki einu sinni innrásarher, heldur bara glæpasamtök, málaliða eða hryðjuverkamenn, til að valda miklum ursla.

Þetta virðast Íslendingar skilja upp til hópa. Í blaðagrein á Eyjunni, sem ber heitið Mikill stuðningur hjá kjósendum allra flokka við aðild að NATÓ kemur fram að "Meirihluti kjósenda þeirra flokka sem eiga fulltrúa á Alþingi er fylgjandi aðild Íslands að NATÓ. Þetta á einnig við um kjósendur Sósíalistaflokksins og VG en báðir flokkar hafa á stefnuskrá sinni að Ísland segi sig úr NATÓ."  Þar segir jafnframt að "Fram kemur að 71,6% svarenda styðji aðild að NATÓ en 11% eru á móti aðild.  17,3% hafa ekki skoðun á málinu....Vinstri græn hafa að stefnu að Ísland segi sig úr NATÓ. Í því ljósi er er mjög athyglisvert að 53% kjósenda flokksins styðja aðild að NATÓ. Af þeim eru 20% mjög hlynnt aðild. 23% eru henni andvíg og 24% hafa ekki skoðun á málinu."

Er ekki kominn tími á að forysta VG endurskoði stefnuskrá sína? Eða er stefna flokksins að fara ekki eftir vilja kjósenda flokksins? Hann tapar ekkert fylgi á að gera það ekki. Og eins og ég hef komið inn á áður, taka VG þögglir þátt í varnarsamvinnu vestrænna ríkja en muldra við og við, en við erum friðelskandi þjóð sem vill frið (hver vill það ekki?).

Það geysar stórstríð í Evrópu, í bakgarði okkar og umræðan hér á landi, um varnir landsins, er í skötulíki á sama tíma. Er það ekki undarlegt? Kannski vantar umgjörðina, fagstofnun sem skapar ósjálfrátt umræðu og þá er ég að tala um Varnarmálastofnun Íslands og endurreisn hennar.

Stofnanaleysi, sérfræði þekkingarleysið og í raun engar eigin varnir skapar umræðuleysi; her- eða öryggisveitir, eru skynsamleg skref fram á veg. Ísland er n.k. viðundur í hernaðarbandalaginu NATÓ. Ísland notað það til að plokka peninga (hverjir borga í raun ratsjárstöðvarnar, varnaræfingar og önnur mannvirki?). Á meðan Bandarikjaher var hér, var markmiðið að græða á varnarliðinu. Þegar herinn fór 2006, var ekki mest kvartað yfir að landið yrði þar með berskjaldað, heldur hversu slæm efnahagsleg áhrif það yrði fyrir Suðurnesjamenn!

Því miður eru blikur á lofti, jafnvel þriðja heimsstyrjöldin framundan, ef Kína og Bandaríkin fara í stríð. Hvað gera bændur þá?

 

Er nýfrjálshyggjan undirrót alls ills?

Gunnar Smári, fyrrum kapitalisti en nú sósíalisti, segir að nýfrjálshyggjan sé uppruni alls hins illa í samfélaginu og leiði efnahagskerfið í þrot. Þetta eru athyglisverð orð en tvennt vantar í frásögn hans í viðtali við hann á Eyjunni en viðtalið ber heitið: „Gunnar Smári hjólar í nýfrjálshyggjuna – ,,Þetta er arfavitlaus leið til samfélagsuppbyggingar“.

Gunnar Smári hjólar í nýfrjálshyggjuna – ,,Þetta arfavitlaus leið til samfélagsuppbyggingar“

Hvað er rangt við málflutning hans? Í fyrsta lagi skilgreinir hann ekki hvað nýfrjálshyggja er. Allt í lagi, flestir skilja hugtakið en ég ætla þó að fara í skilgreiningar síðar í greininni.

Í öðru lagi sé ég hvergi lausnir og hvað eigi að taka við af nýfrjálshyggju. Jú, hann segir að „Eina leiðin til uppbyggingar samfélagsins sé hins vegar endurreisn alþýðustjórnmála. ,,Í því felst endurreisn verkalýðshreyfingar og annarra samtaka sem berjast fyrir hagsmunum almennings og uppbygging stjórnmálaflokka sem byggja á þessum hreyfingum.”  Hvers konar rökleysa er þetta?  Blaðamenn taka orðræðuna sem vinstri menn viðhafa án athugasemda og spyrja aldrei framhaldsspurninguna sem er: Hvernig á verkalýðshreyfingin að afla peninga? Býr hún til tekjur? Þarf ekki fyrirtæki sem ráða starfsfólk til starfa til að skapa skatttekjur?

Gunnar Smári vill jú eins og aðrir vinstri menn meiri eyðslu ríkissjóðs í framkvæmdir, sem er hið besta mál, svo sem vegagerð o.s.frv. ef þær eru arðbærar fyrir samfélagið en líka í alls konar gælu- og vitleysingaverkefni sem sólundar skattfénu okkar og alltaf stækkar bálknið. Úr innan við 10% vinnandi manna í 40% sum staðar í Evrópu sem starfar hjá ríkinu.

En vandinn er sá að ríkisapparatið kann bara að eyða peningum, það skapar aldrei peninga. Það tekur peninga frá öðrum í samneyðslu. Og stjórnendur ríkiskerfisins, ráðamenn (þingmenn, sveitarstjórnarmenn og embættismenn), bera enga ábyrgð eða taka áhættuna af eyðslunni og því fara þeir oft illa með almannafé. Það er innbyggt í kerfinu óráðsía, sífelld meiri eyðsla og aukið umfang kerfisins og það er það sem að sliga efnahag vestrænna kapitalískra þjóða. Annað sem er að sliga efnahagskerfi einstakra ríkja er að fjárfestingarfé og fjárfestar geta hlaupið á milli ríkja með fé sitt (nú eru t.d. tugir þúsundir rússneskra auðkýfinga að flýja Rússland og hvaða afleiðingar hefur það fyrir efnahag landsins? Hörmulegar!).  Gunnar Smári vill ofurskattleggja íslenska auðmenn svo þeir fari örugglega úr landi með auðæfi sín! Er það viturlegt? Nei. Prófum að gera alla milljónamæringa útlæga frá Íslandi og sjáum hvað þá gerist! Væri ekki nær að vera með sanngjarna skattleggingu, þannig að þeir fari hið fyrsta aldrei úr landi?

Nýfrjálshyggjan myndi frekar reyna að laða að fjárfestingar og fjárfesta með lága skatta og einfaldar reglugerðir – reglur – til þess að skapa arð í samfélaginu, öllum til góðs, fátækum og ríkum. Svíar reyndu á seinni helmingi 20. aldar að blóðmjólka milljónamæringa landsins og komu á sósíalísku kerfi, það misheppnaðist hrapalega og velferðakerfið leið fyrir það, minna til skiptana fyrir mennta-, heilbrigðis- og samtryggingakerfið, því að fyrirtækin hættu að skila hagnaði (þar með skatttekjum) og þau sem voru skynsömust fóru úr landi. Gleymum ekki að það er samkeppni um milljarðamæringa milli landa, ekki bara menntafólks.

Í samþættu efnahagskerfi heims, þar sem stórfyrirtæki þarf til að koma af stað stóriðnaði, þarf mikið fjármagn. Auðkýfingar þurfa mikið eigið fé til að geta fjárfest. Það gera þeir ekki peningalausir. En það er ekki eins og nýfrjálshyggjan fari ekki saman við hugsjónir um betra og mennta-, heilbrigðis og samtryggingakerfi, það er allsendis ósatt sem ræðuskrumarar hafa haldið að almenningi.

Hvort vildir þú láta stjórnmálamann eða milljónamæring fá 1 milljón króna til ráðstöfunnar og til heilla fyrir samfélagið? Hvað haldið þið að stjórnmálamaðurinn myndi gera fyrst? Jú, hygla landshlutanum sem hann kæmi úr í gæluverkefni. Peningurinn búinn eftir daginn. Milljónamæringurinn myndi hins vegar fjárfesta í hlutafé (líkt og norski olíusjóðurinn gerir og er hann orðinn einn ríkasti sjóður heims) sem skilar margföldu inn fyrir samfélagið í arð. Tökum annað dæmi: Leggjum veg á milli A og B. Hvers vegna ekki að láta Vegagerð ríkisins um framkvæmdina eins og í gamla daga í stað þess að bjóða út verkið? Jú, skrifinnarnir, sem bera enga persónulega ábyrgð eða fjárhagslega hagsmuni, finna ekki leiðir til að fara hagkvæmustu leiðina til framkvæmdarinnar. Þeir borga bara uppsett verð. En verktakar sem keppa um útboðið, þeir verða að vera hagsýnir í samkeppninni og gera verkið á hagkvæmasta hátt og hljóta umbunun fyrir sem kallast arður.

Förum nú í skilgreiningar. Ég ætla ekki að fara langt, bara beint í Wikipedíu. Hún segir: Nýfrjálshyggja er óljóst hugtak notað um frjálshyggju, stjórnleysisstefnu eða lágríkisstefnu, eða sambland af öllu. Hugtakið er einkum notað af andstæðingum frjálshyggju og hefur þá neikvæðan blæ. Talað er um hinar ýmsu myndir nýfrjálshyggjunnar sem eru: Íhaldsfrjálshyggja og lágríkisfrjálshyggja.

Stundum er orðið „nýfrjálshyggja“ haft um íhaldsfrjálshyggju, sem sameinar félagslega íhaldssemi hefðbundinnar íhaldsstefnu annars vegar og einstaklingshyggju, trú á frjálsan markað og takmörkuð ríkisafskipti hins vegar. Meðal fulltrúa íhaldsfrjálshyggju í stjórnmálum má nefna Ronald Reagan og Margréti Thatcher. Íhaldsfrjálshyggja sótti meðal annars innblástur til Chicago-hagfræðinganna og austurrísku hagfræðinganna og fékk byr undir báða vængi í valdatíð Reagans og Thatcher. Vegna endurnýjaðra áhrifa frjálshyggjunnar í Bandaríkjunum og Bretlandi á þessum tíma var þetta afbrigði frjálshyggju stundum nefnt nýfrjálshyggja.

Lágríkisfrjálshyggja hefur einnig verið nefnd nýfrjálshyggja en aðaláhersla lágríkisfrjálshyggjunnar er á eignarrétt, frjálsan markað og eins lítil ríkisafskipti og mögulegt er. Hún er á hinn bóginn ekki (endilega) innblásin af félagslegri íhaldssemi íhaldsstefnunnar. Meðal þeirra sem haldið hafa fram lágríkisfrjálshyggju má nefna bandaríska heimspekinginn Robert Nozick sem varði slíka kenningu í riti sínu Stjórnleysi, ríki og staðleysa (e. Anarchy, State and Utopia). Áherslur lágríkisfrjálshyggjunnar höfðu ekki verið áberandi í ritum frjálshyggjuhugsuða á 18. og 19. öld, svo sem Adams Smith og Johns Stuarts Mill og því þótti andstæðingum lágríkisfrjálshyggjunnar, sem margir hverjir sóttu einnig innlástur til klassískrar frjálshyggju, við hæfi að nefna hana nýfrjálshyggju.

Og til samanburðar er frjálshyggjan skilgreind sem stjórnmálastefna sem segir að setja beri ríkisvaldi þröng takmörk, en treysta þess í stað aðallega á frjáls viðskipti og sjálfsprottnar venjur. Er einhver munur á frjálshyggju og nýfrjálshyggju? Nei, en má segja að nýfrjálshyggjan er ein útgáfa eða angi frjálshyggjunnar en dregur nafn sitt af endurnýjaða daga þessara stefnu í tíð Thatchers og Regans.

Jafnaðarmenn segja að vald í höndum auðkýfinga sé ekki síður hættulegt en ríkisvaldið, sem frjálshyggjumenn óttist. Frjálshyggjumenn svara því til, að vissulega verði að setja valdi auðkýfinga skorður, en þær felist í réttarríkinu, almennum lögum og reglum, og þurfi ekki meira til. Enn fremur hefur hagfræðingurinn Milton Friedman mótmælt þessum rökum á þann hátt að hættan við vald hinna ríku og stóru stigmagnist með afskiptum ríkisins, en ekki öfugt.

Íhaldsmenn segja, að frjálshyggjumenn séu siðlausir, því að þeir séu hlutlausir um verðmæti og þeir segja jafnframt  einnig að frjálshyggjumenn beri ekki næga virðingu fyrir ýmsum verðmætum, sem eigi að vera óhult fyrir hinum frjálsa markaði (t.d. menningarverðmæti eða náttúrufyrirbrigði). 

Slóð: Wikipedía - Nýfrjálshyggja

Gagnrýni íhaldsmanna og jafnaðarmanna á rétt á sér. Það verður að setja öllu valdi, líka auðmagninu, skorður sem samt á ekki að vera íþyngandi eða til skaða fyrir allt samfélagið.

Ég er hrifinn af  íhaldsfrjálshyggju, sem sameinar félagslega íhaldssemi hefðbundinnar íhaldsstefnu annars vegar og einstaklingshyggju, trú á frjálsan markað og takmörkuð ríkisafskipti hins vegar. En fyrst og fremst er ég hrifinn af einstaklingshyggjunni, þar sem maðurinn er frjáls athafna (í viðskiptum líka) og hefur málfrelsi, fundarfrelsi og ferðafrelsi og ríkið látið hann í friði en rukki hann fyrir samfélagsþjónustu sem hann enda er maðurinn ávallt hluti af samfélagi manna.

Einstaklingurinn var til áður en ríkið varð til. Samfélag manna sem kallast öðru nafni ríki, var stofna til vegna samtakamáttar þess, útdeilingu gæða og til öryggis allra innan ríkisins en ekki til kúgunar einstaklingsins. Hann er arðbærari fyrir samfélagið ef hann fær að vera frjáls en ekki kúgaður.

Munum að ríkisvaldið var ekki til á Íslandi fyrstu þrjár aldirnar, aðeins einstaklingurinn og ætt hans. Samfélagið gékk bara ágætlega en valdaþjöppun og afskipti erlendra aðila raskaði jafnvæginu.

 

Indíánastríðin 1840 – 1890

Sagan af Indíánum Norður-Ameríku sem bjuggju á sléttunum miklu er mjög athyglisverð. Stríð indíána við hvíta manninn stóð í meira 400 ár (má byrja 1492 í Mexíkó) en hér látið duga fyrir baráttu Norður-Ameríku indíána við hvita innflytjendur.

Amerísku indíánastríðin, eða Indian Wars á ensku, voru mörg vopnuð átök milli evrópskra ríkisstjórna og nýlendustjórna hins vegar og síðar bandarískra landnema eða Bandaríkjanna, gegn þjóðum Norður-Ameríku annars vegar. Þessar átök áttu sér stað innan núverandi marka Bandaríkjanna frá upphafi nýlendutímans 1607 og þar til 1924. Í mörgum tilfellum leiddi þessi átök til stríðs og samkeppni um auðlindir og eignarhald landsins og Evrópubúar og síðar Bandaríkjamenn höfðu brotið inn á yfirráðasvæði sem hefðu verið undir stjórn innfæddra frumbyggja Bandaríkjanna í árþúsundir. Hernaður og hernað áttu einnig sér stað vegna átaka milli evrópskra ríkisstjórna og síðar Bandaríkjanna. Þessar ríkisstjórnir notuðu innlenda Ameríkar ættkvíslir til að hjálpa þeim að sinna hernaði í uppgjörum hvers annars og innfæddra bandamenn þeirra.

Eftir 1776 voru mörg átök staðbundin, þar sem deilt var um landnotkun. Á 19. öld voru átökin knúin áfram af hugmyndafræði eins og Manifest Destiny, sem gekk út á að Bandaríkin myndu víkka út frá austurströndinni til vesturstrandar Norður Ameríku. Á árunum sem leiddu til ýmissa aðgerða og með fjöldaflutningi á Indíánum frá 1830 voru mörg vopnuð átök milli landnema og innfæddra Bandaríkjamanna. Áður en lögin frá 1830 voru ákveðin, voru átök leyst með sölu eða skipti á yfirráðasvæði með sáttmálum milli sambandsríkisins og tiltekinna ættkvísla. Þessir samningar voru jafnharðar brotnir af Bandaríkjastjórn og þeir voru gerðir. Samningurinn frá 1830 heimilaði stórfelldum flutningur frumbyggja sem bjuggu austur af Mississippi River til vesturs. Þegar ríkisborgarar Bandaríkjanna héldu áfram að setjast á svæði í Kyrrahafi, í Kaliforníu, héldu átök áfram. Stefnan um "flutning" var fínhreinsuð til að færa innlendar frumbyggjaþjóðir til mjög sérstakra verndarsvæða. Frægasta stríðið var Seminole stríðin tvö, við frumbyggja Flórída annars vegar og hins vegar nauðungarflutningarnir á Cherokee og segja megi að hafi verið upphafið að sókninni vestur á bóginn.

Tímabilið sem átökin um slétturnar miklu áttu sérs stað, er látið byrja með því að indíánar náðu valdi á hestum sem sluppu frá Mexíkó í einni indíánauppreisninni þar en þeir hestar var sleppt lausum því þeir indíánar voru akuryrkjubændur. Hestarnir dreifuð sér fljót og voru svokallaðir Mustangs eða villihestar og eru þeir enn til villtir í Ameríku. Þeir voru gjörólíkir hestunum sem hvítu landnemarnir tóku með sér frá Evrópu. Þeir komu frá Spáni upphaflega, voru t.a.m. mjög harðgerðir og gátu lifað a litlu grasi og enn minna vatni. Kallaðir ,,indian ponles". Líf indíána gjörbreyttist við þetta og nú gátu þeir elt vísindahjarnirnar sem voru með 60-80 milljón dýra og hætt fasta búsetu.

Á sléttunum miklu í Miðvesturríkjunum urðu til hjarðindíánar eða sléttuindíánar. Þeir urðu afburðahestamenn og komu fram í sviðsljósið á 17. og 18. öld. Við þekkjum þessar þjóðir af kúrekamyndunum, sögunum þegar villta vestrið var sigrað. Ætli sá kalfi megi ekki rekja til indíánalaga Andrews Jackson Bandaríkjaforseta um 1840 en mesta sóknin inn á svæði þeirra var eftir borgarstyrjöldina 1865 og hafði lokið um 1890. Frægustu þjóðirnar voru Apache, Commanche, Sioux, Cheyenne, Kiowa og Navajo. Með ósigri þeirra um 1890, lýkur þar með söguþekkingu flestra á þessu þjóðum og maður býst allt eins við að þær hafa horfið úr sögunni, útrýmt eða horfið inn í mannhaf Bandaríkjanna. Svo er alldeilis ekki en þessar þjóðir búa eða eiga verndasvæði enn í dag. Þær eru fámennar, Apache eru um 111.000 í dag, Commanche aðeins um 15.000, Sioux um 170.000, Cheyenne um 10.000, Kiowa um 12.000 og Navajo eru fjölmennastir og jafnmargir Íslendingum eða um 300.000. Talið er að um 3 milljónir Indíána séu enn til í Norður-Ameríku og alls um 5 milljónir sem eiga ættir sínar að rekja til þeirra. Blackfeet, Crow og Pawnee indíánar tóku þátt í þessu stríði en þeir voru ekki ekta eða sannir sléttuindíánar, því að þeir bjuggu á útjöðrum sléttana miklu en samt góðir hestamenn. Var búinn að gleyma Arapho en þeir bjuggu við hlið Cheyenne miðsvæðis á sléttunum. Alls sjö þjóðir sem töldust vera sléttuindíánar.

Andstæðingar indíánana voru landnemarnir og bandaríska riddaraliðið (fyrirrennararnir hétu Dragoons, hersveitir á hestum og myndaðar 1833).Eftir stríðið við Mexíkó 1848 og Nýju Mexíkó og Kaliforníu bættust við Bandaríkin, urðu Dragoons að calvary um 1861 með nýjum einkennisbúningum.

Í þessu 50 ára stríði er talið að um 20 þúsundir indíánar hafi fallið og jafnmargir andstæðingar þeirra, aðrar 20 þúsundir. Upphafið eins og áður sagði má rekja til þess að 1837 voru indíánar frá austurríkjum Bandaríkjanna hraktir vestur á bóginn inn á slétturnar miklu í vestri. Dragoons, síðar calvary sveitirnar byggðu sér útverði eða fort, e.k. landamæravirki við slétturnar um miðhluta n.v. Bandaríkin. Þegar Kalifornía bættist við ríkjasambandið og gullæði hófst og ljóst að ekki dugði lengur að senda indíána lengur vestur á bóginn eftir að landsvæði þeirra höfðu verið yfirtekin, var ekki aftur snúið og sókn landnema þyngdist. Indíánar sléttana miklu voru umkringdir og voru slétturnar miklu síðustu landsvæðin sem indíánar réðu einir yfir. Oklahólma var síðasta svæðið sem landnemar tóku yfir um aldarmótin 1900. Þegar járnbraut var lögð þvert yfir Norður-Ameríku eftir borgarastyrjöldina og hvítir landnemar settust að við hana, jókst ennfrekar sóknin inn á landsvæði indíána. Stöðugar skærur og átök einkenndu tímabilið frá 1865-1890.

Upphaflega samskipti milli landnema sem tók þátt í Pikes Peak gullæðinu og innfæddu ættkvíslir Ameríku á Front Range svæðinu og Platte Valley voru vingjarnleg. Reynt var að leysa úr átökum með samningaviðræðum með Fort Wise-sáttmálann, með stofnun verndarsvæðis í suðausturhluta Colorado, en ekki var samþykkt af öllum hermönnum, sérstaklega svokölluð hundahermönnum. Snemma á sjötta áratugnum jókst spennan og náði hámarki í Colorado stríðinu og Sand Creek fjöldamorðunum þar sem svo kallaðir Colorado sjálfboðaliðar réðust á friðsamlegt Cheyenne þorp og drápu konur og börn sem leiddi tilr frekari átaka.

Friðsamlegt samband milli landnema og indíána í Colorado og Kansas sléttum var viðhaldið af trúföstum ættkvíslum, en viðhorf óx meðal Colorado landnema fyrir að það ætti að flytja Indíána á brott með valdi. Hrottafengnar árásir á borgara í svo kallaða Dakóta stríð áriðð 1862 stuðlað að þessum viðhorfum eins og gerðu nokkrar minniháttar atvik sem áttu sér stað í Platte Valley og á svæðum austur af Denver. Herflokkar höfðu verið afturkallaðir til aðstoðar í borgarastríðinu og voru skipt út fyrir sjálfboðaliðana í Colorado, sem voru grófar menn sem oft studdu útrýmingu Indíána. Þeir voru undir stjórn John Chivington og George L. Shoup sem fylgdu forystunni af John Evans, landstjóra í Colorado. Þeir samþykktu stefnu um að skjóta alla indíána á færi, stefna sem í stuttu máli leiddi til almenns stríðs á Colorado- og Kansas sléttum, svokallaða Colorado stríðið.

Árásahópar sléttu Indíána á einangruðum bæjum austur af Denver, á framfarir í Kansas, og á stigi stöðvar meðfram South Platte, eins og í Julesburg, og meðfram Smoky Hill Trail, leiddi til þess að landnemar, bæði í Colorado og Kansas, samþykktu morðingaleg viðhorf gagnvart innfæddum Ameríkumönnum, með því að kalla til útrýmingar.  Sömuleiðis leiddi villimennska Colorado sjálfboðaliða í Sand Creek fjöldamorðana til þess að indíánar, sérstaklega hundahermennirnir, stríðsflokkar Cheyenne, sem tóku þátt í hefndaraðgerðum gegn landnemum.

Indíánastríðin enduðu 29. desember árið 1890 þegar Bandaríkjaher slátraði 146 Sioux-indíánum við Wounded Knee.

Í dag eru um 304 verndarsvæði í Bandaríkjunum sem ná yfir um 2,3% af landsvæði Bandaríkjanna. Eru til a.m.k. 564 ættbálkar indíáa í Bandaríkjunum. Sumir ættbálkar eiga fleiri en eitt verndarsvæði, sumir deila saman verndarsvæði og aðrir eiga engin verndarsvæði.