Íslenska þjóðveldið í samanburði við lýðveldið Ísland stofnað 1944

Ég er að horfa á þáttaröðina Landnemarnir sem er um margt athyglisverð. Þar er fjallað um stjórnkerfið sem landnemarnir komu á um 930 með stofnun Alþingis. Þetta stjórnkerfi lifði af í 250 ár en síðustu 50 árin einkenndust af innanlandsátökum og valdaþjöppun í hendur fárra. Sturlungaöldin lauk með valdatöku eins manns, Noregskonungs og miðstýring valds var komið á með þessu framkvæmdarvaldi. Þetta var í raun ekkert framkvæmdarvald, heldur verndarskattur.

Hér er ætlunin að bera saman þjóðveldið við lýðveldið. Hvað valdakerfin eiga sameiginlegt og hvað ekki.

Tímabilið frá 930 til 1262 í Íslandssögunni, oft nefnt „Þjóðveldistímabilið“ eða „fríríkistímabilið“, einkenndist af einstakri dreifðri stjórnsýslu. Á þessum tíma var við lýði á Íslandi lauslegt bandalag höfðingja, með skort á miðlægum konungi eða stjórnvaldi. Alþingi, löggjafarsamkoma sem stofnað var árið 930, þjónaði sem samkomustaður fulltrúa frá mismunandi héruðum til að ræða lagaleg málefni, leysa ágreiningsmál og setja lög byggð á lagabálki íslenska þjóðveldisins, þekktur sem „Grágás“. Samfélagið var að mestu byggt á búskap, með ríka áherslu á einstaklings- og fjölskylduréttindi. Með öðrum orðum, ekkert framkvæmdarvald var á landinu og urðu þeir sem urðu fyrir óréttlæti að rétta í málum sínum sjálfir og framkvæmda dóminn. Kerfið var þó þannig uppbyggt að leitast var við að koma á sátt og voru ættirnir málsaðilar og þær sem í raun framfylgdu lögin í þágu einstaklingsins sem varð fyrir broti.

Aftur á móti markaði stofnun íslenska lýðveldisins árið 1944 veruleg fráhvarf frá þessu sögulega tímabili. Íslenska lýðveldið starfar undir þingbundnu lýðræði með forseta sem þjóðhöfðingja en forsætisráðherra gegnir hlutverki oddvita ríkisstjórnarinnar. Alþingi, sem upphaflega var stofnað á tímum þjóðveldisins, var endurvakið sem þjóðþing og hélt áfram að vera mikilvæg löggjafarstofnun í íslensku nútímalýðveldi. Hins vegar færðist stjórnmálaskipan í átt að miðstýrðri ríkisstjórn með skilgreindum greinum og hlutverkum.  Það á að heita svo að valdið er þrískipt; dómsvald, löggjafarvald og framkvæmdarvald en á meðan framkvæmdarvaldið - ríkisstjórnin situr á Alþingi og hefur atkvæðarétt, er þrískiptingin ekki raunveruleg.

Sameiginleikar þessara tveggja tímabila geta falið í sér ríka áherslu á lýðræðislega ákvarðanatöku í gegnum þing, eins og sést af áframhaldandi mikilvægi Alþingis á báðum tímum. Auk þess hafa bæði tímabilin lagt áherslu á mikilvægi menningarlegrar og þjóðlegrar sjálfsmyndar fyrir Íslendinga.

Hins vegar er einnig verulegur munur. Þjóðveldistímabilið skorti miðlægt vald á meðan íslenska nútímalýðveldið hefur skipulagt stjórnkerfi með afmörkuðum völdum og embættum. Efnahagslegt, félagslegt og tæknilegt samhengi þessara tveggja tímabila er einnig mjög ólíkt, sem hefur áhrif á gangverk stjórnarfars og ákvarðanatöku. Á sögulega tímabilinu var dreift valdanet höfðingja, en nútímalýðveldið einkennist af miðstýrðri stjórn.

Í stuttu máli má segja að á meðan bæði þjóðveldistímabilið og íslenska nútímalýðveldið skuldbinda sig til að nota lýðræðislegrar fulltrúa í gegnum Alþingi, þá eru þau ólík hvað varðar miðstýringu valds, pólitíska uppbyggingu og samfélagslegt samhengi, sem endurspeglar þróun íslenskra stjórnarhátta í gegnum aldirnar.

Endalok fyrsta lýðveldisins framundan?

Svona í blálokin, má spyrja hvort að fyrsta lýðveldið sé ekki úr sér gengið? Margvíslegir ágallar eru á því eins og ég kom inn (löggjafarvaldið og framkvæmdarvaldið í einni sæng), vald forseta Íslands er háð duttlungum þjóðhöfðingjans sem stundum er tilbúinn að beita neitunarvaldi og stundum ekki.

Ekkert beint lýðræði er nema það sem er háð duttlungum forsetans en nútímatækni bíður upp á breiða þátttöku almennings í stjórnun landsins. Fulltrúalýðræðið er barn síns tíma og komið á þegar hestasamgöngur voru og lítill möguleiki almennings á þáttöku í ákvörðunartöku. Kannski má blanda saman beinu lýðræði og fulltrúalýðræði eins og sjá má í Sviss?

Og að lokum svona að gamni má benda á franska lýðveldið hefur verið stofnað og endað fjórum sinnum.

Fyrsta lýðveldið (Première République): Stofnað í kjölfar frönsku byltingarinnar og var stjórnarform í Frakklandi frá september 1792 til maí 1804. Það skiptist í þrjá þætti: Ógnarstjórnina, Þjóðstjóraveldið og Konsúlaveldið.

Annars lýðveldið (Deuxième République): Var stofnað eftir uppreisn þar sem konungsdæmi Louis-Philippe lagðist í rúst og lýðveldi var endurreist í febrúar 1848. Þetta lýðveldi var stjórnað fram til desember 1852 þegar Louis-Napoleon (seinna Napóleon III) lýsti sig keisara.

Þriðja lýðveldið (Troisième République): Var stjórnað frá 1870, þegar Napóleon III beið ósigur í fransk-þýska stríðinu, og keisaraveldið féll. Þetta lýðveldi stóð yfir fram til 1940, þegar það lagðist saman í kjölfar þýsku innrásar í Seiniborg.

Fjórða lýðveldið (Quatrième République): Var stjórnað frá 1946, eftir seinni heimstyrjöldina, og var stjórnað fram til 1958. Það var þá skipt í átt til stjórnarskrár sem byggði upp undir fyrsta forsetavaldið.

Núverandi lýðveldið (Cinquième République): Var stofnað þegar núverandi stjórnarskrá tók gildi árið 1958. Það hefur verið í gildi síðan þá og er núverandi stjórnskipulag Frakklands.

 

Hvers vegna misheppnast sósíalsiminn alltaf?

Inngangur

Ég hef margoft komið inn á þetta en segi eins og karlinn, góð vísa er aldrei of oft kveðin.  Byrjum á að skilgreina hvað er sósíalismi.

Sósíalismi er kerfi eða skilyrði í samfélagi þar sem framleiðslutækin eru í eigu og stjórnað af ríkinu eða fólkinu. En hvað þýðir þetta eiginlega? Jú, einstaklingurinn má eiga persónulegar eigur (föt sín o.s.frv.) en hann má ekki eiga í einkaeigu fjármagn sem til þarf til að framleiða vörur. Það, fjármagnið verður að vera í eigu ríkisins eða ótilgreinri sameign.

Hvað hefur sagan kennt okkur? Ótal dæmi um að kenningin og raunveruleikinn segi okkur að sósíalisminn gangi ekki upp og hefur aldrei gerst. Samt er til fjöldinn allur af fólki sem segir að kenningin sé rétt, bara ef rétta fólkið beiti henni. Eina sem þurfi til, er að allir séu sammála um taka eina ákveðna stefnu og þá fari allt vel. Vandinn er að við erum og verðum aldrei sammála.

Hættulegasta við sósíalista kenninguna er að hún afklæðir allar einstaklings hugmyndir og athafnasemi í þágu almanna hagsmuna.

Spurningin er hvað eru almanna hagsmunir og hverjir ákveða hvað almanna hagsmunir eru? Svar sósíalista er "sameiginleg ákvörðun" meirihlutans (e. collective decides).

Annað sem verra en það er að kenningin brýtur niður mennskuna og meðhöndlar samfélag einstaklinga bara sem framleiðendur eða neytendur. Í sósíalísku kerfi er maður ekki lengur einstaklingur, bara hluti af massanum eða hluti af "samfélagsvélinni" sem verður að hafa stjórn á til að ná settu marki sem einhver annar ákveður fyrir mann.

Sjá mátti þetta í Ráðstjórnarríkjunum (Sovétríkjunum) þar sem Stalín, ákvað að fórna einstaklingnum í massa tölu í þágu heildarinnar. Einnig í Kína, í stökkinu mikla 1959-61. Í báðum ríkjum voru einstaklingar drepnir í þágu fjöldans.

Í sósíalismanum færast völdin ALLTAF í hendur fárra og þessi fámenni hópur eða einræðisherra taka allar ákvarðanir, þeir taka hagsmuni hópsins alltaf fram yfir hagsmuni einstaklingsins.

Nokkrar ástæður fyrir því að sósíalismi hefur ekki gengið upp

Sósíalisminn hefur reynst óhagkvæmnur og auðlindaúthlutun mörkuð spillingu. Ein algeng gagnrýni er sú að sósíalismi hefur tilhneigingu til að úthluta auðlindum á óhagkvæman hátt vegna skorts á markaðsdrifnum verðmerkjum. Án samkeppni og hvata sem frjáls markaður veitir gæti verið tilhneiging til rangrar úthlutunar auðlinda sem leiðir til óhagkvæmni og skorts.

Vegna þess að einstaklingurinn og sköpunargeta hans (sem hann setur í verk með eigið eða annarra manna fé) fá ekki að njóta sín í sósíalískum ríkjum, er skortur á nýsköpun. Gagnrýnendur halda því fram að sósíalismi geti kæft nýsköpun. Í markaðsdrifnu kapítalískum hagkerfum eru frumkvöðlar og fyrirtæki hvattir til nýsköpunar til að öðlast samkeppnisforskot og græða. Í sósíalísku kerfi þar sem hagnaðarsjónarmið eru í lágmarki gæti verið minni hvati fyrir einstaklinga og fyrirtæki til að fjárfesta í rannsóknum og þróun.

Vegna þess að valdið er í höndum fámenns hóps, er mikið miðstýrt eftirlit og skriffræði í sósíalistaríkjum. Sósíalísk kerfi fela oft í sér miðstýrða stjórn yfir lykilatvinnugreinum og auðlindum. Gagnrýnendur halda því fram að þessi miðstýring geti leitt til uppblásins skrifræðis, sem gerir það erfitt að laga sig að breyttum efnahagsaðstæðum hratt. Ákvarðanir sem teknar eru af miðstýrðu yfirvaldi endurspegla kannski ekki alltaf blæbrigðaríkar þarfir og óskir einstaklinga og sveitarfélaga. Þetta ættu íslensk stjórnvöld að hafa í huga og takmarka reglugerðafarganið, hætta afskiptum af atvinnulífinu nema að setja almennar reglur og síðan en ekki síst að hafa hófsama skatta.

Einstaklingshvatar eru brotnir niður. Sósíalismi dregur úr einstaklingsframtaki og vinnusemi. Í kerfi þar sem auður og auðlindir eru jafnari dreift gæti verið minni hvatning fyrir einstaklinga til að leitast við að ná framúrskarandi árangri eða taka á sig meiri ábyrgð, þar sem umbun fyrir það gæti verið takmörkuð.

Skortur á vali neytenda í sósíalískum ríkjum er viðvarandi. Sósíalísk hagkerfi gætu takmarkað val neytenda miðað við kapítalísk hagkerfi. Á samkeppnismarkaði eru fyrirtæki knúin til að bjóða upp á fjölbreytt úrval af vörum og þjónustu til að laða að viðskiptavini. Í sósíalísku kerfi gæti verið færri valmöguleikar og minni fjölbreytni í vörum og þjónustu í boði. Hreinlega vegna þess að fámenna elítan sem stjórnar, getur ekki brugðist nógu hratt við eftirspurn eða séð hana yfir höfuð.

Maður þarf allta að koma með söguleg dæmi, svo sósíalistarnir skilji hvað maður er fara. Gagnrýnendur benda oft á söguleg dæmi um sósíalísk hagkerfi sem stóðu frammi fyrir áskorunum. Lönd eins og Sovétríkin, Maóista Kína og nýlega Venesúela hafa staðið frammi fyrir efnahagslegum erfiðleikum, þar á meðal skorti, óhagkvæmni og í sumum tilfellum, pólitískri kúgun. Þó að þessi dæmi séu ekki endilega táknuð fyrir allt litróf sósíalískra fyrirmynda, hafa þau stuðlað að efasemdir um hagkvæmni og skilvirkni sósíalismans.

Karl Marx og kumpánar skildu ekki mannlegt eðli enda unnu þeir aldrei ærlegt handtak um ævina, voru fastir í hugaróra kenningum. Gagnrýnendur halda því fram að sósíalismi geri oft ráð fyrir ótrúverðugri sýn á mannlegt eðli, þar sem einstaklingar eru tilbúnir til að vinna að sameiginlegum hagsmunum án þess að þurfa persónulega hvata. Gagnrýnendur telja að mannlegt eðli sé flóknara og að eiginhagsmunir og langanir einstaklinga gegni mikilvægu hlutverki í að knýja áfram efnahagslega og félagslega hegðun.

Svo er það efnahagslega hliðin á sósíalismanum.  Sósíalísk kerfi eiga oft í erfiðleikum með að ákvarða nákvæmt verð á vörum og þjónustu, sem getur leitt til skorts og afgangs. Í markaðsdrifnu hagkerfi þjóna verð sem merki sem hjálpa til við að úthluta auðlindum á skilvirkan hátt. Án þessara verðkerfa gætu sósíalísk hagkerfi átt í erfiðleikum með að taka upplýstar ákvarðanir um framleiðslu og neyslu.

Ísland og sósíalisminn

Íslenskir stjórnmálaflokkar og stjórn landsins bera mörg einkenni sósíalískrar stefnu. Talað hefur verið um fjórflokkinn, að hann stjórni öllu en kjósendur hafa reynt að dreifa atkvæðum sínum og kjósa út fyrir hann. En niðurstaðan er eftir sem áður sú sama, hér eru á Alþingi fimm vinstri flokkar, tveir sem teljast á miðjunni og einn hægri flokkur sem rétt hangir hægra meginn á spýtunni. Landið er sósíaldemókratískt og enn er blandað hagkerfi. Það þýðir mikil afskipti íslenska ríkisins af atvinnulífinu, miðstýring á velferða- og heilbrigðiskerfunum og reglugerðafargann (sem streymir hingað óáreitt beint frá sósíalíska ESB).

Ætlar einhver sem þetta les að kjósa Sósíalistaflokk Íslands í næstu kosningum? Eða Vinstri græna? Eða Samfylkinguna? Eða Pírata (vinstri stjórnleysinganna)? Hefur kjósandinn nokkuð val, þrátt fyrir "úrvalið"?

Ráðherrar sem sinna ekki störfum sínum

Stjórnkerfið, með ríkisstjórn Íslands í fararbroddi, er ætlað að vinna í þágu lands og þjóðar. Í framlínunni eru ráðherrar landsins. Þeim er ætlað að verja hagsmuni Íslendinga, þ.e.a.s. þjóðfélagsins, bæði inn á við og út á við. 

En nú hefur borið á að ráðherrar Íslands eru ekki starfi sínu vaxnir.  Þeir gæta ekki hagsmuni umbjóðenda sinna.  Þetta er áberandi í núverandi ríkisstjórn, sem er n.k. þríhöfða þurs sem veit ekki í hvorn fótinn hann á að stíga og niðurstaðan er að hann stígur í allar áttir en samt enga.

Nú ætla ég ekki að tengja verk ráðherra sérstaklega við stjórnmálaflokka, allir ráðherrar, úr öllum flokkum, hafa gert mistök. En spurningin er, eru þeir viljugir til að leiðrétta mistökin eða geta þeir það pólitískt?  Svo er að sjá að ráðherrar hafa gert mistök síðastliðið misseri en eru ekki viljugir til að leiðrétta.

Núverandi sjávarútvegsráðherra (matvælaráðherra), gerði aðför að heilli atvinnugrein með fyrirvaralausu hvalveiði banni. Að því virðist á veikum rökum. Hætta er á málaferlum og ríkissjóður (við) þurfum að greiða háar skaðabætur. Skaðinn er þegar skeður, við verðum af milljörðum í tekjur.

Fjármálaráðherra virðist ekki kunna að telja peninga, eða athugað hvort það sé gat á ríkiskassanum, en hann rekur þjóðfélagið með bullandi tapi í mesta efnahags viðsnúningi sögunnar.

Forsætisráðherra talar tveimur tungum, segist vera friðardúfa en hefur reynst vera stríðshaukur og ekki barist fyrir friði í Úkraníu.

Innviðaráðherra hefur ekki gætt hagmuna landsbyggðarinnar í flugvallamáli Reykjavíkurflugvallar. Hann hefur ekki slegið hina brjáluðu hugmynd um borgarlínu af borðinu sem mun kosta hundruð milljarða. Spurning er hvort hann muni leyfa borun Fjarðarheiðisgangna sem síðusta áæltun kostar yfir 50 milljarða og mun soga upp allt framkvæmdarfé Vegagerðinnar næsta áratuginn.

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra virðist einnig vera sofandi eins og hinir ráðherrarnir. Engar virkjanir eru í farveginum, þrátt fyrir svokölluð orkuskipti og orkuskortur er þegar orðinn. Hann eltist við ósannaða mýtu um loftslagsbreytingar og eina lausn hans eru refsiskattar á almenning í boði ESB.

Utanríkisráðherra stendur ekki í lappirnar í hagsmunagæslu gagnvart ESB.  Bókun 35, skattar á flug og skipaflutninga, virðist honum láta sig í létti rúmi liggja og svarar með skæting aðspurður. Svo treður hann stórveldi um tær og hættir diplómatísk samskipti, einmitt þegar þau eru hvað mikilvægust á stríðstímum. Hún neitar að tryggja íslenskar varnir með íslenska hagsmuni að leiðarljósi.

Aðrir ráðherrar mæta í vinnuna en hversu góð störf þeirra eru, veit ég ekki. Dómsmálaráðherrann sem fór nýverið frá, stóð sig vel í starfi. Ég held að það verði enginn skaði þó að þessi ríkisstjórn fari frá, ef eitthvað er, þá er það guðs blessun og þjóðfélaginu í hag.

 

 

 

Frelsin tólf í lýðræðisríkjum

Fyrst vill ég minna á að frelsi einstaklingsins er eldri en tilvera ríkisins.  Það síðarnefnda í sjálfu sér, fyrst með tilkomu borgríkjanna, er ekki eldra fyrirbrigði en e.t.v. 7 þúsund til 10 þúsund ára gamalt. Áður reikaði maðurinn frjáls um jörðina.

Ástæðan fyrir því að fólk hefur samþykkt að afhenda samþjöppuð völd yfir tilveru þess og frelsi í hendur ákveðins hóps getur verið margvísleg. Ég ætla að nefna þrjár helstu.

Í fyrsta lagi getur hér verið um að ræða félagslegur samningur sem tengist stjórnarhætti. Mörg samfélög starfa samkvæmt kenningu um félagslega samninga, þar sem einstaklingar samþykkja að hlíta ákveðnum reglum og reglugerðum í skiptum fyrir vernd, reglu og ávinning af því að búa innan stjórnaðs samfélags. Þetta krefst ákveðins ríkiseftirlits til að viðhalda lögum og reglu.

Í öðru lagi og ef til vill er þetta meginástæðan fyrir að fólk handsalar rétt sinn til ríkisvaldsins, en það er öryggi og stöðugleiki. Fólk leitar oft til ríkisins til að fá öryggi og stöðugleika, sérstaklega á sviðum eins og landvarnir, almannaöryggi og hamfaraviðbrögð. Á tímum óvissu eða kreppu gætu einstaklingar verið viljugri til að sætta sig við ríkisvald í skiptum fyrir vernd.

Í þriðja lagi, hefur maðrinn búið í (borgara)samfélagi síðastliðin 10 þúsund ár. Það verða að vera einhverjar reglur á samskiptum á milli fólks, annars eru stöðug átök og því sættir það sig við sameiginlega ákvarðanatöku. Lýðræðisríki taka borgarana með í ákvarðanatöku með kosningum og fulltrúum. Fólk gæti samþykkt ríkisvald að einhverju leyti sem hluta af sameiginlegu ákvarðanatökuferli, jafnvel þótt það sé ekki sammála öllum stefnum sem farnar eru.

En þessi eftirgjöf á frelsi einstaklingsins er ekki án ákveðna varnagla. Fólk vill fá eitthvað öruggi á móti valdníðslu og yfirgang ríkisins eða elítuna sem er í forsvari. Það hefur krafist réttinda og þar er frelsið mikilvægast.

En frelsið er margvíst. Hér er oftast talað um málfrelsið en málið er flóknara en það. Til dæmis er ferðafrelsið afar mikilvæg og við lítum á sem sjálfsagðan hlut í dag. En á Íslandi fyrri tíma var það ekki sjálfsagt. T.d. þurftu íslenskir höfðingjar að fá leyfi til að snúa heim til Íslands frá Noregskonungi og lengi vel í Evrópu var erfitt að ferðast um álfuna vegna alls konar tálmana. Fólk fór yfirleitt ekki nema á milli þorpa.

Fórum aðeins dýpra í frelsi einstaklingsins í nútímaríki lýðræðisins.

Í lýðræðisríkjum njóta einstaklingar margvíslegs frelsis og réttinda sem eru venjulega vernduð af stjórnarskrám og studd af stjórnvöldum. Þetta frelsi er ómissandi þáttur í lýðræðislegri stjórnsýslu og tryggir að borgararnir hafi eitthvað að segja um hvernig land þeirra er stjórnað. Þó að sérstakt frelsi geti verið mismunandi frá einu landi til annars, eru sum algeng frelsi í lýðræðisríkjum sameiginleg:

Málfrelsi: Borgarar eiga rétt á að tjá skoðanir sínar, hugsanir og hugmyndir án ótta við ritskoðun eða refsingu. Þetta frelsi leyfir opnar umræður, rökræður og frjálst flæði upplýsinga. Að þessum réttindum er hart sótt að af fjölmiðlum (já, það er rétt, fjölmiðlar beita ritskoðun og oftast er ritstjórinn eða ritstjórnin þar fremst í flokki), samfélagsmiðlum og stjórnmála elítunni.

Fjölmiðlafrelsi: Frjáls pressa skiptir sköpum til að draga stjórnvöld til ábyrgðar og upplýsa almenning. Blaðamenn eiga rétt á að greina frá atburðum, rannsaka mál og láta skoðanir sínar í ljós án afskipta stjórnvalda. Þetta er stöðug barátta og verður um ókomna framtíð.

Fundarfrelsi: Borgarar geta safnast saman á friðsamlegan hátt til að mótmæla, sýna eða skipuleggja viðburði. Þetta frelsi gerir fólki kleift að tjá áhyggjur sínar og tala fyrir breytingum. Besta og nýlegasta dæmið um hversu vandmeðfarið þetta er, eru svonefndar 6. janúar óeiðirnar í Washington DC, Bandaríkjunum. Hvenær breytist mótmælafundur í óeirðir?

Trúfrelsi: Fólk á rétt á að iðka trúarbrögð sem það hefur valið sér, eða ekki iðka neina trú, án þess að verða fyrir mismunun eða ofsóknum.

Félagsfrelsi: Borgarar geta stofnað hópa, samtök og félög sem byggja á sameiginlegum hagsmunum, skoðunum eða markmiðum. Þetta felur í sér þátttöku innan stjórnmálaflokka, félagsklúbba og hagsmunahópa.

Réttur til friðhelgi einkalífs: Einstaklingar eiga rétt á að halda persónuupplýsingum sínum og einkamálum í trúnaði og friði fyrir stjórnvöldum. Þetta felur í sér vernd gegn ástæðulausu eftirliti og innbroti.

Réttur til réttlátrar málsmeðferðar: Þetta tryggir að einstaklingar sem sakaðir eru um glæpi fái réttláta meðferð samkvæmt lögum, með aðgang að réttargæslu, sanngjörnum réttarhöldum og forsendu um sakleysi þar til sekt er sönnuð.

Kosningaréttur: Borgarar eiga rétt á að taka þátt í lýðræðisferlinu með því að greiða atkvæði í kosningum til að velja fulltrúa sína og leiðtoga.

Eignarréttur: Einstaklingar eiga rétt á að eiga og hafa umsjón með eignum og ekki er hægt að taka eignir þeirra án réttlátrar málsmeðferðar og sanngjarnra bóta.

Jafnrétti og bann við mismunun: Lýðræðisríki halda venjulega jafnréttisreglur í heiðri og banna mismunun á grundvelli þátta eins og kynþáttar, kyns, þjóðernis, kynhneigðar og fleira.

Ferðafrelsi: Borgarar eiga rétt á að ferðast innan lands síns og í mörgum tilfellum á alþjóðavettvangi, án ótilhlýðilegra takmarkana. Ferðafelsi milli landa er ekki takmarkalaust. Hvergi.

Akademískt frelsi: Þetta gerir vísindamönnum, fræðimönnum og kennurum kleift að sækjast eftir og dreifa þekkingu án ritskoðunar eða ótta við hefndaraðgerðir. Þetta er forsenda framfara í vísindum.

Þegar eitthvað af ofangreindum frelsum er ógnað, er voðinn vís. Reynslan hefur kennt okkur í rúmlega 200 ára sögu nútíma lýðræðis, er stöðugt verður að vernda ofangreind frelsi. Það eru alltaf einhverjir hagsmunahópar sem vilja stjórna eða höggva í ofangreind réttindi í eiginhagsmunar tilgangi. Og aldrei hefur verið sótt eins hart að frelsi okkar og í dag.

Aldrei hafa stjórnvöld eins mikla möguleika og í dag að valdníða einstaklinginn. Ef stjórnvöld ákveða að taka einhvern einstakling fyrir, hafa þau endalaus úrræði til að beita réttarkerfið til beygja hann til hlýðnis.

Við Íslendingar skulum hafa í huga að hér var stofnað á Þingvöllum alþingi án framkvæmdarvalds árið 930 e.Kr. Íslendingar ákváðu að búa saman í skipulögðu samfélagi en án afskipta ríkisvalds (kóngs eða fursta)  - sjá fyrstu ástæðuna fyrir að fólk ákvað að búa til skipulagt "ríki". Öll dómsmál og löggæsla var í höndum einstaklinga (ætta) en ekki hers eða lögreglu. Svo var til ársins 1262. 

Því eru réttindi okkar rétthærri og eldri en ríkisvaldsins sem nú stýrir Ísland og hefur aðeins gert í núverandi formi í stuttan tíma eða síðan 1944.

Framkvæmdarvaldið (hluti af ríkisvaldinu) með lögregluvald sitt, ber að fara afar varlega með valdið og beita okkur, borgaranna, enga nauðug.

Tek sem dæmi, nauðugaáskrift að RÚV, skylda okkur til að versla við ÁTVR, borga skatta í gæluverkefni sem koma almanna hagsmunum ekkert við og þátttaka í stríði (Úkranía) og svo ótal margt annað. Ríkisvaldið er komið langt út fyrir valdsvið sitt í dag. Ég hef áður minnst á hversu víðtæk ríkisafskiptin voru af almennu lífi Íslendinga fyrr á tíð. Hvar er ríkið ekki með puttanna og afskipta? Í ströngustu skilningi á ríkið aðeins að halda uppi lögum og reglum, vernda gegn utanaðkomandi ógnum og tryggja innviði. 

Ef við tökum Milton Friedman, hinn fræga hagfræðing, á orðinu en hann var harðasti andstæðingur afskipta ríkisvaldsins, þá er hlutverk ríkisins aðeins bundið við:

Takmörkuð ríkisafskipti: Friedman taldi að takmarka ætti ríkisafskipti af hagkerfinu. Hann hélt því fram að óhófleg þátttaka stjórnvalda gæti leitt til óhagkvæmni, röskunar á markaðsfyrirkomulagi og óviljandi afleiðinga.

Peningastefna: Friedman var þekktur fyrir vinnu sína við peningastefnu, sérstaklega stuðning sinn við þá hugmynd að stjórnun peningamagni skipti sköpum til að viðhalda stöðugum hagvexti. Hann taldi að stöðugur og fyrirsjáanlegur vöxtur peningamagns gæti komið í veg fyrir óhóflega verðbólgu eða verðhjöðnun og ríkið ætti að halda sig fjarri.

Frjálsir markaðir: Friedman var mikill talsmaður frjáls markaðskapítalisma. Hann taldi að frjáls skipti og samkeppni væru hagkvæmustu leiðirnar til að úthluta auðlindum og skapa velmegun. Frægt sagði hann: "Stórar framfarir siðmenningarinnar, hvort sem það er í byggingarlist eða málaralist, í vísindum eða bókmenntum, í iðnaði eða landbúnaði, hafa aldrei komið frá miðstýrðum stjórnvöldum."

Einstaklingsfrelsi: Friedman trúði á einstaklingsfrelsi og persónulega ábyrgð. Hann hélt því fram að einstaklingar ættu að hafa frelsi til að taka eigin ákvarðanir og sinna eigin hagsmunum, svo framarlega sem þær ákvarðanir skaða ekki aðra.

Hlutverk stjórnvalda í menntamálum: Friedman lagði fram hugmyndina um skólaskírteini, sem myndi gera foreldrum kleift að velja hvar þeir senda börn sín í skólann, þar á meðal einkaskóla. Hann taldi að þetta myndi koma samkeppni inn í menntakerfið og leiða til aukinna gæða.

Hlutverk stjórnvalda í heilbrigðisþjónustu: Friedman beitti sér fyrir markvissari aðferðum við heilbrigðisþjónustu, þar á meðal notkun sjúkrareikninga og auknu vali neytenda. Hann taldi að markaðsöflin gætu hjálpað til við að stjórna kostnaði og bæta aðgengi að umönnun.

Gagnrýni á reglugerðir stjórnvalda: Friedman var gagnrýninn á reglur stjórnvalda sem hann leit á sem kæfa efnahagsstarfsemi og nýsköpun. Hann taldi að reglugerðir hefðu oft ófyrirséðar neikvæðar afleiðingar í för með sér og að þær ættu að vera vandlega metnar með tilliti til hagkvæmni.

Af öllum ofangreindum athugasemdum Friedman við afskipti ríkisins, var reglugerðafarganin mest íþyngjandi fyrir einstaklinginn.

Lokaorð

Það er ljóst að íslensk stjórnvöld skera sig ekki frá öðrum vestrænum stjórnvöldum. Þau reyna að sölsa undir sig síaukin völd, sem þeim ber ekki að hafa.

Tökum sem dæmi um takmarkalausan rétt sem íslensk stjórnvöld taka sér. Íslensk lögreglan getur stoppað hvern sem er á götunni og krafist skilríkja og sett einstaklinga í fangelsi í einn sólarhring án þess að skjóta málinu til dómara. Þetta er meiri réttur stjórnvalda en er í Bandaríkjunum.

Dæmi: Ég var stoppaður af lögreglunni um daginn, bara vegna þess að ég lenti á sömu gatnamótum og lögreglubíll sem var við hlið mér, en ég keyrði til vinstri en hann áfram. Svo mættumst við annars staðar í hverfinu og það var nóg til að lögreglan elti mig. Hvað átti ég með að keyra í aðra átt og mæta þeim á öðrum stað? Það er grunsamlegt!!!

Ég var stöðvaður og spurður um skilríki. Þá spurði ég á móti, af hverju ég væri stöðvaður á virkum degi og án ástæðu - hafði ég brotið umferðalögin? En ég var að skulta son minn af fótboltaæfingu. Engin ástæða gefin, bara sagt takk fyrir. 

Þarna var verið að hamla ferðafrelsi mitt án gruns um glæp. Í Bandaríkjunum þarf viðkomandi ökumaður a.m.k. hafa framið umferðalagabrot eða vera grunaður um glæpsamlegan verknað til þess að lögreglan hafi rétt til að stöðva. Lögreglan í Bandaríkjunum má ekki stöðva frjálsa borgara á ferð sinni, bara sí svona. Þarna getum við Íslendingar lært af Kananum. Fjórða breytingin á bandarísku stjórnarskránni verndar einstaklinga gegn óeðlilegri leit og gripdeild. Þetta þýðir að lögreglumenn þurfa almennt rökstuddan grun eða sennilega ástæðu til að stöðva einhvern.

Rökstuddur grunur er lægri viðmiðun en líkleg orsök og felur í sér sérstakar, skýrar staðreyndir sem benda til þess að glæpsamlegt athæfi gæti verið í gangi. Líkleg orsök er aftur á móti hærra viðmið og krefst fleiri sönnunargagna um að glæpur hafi verið framinn, sé framinn eða sé um það bil að vera framinn.

Lögregla getur stöðvað einstaklinga ef hún hefur rökstuddan grun eða sennilega ástæðu til að ætla að viðkomandi hafi framið eða sé að fara að fremja glæp eða ef hún telur að viðkomandi sé ógn við almannaöryggi. Tilviljunarkenndar stopp án nokkurrar rökstuðnings eru almennt álitið brjóta í bága við stjórnarskrá og brot á rétti einstaklings með fjórðu breytingu.

Vantar þetta í íslenska stjórnarskrá? Læt hér staðar numið, enda orðið ansi langt blogg.

Að skila auðu í kosningum

Ég fór að velta fyrir mér kosningamál í kjölfar fjörugra umræðna hér á blogginu um hversu "vitlausir" kjósendur væru að kjósa Donald Trump. Ég kom kjósendunum til varnar og sagði að þeir hefðu rétt á að kjósa eins og þeim sýndist, þeirra er atkvæðisrétturinn.

Það er ekkert sem kallast að kjósa "vitlaust", þótt maður furðar sig stundum á hvernig kjósendur kjósi yfir sig kvalarann aftur og aftur. En, eins og áður sagði, þeirra er rétturinn til að gera slíkt.

En svo er það þegar menn kjósa en skila auðu. Það hef ég gert, þegar mér hefur ekki litist á blikuna og ekkert litist á neinn flokk. Ég kýs nefnilega eftir sannfæringu minni og þeim flokki sem kemst næst henni. Verra er ef menn velja að sitja heim, koma ekki á kosningastað, og taka þar með ekki þátt í lýðræðislegri kosningu. En þeirra er líka rétturinn, til að sitja heima!

En verst þykir mér, eftir að ég hef lagt á mig að fara á kosningastað, taka þátt í lýðræðislegri kosningu, að atkvæði mitt sem er e.t.v. autt, sem eru ákveðin skilaboð um að mér lítist ekki á pólitíska úrvalið í boði, skuli flokkað með ógildum atkvæðum.  Er það annars ekki hætt? Ógildir og auðir atkvæðisseðlar eru nú aðskildir?

Það er reyndar komið inn á þetta á Vísindavefnum (slóð: Hvað þýðir það að skila auðu í kosningum? ) en svarið þar er gamalt eða frá 2009.

Þar segir: "Boðskapur kosningalaga um auð atkvæði er einfaldari en hér hefur verið lýst. Samkvæmt lögum um kosningar til Alþingis merkir það einfaldlega að atkvæðið er ógilt. Í 100. grein laga nr. 2000/24 segir þannig: "Atkvæði skal meta ógilt: a. ef kjörseðill er auður". Vegna framkominna óska hafa kjörstjórnir í alþingiskosningunum 25. apríl 2009 þó fallist á að auð atkvæði verða talin sérstaklega, aðgreind frá ógildum."

Í forsetakosningunum 2020 voru auð og ógild atkvæði talin saman!!!

Í ofangreindri grein á Vísindavefnum segir einnig: "Skoðum fyrst af hverju maður sem ætlar að skila auðu skuli hafa fyrir því að fara á kjörstað. Ein eða fleiri af eftirtöldum ástæðum kunna að liggja til þess:

1. Hann telur það kannski borgaralega skyldu sína að mæta á kjörstað og greiða atkvæði.

2. Hann kann af einhverjum ástæðum að vilja láta líta svo út sem hann hafi greitt fullgilt atkvæði í kosningunum. Þetta mátti sérstaklega sjá fyrir sér fyrr á árum þegar tilteknir stjórnmálaflokkar fylgdust grannt með því hverjir greiddu atkvæði í kosningum.

3. Hann leggur þetta ef til vill á sig til að sýna andúð sína á flokkakerfi og stjórnmálamönnum. Þetta hefur fyrst og fremst tilætluð áhrif ef andrúmsloft og umhverfi er þannig að margir aðrir gera slíkt hið sama."

Í öllum þremur tilvikum, er kjósandi að nýta sér kjörseðil sinn og senda skilaboð. Hann hefur ekki gert kjörseðil sinn ónýtan, t.d. með kroti.

Tökum eitt dæmi áður en ég enda þetta. Segjum að í sveitarfélagi séu greidd 10 þúsund atkvæði í kosningum. Þrjú þúsund kjósendur ákveða að skila auðu af einhverri ástæðu, t.d. vegna spillingar. Á að flokka þessi atkvæði sem ógild? 

Þarf ekki að virða þá sem taka þátt og sinna borgaralegri skyldu sinni og skila auðu? Og aðskilja þá frá þeim sem sitja heim eða ógilda atkvæði sín? 

 

Prinsippflokkurinn Miðflokkurinn stendur sig betur en Sjálfstæðisflokkurinn

Ég var að lesa blogggrein þar sem gert er lítið úr Sigmundi Davíð og flokk hans Miðflokkinn. Í greininni eru hlutirnir ekki settir í rétt samhengi. 

Sigmundur Davíð hefur sýnt að hann er pólitískt kamelljón og getað staðið af sér mestu pólitísku storma. Í greininni er hlegið að því að í flokknum eru aðeins tveir þingmenn.  En ástæðan fyrir því er að einn þingmanna flokksins gerðist pólitískur liðhlaupi og annar rétt missti af þingsæti í umdeildri kosninganiðurstöðu. 

Vert er að benda á að Miðflokkurinn hafði þá lifað af pólitískt hneykslismál og er ég að tala um Klausturmálið. Þar sat fyrir þeim vinstri sinnaður aðgerðarsinni og tók upp fyllerí röfl.

Svo er skautað yfir frábærum árangri Sigmunds Davíð, en hann náði frábærum kosninga úrslitum, fyrst með Framsóknarflokknum 2013 (rúm 24%) og síðan 10,9% með nýstofnuðum stjórnmálaflokk, Miðflokkinn eftir rýtingstungu í bakið frá samherja sínum.

En þetta eru kosningaúrslit.  Mestu munar um Icesave málið, þar sem átti að láta óreiðumenn steypa íslensku þjóðina í skuldarfangelsi en InDefence barðist gegn þessu misrétti og var Sigmundur Davíð í þeim hópi. Hversu mörg hundruð milljarðar króna spöruðust þar?

Ég er þannig gerður að ég kýs prinsipp fram yfir völd. Ef hlutirnir eru réttir, stendur maður með þeim sætt eða súrt. Eins og ég hef bent á ásamt mörgum öðrum Sjálfstæðismönnum, líka hér á blogginu, er Sjálfstæðisflokkurinn kominn langt frá prinsippsum sínum (gildum) og því ekki skrýtið að flokkurinn mælist með minnsta fylgið í sögu flokksins nýverið. 

Hins vegar hefur fylgi Miðflokksins aukist að undanförnu og búast má við góðum kosningum, svo lengi sem þeir halda sig við prinsippin/gildi sín. Og þeir munu gera það.  Miðflokkurinn, með sínum tveimur þingmönnum hafa rekið hörðustu stjórnarandstöðuna í vetur, meiri en Samfylkingin og Viðreisn samanlagt, sem hafa verið svo óáberandi að maður gleymir stundum að þessir flokkar eru til.

Prinsippin munu skipta einhvern hluta kjósenda mestu máli í næstu kosningum. Aðrir kjósa eftir vana og stundum þekkingarleysi. Aðrir finna að klárinn er kvalinn, finna að pyngja er tóm og herða þarf ólina betur og því kjósa þeir eitthvað annað en þríhöfða skrímslið sem er nú við stjórnvölinn. Þetta fólk hleypur á milli flokka.

Og Sjálfstæðismenn ættu að gera uppreisn og losa sig við hugsjónarlausa "flokksforystu" sem er engin forysta, heldur sig við völdin án prinsippa fram í rauðan dauðann. Hvenær vakna Sjálfstæðismenn upp af dvalanum? Er formaðurinn búinn að hreiðra um sig með svo marga fylgjara, að ómögulegt er að gera uppreisn? Grasrótin innan Sjálfstæðisflokksins er reið.

 

Læti í kringum málefni Hæstarétt Ísraels

RÚV virðist hafa miklar áhyggjur af afdrif lýðræðis í Ísraels vegna þess að ísraelska þingið samþykkti umdeilar lagabreytingar sem snúa að hæstarétti landsins.

Eins og er í öllum lýðræðisríkjum (nema Íslandi þar sem framkvæmdarvaldið situr á Alþingi) er þrískipting valdsins grundvöllur lýðræðisins í Ísrael. Dómsstólavaldið, framkvæmdarvaldið og svo löggjafarvaldið er skiptingin.

Nú er ég ekki öllum hnútum kunnugur um skiptingu valdsins í Ísrael, en þykkist þó telja mig vita að löggjafarvaldið eigi að setja lög sem dómstólar fara eftir og framkvæmdarvaldið framkvæmir eftir.

Ef meirihlutinn á Knesset (þinginu) ákveður að breyta lögum er varða lögsvið dómstóla, skil ég ekki af hverju það er verið að mótmæla.  Væntanlega er meirihlutinn á þinginu að samþykkja lagabreytingar á löglegan hátt.

Í frétt RÚV segir: "Hinar umdeildu lagabreytingar fela í sér að fella niður heimild hæstaréttar til að hnekkja aðgerðum stjórnvalda sem dómstóllinn telur brjóta gegn stjórnarskránni. Hæstaréttardómarar og lögfræðingar hafa gagnrýnt breytingarnar harðlega og sagt þær ógna lýðræði landsins."  Þetta er ekki rétt, því að það er engin stjórnarskrá í Ísrael! Bara svokölluð grunnlög. Eru bara sumarstarfsmenn starfandi á fréttastofu RÚV á sumrin? Þetta er auðvelt að flétta upp. Þessi skýring RÚV er því of óljós til að skilja og röng.

Kíkjum þá á skýringu fjölmiðilsins Aljazeera:

"Lögin, hluti af víðtækari viðleitni til að endurskoða dómskerfið, koma í veg fyrir að Hæstiréttur felli niður stjórnvaldsákvarðanir.

Stuðningsmenn þess segja að núverandi staðall um sanngirni veiti ókjörnum dómurum óhóflegt vald yfir ákvarðanatöku kjörinna embættismanna. En gagnrýnendur ríkisstjórnarinnar segja að hún fjarlægi lykilatriði í eftirlitsvaldi dómstólsins og opni leið fyrir spillingu og óviðeigandi skipan."

Þessi skýring er skiljanlegri. Og af henni má lesa að Hæstiréttur Ísraels sé að skipta sér af stjórnvaldsákvörðunum (sem hvergi er leyfilegt) en dómstólar eiga almennt að dæma eftir lögum, ekki að stjórna og þar með skipta sér af framkvæmdarvaldinu. 

Ég veit ekki hvað eftirlitsvald dómstólsins á að vera sem gagnrýnendur hafa áhyggjur af, til þess veit ég of lítið. En almennt myndi maður halda að dómstólar eigi bara að dæma eftir lögum, ekki að standa í lagasetningu, stjórnmálum almennt eða stjórnun ríkja. Ég hef reyndar litlar áhyggjur af þessu máli, en er hér að skrifa mig til skilnings.

Nóta bene, verri er það að lýðfræðin er að breyta íbúasamsetningu landsins. Heittrúaðir eignast fleiri börn en þeir sem eru í meðallagi trúaðir.  Þetta þýðir að Ísrael stefnir í að vera trúarríki eins og Íran, einhvern tímann eftir x mörg ár. Ísrael gæti þá hætt að vera veraldlegt ríki og orðið geistlegt. Hvers konar ríki það verður og hvort það verði gott fyrir heimsfriðin, með öflugt kjarnorkuvopnabúr við hendina.... 

Af hverju er Samfylkingin ósýnileg?

Samfylkingin er kannski ekki alveg ósýnileg en hún er vel falin í skugganum. Fyrir hinn almenna borgara, eins og mig, sem fylgist vel með íslenskri pólitík, heyrist ansi lítið frá þessum stærsta stjórnarandstöðuflokki landins samkvæmt skoðanakönnunum.

Það er nefnilega málið, einu skiptin sem minnst er á Samfylkinguna er þegar gerðar eru skoðanakannanir og niðurstöður kynntar. Oh jú, einnig að varð það fréttnæmt þegar Samfylkingin skipti um hinn óvinsæla formann Loga Einarson og Kristrún Frostadóttir tók við. Það var eins og ferskur vindblær færi um flokkinn enda allir orðnir þreyttir á væl um inngöngu í ESB þegar allir vita að það er ekki á dagskrá næstu árin. Fólk vildi fá afturhvarf til fortíðar, þegar Samfylkingin gaf von og við fyrstu sýn, virðist formannskiptin gefa von.

Formaðurinn

En hver er Kristrún sem virðist rífa upp fylgi flokksins? Kíkjum á æviágrip hennar á vef Alþingis. Þar segir:

"Starf meðfram hagfræðinámi á skrifstofu seðlabankastjóra 2009–2010. Hagfræðingur í greiningardeild Arion banka 2011–2012. Blaðamaður á Viðskiptablaðinu 2013–2014. Hagfræðingur í vinnuhópi á vegum forsætisráðuneytis 2014. Sérfræðingur í greiningardeild fjárfestingarbankans Morgan Stanley í New York og Lundúnum 2015–2017. Hagfræðingur Viðskiptaráðs Íslands 2017. Formaður verðlagsnefndar búvara í atvinnumálaráðuneyti 2017–2018. Aðjúnkt við hagfræðideild HÍ 2018–2020. Aðalhagfræðingur Kviku banka hf. 2018–2021.

Formaður Samfylkingarinnar síðan 2022.

Alþingismaður Reykjavíkurkjördæmis suður síðan 2021 (Samfylkingin).

Fjárlaganefnd 2021–2023, efnahags- og viðskiptanefnd 2023–.

Íslandsdeild Vestnorræna ráðsins 2021–."

Hvað má lesa út úr þessum hráu upplýsingum? Jú, hún er hagfræðingur en nýgræðingur í stjórnmálum. Það hefur ekki reynt á hana í pólitík.  Hins vegar tengdist hún Kviku banka sterkum böndum sem aðalhagfræðingur bankans en hún starfaði þar til 2021. Eins og allir vita er Kviku banki tengdur umdeildri sölu á Íslandsbanka og hefur bankinn slitið samrunaviðræður við hinn síðarnefnda nú í sumar.

En Kristrún er óskrifað blað og hvort hún standi sig í daglegu amstri stjórnmálanna og þegar eða ef flokkurinn fær völdin, hvernig mun flokkurinn undir forystu hennar standa sig?

Stefnuskráin

Stefnuskráin er dæmigerð stefna sósíaldemókrata. Á vef Samfylkinginnar segir að flokkurinn er stjórnmálaflokkur sem aðhyllist markmið og leiðir jafnaðarstefnunnar. Stefna flokksins og störf byggjast á frelsi og lýðræði, kvenfrelsi, jafnrétti og samábyrgð. Í samræmi við stefnu sína hyggst flokkurinn og eiga náið samstarf við verkalýðshreyfinguna og frjáls félagasamtök, og vinna með öðrum jafnaðarflokkum á alþjóðavettvangi.

Svo koma undirkafla í stefnuskránni sem bera heitin; Opin sýn til umheimsins; jafnrétti; frelsi; samábyrgð(bræðralag); auðlindi og umhverfi - Framtíðin krefst svara; Mannauður - Tímar einstaklingsfrelsis og félagshyggju; Grunngildi á nýjum tímum.

Ef stefnuskráin er lesin vandlega má lesa yfirlýsingar sem flestallir íslenskir stjórnmálaflokkar geta tekið undir, enda er sagt að það eru sex þingflokkar á Alþingi 2023 sem eru til vinstri, einn í miðju og einn til hægri.  Þannig að það má spyrja hversu mikill valkostur Samfylkingin er í raun? Hvað hefur hún fram yfir Vinstri græna? Eða Viðreisn? Hvernig er hægt að dæma það? Jú, með störfum þingflokksins á Alþingi.  Og eins og ég sagði, hefur flokkurinn verið nánast ósýnilegur og óvirkur stjórnarandstöðuflokkur.

Samfylkingin hefur sex þingmenn sem lítið heyrist í og hefur flokkurinn veitt stjórnflokkunum lítið aðhald. Örflokkurinn Miðflokkurinn sem hefur aðeins tvo þingmenn, hefur verið háværari og gert harðar atlögur að annars vanhæfri ríkisstjórn. Flokkur fólksins kemur næst með sína sex þingmenn en sá þingflokkur hefur sínar þyrnirósir sem sofa vært.

Lokaorð

Það er nefnilega ekki nóg að vera með flotta stefnuskrá.  Stjórnarskrá Sovétríkjanna, ef hún er lesin, veitir meiri réttindi og frelsi en flestar stjórnarskrár Vesturvelda en í framkvæmt var hún skelfileg. Og ástæðan er flokksræðið og miðstýring stjórnmála- og efnahagskerfisins.

Samfylkingin, ef miðað er við reynsluna, mun ekki koma með neitt nýtt þegar og ef hún kemst til valda. Hún myndi hjálpa Sjálfstæðisflokknum að viðhalda bálkninu, viðhalda háu skattastigi, mikil ríkisafskipti af atvinnulífinu og heilbrigðiskerfinu og í raun engu breyta. Hún mun nudda sig upp við ESB eins þétt og hægt er. Nýtt andlit á flokknum breytir þar engu um. Og ef horft er á stóru mynda, hefur systurflokkum hennar í Evrópu tekist að eyðileggja Evrópu innan frá með ESB stefnu sinni og atlögunni að þjóðríkinu. Samfylkingin er ekki frábrugðin að því leitinu til. Verði þeim að góðu sem kjósa Samfylkinguna í næstu Alþingiskosningum!

Endurlífgun Sjálfstæðisflokksins vonlaus?

Nú hefur einn ágætur bloggari hér á Moggablogginu, og varaþingmaður Sjálfstæðisflokksins, verið skeleggur í að reyna að endurreisa flokkinn. Það sem virðist hafa fyllt mælir hans er bókun 35 um að reglugerðir (ekki lög) ESB séu rétthærri en íslensk lög nema þau síðarnefndu segja annað. Hann hefur reynt að virkja grasrótina með t.d. fundum Félags Sjálfstæðismanna sem einmitt hefur reynst trúrri stefnu flokksins en flokksforustan.

En það hljóta að vera önnur mál sem hafa gert margan Sjálfstæðismanninn reiðan. Af mörgu er að taka.  Fyrir hið fyrsta er að flokkurinn hefur ekki reynst standa vörð um stóru málin í efnahags- og stjórnkerfismálum, t.d. bálknið burt en í framkvæmd bálknið stækkað!  Kvótakerfið og sægreifarnir koma fyrst upp í huga en Framsóknarflokkurinn er reyndar faðir fiskveiðikerfisins. Kvótakerfið er ekki alveg byggt á frjálsum markaði. Veit ekki hvort hægt sé að hafa það öðruvísi.

En nærtækasta dæmið er hvalveiðibannið. Þjóðin skiptist í tvennt í afstöðu sinni til málsins en hógværar veiðar sem viðheldur jafnvægi geta ekki verið annað en jákvætt fyrir dýralíf sjávar. Flokkurinn sem gefur sig út fyrir að vera verndari frjáls framtaks, markaðshyggjuflokkur og einstaklingshyggju, guggnaði á að vernda þann hluta sjávarútvegar sem skiptir máli fyrir hundruð manna.

Að gerræðisákvörðun, tekin á augarbragði, annað er ekki hægt að segja með banni tveimur dögum fyrir vertíðarbyrjun, þótt ráðherra segist hafa hugleitt málið lengi. Mér virðist ráðherrann hafa byggt ákvörðun sína á drápi eins hvals. Hefur hann séð hvernig háhyrningar drepa hvalkálfa? En hvað um það, alvöru flokkur sem styður frjálst atvinnulíf, hefði sprengt ríkisstjórnina.

Innflytjendamál, ótrúlegt að maður sé að ræða þau mál, eru hreinlega farin úr böndunum.  Flestir útlendinganna hérna, og ég þekki marga, eru hingað komnir að vinna. Frábært fólk en svo eru það hinir sem koma hingað til að leita inn á kerfið. Það veit að það fær fría framfærslu í tvö ár (umsóknarferilinn er svo langur) og nýtir sér það. Þetta eru velferðaflóttamenn sem flakka á milli landa undir yfirskyn flótta og nota velferðakerfi Vesturlanda.  Mörg ríki hafa lokað á þetta og þá leitar fólk þangað sem varnirnar eru veikastar og þær eru veikastar á Íslandi.

Fyrir Jón og Gunnu, skapar þetta vandamál, því að velferðakerfið á Íslandi er lélegt. Margra vikna bið eftir viðtali við heimilislæknirinn (ef maður hefur slíkan), bráðamóttakan sprungin (6 klst bið síðast er ég fór) framfærsla öryrkja, aldraðra og atvinnulausra skorin við nögl o.s.frv.

Húsnæðismarkaðurinn er sprunginn vegna þessa og ótal margt annað, allt vegna of mikið innflæði innflytjenda.  Innflæðið er stýrt eftir þörfum atvinnulífsins, ekki þörfum hins almenna borgara. Reyndar hafa landamærin verið galopin um langt skeið og engin stjórn á innflæði gerviflóttamanna.

Hinn almenni borgari er látinn gjalda rangrar stefnu í innflytjendamálum. Með öðrum orðum, þetta er farið að hafa áhrif á daglegt líf Jóns og Gunnu. Þá er hægt á að fari að þykkna í hinum umburðalinda Íslendingi. Það er svo auðljóst að þetta gengur ekki upp. En vinstri flokkarnir, með Pírata fremst í flokki, vilja ekki almenna skynsemi í málaflokknum og því er allt í kalda koli. Flokksforyrsta Sjálfstæðisflokksins hefur brugðist í þessu máli. Aðeins einstaka þingmenn hafa staðið í lappirnar.

Annað er algjör fylgispeki við stefnu Bandaríkjanna og NATÓ í Úkraníu stríðin. Það er gott og vel að svo sé gert, en Sjálfstæðisflokkurinn (með utanríkismálin á sinni könnu) og sérstaklega VG skuli ekki beita sér fyrir friði í þessu ljóta stríði er hreint ótrúlegt.

Nei, það er beinlínis hvatt til átaka, farið og kysst og kjassað Zelenský, og ekki einu orði minnst á að kannski gæti Ísland verið sáttasemjari í málinu, boðið deilendur til Íslands til viðræðna í Höfða. Það er ekki hægt, enda búið að reka rússneska sendiherrann heim! Það er engin sjálfstæð utanríkisstefna Íslendinga til. Ísland er ein kindin í sauðarhjörðinni.

Þetta er í annað sinn sem diplómatísk samskipti eru rofin við erlent ríki (þriðja þorskastríðið og Bretland var fyrra skiptið). Stór mistök í utanríkispólitíkinni enda lýkur stríðinu einhvern tímann og samskipti við Rússa tekin upp á ný (hafa Bandaríkjamenn gert það?).  Þá verður alltaf farið í minnisbókina þegar eitthvað stórt gerist á milli Íslands og Rússlands og Rússinn segir...."aha, Íslendingar settu á okkur viðskiptabann (á meðan við hjálpuðum þeim í viðskiptabanni Breta og V-Þjóðverja í þorskastríðinu), þeir styðja óvini okkar bein með fjármagni og þjónustu. Þeir eru ekki vinveittir Rússum og Rússlandi."

Fjármálagerningar og spillingin í bankamálum hlýtur að gera margan flokksmanninn reiðan. Enginn lærdómur dreginn af bankahruninu 2008? Og alltaf er formaður flokksins tengdur spillingarmálum, enda fjármálaráðherra. Svo er reyndar með Kristrúnu formann Samfylkingarinnar sem var innsti koppur í Kviku. Ekki er sá flokkur gæfulegur.

Verst af öllu hlýtur að vera hugsjónarleysi flokksforystu Sjálfstæðisflokksins. Hvar eru gildi og hugsjónir flokksins? Varðveisla íslenskrar tungu og menningu? Tengingin við hinn almenna borgara? Formaðurinn hefur smá saman raðað í kringum sig já-fólk en slíkt gerist þegar formaður flokks hefur verið lengi við völd. Hefur einhver heyrt formanninn flytja eldmessu eða verið reglulega í fjölmiðlum að ræða vanda dagsins? Það kann ekki góðri lukku að stýra að vera með leiðtogalausan flokk. Jarðtenging flokksforystunnar hefur rofnað og fylgið horfið út í veður og vind. 20% fylgi fyrir eina hægri flokk landsins? Er það eðlilegt?

Ég er hræddur um að varaþingmaður flokksins sé að berjast við vindmyllu. Flokksforystan er kyrfilega föst í eigi neti og ekki er hlustað á grasrótina frekar en fyrri daginn. Þá er tvennt í stöðunni, stofna nýjan alvöru hægri flokk eða ganga í raðir Miðflokksins sem virðist hafa öll gildi Sjálfstæðisflokksins.

Andrew Tate í viðtali hjá Tucker Carlson og aðeins um menningarstríðið

Ég hef aldrei haft sérstakan áhuga á Andrew Tate, aðeins heyrt talað um hann, ekki hægt að komast hjá því, enda er hann reglulega í fréttum. Það sem ég vissi er að hann er boðberi karlmennskunnar og er ópólitískur. Einnig að andstæðingar hans saka hann um að vera með eitraða karlmennsku, hvað svo sem það er. Karlmennskan virðist verið lítið upp á dekki þessa daganna og verra er ef (karl)menn séu sterkir andlega og líkamlega og miðaldra og hvítir.

En ég vissi líka að hann er í framlínunni í woke - umræðunni, þátttakandi í menningarstríðinu sem nú geysar og sér ekki fyrir endan á hvernig mun fara. 

Ég setti Andrew Tate ósjálfrátt í huganum í sama flokk og Jordan Peterson. Sá síðarnefndi var, þegar ég heyrði fyrst af honum, nánast djöfullinn sjálfur.  Síðan hef ég lært, eftir að hafa hort á ótal myndbönd af Jordan Peterson, að hann er hreinlega snillingur, vel máli farinn og hann byggir málflutning sinn á kínískri sálfræði enda var hann hámenntaður háskóla prófessor er hann birtist á sjónarsviðið.

Málflutningur Tates og Peterson er svipaður, hvatning til ungra manna að "taka til heima hjá sér" áður en þeir fara út í lífið og taka þátt í samfélaginu.  Þeir báðir leggja áherslu á að ungir karlmenn séu sjálfsöryggir, kunni að segja nei, rækti líkamann og sál, séu ábyrgðir gagnvart fjölskyldu, konu og barna. Þetta kom mér á óvart með Tate. Kíkjum aðeins nánar á manninn með hjálp Wikipedíu.

"Emory Andrew Tate III (fæddur 1. desember 1986) er bandarískur og breskur áhrifavaldur og fyrrverandi heimsmeistari í sparkboxi. Eftir feril sinn í sparkboxi byrjaði hann að bjóða upp á námskeið og aðild sem hægt var að kaupa í gegnum vefsíðu sína og varð síðan frægur sem stjarna á netinu sem ýtir undir eitraða karlmennsku. Tate lýsir sjálfum sér sem kvenhatari og hefur leitt til þess að hann hefur verið rekinn frá ýmsum samfélagsmiðlum.

Þann 29. desember 2022 voru Tate og bróðir hans, Tristan, handteknir í Rúmeníu ásamt tveimur konum. Tate og bróðir hans eru grunaðir um mansal, skipulagða glæpastarfsemi og nauðgun. Rúmenska lögreglan ber fyrir sig að hópurinn hafi þvingað fórnarlömb til að búa til greitt klám fyrir samfélagsmiðla."

Ákæran á hendur Tates hljómar skelfileg og maður ímyndar sér að þarna sé á ferðinni vændishringur og Tate sé melludólgur sem svívirðir konur. En hann dregur upp allt aðra mynd af sjálfum sér í viðtalinu við Carlson.  Hann segir að hin raunveruleg ákæra á hendur sé mansal en það feli í sér að hann hafi nýtt sér tvo Tiktok aðganga kvenna sér til fjár með þeirra samþykki. Það er dálítið skrýtinn ákæra í ljósi þess að hann er forríkur og enga peninga er að hafa af Tiktokinu. 

Tate er ákærður fyrir að beitt "loverboy" aðferðina eða elskuhuga aðferðina til að sannfæra þessar tvær konum um að nota Tiktok aðgang þeirra til að auðgast. Þetta er í raun og veru auðgunarbrotsákæra sem hefur farið fram hjá almenningi. Fréttaflutningur fjölmiðla á Vesturlöndum er bara svona lélegur að sannleikurinn verður alltaf undir eða hálfsannleikur birtist. En myndin er skýr: Tate er vondi karlinn sem á sér enga málsvörn. Þetta er vandinn við fjölmiðla í dag, aldrei er kafað dýpra eftir sannleikanum. Hann er helst að finna á samfélagsmiðlunum, ekki fjölmiðlum.

Nú þegar maður hefur kynnt sér báðar hliðar, sem á alltaf að gera, stendur maður eftir í óvissu.  Er Tate drullus... eða engill? Svarið við því veit ég ekki, hef ekki enn myndað mér lokaskoðun á manninum og hef í sjálfu sér engan áhuga. Held að ég muni ekki fara að leita sérstaklega eftir honum á netinu. 

Annað er að segja um Jordan Peterson, sem mér finnst koma sterkari og sterkari út úr öllum viðtölum og þáttum. Ég held áfram að leggja við hlustir þegar Peterson birtist en 50/50% líkur á að ég skrolla áfram niður ef ég sé viðtal við Tate.

En ástæðan fyrir að ég minnist á Tate, er að ég hef séð þrjú viðtöl við hann nýverið hjá áhrifavalds- og fjölmiðlastjörnum, þeim Tucker Carlson, Joe Rogan og Pier Morgan. Ég fylgist með þessum samfélagsmiðlastjörnum og því hef ég ekki komist hjá að hlusta á Tate.

Tate komst ágætlega út þessum viðtölum og sérstaklega hjá Pier Morgan sem var æstur í að tengja hann við og fá álit hans á Alex Jones, sem Morgan virðist leggja mikla fæð á. Morgan kom frekar illa út þessu viðtali enda kann Tate að svara fyrir sig. Sjá hér að neðan.

Miðað við þessi þessi þrjú viðtöl, skil ég ekki af hverju Tate er person non grata í samfélagmiðlaheiminum.  Carlson spurði Twitter sérstaklega um hvort viðtal hans við Tate verði ekki öruggleg birt á samfélagsmiðlinum sem og var veitt. Viðtal hans var tekið nýverið.

Andrew Tate í viðtali hjá Tucker Carlson

Hér er Joe Rogan að tala við Andrew Tate:

Joe Rogan AI Experience Episode #003 - Andrew Tate

Hér er Pier Morgan að reyna að taka Tate í bakaríið:

Andrew Tate DEFENDS Going On Alex Jones Podcast

Staðan í menningarstríðinu í dag

Lærdómurinn af þessari umfjöllun er sá, að ekki er allt sem sýnist. Að nornaveiðar nútímans (einn einstaklingur er tekinn fyrir og hent á bál samfélagsmiðla og fjölmiðla vegna rangra skoðanna) er ekkert ólíkar ofsókna fyrrir alda.

Fyrr á tíð voru menn hræddir við sjálfstæðar konum með þekkingu og þeim því hent á bálið (nornaveiðar). Svo voru þeir sem höfðu rangar trúarsskoðanir og þeim var líka hent á bálið. Svo voru það þeir sem boðuðu vísindi og þeim annað hvort hent á bálið eða í fangelsi. Og þegar kom fram á 20. öld var þeim sem höfðu rangar pólitískar skoðanir (til vinstri eða hægri, skiptir engu) ofsóktir, drepnir eða hrepptir í fangelsi.

Nú, þegar ágreiningurinn um pólitíska stefnu 20. aldar lauk, kommúnismi og einræði flokksins eða kapitalismi og lýðræði, varð mannskepnan að finna og búa til ný ágreiningsefni.

Dustað var rykinu af Frankfurt stefnunni, sem legið hafði upp í hillum háskólaprófessoranna um margra áratuga skeið, og henni ýtt úr vör. Nú er það ný-marxisminn sem er upp á pallborðinu og vei þeim sem eru á móti. Með hjálp nútíma læknisfræðinnar var þriðja kynið búið til og nýjum hugtökum bætt við í orðasafn ný-marxískrar fræða.

Ráðist er á öll hefðbundin gildi og gengið lengra en hjá hippakynslóðinni. Stríði var lýst yfir, einhliða af hendi ný-marxistanna, en málsvarar hefðbundina gilda og hefða heldur seinir til andsvars. Fyrstu viðbrögð þeirra var að samþykkja allt, þeigja og vonast eftir að lífið haldi bara áfram.

En eins og er með alla byltingarmenn, kunna þeir sér ekki meðalhóf og ákafinn svo mikill að troða verður boðskapnum niður í kok andstæðinganna með góðu eða illu. Svart er hvítt og hvítt er svart. Jafnvel að boða ríkisstarfsmenn á námskeið eins og forsætisráðherra boðaði um daginn við litla hrifningu. Þá verður jafnvel hófsemdarmönnum um og of. Sumir byrja að andæfa en aðrir rífa kjaft eins og Tate og fleiri í hans dúr.

En fyrir okkur hin, hinn venjulegi borgari, Jón og Gunna, þurfum við að hlusta á alla vitleysina sem vellir fram í menningarstríðinu. En það er ákveðið skemmtanagildi í þessu og hægt að skrifa um þetta fram og aftur eins og hér er gert.