Lofthelgi Íslands í höndum norska flughersins í tvo mánuði

Norski flugherinn er með fréttum um þetta og segir að í janúar og febrúar 2023 eru norskar F-35 orrustuflugvélar sendar á vettvang til að halda íslenskri lofthelgi örugga.

Og þeir segja í fréttatilkynningu: "Ísland er ekki með eigin flugher. Til að mæta þörf Íslands fyrir viðbúnað og loftrýmisgæslu á friðartímum, veitir NATO reglubundið viðveru fyrir lofteftirlits- og hlerunargetu. Verkefnið heitir Iceland Air Policing (IAP) og er það á vegum aðildarríkja NATO í þrjár til fjórar vikur í senn. IAP viðheldur öryggi í lofthelgi NATO.

Hvert er hlutverk Noregs?

Norðmenn hafa nú sent fjórar F-35 vélar til Keflavíkurflugvallar á Íslandi, þar af tvær í biðstöðu 24.-7. Norsku orrustuflugvélarnar eru tilbúnar til að „spæna“ á hverjum tíma frá Keflavík. Ef óþekkt flugvél kemur nærri íslenskri lofthelgi, til dæmis, fær flugsveitin skilaboð um að skjóta F-35 vélunum strax á loft til að bera kennsl á óþekkta flugvélar. IAP verkefnið hófst formlega 19. janúar 2023 og stendur í þrjár vikur, til 9. febrúar 2023.

Konunglegi norski flugherinn er mjög fær um þetta viðbúnaðarverkefni, kallað Quick Reaction Alert (QRA). Norskar F-35 vélar sinna svipuðum verkefnum fyrir NATO frá Evenes flugherstöðinni í Noregi, þar sem þær eru tilbúnar til kappflugs 24/7, 365 daga á ári.

Dreifing þessa árs fyrir IAP til Keflavíkur er í þriðja sinn sem Norðmenn eru með nýju F-35 vélarnar erlendis."

Og fréttatilkyninning segir jafnframt: "Við höfum framkvæmt IAP margoft áður með fyrri bardagavélum okkar, F-16. Norska sendinefndin samanstendur af um það bil 100 manns, allt frá flugmönnum, tæknimönnum, flutningastarfsmönnum til annarra stuðningsaðgerða. Þar á meðal eru norskir eftirlits- og tilkynningamenn, sem fylgjast með og framleiða viðurkennda loftmynd (RAP) af íslenskri lofthelgi.

Fluglöggæslan (eins þeir kalla þetta) sjálf stendur yfir í þrjár vikur en sveitin starfar vikum saman bæði fyrir og eftir verkefnið við verkefni sem tengjast undirbúningi, flutningum og endurskipulagningu.

Fluglöggæsla Íslands er mikilvæg fyrir NATO í heild en einnig fyrir Noreg. Í gegnum verkefnið er norski herinn fær um að setja vopnakerfið í ýmsar prófanir og auka getu okkar til að stjórna F-35 vélunum okkar, með nauðsynlegum stuðningsaðgerðum, utan norsks yfirráðasvæðis."

Norðmenn eru með alvöru her sem getur reynst skeinuhættur ef á verður ráðist. Norski herinn var endureistur árið 1628 og hefur allar götur síðan sannað að hann er erfiður viðureignar.

Sannar stríðið í Úkraníu að skriðdrekar eru úreldir?

Sannar stríðið í Úkraníu að skriðdrekar eru úreldir?

Tvennum sögum fara af því og skiptar skoðanir fræðimanna. Ég ætla að birta hér þýðingu mína á grein eftir Brent M. Eastwood. Heyrum hvað hann hefur að segja.

Eru drónar og skriðdrekabanar (eldflaugar) að gera skriðdreka úrelta?

Maður  hefur séð myndirnar og myndböndin sem hafa skjalfest hina fjölmörgu rússnesku skriðdreka sem hafa bilað eða verið  eyðilagðir, sem hafa runnið á vígvellinum. Bayraktar TB2 bardagadróninn og Javelin skriðdrekaflugskeytin hafa verið hrikaleg fyrir rússnesk bryntæki. Viðkvæm virkisturn skriðdrekans ræður ekki við eldflaugaárás. Skriðdrekaárásakerfi rignir svo sannarlega dauða ofan frá.

Vefsíðan 1945 hefur greint frá tilraunum Rússa til að verja skriðdreka sína fyrir þessum tegundum eldflauga. Hersveitir Vladimírs Pútíns hafa byggt járnbúr fyrir ofan skriðdrekaturna til að hindra niðurleið skriðdrekaeldflauga. Þessar mótvægisaðgerðir hafa ekki skilað árangri.

Ótrúlegt tap Rússa

Frá og með 13. mars hafa Úkraínumenn misst 389 skriðdreka og 1.249 brynvarða hervagna, að sögn úkraínska varnarmálaráðuneytisins sem vitnað er í í Kyiv Independent. Þó að þessar tölur séu ekki staðfestar af sjálfu sér er óhætt að segja að Rússar hafi eyðilagt hundruð skriðdreka en sjálfir orðið miklu tjóni.

Þess virði?

Árið 2020 gerði Army Technology veftímaritið könnun og spurði hvort skriðdrekar væru verðmæt fjárfesting. Þeir spurðu yfir 6.000 svarendur. 74 prósent aðspurðra sögðu að skriðdrekar væru sannarlega verðmæta fjárfesting á meðan 26 prósent sögðu að svo væri ekki.

Niðurstaða skoðanakönnunarinnar var að í bardögum gegn uppreisnarmönnum og hryðjuverkum í Írak og Afganistan gegndi helsti bardagaskriðdrekinn minna hlutverki og hann átti á hættu að verða eyddur. En vegna mikillar endurvakningar herafla Rússa og Kínverja – bæði lönd sem búa yfir stórum brynvörðum brynherjum – þótti skriðdrekinn orðinn mikilvægur á ný.

En hér koma úkraínsku hersveitirnar

Rússneska innrásin í Úkraínu gæti hafa breytt þeirri tilfinningu aftur. Verið er að eyða rússneskum skriðdrekum um allt land. Notkun Úkraínumanna á stand-off flugskeytum og drónum hefur leitt til nýrrar gáruáhrifa í hernaði með brynvörðum tækjum – sem hefur breytt sjónarhorni á hvað það þýðir að vera með skriðdreka í bardaga.

Landgönguliðar sleppa bryntækjum sínum

Bandaríska landgönguliðið var svo viss um að þessi breyting á hernaði myndi gera skriðdreka úreldan að þeir hafa tekið marga af Abrams skriðdrekum sínum úr umferð og sveitin ætlar að verða skriðdrekalaus til að geta einbeitt sér að sjóflugsverkefni sínu. Landgönguliðs skriðdrekaforingjar hafa verið beðnir um að yfirgefa þjónustuna, ráða  sig í aðra deildir herafla eða ganga í landherinn.

Kannski líta landgönguliðarnir út fyrir að vera klárir vegna þess að stríðið í Úkraínu sýnir að skriðdreka og fótgönguliðið er að verða óþarfi. Ein ástæða fyrir erfiðleikum brynvarða farartækja í Úkraínu hefur verið Bayraktar TB2 bardagadróninn.

Bayraktar drónarnir gjöreyðileggja rússneska skriðdreka

Þetta mannlausa kerfi er banvænt fyrir skriðdrekann. Bayraktar TB2 er tyrknesk framleiðsla og Úkraínumenn eru með um 50 slíka dróna og fleiri á leiðinni. Hver flugvél hefur fjórar leysistýrðar eldflaugar.

Dróninn getur flogið í um það bil 24 klukkustundir með lofthæð upp á 25.000 fet. Drónastjórnendur geta verið í allt að 185 mílna fjarlægð. Burðargetan er 121 pund með 105 hestafla vél. Hámarkshraði hans er um 80 mílur á klukkustund.

Bayraktar er að sanna að dróninn getur forðast rússneskar ratsjár og stöðvunarbúnað. En velgengni þeirra stafar líka af vafasömum aðferðum Rússa þar sem innrásarherarnir verja ekki alltaf bryndeildir sínar með loft-til-loft flaugum og öðrum tilgerðum loftvarnarkerfi.

Þrátt fyrir velgengni Bayraktar, tel ég ekki að skriðdrekinn sé orðinn úreldur. Lönd munu draga lærdóm af stríðinu í Úkraínu og styrkja brynvörn á toppi virkisturnsins. Taktíkin mun einnig batna. Bardagasveitir Bandaríkjanna munu nota eigin dróna til að vinna gegn óvininum og skynja betur árásir frá fjarstýrðum farartækjum. Þannig mun skriðdrekinn enn vera meginstoð í nútíma bardaga.

Brent M. Eastwood, PhD, starfar nú sem ritstjóri varnarmála og þjóðaröryggis fyrir ritið 1945 og er höfundur Humans, Machines, and Data: Future Trends in Warfare

Slóð: Does the War in Ukraine Prove Tanks Are Totally Obsolete? - 19FortyFive

Hugleiðingar mínar

Ég er ekki eins bjartsýnn og Brent og mér finnst hann tvísagna. Og stríðið í Úkraníu er kannski ekki besta kennsludæmið. Menn munu nota það sem víti til varnaðar. Drónatæknin er nýhafin og miklar framfarir eru árlega. Og talandi um gervigreindin, sem leiðir til gjörbyltingu i hernaði. Uppgötvanir í hertækni er einmitt oft leiðandi fyrir borgaralega tækniframþróun.

Brent bendir réttilega á veikleika skriðdrekanna gagnvart drónaárásum og það að fótgöngulið Bandaríkjanna er orðið afhuga skriðdrekanotknun. Þetta eru góðar vísbendingar um gagnleysi skriðdreka. Hann telur að tækniframfarir muni bjarga skriðdrekanum, en ég tel einmitt að tækniframfarir geri endanlega út um hlutverk skriðdrekanna. Það fer eins fyrir skriðdrekanum og stóru orrustuskipunum, þau voru þegar úreld í upphafi seinni heimsstyrjaldarinnar. Urðu að fljótandi fallbyssustæðum.

Ég myndi a.m.k. ekki vilja sækja um starf sem skriðdrekaliði og lýst betur á starf drónastjóra sem framtíðarstarf!

Allsherjarstríð og lýðræðisríki

Ég ræddi um herveldið Bandaríkin í síðustu grein minni. Ég sagði að BNA væri lýðræðisríki (sem er um leið heimsveldi og hagar sér eftir því) sem setur því ákveðin takmörk. Til að mynda geta Bandaríkin átt í erfiðleikum með að heyja allsherjarstríð, með öllu því sem því fylgir. Sjá mátti þetta í Kóreustríðinu og Víetnamstríðinu, hernaðurinn var takmarkaður og reynt var að hlífa almenningi. Bandaríkin unnu aldrei lokasigur, þ.e.a.s. stríðið, þótt þau hafi unnið allar orrustur. Í báðum stríðum var hernaðarlegt jafntefli en pólitískur ósigur.

Almennt séð, eru lýðræðisríki ólíklegri til að hefja stríð en harðstjórnarríki. En á því eru undantekingar ef þau eru heimsveldi, líkt og breska heimsveldið og það bandaríska.

Stríðsrekstur þeirra er þó ólíkari en hjá harðstjórnarríkjunum. Þau berjast oftast með aðra hendina bundna fyrir aftan bak, þ.e.a.s. þau heyja ekki allsherjar gereyðingastríð og þau reyna að hlífa borgurum meira. 

Sjá mátti þetta í seinni heimsstyrjöldinni, þegar Þjóðverjar (nasistar) - harðstjórnarríki, hóf stríð gegn öðru harðstjórnarríki, Sovétríkin. Hugmyndakerfin bæði kröfust algjöran sigur, gengið milli bols og höfuð, og annar yrði undir sem og varð. Aukaleikarnir í stríðinu á meginlandi Evrópu, Bandamenn (Bandaríkjamenn, Bretar, Kanadamenn og aðrir) háðu annars konar stríð við nasistanna. Það var grimmt en ekki eins grimmt og á austurvígstöðvunum. Farið var betur með fanga í vestri samanborið við austri af beggja hálfu og leikreglur meira virtar. Ef til vill vegna þess að nasistarnir voru að berjast á móti lýðræðisríkjum?

Hvað um það. Hér er ætlunin að fjalla um allsherjarstríð sem lýðræðisríkin eiga erfitt með að heyja ef barist er utan landamæra ríkja þeirra en eru meira tilbúin að heyja ef t.d. innrás á sér stað.  Hér verður að fara með alhæfingar, því að það eru alltaf til undantekningar á öllum reglum og sérstaklega í hernaði.

Það er ef til vill akkelishæll Bandaríkjanna að heyja ekki allsherjarstríð líkt og nasistar gerðu. Þeir síðarnefndu hlífðu engum og brutu alla andstöðu niður með harðri hendi. Dæmi um þetta eru örlög andspyrnuhreyfinganna í Evrópu, árangur þeirra var eins og bíflugubit og breytti engu um gang stríðsins. Það þurfti milljóna her Sovétríkjanna til að berja nasistanna niður. Harkan var svo mikill að Júgóslavar, annálaðir fjallahermenn réðu ekki við þýska hersetuliðið (og alls staðar annarstaðar var sama saga). Ef einn þýskur hermaður var drepinn, voru 10 borgarar drepnir, jafnt í Júgóslavakíu, Pólandi eða Frakklandi. Þetta hélt aftur af andspyrnunni og aðgerðir hennar voru takmarkaðar. Sömu taktík beittu Mongólar með góðum árangri í sínum hernaði, sama með Rómverja og aðrar sigursælar herþjóðir (Assýringar voru meðal fyrstu her heimsvelda í heiminum og annálaðir fyrir grimmd).

En ég er alls ekki að mæla allsherjarstríði neina bót, síður en svo,  lýðræðisríkin með "mjúka hernaði" sínum geta unnið stríð á sinn hátt og þau hafa gert það. BNA hafa í raun náð ásættanlegri niðurstöðu í stríðum sínum á 20. öld, haldið aftur af harðstjórnarríkjum, þótt fullur sigur hafi ekki fylgt í kjölfarið. Ég er hér aðeins að tala um stríðsrekstur út frá herfræðilegu sjónarhorni.

Hernaðarsagan segir að besta leiðin til að vinna stríð er allsherjarsigur og andstæðingurinn sé barinn svo á bak aftur, að hann eigi sér ekki viðreisnar von næstu aldir. Sbr. framganga Mongóla í Íran (afleiðingarnar má enn sjá). Berja verður hugmyndafræði andstæðingsins á bak aftur með sigrinum. Það er ekki nóg að vinna á vígvellinum, það verður að vinna friðinn (og afleggja hugmyndafræði andstæðingsins).

Skilgreining - hvað er allsherjarstríð?

Algert stríð er stefna þar sem herir nota allar nauðsynlegar leiðir til að sigra, þar með talið þær sem eru taldar siðferðilega rangar í tengslum við hernað. Markmiðið er ekki aðeins að eyðileggja heldur að sigra óvininn þannig að hann geti ekki haldið áfram að berjast um ófyrirséða framtíð. „Algert stríð“ felur í sér fjóra hluti: Virkjun, neita til málamiðlun, þurrka út hlutverki milli hermanna og óbreyttra borgara og alger stjórn á samfélaginu. Fyrri heimsstyrjöldin var að mörgu leyti algjört stríð. Það hafði aldrei verið stríð sem var jafn hrikalegt.

Bandaríska borgarastyrjöldin hefur verið flokkuð af sumum sagnfræðingum sem "algert stríð." Algjört stríð er skilgreint sem "stríð sem er ótakmarkað hvað varðar vopnin sem notuð eru, landsvæðið eða bardagamenn sem taka þátt eða markmiðin sem stefnt er að." Stríðið var ekki aðeins háð á fjarlægum vígvöllum þar sem hermenn voru staðsettir, heldur einnig meðal borgara í borgum og þeir sjálfir skotmörk.

Nútíma allsherjarstríð (á tímum iðnvæðingar)

Í nútímanum hafa skilgreiningar á stríði og byltingu orðið mjög svipaðar vegna þess að stríð og bylting hafa orðið mjög lík.

Eitt mjög áberandi einkenni samruna stríðs og byltingar er 20. aldar umbreyting á yfirlýstum eða fullyrtum stríðsmarkmiðum úr landhernaðarlegum markmiðum í pólitísk og byltingarkennd markmið samtímans.

Aldir fyrir 20. voru sannanlega „friðsamlegri“. Pitirim Sorokin, í bindi. 3 af Social and Cultural Dynamics, kom með þessa tölfræði sem sýnir hversu ótrúlega „friðsæl“ 19. öldin var =

*1701:1815; Stríðsslys (drepst, slys, sjúkdómur) = 8.829.000
*1815:1914; Stríðsslys (drepst, slys, sjúkdómur) = 2.217.000

Sorokin leitaðist við að búa til vísitölu stríðsátaka fyrir hverja öld. Hann mældi fjölda styrjalda, lengd, stærð herja, fjölda drepinna og særðra, fjölda landa sem tóku þátt og prósent íbúa í einkennisbúningi. Hann setti 15. öldina á vísitöluna "100". Í samanburði við þá vísitölu, 20. öld ALLT AÐ seinni heimsstyjöld (þ.e. frá 1900 til 1938) = "3000". Með öðrum orðum, fyrsti þriðjungur 20. aldar var 30 sinnum stríðsamari en öll 15. öld.

Hér eru tölur Sorokins um meðaltal árlegra dauðsfalla af völdum stríðs á undanförnum öldum =

1600-1699 = 33.000
1700-1799 = 52.000
1800-1899 = 55.000
1900-1936 = 700.000 | NB! 20.-c. tölur náðu aðeins yfir fyrsta 1/3 af 20. öld, fyrir seinni heimsstyrjöld (heimild: https://pages.uoregon.edu/kimball/wrx.total.htm )

Með öðrum orðum, því nær sem dregur okkur í tíma og því iðnvæddara sem samfélagið er, verða drápin og eyðilegging iðnvæddari (á verksmiðju stigi) og stærri í sniðum. Allt samfélagið lagt undir og allir verða fyrir barðinu á stríðinu sem er háð.

Borgarastríðið í Bandaríkjunum var eiginlega fyrsta nútímastríðið, iðnvætt og allsherjarstríð. Evrópsku hershöfðingjarnir lærðu ekki af reynslu þeirra bandarísku og því hófst fyrri heimsstyrjöldin þar sem frá horfði í þeirri bandarísku. Það er einmitt oft þannig að hershöfðingjar heyja nýtt stríð á forsendum hið gamla og gera þar með mikil mistök. Dæmi um þetta eru orrustskipin í seinni heimsstyrjöldinni en flugmóðuskipin voru þau tæki sem notuð voru og virkuðu. Sumir hershöfðingjar lærðu þó, sbr. George Patton, sem sá tækifærin í skriðdrekunum.

Núna

Evrópskir hershöfðingjar halda að frá og með lokum seinni heimsstyrjaldar, sé hægt að heyja takmarkað og "siðrænt" stríð. Líkur á hernaði séu litlar. Það er ekki rétt. Þeir hefðu átt að læra af reynslunni af upplausn Júgóslavíu og grimmilega borgarastríðið þar. Þeir eru nú að læra af harðri reynslu þessa daganna. Stríðið í Úkraníu ber sum einkenni allsherjarstríð, með mikilli grimmd, allt lagt undir þar til niðurstaða verður. Eina sem vantar í dæmið er notkun kjarnorkuvopna, allsherjar herkvaðningu og það er hótað að nota vígvallakjarnavopn.

Það er eins og í þessu stríði og öðrum á undan, birtast framtíðarvopnin í litlu mæli en segja til um hvernig framtíðarstríðið verður háð. Hér er ég að tala um dróna (skriðdrekinn er úreldur) og gervigreinina (gerbylting í hernaði). Sem betur fer verða bryndrekar framtíðarinnar mannlausir, sem og flugfarartæki og sjófaratæki herja. Allt annað hvort fjarstýrt og gervigreindin tekur oftar ákvörðun um líf og dauða, frekar en hermenn.

Stríð eru ljót verk mannanna. Svo virðist vera að hið fornkveðna, fælingarmáttur hervalds og vopnaður friður haldi best aftur af harðstjórum heimsins. Lýðræðisríki heimssins verða því að vera á verði um ófyrirsjáanlega framtíð. Megi friður komast á sem fyrst aftur í Evrópu! 

Hernaðarveldið Bandaríkin – svört fjárlög

Menn hafa keppst við hér á Vesturlöndum að tala niður herveldið Bandaríkin. Sumir segja Bandaríkin séu að liðast í sundur vegna innri ágreining og landið sé tvískipt. Það sé ekki eins sterkt hernaðarlega og ætla mætti og NATÓ standi á brauðfótum (ekki satt á meðan Bandaríkin halda bandalaginu á floti og ríkin 30 standa saman). En það þýðir samt ekki að Bandaríkin liðist í sundur, þótt þetta séu hættumerki.

Það hafa komið nokkur tímabil, þar sem innbyrðis deilur Bandaríkjanna hafa náð hæstu hæðum. Svo í bandarísku borgarastyrjöldinni og á meðan Víetnamsstríðið átti sér stað, en þá var samfélagið jafnvel klofnara en það er í dag. En ég held að ríkið haldist saman á meðan herinn er sterkur og getur barið niður uppreisnir. Ég er ekki að sjá það gerast í náinni framtíð að eitthvað ríkið kljúfi sig úr ríkjasambandinu, það væri helst Texas. En þetta er önnur saga en ég ætla að segja í dag.

Bandaríkjamenn eyða um eina billjón Bandaríkjadollara í opinber fjárframlög til bandarískra herafla. Sem er gífurlegt fé, ekkert ríki í heiminum eyðir eins miklu í hermál og Bandaríkin, samt kvarta haukarnir yfir fjárskort og vanrækslu hersins! BNA reka um 5000 herstöðvar (jafnvel fleiri, t.d. á Íslandi þar sem þeir eru meðan annan fótinn og ekki fasta viðveru), þar af 1000 um allan heim. Það kostar að reka allar þessar herstöðvar. Og nýr herafli bættist við í forsetatíð Donalds Trumps, en bandaríski geimherinn (US Space Force) var stofnaður í desember 2019.

Hvað eru svört fjárlög?

Svarta fjárhagsáætlunin eða fjárlögin vísar til ótilgreinds, flokkaðs hluta fjárhagsáætlunar. Oftast er hugtakið notað um útgjöld til hernaðar og varnarmála þar sem sérstökum upplýsingum er haldið leyndum til að varðveita öryggi aðgerðarinnar. Þar sem leynd er í fyrirrúmi er sannleikurinn og skáldskapurinn á bak við svört fjárhagsáætlun oft fátækleg, sem leiðir til talsverðra vangaveltna og margra óvenjulegra kenninga um útgjöld ríkisins og fyrirtækja.

Tilgangur svartra fjárlaga fyrir hernaðar- og varnaraðgerðir er frekar einfaldur: það er erfitt að halda tækni- og hernaðarframförum leyndum ef þær eru birtar í opinberum fjárlögum. Þó að í sumum löndum, eins og Bandaríkjunum, gæti þingið þurft að samþykkja fjárhæð svartra fjárlaga fyrir herinn, er meðlimum oft haldið í myrkri um hvað sérstaklega er verið að fjármagna með fjárlögum. Það kemur ekki á óvart að þessi leynd leiðir til nokkurrar hneykslunar meðal borgaranna, auk ásakana um að óupplýst, óskráð aðgerð eins og svartur fjárhagsáætlun hafi innbyggðan möguleika á spillingu. Engu að síður eru svörtu fjárveitingar af sumum talin vera mikilvæg fyrir hernaðaröryggi og öryggi almennt.

Sérstök dæmi um útgjöld svartra fjárlaga eru náttúrulega erfitt að finna, en almenn útgjöld eru oft vopnakaup, rannsóknir og njósna verkefni. Sum tækniþróun sem vitað er að á uppruna sinn í svörtum fjármögnun felur í sér B-2 sprengjuflugvélina og margar tegundir könnunarflugvéla og gervitungla. Langvarandi kenningar halda því fram að svartar fjárveitingar stjórni rannsóknum á geimverulífi sem finnast á jörðinni, en fáar beinar eða almennt viðurkenndar sannanir styðja þessar kenningar.

Svarta fjárhagsáætlun má einnig nota til að fjármagna svarta starfsemi, eða "black ops." Þetta eru leynilegar hernaðar- eða hernaðaraðgerðir sem forðast oft staðlaðar reglur um þátttöku og geta jafnvel farið fram hjá alþjóðlegum sáttmálum eins og Genfarsáttmálanum. Árið 2007 afléttu Bandaríkin tugi svartra verkefna á tímum kalda stríðsins sem innihéldu morðtilraunir á leiðtoga heimsins, ólöglegar símhleranir og aðrar tæknilega ólöglegar aðgerðir.

Til að viðhalda einhverju gagnsæi í fjárlögum geta stjórnvöld sem viðurkenna svört fjárlög birt árlega upphæð, en ekki nákvæmar upplýsingar, í fyrirhuguðum fjárlögum. Þó að þetta gæti fullvissað skattgreiðendur um hversu hátt hlutfall af tekjum þeirra fer til að standa undir ýmsum svörtum verkefnum, kveikir það líka í kenningum um núverandi og yfirstandandi verkefni sem eru fjármögnuð með leynisjóðunum.

Þó að fjárlög svartra séu enn umdeilt umræðuefni á mörgum svæðum, er ólíklegt að saga leynilegrar og leynilegrar ríkisreksturs hætti. Frá sögulegu sjónarhorni er það aðeins á síðustu öldum sem ríkisstjórnum hefur verið gert að birta hvers kyns fjárhagsupplýsingar, þar á meðan njósnir, leynilegar hernaðarrannsóknir og óvænt hernaðartækni hafa verið hluti af aðgerðum stjórnvalda. Heimild: What is a Black Budget? (with pictures) (smartcapitalmind.com)

Svört fjárlög i tölum

Svört fjárlög árið 2022. „Svarta fjárhagsáætlunin“ spannar fjármagn til yfir tugi stofnana sem mynda njósna áætlunina eða starfsemina. CIA og  NSA ein og sér söfnuðu 52,6 milljörðum dollara í fjármögnun árið 2013 á meðan fjárveitingar varnarmálaráðuneytisins til leynilegra hernaðarverkefna fara yfir þennan fjölda.

Það getur verið flókið að reikna út svarta fjárhagsáætlunina, en í Bandaríkjunum hefur verið áætlað að það sé yfir 50 milljarðar Bandaríkjadala á ári, sem tekur um það bil 7 prósent á meðan fjárveitingar varnarmálaráðuneytisins til leynilegra hernaðarverkefna ná yfir þessa tölu. Ótrúlegt en satt, 52,6 milljarðar dollara sem var varið til reksturs svartra aðgerða (e. black ops).

Hluti af fjárlögum sem er varið til varnarmála nær yfir laun, þjálfun og heilbrigðisþjónustu. Og fjármögnun þróun nýrrar tækni. Fjárlagabeiðni varnarmálaráðuneytisins um 705,4 milljarða dollara fyrir fjárhagsárið 2021 beinist að því að undirbúa U.S. undir framtíðarátök.

Hernaðarútgjöld/varnaráætlun fyrir árið 2017 var $646,75b, sem er 1,08% aukning frá 2016. Viðhald og kaup á vopnum, búnaði og aðstöðu.

Flokkuð fjárhagsáætlun varnarmálaráðuneytisins, hulin opinberum upplýsingum

Á þessu ári (2021) virðist svartur fjárhagur hersins vera rúmlega 51 milljarður dala, niður frá 56 milljörðum dala sem hélst stöðug síðustu tvö ár, að verðbólgu ekki meðtalinni.

Tölurnar vera lausar í loftinu samkvæmt sumum yfirlýsingum sem sumir hafa gefið. Þetta felur í sér 27,8 milljarða dollara til hersins, 48,5 milljarða dollara til sjóhersins og sjóhersins, 36,5 milljarða dollara til flughersins og 9,4 milljarða dollara til sérstakra aðgerða.

Eins og áður sagði er hugtakið „svört fjárlög“ notað um útgjöld til hernaðar og varnarmála þar sem sérstökum upplýsingum er haldið leyndum til að varðveita öryggi aðgerðarinnar. Svört fjárlög eða leynileg fjárveiting er ríkisfjárveiting sem er úthlutað til leynilegra eða leynilegra aðgerða þjóðar.  Svarta fjárhagsáætlunin er reikningskostnaður og eyðsla sem tengist herrannsóknum og leynilegum aðgerðum.

„Svarta fjárhagsáætlunin“ spannar yfir tugi stofnana sem samanstanda af innlenda leyniþjónustustarfseminni. Sem hluti af áherslum Trump forseta á að endurreisa og styrkja varnar- og leyniþjónustugetu Bandaríkjanna, fékk leynileg hernaðarupplýsingaáætlun Pentagon  23,1 milljarð dala á reikningsárinu 2020 - hæsta heildarfjárveiting í næstum áratug. 

Fjármögnun njósna stofnanna

Það þarf ekki að taka fram að Bandaríkin reka öflugustu njósna starfsemi í heimi og leyniþjónustustofnanirnar eru margar (ég skrifaði grein um þetta á blogginu) og erfitt er að henda reiður á fjölda þeirra (enda um "black ops" að ræða..

CIA, NSA og National Reconnaissance Office (NRO) fá meira en 68 prósent af svörtum fjárlögum. Fjárhagsáætlun National Geospatial-Intelligence Program (NGP) hefur vaxið yfir 100 prósent síðan 2004. Svo má bæta við að CIA rekur t.d. sínar eigin vopnaðar sveitir!

Niðurlag

Ég er rétt byrjaður að krafsa í yfirborðið. Og ég hef aðeins farið í svört fjárlög sem ætluð eru til hernaðarútgjalda, leynilegra aðgerða og njósna starfsemi. Enn hef ég ekki farið í liðstyrk Bandaríkjahers og hernaðargetu og er það efni í nokkrar greinar. En ljóst er að Bandaríkja her er eini herinn sem getur háð stríð alls staðar á hnettinum og unnið. Hann er þrautreyndur í bæði stórum og smáum hernaðaraðgerðum, stórum stríðum og litlum, notað nýjasta tæknibúnaðinn og hann hefur lært af reynslunni. Hann er líka tilbúinn að fara hart fram og jafnvel beita kjarnorkuvopnum. Andstæðingar þeirra vanmeta Bandaríkin, einmitt vegna þess að þetta er lýðræðisríki. Rómverjar voru líka lýðveldi þegar þeir hófu að leggja undir sig heiminn og þeir voru grimmir. Sama um gildir um Hellena þegar þeir lögðu undir sig heiminn.

Vegna þess að það er í eðli lýðræðisins að menn deila, halda menn að ágreiningurinn sé veikleikamerki sem harðstjórnarríki hafi ekki. Það er rangt. Sveigjanleikinn sem lýðræðisríkin búa yfir, smitast yfir í herafla þeirra og herforingjar þeirra hafa frjálsari hendur til hernaðaraðgerða en hjá einræðisríkjunum og vegna þess að herforingjarnir gagnrýna, eru veikleikarnir lagfærðir. Hermenn lýðræðisríkja hafa reynst öflugir og trúir málstaðinum sem þeir berjast fyrir.

 

Sterk staða NATÓ

Já, þið eruð að lesa rétt.Staðan er góð.

Ætla mætti af gangi stríðsins í Úkraníu og fréttaflutningi, að NATÓ sé veikt en svo er ekki. NATÓ er þar óbeinn þátttakandi en ekki beinn. Afskipti bandalagsins af stríðinu ræðst af pólitík, ekki hernaðarlegri getu.

Það er hins vegar rétt að NATÓ ríkin í Evrópu, þar á meðal Ísland, hafa vanrækt varnir sínar og fjármagn varið í hernaðarbandalagið skorið við nögl, eða um 1% af vergri landsframleiðslu hvers ríki. En sama á ekki við um stærsta og sterkasta NATÓ-ríkið, Bandaríkin. Þau eru öflugasta hernaðarveldi sögunnar og þau verja margfald meira í varnarmál en allir helstu keppinautarnir.  Það hefur aldrei verið eins öflugt hernaðarlega og þessa daganna.Þau reka 4 þúsund herstöðvar í Bandaríkjunum og eitt þúsund um allan heim. BNA er bókstaflega heimsveldi hernaðarlega.

Og nóta bene, Bandaríkin hefur verið mesti fjárveitandi til bandalagsins, allt frá upphafi. Þetta vita Evrópuríkin og hafa því reitt sig á að BNA komi til aðstoðar og borgi brúsann af vörnum Evrópu. Donald Trump sagði nei. Hingað og ekki lengra. Þið borgið brúsann með okkur.

Frægt var þegar Donald Trump, heimsótti Evrópu 2019 hitti leiðtoga NATÓ-ríkja og húðskammaði þá.  Það féll að sjálfsögðu illa í kramið hjá vinstrisinnaða fjölmiðla eins og RÚV.  Í frétt um málið segir í fyrirsögn: "Glímt við Trump á afmæli NATO".

Þar segir: "Eins og undanfarin misseri markaðist leiðtogafundur Nató af glímunni við óútreiknanlegan Bandaríkjaforseta, sem skyggir um leið á umræður um framtíð afmælisbarnsins.

Afmæli með ,,heiladauðu“ afmælisbarni

Sjötugsafmæli í skugga þess að einn helsti gesturinn hafði kallað afmælisbarnið ,,heiladautt“ hljómar eins og uppskrift að vandræðalegri afmælisveislu. Þó afmælisbarnið sé stofnun og geti því þannig séð ekki móðgast höfðu ýmsir boðsgestir tekið ummælin óstinnt upp."

En stofnanir, rétt eins og ríki, haga sér eins og einstaklingar, enda samasafn af einstaklingum, og geta móðgast. NATÓ varð móðgast.

Og hver hafði rétt fyrir sér? Donald Trump. Og Evrópuríkin neyddist til að taka til í eiginn ranni skömmustulega. Og fjölmiðlar fóru í sterkakast og kepptust við að skamma karlinn. Sá hlær best, sem síðast hlær.

Skammast íslenskir stjórnmálamenn sig vegna veikleika í vörnum Íslands? Held ekki, ef marka má flugvélamálið hjá LHG. Fjárlög til varnarmála innan NATÓ hafa hækkað hjá öllum ríkjum (veit ekki um Ísland). Finn bara gamlar tölur. En Donald Trump krafðist að Evrópuríkin eyði um 2% af vergri landsframleiðslu til varnamála. Sem er mikið, enda Evrópuríkin rík. Það hefur gengið eftir.

Hér koma ískaldar staðreyndir um NATÓ 2021:

Atlantshafsbandalagið – eða NATO er hernaðarlegt og pólitískt bandalag sem notað er til að tryggja öryggi og frelsi hvers aðildarríkis. Markmið NATO, stofnað eftir síðari heimsstyrjöldina, er að efla lýðræðisleg gildi, vinna saman að varnar- og öryggismálum og byggja upp traust meðal aðildarríkja. Þetta hjálpar aftur á móti að koma í veg fyrir átök. NATO stuðlar einnig að friðsamlegri lausn deilumála. Hins vegar, ef diplómatísk viðleitni skilar ekki árangri, er herbandalagið notað til aðgerða til að stjórna hættuástandi.

Frá og með 2022 eru 30 aðildarríki innan NATÓ. Meðal þessara þjóða eru: Albanía, Belgía, Búlgaría, Kanada, Króatía, Tékkland, Danmörk, Eistland, Frakkland, Þýskaland, Grikkland, Ungverjaland, Ísland (sem hefur engan fastan her), Ítalía, Lettland, Litháen, Lúxemborg, Svartfjallaland, Holland, Norður Makedónía, Noregur, Pólland, Portúgal, Rúmenía, Slóvakía, Slóvenía, Spánn, Tyrkland, Bretland og Bandaríkin.

Lágmarkskröfur til NATO-ríkja vegna varnarmála

Á leiðtogafundinum 2014 samþykktu öll aðildarríki NATO að verja að minnsta kosti 2% af vergri landsframleiðslu sinni til varnarmála fyrir árið 2025. Árið 2017 náðu aðeins fjórar þjóðir þröskuldinn: Bandaríkin (3,6%), Grikkland (2,4%), Bretland (2,1%) og Póllandi (2,0%). Hins vegar, árið 2021, voru tíu lönd að ná prósentumarkmiðinu.

Topp 10 NATÓ löndin með hæstu varnarútgjöldin (miðað við % af landsframleiðslu 2021)

     Grikkland - 3,82%
     Bandaríkin — 3,52%
     Króatía - 2,79%
     Bretland — 2,29%
     Eistland - 2,28%
     Lettland - 2,27%
     Pólland - 2,10%
     Litháen - 2,03%
     Rúmenía - 2,02%
     Frakkland - 2,01%

Þegar það er skoðað með heildarfjárhæðum í dollara sem varið er í stað hlutfalls af landsframleiðslu breytist topp 10 listinn aðeins.

Topp 10 NATO löndin með hæstu varnarútgjöldin (samanlagt US$)

     Bandaríkin - 811.140
     Bretland - 72.765
     Þýskaland - 64.785
     Frakkland - 58.729
     Ítalía - 29.763
     Kanada - 26.523
     Spánn — 14.875
     Holland - 14.378
     Pólland - 13.369
     Tyrkland - 13.057

Hér eru 10 lönd með mest útgjöld NATO:

     Bandaríkin - $811.140
     Bretland - $72.765
     Þýskaland - $64.785
     Frakkland - $58.729
     Ítalía - $29.763
     Kanada - $26.523
     Spánn - $14.875
     Holland - $14.378
     Pólland - $13.369
     Tyrkland - $13.057

Kostnaðarhlutdeild fyrir borgaraleg fjárlög, hernaðaráætlun og öryggisfjárfestingaráætlun NATO (2021-2024). Frá 1. janúar 2021 til 31. desember 2024. Ísland: 0,0642. Bandaríkin: 16.3444.

Meira segja ræfillinn og dragbíturinn, Þýskland, efnahagslegi risinn á varnar brauðfótum, er að taka sig á og er að verja óhemju fé til varnarmála. Bandaríkin geta þakkað Pútín fyrir að þjappa saman bandalagsþjóðirnar og fá þau til að eyða fjármagni til varnarmála.

En staðan í dag er eins og í aðdraganda og byrjun seinni heimsstyrjaldarinnar, vestrænu lýðræðisríkin eiga ekki til nóg af vopnum, það er lager úthreinsun þessa daganna, ekki bara hjá Rússum, heldur einnig hjá NATÓ. Gömul og úr sér gengin vopn, líka nýleg, eru tekin út úr geymslum og send á vígvöllinn.

Niðurstaðan er að bandalagið er að uppfærir sig, það fær nýjustu og bestu vopnin í stað gamalla og vopnabúrin stækkuð. Og til samans, þótt Evrópuríkin hafi vanrækt varnarmál sín hvert um sig, er það öflugasta  hernaðarbandalag sögunnar. NATÓ hefur aldrei verið eins öflugt og í dag!

Af vefsetri NATÓ:  Funding NATO

 

 

 

 

 

Sjaldan veldur einn ef tveir deila

Einn mætur stjórnmálaspekingur sagði að ríki hagi sér eins og einstaklingar. Ríki verða móðguð, stolt, lítillát, skömmustuleg, árásagjörn o.s.frv. og í raun hagað sér eins og tilfinningaríkur einstaklingur.

Og eins og hjá fjölskyldumeðlimum, vinum eða öðrum getur sletts upp á vinskapinn milli þjóða. Sum hópa sig saman, þau sem telja sig eiga eitthvað sameiginlegt, önnur einangra sig, og sum leggja önnur ríki í einelti.

Annar mætur stjórnmálaspekingur sagði að illvígustu deilurnar séu milli einstaklinga og hópa innan sama ríkis. Ljótustu stríðin eru borgarastríðin. Það kann að hljóma undarlegt, þar sem fólk eða hópar hefur búið saman í sömu götu, sama hverfi, sömu borg o.s.frv. En þetta nábýli þýðir að fólkið þekkist mjög vel innbyrgðis og hatrið raunverulegt.  Dæmi um blóðug uppgjör er franska byltingin, bandaríska borgarstyrjöldin og borgarastríðið í fyrrum Júgóslóvakíu.

Sletts hefur upp á vinskapinn og bræðraböndin milli Úkraníu og Rússland. Lönd tvö deila samtvinnaða sögu, menningu og jafnvel sömu tungu. Formáli þessara átaka á sér langa sögu, sem jafnvel nær margar aldir aftur í söguna. Það á einnig við um aðrar deilur og átök í Evrópu, að aðdragandinn er langur og flókinn. En síðasti kaflinn í þessari löngu sögu og í raun formáli núverandi stríðs, er fall Sovétríkjanna. Oft er best að horfa á tímalínu til að sjá þróunina.

1991: Leonid Kravchuk, leiðtogi úkraínska sósíalíska sovétlýðveldisins, lýsir yfir sjálfstæði frá Moskvu. Í þjóðaratkvæðagreiðslu og forsetakosningum samþykkja Úkraínumenn sjálfstæði og kjósa Kravchuk sem forseta.
1994: Kravchuk tapar forsetakosningum fyrir Leonid Kuchma, einnig fyrrverandi kommúnista, í kosningum sem eftirlitsmenn telja að mestu leyti frjálsar og sanngjarnar.
1999: Kuchma er endurkjörinn árið 1999 í atkvæðagreiðslu sem er full af óreglu í framkvæmd.

2004: Frambjóðandinn sem er hliðhollur Rússa, Viktor Janúkóvitsj, er lýstur forseti en ásakanir um atkvæðasvindl koma af stað mótmælum í því sem verður þekkt sem appelsínugula byltingin, sem þvingar til endurtekinnar atkvæðagreiðslu. Fyrrverandi forsætisráðherra sem er hliðhollur Vesturlöndum, Viktor Jústsjenkó, er kjörinn forseti.

2005: Jústsjenkó tekur við völdum með loforðum um að leiða Úkraínu út af sporbraut Kreml, í átt að NATO og Evrópusambandinu. Hann skipar fyrrverandi yfirmann orkufyrirtækisins Yulia Tymoshenko sem forsætisráðherra en eftir innbyrðis bardaga í herbúðum Úkraínu sem styðja Vesturlönd er henni vikið úr starfi.
2008: NATO lofar Úkraínu að það muni einn daginn ganga í bandalagið.
2010: Janúkóvitsj sigraði Tímósjenkó í forsetakosningum. Rússland og Úkraína gera samning um verð á gasi í skiptum fyrir framlengingu á leigusamningi rússneska sjóhersins í úkraínskri höfn við Svartahaf.
2013: Ríkisstjórn Yanukovich stöðvaði viðskipta- og félagaviðræður við ESB í nóvember og velur að endurvekja efnahagsleg tengsl við Moskvu, sem hrundi af stað margra mánaða fjöldafundum í Kænugarði.

2014: Mótmælin, sem beinast að mestu í kringum Maidan-torgið í Kænugarði, verða ofbeldisfull. Tugir mótmælenda eru drepnir.

Í febrúar greiddi þingið atkvæði með því að fjarlægja Yanukovich, sem flýr. Innan nokkurra daga hertóku vopnaðir menn þing úkraínska héraðsins Krímskaga og hífðu rússneska fánanum á loft.

Í apríl lýstu aðskilnaðarsinnar sem eru hliðhollir Rússum í austurhluta Donbas yfir sjálfstæði. Bardagar brjótast út og hafa haldið áfram af og til, þrátt fyrir tíð vopnahlé, fram til ársins 2022.

Í maí sigrar kaupsýslumaðurinn Petro Poroshenko forsetakosningar með vestrænni stefnuskrá.

Í júlí skaut flugskeyti niður farþegaflugvél MH17 á leið frá Amsterdam til Kuala Lumpur með þeim afleiðingum að allir 298 farþegar um borð fórust. Vopnið sem var notað er rakið af rannsakendum til Rússlands sem neitar aðild að málinu.

2017: Sambandssamningur milli Úkraínu og ESB hefur verið samþykktur, sem opnar markaði fyrir frjáls vöru- og þjónustuviðskipti og vegabréfsáritunarlausar ferðir til ESB fyrir Úkraínumenn.

2019: Ný úkraínsk rétttrúnaðarkirkja hlýtur formlega viðurkenningu sem veldur reiði í Kreml.

Fyrrum leikarinn og grínistinn Volodymyr Zelenskyy sigrar Poroshenko í forsetakosningum í apríl og lofar því að takast á við spillingu og binda enda á kraumandi átök í austurhluta Úkraínu. Flokkur hans, nefndur Þjónn fólksins vinnur þingkosningar í júlí.

Donald Trump, þáverandi Bandaríkjaforseti, biður Zelenskyy í júlí að rannsaka Joe Biden, þá keppinaut sinn í forsetakosningunum í Bandaríkjunum, og Hunter Biden, son Biden, vegna mögulegra ólöglegra viðskipta í Úkraínu. Símtalið leiðir að lokum til misheppnaðrar tilraunar til að ákæra Trump.

Mars 2020: Úkraína fer í sína fyrstu lokun til að hefta útbreiðslu COVID-19.
Júní 2020: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (IMF) samþykkir 5 milljarða dala líflínu til að hjálpa Úkraínu að koma í veg fyrir greiðslufall meðan á samdrætti af völdum heimsfaraldurs stendur.
Janúar 2021: Zelenskyy biðlar til Biden, sem nú er forseti Bandaríkjanna, um að Úkraína gangi í NATO.

Febrúar 2021: Ríkisstjórn Zelenskyy beitir refsiaðgerðum gegn Viktor Medvedchuk, stjórnarandstöðuleiðtoga og áberandi bandamanni Kreml í Úkraínu.
Vorið 2021: Rússar beina fjölmennar hersveitir að landamærum Úkraínu. Þær eru að hluta til dreifðar við landamærin og eftir það sem Rússar segja að hafi verið þjálfun.

Október 2021: Úkraína notar tyrkneskan Bayraktar TB2 dróna í fyrsta skipti í austurhluta Úkraínu, sem vekur reiði Rússa.
Haust 2021: Rússar byrja aftur að safna hermönnum nálægt Úkraínu.
7. desember 2021: Biden varar Rússa við því að herða efnahagsþvinganir vestrænna ríkja ef þeir ráðast inn í Úkraínu.
17. desember 2021: Rússar leggja fram ítarlegar öryggiskröfur, þar á meðal lagalega bindandi tryggingu fyrir því að NATO hætti öllum hernaðaraðgerðum í Austur-Evrópu og Úkraínu.
10. janúar 2022: Bandarískir og rússneskir stjórnarerindrekar ná ekki að minnka  ágreiningi um Úkraínu og síðari viðræður hafa heldur enga stórbyltingu í för með sér.

14. janúar 2022: Netárás sem varar Úkraínumenn við að „vera hræddir og búast við hinu versta“ lendir á vefsíðum úkraínskra stjórnvalda.

17. janúar 2022: Poroshenko snýr aftur til Úkraínu til að verða ákærður fyrir landráð. Rússneskir hermenn byrja að koma til Hvíta-Rússlands, norður af Úkraínu, til sameiginlegra æfinga.
24. janúar 2022: NATO setur herlið í viðbragðsstöðu og styrkir Austur-Evrópu með fleiri skipum og orrustuþotum. Sum vestræn ríki byrja að rýma sendiráðsstarfsmenn sem ekki eru nauðsynlegir frá Kænugarði.

26. janúar 2022: Washington leggur fram skriflegt svar við öryggiskröfum Rússa og endurtekur skuldbindingu við stefnu NATO um „opnar dyrnar“ á sama tíma og hún býður upp á „reglubundið og raunsært mat“ á áhyggjum Moskvu.

28. janúar 2022: Pútín segir að helstu öryggiskröfum Rússa hafi ekki verið sinnt en að Moskvu sé reiðubúið að halda áfram að tala.

24. Febrúar 2022 - Stríð í Úkraníu hefst: Rússneska innrásin í Úkraínu hófst 24. febrúar 2022. Tilkynnt var um árásir rússneskra hermanna í helstu borgum víðs vegar um Úkraínu, þar á meðal Berdyansk, Chernihiv, Kharkiv, Odesa, Sumy og höfuðborginni Kænugarð.

Niðurlag

Af þessari rakningu atburðarrásar, er ljóst að aðdragandinn er langur og tíminn sem diplómatar höfðu til að sefja ágreining nægur. Auðljóslega fannst Rússum þeir aðþrengdir, sama má segja um Kínverja og stöðuna í Kínahafi, þeim finnst hernaðarveldið Bandaríkin ásamt bandamönnum þrengja um og of að landamærum sínum. Ef horf er á landabréfakortið, er ótti þessara stórvelda auðljós. Bandaríkin hafa um 1000 herstöðvar um allan heim og geta lokað á alla verslun þessara ríkja ef þau vilja og einangra ef til stríðs kemur. Þetta er líkt og hafa byssu beint að höfði manns á meðan maður stundar viðskipti við "árásamanninn".

Rússar sáu sig tilhneydda til að fara í stríð, sem er alltaf slæmur kostur, en vonandi læra Kínverjar af reynslu Rússa, að sigur, ef hann kemur, getur reynst dýrkeyptur. Þ.e.a.s. ef þeim dettur í hug að taka Taívan sem hefur í sjálfu sér engan hagrænan ávinning, bara stolt af stækkun ríkisins (dýrðarljómi á leiðtogann sem tókst að sameina Taívan við meginland Kína).

Hrellirinn, sem öll stórveldin í heimininn óttast, Bandaríkin, á hér nokkra sök. Óhæfur forseti tók við völdin í Bandaríkjunum, heilabilaður að sögn margra, tókst að hrista svo upp í heimsvaldakerfinu, að stórveldin misskildu aðstæður. Hörmulegt brotthvarf Bandaríkjahers frá Afganistan sendu röng skilaboð til annarra hernaðarvelda, þar á meðal Rússlands. Þetta gerðist á vakt Joe demókratann Biden. Mesta ursla hefur hann reyndar valdið innanlands í Bandaríkjunum, en það er önnur saga.

Sagan á eftir að segja alla söguna. En hún hefur að nokkru komið í ljós opinberlega. En hún er að Joe Biden og sonur hans, Hunter Biden, hafa allt frá tíma Joe sem varaforseta BNA, haft Úkraníu á sinni könnu og makað krókinn í meir en áratug með alls konar spillingu. Úkranía var og er enn gróðarstía spillingapésa og Biden fjölskyldan djúpt sokkin í spillingunni. Þessi spilling Joe Biden hefur m.a. komið í veg fyrir að hann gat stillað til friðar og ef eitthvað er, hefur hann magnað stríðið í stórátök.

Donald Trump, sagði að stríðið í Úkraníu hefði aldrei gerst á hans vakt. Ég trúi honum. Fótsporin sanna það en Abraham friðarsamkomulagið hefur reynst heilladrjúpt til friðar í Miðausturlöndum. En vanhæfni Joe Bidens er svo algjör, að sú friðargjörð er í hættu vegna friðþægingarstefnu hans gagnvart Íran. Andstæðingar Íran heyja þessa stundina leynilegt stríð gegn Íran sem sér ekki endann á.

 

 

Hrellir heimssins - breski herinn er í niðurníðslu

Háttsettur hershöfðingi í Bandaríkjunum hefur nýlega varað Ben Wallace, varnarmálaráðherra Bretlands, við því að breski herinn sé ekki lengur talinn vera meðal fremstu herja heims.

Áratuga niðurskurður á hernaðarvörnum Bretlands hafi rýrt bardagagetu landsins. Niðurstaðan... þetta er heil herþjónusta sem hefur ekki getað verndað Bretland og bandamenn þeirra í áratugi. Þetta sé opinbert leyndarmál.

Til dæmis var meirihluti brynvarinna farartækja breska landhersins þess smíðaður fyrir 30 til 60 árum síðan. Bretland er ekki lengur í flokki eitt og Bandaríkin, Rússland, Kína eða Frakkland og er „varla“ í flokki tvö.

Þörfin fyrir Bretland til að nútímavæða her sinn kemur jafnvel á sama tíma og landið hefur heitið því að halda áfram að styðja Úkraínu í baráttu sinni gegn Rússlandi.

Fyrr í þessum mánuði lofuðu Bretland að senda Úkraínu skriðdreka eftir að Kænugarður varð aftur fórnarlamb eldflaugaárása og þar sem harður landhernaður hélt áfram í Donbas-héraði í Úkraínu.

Rishi Sunak, forsætisráðherra Bretlands, sagði að hann myndi senda Úkraínu Challenger 2 skriðdreka ásamt fleiri stórskotaliðskerfum í kjölfar símtals við Volodymyr Zelenskyy forseta Úkraínu á laugardag. En Bretar eru bara ekki aflögufærir. Þeir eiga sjálfir 227 skriðdreka í mismunandi ástandi. Ekki er flugherinn heldur burðugur. Árið 2022 ætti RAF að ráða yfir um 180 orrustuflugvélum — 145 Typhoons og 35 af fyrstu röð af 48 pöntuðum af bandarísku herþotunni F-35. Breski flotinn er í besta ástandinu, með tvö flugmóðuskip, 10 kafbáta auk annarra herskipa. Bretar eiga yfir að ráða kjarnaodda og eru þeir í dag um 225 talsins.

Svo við setjum breska herinn í samhengi og tölur, þá segir að árið 2022 voru um það bil 147.980 virkir starfsmenn í hersveitum Bretlands, þar af 80.730 í breska landhernum, 33.300 í Hinum konunglega flugher (e. Royal Air Force), 27.280 í breska sjóhernum (e. Royal Navy) og 6.650 í Konunglegu landgönguliðssveitunum (Royal Marines).

Í öllum helstu átökum sem vestræn ríki hafa tekið þátt í síðastliðna áratugi, hefur Bretland fylgt Bandaríkin eins og lítill boxer hundur, grimmur og tilbúinn í slaginn. En hann er bara ekki bardagafær.

Orð Donalds Trumps, er hann skammaði NATÓ ríkin fyrir lítil framlög til varnarmála, náði ekki bara til Þjóðverja, heldur einnig Breta og alla aðra heri í Vestur-, Austur-, og Suður- Evrópu.

Hermenn breska hersins eru nú við störf í Sómalíu til að styðja fjögur alþjóðasamtök; SÞ, sendinefnd AU í Sómalíu, ESB og beinan stuðning við þjóðarher Sómalíu sem hluti af alþjóðlegri viðleitni til að endurheimta öryggi og stöðugleika á svæðinu.

Þótt Stóra-Bretland hafi yfir að ráða nokkrum herstyrk er einn veikleiki breska hersins að geta ekki baristt á erlendri grund en Bretland hefur reyndar alltaf verið sjóveldi, frekar en landveldi. Þeir geta því lítið skipt sér af stríði á meginlandi Evrópu, ekki frekar en þeir gátu í seinni heimsstyrjöldinni, þar sem þeir þurftu að fá Bandaríkin og Kanada til að hefja innrásina í Normandí. Jafnvel það skipti ekki sköpun um endalok nasismans í Þýsklandi.

En hvers vegna er breski herinn svona veikur fyrir? Þetta er afleiðing hagkerfis sem hefur verið skilgreint af litlum vexti undanfarinna 15 ára og miklum ójöfnuði síðustu fjögurra áratuga, sem hefur í för með sér hættu ekki aðeins fyrir hagkerfi Bretlands og heldur lýðræði líka. Þetta gerir Bretland að stöðnunarþjóð.

 

 

Hrellir Evrópu, þýski herinn er í niðurníðslu

Frá upphaf stríðsins í Úkraníu og í raun löngu áður, hefur það vakið athygli að mesta efnahagsveldi Evrópu, Þýskaland, er hernaðarlegur dvergur og alls ófær um að verja sig sjálft.

Pútín sagði núlega að Þýskland væri ennþá hersetið af Bandaríkjunum. Það er kannski ekki rétt en Þjóðverjar eru enn andsettir af afleiðingum seinni heimsstyrjaldarinnar.

Helmut Smith rak svo kallað "Real Politik" stefnu um langt skeið á kalda stríðsárunum en sú stefna náði bara til efnahagsmála og samskipta ríkisins við önnur ríki.

Þýskaland er í dag huglaus jötunn og feykist fyrir vindinn eftir því hvernig pólitíkin blæs. Sjá má þetta í deilunni um Leopard skriðdrekanna og hvort það eigi að senda þá til Úkraníu. Þjóðverjar eru mjög tvístígandi. Í stað þess að hvetja til friðar, gera þeir ekkert til að laga ástandið, ef eitthvað er, eru þeir að henda sprek á stríðseldinn og stigmagna hann með slíkri sendingu.

En Þjóðverjar kunna enn að búa til öflug vopn en þau eru of fá og viðhaldið á þeim vanrækt. Þeir vöknuðu upp af vondum (friðar)draumi þegar stríðið í Úkraníu hófst. Þeir gerðu ekkert þegar Donald Trump skammaði NATÓ (þar með Þýskaland) fyrir að eyða ekki 2% af vergri þjóðarframleiðslu í varnarmál. En nú eru þeir vaknaðir, tilneyddir. En það eru erfiðleikar.

Þýskaland á í erfiðleikum með að auka varnarkaup sín þrátt fyrir sérstakan 100 milljarða evra (107,2 milljarða bandaríkjadala) sjóð til að koma vopnum og búnaði landsins á ný í staðalgildi eftir áratuga vanrækslu frá lokum kalda stríðsins, að sögn sérfræðinga.

Það var aðeins þremur dögum eftir árás Rússa á Úkraínu 24. febrúar þegar Olaf Scholz, kanslari Þýskalands, ávarpaði þing þjóðarinnar til að tilkynna áður óþekktar áætlanir um stærstu fjárfestingu frá upphafi til að uppfæra hernaðarbúnað landsins.

Hann sagði að það þyrfti að fjárfesta umtalsvert meira í öryggi landsins til að vernda frelsi  og lýðræðið.  Markmiðið er skilvirkt, framsækið, háþróaða Bundeswehr (þýska herinn) sem verndar á áreiðanlegan hátt.

Á meðan allir biðu þess að þýsk og önnur alþjóðleg vopnafyrirtæki kepptust strax um slatta af peningunum gerðist í raun ekkert.

Innkaupaferlið flókið

Skrifræðið er að kæfa Þjóðverjanna. Innkaupaferlið er flókið og ákvarðanir um ákveðin vopnakerfi fylgja stefnumótandi og einnig iðnaðarstefnuviðmiðum. Ákvarðanir um ný vopnakerfi eru oft langar og misjafnar.

Sem dæmi um skrifræðið eru áætlanir varnarmálaráðuneytisins um að skipta um gamlar Tornado orrustuþotur landsins sem dæmi um þessi skrifræðisvandamál. Þeir eiga erfitt með að ákvarða arftaka Tornado herþotnanna. Það er ferli sem dregst á langinn, þar sem ákvörðun var einfaldlega ekki tekin af pólitískum ástæðum og ekki af hernaðarlegum ástæðum. Í raun eru þýsk stjórnvöld enn á greiningastigi.

Þrátt fyrir það eru innkaup aðeins rétt hafin þar sem Þýskaland hefur undirritað 10 milljarða evra samning um kaup á 35 bandarískum F-35 orrustuþotum til að koma í stað öldrunarflota Tornado herþotnanna. Hins vegar mun það líða þangað til 2027 áður en þær eru tilbúnar til dreifingar.

Nú verða Þjóðverjar að leggjast á bæn og vonast eftir að stríðið í Úkraníu verði áfram staðbundið og berist ekki til Vestur-Evrópu. Það væri líka viturlegt fyrir þá að girða sig í brók og vera ekki áfram undirlægur Bandaríkjanna og taka sjálfstæða ákvörðun um þýska (evrópska) varnarmálastefnu. Það sama á við Ísland, hætta að sitja á varamannabekknum og halda að það verði aldrei kallað inn á völlinn. Boltinn getur skotist á varamannabekkinn.

Við gætum kannski átt von á að sjá rússneska fánann blaka við húni á Reichstag í stað hins sovéska í náinni framtíð?

Hvernig á að enda stríð?

Þegar alþjóðleg átök eru hafin, hvernig  enda þau? Almennt lýkur átakahegðun þegar nýtt valdajafnvægi hefur verið ákveðið.

Valdajafnvægið sem við sjáum sem átakahegðun mun ekki taka enda fyrr en jafnvægi er náð; þá lýkur átökum. Nýtt jafnvægi er því nauðsynlegt og fullnægjandi skilyrði fyrir endir.

Nánar tiltekið, hvað felur í sér þetta nýja valdajafnvægi? Í fyrsta lagi er það gagnkvæmt jafnvægi milli hagsmuna aðila sem deila - á milli óska, langana; á milli markmiða og fyrirætlana. Það kann að vera yfir einhverju jafn óhlutbundnu og því sem Guð sem fólk trúir á; eða eins fast í hendi og fáni hvers verður dreginn að húni yfir ákveðn, litla eyju.

Átökin miðla gagnkvæmum hagsmunum hvers aðila og tilgangsstyrk þeirra. Nýtt jafnvægi þýðir þá að báðir aðilar skynji betur gagnkvæma hagsmuni sína sem tóku þátt í átökunum og eru tilbúnir til að lifa með hvaða hagsmunauppfyllingu sem átökin leiða.

Nema þegar um er að ræða heildarsigur annars aðila, enda átök í einhvers konar óbeinni eða skýrri málamiðlun, þar sem ekki er lengur hægt að réttlæta kostnað af viðbótarátökum með þeim hagsmunum sem í hlut eiga.

Þetta þýðir ekki að deiluaðilar séu tölvuvélar sem vega skýran kostnað á móti greindarhagsmunum.

Ekkert svo nákvæmt. Átök milli ríkja eru á milli kerfa ákvarðanataka og skrifræðis stofnana; sálfræðileg svið; og samfélög og menningu þar sem þau koma inn í skynjun og væntingar þeirra sem taka þátt.

Tilfinningar, þjóðernishyggja, hugmyndafræði, fjandskapur og allt, geta komið að einhverju leyti við sögu. Engu að síður er einhver skilgreining á þeim hagsmunum sem eru í gangi, einfaldlega út frá þörf leiðtoga og valdhafa, skrifræðis stofnana og hópa, til að skilgreina ákveðin markmið; og sérstaklega fyrir lýðræðislegri ríki að kröfur innri hópa um kostnað séu réttlætanlegar. Og kostnaður er veginn, ekki endilega eins og fjárfestir sem reiknar ávöxtun í vöxtum, heldur meira sem tilfinning fyrir hlutfallslegum kostnaði miðað við markmiðin.

En hagsmunir eru aðeins einn þáttur í nýju jafnvægi. Annað er hæfni hvorrar aðila til að halda áfram að stunda átökin og ná fram hagsmunum sínum. Mikilvægt er hlutverk átakanna við að mæla þessa hlutfallslegu getu: það sem áður var óljóst, óvíst, er nú skýrara vegna þessarar raunveruleikaprófunar. Nýja valdahlutföllin eru einnig nýtt, gagnkvæmt raunsæi um getu hvers aðila til að ná fram þeim hagsmunum sem í hlut eiga. Stundum nær þetta raunsæi til metins á getu og vilja eins eða annars aðila til að beita berum valdi til að komast framhjá eða sigrast á vilja hins, eins og í innrás Þýskalands, yfirtöku og upptöku á Austurríki árið 1938.

Og í þriðja lagi er hið nýja jafnvægi einnig nýtt, gagnkvæmt mat á vilja hvers annars (fákvæmasta og óljósasta af sálfræðilegum breytum), eða ef um er að ræða valdi, getu og hagsmuni. Ályktun og ákvörðun hvers aðila um að rækja hagsmuni sína og getu til þess hefur nú verið skýrt í átökunum.

Nema í því sjaldgæfa tilviki að beita valdi í alþjóðlegum átökum til að sigrast algjörlega á vilja annars, því er nýtt valdajafnvægi sálfræðilegt jafnvægi í huga þátttakenda. Venjulega er það ekki hlutfallsleg úttekt á herbúnaði og starfsfólki eingöngu, þar sem eitthvað hlutfall samanstendur af jafnvæginu. Nýtt valdajafnvægi er frekar gagnkvæmur vilji til að sætta sig við niðurstöðuna vegna gagnkvæmra hagsmuna, getu og vilja og vegna væntinga um kostnað við frekari átök.

Og í þriðja lagi er hið nýja jafnvægi einnig nýtt, gagnkvæmt mat á vilja hvers annars (fákvæmasta og óljósasta af sálfræðilegum breytum), eða ef um er að ræða valdi, getu og hagsmuni. Ályktun og ákvörðun hvers aðila til að sækjast eftir. Engar aðrar nauðsynlegar eða fullnægjandi orsakir eru til þess að binda enda á hegðun átaka. Við getum hins vegar greint á nokkrum hröðunarskilyrðum sem sönnunargögn eru til fyrir).

Eftirfarandi aðstæður auðvelda og flýta stríðslokum:

1. Innlend stjórnarandstaða,
2. Stöðugar væntingar um niðurstöðuna,
3. Breyting á hervaldi,
4. Hugmyndafræðileg gengisfelling.

Innlend andstaða við stríðsæsing af hálfu forystu hefur ýmsar hliðar. Almenningsálitið getur færst sig frá stuðningi. Hagsmunasamtök geta dregið stuðninginn til baka og beinlínis æst lýðinn gegn stríðinu. Stjórnarandstöðuflokkurinn gæti gert það að flokksvettvangi að binda enda á stríðið. Og í stað forystunnar gæti verið skipt út fyrir þá sem hafa hófsamari viðhorf. Áhrif slíkra ferla á stríðslok komu fram í þátttöku Bandaríkjanna í Kóreu- og Víetnamstríðinu, í Frakklandi í frelsisstríðinu í Alsír og í Stóra-Bretlandi í Súez-stríðinu (1957).

Annar flýtihraði friðar er þróun gagnkvæmra samræmdra væntinga um niðurstöðu stríðsins. Þegar veruleiki bardaga hefur fengið báða aðila til að búast við sama sigurvegara og tapara, eða jafntefli sem hvorugur aðili vill breyta (eins og í Kóreustríðinu), þá ætti endirinn að vera í nánd. Stríð hefjast í hlutlægri óvissu um valdajafnvægi og í huglægri vissu um árangur. Barátta sannar að annar eða báðir aðilar hafa rangt fyrir sér varðandi árangur og setur útlínur nýs valdajafnvægis.

Tengt þessari gagnkvæmu skynjun er þriðji hraðallinn: breyting á hervaldi. Annar aðilinn byrjar augljóslega að drottna “líkamlega“ og hinn aðilinn hefur enga möguleika á að sigrast á þessu ójöfnuði hvorki með eigin aðferðum né með afskiptum þriðja aðila.

Loks er stríðslokum flýtt með hugmyndafræðilegri gengisfellingu þess. Stríð eru stundum prófsteinar á styrk milli pólitískra formúla og trúarbragða - „kommúnisma á móti frjálsum heimi,“ „lýðræði á móti fasisma,“ „kristni á móti íslam,“ „kynþáttafordómar á móti andkynþáttahyggju,“ „nýlendustefna gegn nýlendustefnu“. Hugmyndafræði gefur stríðsþýðingu umfram hið tafalausa, hlutlæga óbreytta ástand. Þetta verður spurning um algildan sannleika og réttlæti. Að minnka þetta innihald stríðs er að auðvelda lausn þess með tilliti til áþreifanlegra óbreyttra mála.

Slík eru þær aðstæður sem hjálpa til við að binda enda á stríð. Hver fyrir sig, eða sameiginlega, munu þær ekki alltaf binda enda á stríð. Þær valda ekki endilega loka. En þær gera það almennt auðveldara fyrir slíkt að eiga sér stað.

Stríð munu enda ef og aðeins ef nýtt valdajafnvægi er ákveðið. Þessari ákvörðun er hjálpað með andstæðum innlendum hagsmunum, gagnkvæmum væntingum um niðurstöður, breytingu á hervaldi og hugmyndafræðilegri gengisfellingu.

Stríð er ferli líkamlegrar og sálrænnar samningaviðræðna í miklu óvissuástandi. Þótt upphaf og stigmögnun stríðs sé af völdum og skilyrt af ýmsum þáttum, er endalok stríðs háð ferlinu sjálfu. Stríði lýkur þegar ferlið sem er valdajafnvægi skýrir, ótvírætt, nýtt valdajafnvægi.

Þannig er uppsafnaður fjöldi orsakaþátta ekki góð vísbending um að stríð sé enda. Lengd stríðs er óháð mannfalli þess.

Þannig eru eiginleikar flokkanna - auður þeirra, völd, stjórnmálamenning - og munur þeirra og líkindi ótengd lengd stríðs, uppgjörsaðferðum sem notuð eru eða tiltekinni niðurstöðu.

Endir stríðs er ástandsbundinn, niðurstaða jafnvægisvalds milli andstæðinga. En sem ferli hefur það sameiginlega hraða sem nefndir hafa verið.

Og endalok þess á sér ástæðu: Ákvörðun um nýtt valdajafnvægi.

Tölfræði og staðreyndir um seinni heimsstyrjöldina - Stríðið í Úkraníu í dag

Orsakir seinni heimsstyrjaldarinnar

Það er erfitt að finna einn kveikiþráð og segja, þetta er hann sem kveikti í öllum. En heildarmyndin er að heimurinn var skiptur í þrjá hugmyndaheima eða –kerfi sem kepptu um hylli lýðsins. Kommúnismi, fasismi og lýðræðið. Hugmyndakerfi geta lifað saman í vopnuðum friði en umrót fyrri hluta 20. aldar var of mikið. Fyrri heimsstyrjöldin hafði of mikil áhrif til þess.

Heimskreppa og harðstjórnarhugmyndafræði er púðurtunna sem springur ef lýðræðisríki sýna veikleika sem þau gerðu með friðþægingarstefnu. Afleiðing seinni heimsstyrjaldarinnar var að hugmyndakerfi fasisma beið viðvarandi hnekki og í raun aldrei sinn barr eftir það. Þá var eftir lýðræðisríkin og kommúnismaríkin. Vegna innbyggðan galla í sósíalismanum, var bara tímaspursmál hvenær hann legði upp laupanna og það gerðist í kringum 1990. Og enn gæta áhrifa heimsstyrjaldarinnar á pólitík samtímans, í núverðandi stríði í Úkraníu. Ákvarðanir eru teknar, byggðar á útkomu seinni heimsstyrjaldarinnar.

En hefðbundið er að tala um fimm meginástæður fyrir heimsstyrjöldina:

1. Versalasáttmálinn og hefndarþrá Þjóðverja.
2. Efnahagskreppa sem varð heimskreppa.
3. Hugmyndafræði nasista og Lebensraum.
4. Uppgangur öfga og bandalagamyndun
5. Misbrestur á fælingarmætti vegna friðþægingastefnu.

Parísarfriður - Samningarnir sem gerðir voru í París í lok fyrri heimsstyrjaldar uppfylltu fáar óskir. Þýskaland, Austurríki og önnur lönd sem töpuðu stríðið voru sérstaklega óánægð með Parísarsamkomulagið sem krafðist þess að þau létu af hendi vopn og borguðu skaðabætur. Þýskaland samþykkti að undirrita Versalasáttmálann fyrst eftir að sigurlöndin hótuðu innrás ef Þýskaland skrifaði ekki undir hann. Þýskaland greiddi síðustu skaðabætur árið 2010.

Efnahagsmál - Fyrri heimsstyrjöldin var hrikaleg fyrir hagkerfi landa. Þrátt fyrir að evrópska hagkerfið hafi náð stöðugleika um 1920, leiddi kreppan mikla í Bandaríkjunum til efnahagslegrar hruns í Evrópu. Kommúnismi og fasismi styrktu sig í kjölfar efnahagsvanda.

Þjóðernishyggja - Öfgafull ættjarðarást sem óx í Evrópu varð enn sterkari eftir fyrri heimsstyrjöldina, sérstaklega fyrir lönd sem biðu ósigur.

Einræði - Pólitísk ólga og óhagstæð efnahagsskilyrði leiða til þess að einræði rís í löndum eins og Þýskalandi, Ítalíu, Japan og Sovétríkjunum.

Misbrestur á friðþægingu/fælingarmætti - Tékkóslóvakía var orðin sjálfstæð þjóð eftir fyrri heimsstyrjöldina, en árið 1938 var hún umkringd þýsku yfirráðasvæði. Hitler vildi innlima Súdetalandið, svæði í vesturhluta Tékkóslóvakíu þar sem margir Þjóðverjar bjuggu. Neville Chamberlain, forsætisráðherra Bretlands, vildi friðþægja Hitler og féllst á kröfur hans um Súdetalandið eftir að Hitler lofaði að hann myndi ekki krefjast meira landsvæðis. Hitler hertók restina af Tékkóslóvakíu í mars 1939.

Öxulveldin

Þýskaland, Japan og Ítalía mynduðu bandalag sem kallast öxulveldin. Búlgaría, Ungverjaland, Rúmenía og tvö ríki, sem stofnuð af Þjóðverjum, - Króatía og Slóvakía - bættust að lokum við.

Helstu leikmenn:

Þýskaland - Adolf Hitler, Der Fuhrer

Japan - Hideki Tojo aðmíráll, forsætisráðherra

Ítalía - Benito Mussolini, forsætisráðherra

Bandamenn

Bandaríkin, Bretland, Kína og Sovétríkin skipuðu þjóðir bandamanna, hópinn sem barðist við Öxulveldin. Milli 1939 og 1944 myndu að minnsta kosti 50 þjóðir að lokum berjast í allt. Þrettán þjóðir til viðbótar myndu ganga til leiks í stríðsátökunum þar til 1945, þar á meðal: Ástralía, Belgía, Brasilía, Breska samveldið, Kanada, Indland, Nýja Sjáland, Suður-Afríka, Tékkóslóvakía, Danmörk, Frakkland, Grikkland, Holland, Noregur, Pólland, Filippseyjar og Júgóslavía.

Heilstu stríðsaðilar:

Bandaríkin - Franklin D. Roosevelt, forseti

Stóra Bretland - Winston Churchill, forsætisráðherra

Kína  - Chiang Kai-Shek, hershöfðingi

Sovétríkin - Joseph Stalin, harðstjóri og yfirhershöfðingi

Tölfræði bandarískra hermanna (særðra og fallina)

16.112.566 - Fjöldi bandarískra hermanna sem tóku þátt í átökunum.

670.846 - Fjöldi særðra Bandaríkjamanna.

Bandarísk dauðsföll

Í bardögum: 291.557

Ekki í bardögum: 113.842

Heildarfjöldi: 405.399

Mannfall hermanna eftir löndum 1939-1945 (valið)

Ástralía: 23,365 dauðir; 39,803 særðir

Austurríki: 380,000 dauðir; 350,117 særðir

Belgía: 7,760 dauðir; 14,500 særðir

Búlgaría: 10,000 dauðir; 21,878 særðir

Kanada: 37,476 dauðir; 53,174 særðir

Kína: 2,200,000 dauðir; 1,762,000 særðir

Frakkland: 210,671 dauðir; 390,000 særðir

Þýskaland: 3,500,000 dauðir; 7,250,000 særðir

Stóra Bretland: 329,208 dauðir; 348,403 særðir

Ungverjaland: 140,000 dauðir; 89,313 særðir

Ítalía: 77,494 dauðir; 120,000 særðir

Japan: 1,219,000 dauðir; 295,247 særðir

Pólland: 320,000 dauðir; 530,000 særðir

Rúmenía: 300,000 dauðir; særðir (óþekkt)

Sovétríkin: 7,500,000 dauðir; 5,000,000 særðir

Bandaríkin: 405,399 dauðir; 670,846 særðir

Aðrar staðreyndir

Um 70 milljónir manna börðust í herafla bandamanna og öxulþjóða.

Finnland gekk aldrei formlega til liðs við bandamenn eða öxulríkin og var í stríði við Sovétríkin þegar síðari heimsstyrjöldin braust út. Þar sem Finnar þurftu aðstoð árið 1940 gengu Finnar í lið með Þýskalandi nasista til að hrekja Sovétmenn frá landinu. Þegar friður milli Finnlands og Sovétríkjanna var lýst yfir árið 1944 gekk Finnland í lið með Sovétmönnum til að koma Þjóðverjum frá völdum.

Sviss, Spánn, Portúgal og Svíþjóð lýstu yfir hlutleysi í stríðinu.

Sovétríkin misstu flesta hermenn, rúmlega sjö milljónir.

Mannfall óbreytta borgara

Fjöldi óbreyttra borgara sem fórst í síðari heimsstyrjöldinni verður kannski aldrei þekktur. Mörg dauðsföll voru af völdum sprengjuárása, fjöldamorða, hungurs og annarra stríðstengdra orsaka. Talað er um tugir milljóna manna hafi látist.

Áætlanir um heildartala látinna í seinni heimsstyrjöldinni eru yfirleitt einhvers staðar á milli 70 og 85 milljónir manna (óbreyttir borgarar og hermenn). Sovétríkin urðu fyrir flestum banatjóni nokkurrar þjóðar, en talið er að það hafi að mestu fallið á milli 22 og 27 milljónir dauðsfalla.

Dauðsföll almennra borgara voru samtals 50–55 milljónir. Hernaðardauðsföll af öllum orsökum voru samtals 21–25 milljónir, þar á meðal dauðsföll í haldi um 5 milljóna stríðsfanga. Meira en helmingur af heildarfjölda mannfalla stafar af látnum í Lýðveldinu Kína og Sovétríkjunum.

Sex milljónir gyðinga létust í fangabúðum nasista í stríðinu. Einnig létust hundruð þúsunda Rómafólks og fólk með andlega eða líkamlega fötlun. Hugsanlega var mannfall fanga nasista upp undir 17 milljónir. Örlög þýskra hermanna í sovéskum fangabúðum voru jafn grimm og sovéskra hermanna í fangabúðum nasista.

Dráp óbreyttra borgara í fangabúðum

Talið er að um 17 milljónir manna hafi verið myrtar af þýsku nasistastjórninni og samstarfsmönnum þeirra á árunum 1933 til 1945, samkvæmt gögnum sem gefin voru út af Minningarsafni helfararinnar í Bandaríkjunum (USHMM). Áætlanirnar eru byggðar á eigin skýrslum stjórnarhersins sem og lýðfræðilegum rannsóknum á mannfalli í seinni heimsstyrjöldinni. Nýjasta mat á fjölda fórnarlamba samkynhneigðra er byggt á rannsóknum þýska sagnfræðingsins Alexander Zinn, sem gerði umfangsmiklar rannsóknir á þessum hópi fórnarlamba.

Sum fórnarlambanna voru myrt í Þýskalandi: í fangabúðum, fangelsum, í þjóðarhreinsunum eða jafnvel á sjúkrahúsum. Sérstaklega mikill fjöldi fórnarlamba var myrtur í Póllandi og fyrrum Sovétríkjunum. Þetta var þar sem nasistar höfðu sett upp útrýmingarbúðir, þar sem meirihluti fórnarlamba gyðinga var myrtur af stjórninni. Nasistahermenn skutu og drápu einnig marga óbreytta borgara á hernumdu svæði, flestir gyðingar. Wehrmacht lét meirihluta rússneskra stríðsfanga svelta til bana í fangabúðum.

Gyðingar: 6 milljónir

Sovéskir borgarar: 5,7 milljónir

Sovéskir stríðsfangar: 3 milljónir

Pólskir borgarar: 1,8 milljónir

Serbneskir borgarar: 312 þúsund

hreyfi- og þroskahamlað fólk: 250 þúsund

Róma fólk (sígunar): 2500 þúsund

Atvinnuglæpamenn og óæskilegir: 70 þúsund

Samkynhneigðir: 3 þúsund

Votta Jevóvar: 3 þúsund

Mannfall Þjóðverja og bandamanna þeirra í samanburði við þjóða Bandamanna

Athygli vekur að mannfall þýska hersins (dauðra) var 5,533,000 en heildarmannfallið var 6,600,000-8,800,000 ef óbreyttir eru taldir með (mest á lokamánuðum stríðsins þegar stríðið barst á þýska grund). Og margir voru drepnir eftir stríð, þegar 11-17 milljónir Þjóðverja voru hraktir úr heimkynjum sínum í Austur-Evrópu.

Britannica kemur með allt aðrar tölur og lægri, og segir að 3,5 milljónir hermanna hafi fallið, 780 þúsund óbreyttir borgarar og samtals dauðir 4,2 milljónir.*

*Hernaðaráætlanir ná yfir menn utan Þýskalands sem þjónuðu með þýska hernum og byggjast á þeirri forsendu að um 1.000.000 af þeim 1.250.000 mönnum sem enn voru skráðir og saknað á sovésku yfirráðasvæði árið 1955 hafi verið látnir. Að auki dóu kannski 250.000 hermenn af eðlilegum orsökum, frömdu sjálfsmorð eða voru teknir af lífi. Borgaralegar tölur eru eingöngu fyrir Þýskaland og Austurríki og þær innihalda ekki áætlað 2.384.000 dauðsföll Þjóðverja á árunum 1944–46 vegna innrásar Sovétríkjanna og nauðungarflutninga íbúa í austurhéruðunum sem Pólland og Sovétríkin fengu eftir stríðið.

Áætlað er að Bandamenn misstu um 51 milljón manns og Öxulríkin misstu 11 milljónir. (Athuga verður að sum öxullönd skiptu um hlið og gengu aftur inn í stríðið í liði bandamanna; þessar þjóðir eru teknar með í talningu bandamanna, óháð því hvenær dauðsföllin áttu sér stað.)

Þessar tölur eru athyglisverðar og í raun kaldhæðni örlaganna að taparar stríðsins misstu minni mannskap og ef til vill má segja að Þýskaland og Japan hafi staðið uppi sem sigurvegarar, að hafa "unnið friðin" eftir lok síðarar heimsstyrjaldarinnar en bæði ríkin eru meðal mestu efnahagsveldi heimsins ennþá daginn í dag.

Lána – leiga lögin (e. Lend-Lease Act) voru sett í framkvæmd til að leyfa Bandaríkjunum að lána eða leigja vopn, búnað eða hráefni til hverjar þjóðar sem berst gegn öxulríkin. Að lokum fengu 38 þjóðir um 50 milljarða dollara í aðstoð. Flest af fjármagninu og tækjum og tólum fór til Stóra-Bretlands og Sovétríkjanna.

Árið 1948 stofnuðu Bandaríkin Marshall-áætlunina til að hjálpa til við að endurreisa stríðshrjáða Evrópu. Að lokum fengu 18 þjóðir 13 milljarða dollara í matvæli, vélar og aðrar vörur.

Í mars 1974 fannst Hiroo Onoda, japanskur hermaður sem berst enn í stríðinu, af leitarhópi á eyjunni Lubang á Filippseyjum.

Tímalína

1. september 1939 - Þýskaland ræðst inn í Pólland. Danmörk, Lúxemborg, Holland, Noregur, Belgía og Frakkland falla fljótlega undir stjórn Þjóðverja.

1. júní 1940 - Ítalía gengur inn í stríðið við hlið Þýskalands með því að lýsa yfir stríði gegn Bretlandi og Frakklandi. Bardagar breiðast út til Grikklands og Norður-Afríku.

1. júní 1940 - Þýskir hermenn marsera inn í París.

Júlí 1940 - september 1940 - Þýskaland og Stóra-Bretland berjast í loftstríði, orrustunni um Bretland, meðfram ensku strandlengjunni.

September, 1940-maí 1941 - Þjóðverjar hefja sprengjuherferð næturlagi loftárása yfir London, þekkt sem Blitz.

Júní 1941 - Þýskaland réðst inn í Sovétríkin.

Desember 1941 - Japan ræðst á herstöð bandaríska sjóhersins við Pearl Harbor á Hawaii, eyðilagði meira en helming flugvélaflotans og skemmdi öll átta orrustuskipin. Japan ræðst einnig á Clark og Iba flugvelli á Filippseyjum og eyðileggur þar meira en helming flugvéla bandaríska hersins.

Desember 1941 - Bandaríkin lýsa yfir stríði á hendur Japan. Japan ræðst inn í Hong Kong, Guam, Wake-eyjar, Singapúr og Breska Malala.

Desember 1941 - Þýskaland og Ítalía lýsa yfir stríði á hendur Bandaríkjunum.

1942 - Bandamenn stöðva framrás öxulveldanna í Norður-Afríku og Sovétríkjunum.

Febrúar 1942 - Japan réðst inn á Malayskaga. Singapúr gefst upp innan viku.

4.-6. júní 1942 - Áætlanir Japana um að ráðast inn á Hawaii-eyjar, byrjað á Midway eyju en Bandaríkin brjóta leynikóðann um verkefnið. Japan ræðst á Midway og missir fjögur flugmóðurskip og yfir 200 flugvélar og flugmenn í fyrsta hreina sigri Bandaríkjanna.

19. ágúst 1942 - Baráttan um Stalíngrad hefst þegar Þýskaland þrýstir sér lengra inn í Rússland.

Ágúst 1942-febrúar 1943 - Bandarískir landgönguliðar berjast fyrir og halda Kyrrahafseyjunni Guadalcanal.

Október 1942 - Breskir hermenn neyða öxulherina til að hörfa til Túnis í seinni orrustunni við El Alamein.

Febrúar 1943 - Þýskir hermenn í Stalíngrad gefast upp, sigraðir að miklu leyti fyrir sovéska veturinn. Ósigurinn markar stöðvun á sókn Þýskalands til austurs.

Júlí 1943 - Herir bandamanna lenda á strönd Ítalíu.

Júlí 1943 - Konungur Ítalíu fær aftur fullt vald og Mussólíni var steypt af stóli og handtekinn.

Nóvember 1943-mars 1944 - Bandarískir landgönguliðar réðust inn á Salómonseyjar við Bougainville til að ná þeim aftur af Japönum.

6. júní 1944 - D-dagur, þar sem herir bandamanna lenda á fimm ströndum Normandí: Utah, Omaha, Gold, Juno og Sword. Lendingin nær yfir 5.000 skip, 11.000 flugvélar og yfir 150.000 herþjónustumenn.

6. ágúst 1944 - Bandarískar og frjálsar franskar hersveitir frelsa París.

6. janúar 1945 - Sovéskir hermenn frelsa Auschwitz búðirnar sem staðsettar eru nálægt Krakow í Póllandi.

6. febrúar - 26. mars 1945 - Bandarískir landgönguliðar berjast við Japana um eyjuna Iwo Jima.

6. apríl 1945 - Roosevelt deyr í Warm Springs, Georgíu. Harry Truman varaforseti sver embættiseið sem forseti.

6. apríl 1945 - Sovéskir hermenn umkringja Berlín.

6. apríl 1945 - Mussólíni er drepinn þegar hann reynir að flýja til Sviss.

6. apríl 1945 - Bandarískir hermenn frelsa Dachau fangabúðirnar fyrir utan Munchen í Þýskalandi.

30. apríl 1945 - Hitler og eiginkona Eva Braun svipta sig lífi.

6. maí 1945 - Þýskaland gefst upp í rauðu skólahúsi í Reims, Þýskalandi, höfuðstöðvum Eisenhower. Dagur sigurs í Evrópu (V-E) er haldinn hátíðlegur 8. maí vegna þess að það er dagurinn sem vopnahléið tók gildi.

6. maí 1945 - V-E dagur. Stríðinu í Evrópu er formlega lokið.

6. júlí 1945 - Fyrsta árangursríka tilraunin á kjarnorkusprengjunni í Alamogordo, Nýju Mexíkó.

6. júlí 1945 - Truman varar Japan við því að landinu verði eytt ef það gefist ekki upp skilyrðislaust. Japan heldur áfram að berjast.

Ágúst 1945 - Fyrsta kjarnorkusprengju sem notuð var í hernaði, kallaður Little Boy, var varpað á japönsku borgina Hiroshima með þeim afleiðingum að allt að 140.000 manns létu lífið.

Ágúst 1945 - Eftir að hafa fengið engin viðbrögð frá japönskum stjórnvöldum eftir sprenginguna í Hiroshima, er annarri kjarnorkusprengju, sem heitir Fat Man, varpað á Nagasaki og drap allt að 80.000 manns.

Ágúst 1945 - Japan samþykkir skilyrðislaust að samþykkja skilmála Potsdam-yfirlýsingarinnar og binda enda á stríðið. Lýst er yfir sigri á Japan (V-J) degi.

September 1945 - Japan undirritar formlega uppgjöf um borð í USS Missouri í Tókýóflóa.

Heimsstyrjöldin síðari var Ragnarök og mesti hörmungartími mannkyns! Ef meðalmannfall (bara dauðra)hafi verið 36,600 manns hvern einasta dag í sex ára stríði og ef það er ekki fjöldaslátrun, þá veit ég ekki hvað það er. En við lærum ekki af sögunni.

Enn er stríð hafið í Evrópu og það fer stigmagnandi í þessum skrifuðum orðum. Af hverju talar enginn um frið? Evrópubúar segja að stríðið í Úkraníu sé hörmungar atburður, en af hverju hvetja þjóðarleiðtogar þeirra ekki til friðarviðræðna? Þetta stríð endar hvort sem er við samningaborðið.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og "andstæðingur" NATÓ (Ísland úr NATÓ og herinn burt) skammast út í Tyrki fyrir að leyfa ekki stækkun hernaðarbandalagsins með aðild Svíþjóðar og Finnlands! Af hverju tala VG ekki fyrir friði (gætu fengið friðarverðlaun Nóbels!)? Hræðsnin og tvíræðnin er algjör. Friðelskandi þjóð - Ísland, held nú síður!