Tucker Carlson og sannleikurinn um uppþotið 6. janúar 2021 í Capitol Hill

Líkt og Arnór Sigurjónsson gerði allt "vitlaust" með hugmyndir sínar um íslenskan her hér á Íslandi, þá er þáttastjórnandinn Tucker Carlsson á Foxnews að gera stjórnmálaelítuna brjálaða í Washington. Af hverju?

Jú, hann fékk aðgang að video upptökum frá 6. janúar þegar uppþotið átti sér stað í Washington og hópur fólks ruddist inn í þinghúsið 2021. Starfslið hans hefur farið yfir þúsundir klst. af upptökum frá þessum degi í samtals þrjár vikur.

Í ljós hefur komið að frásögnin sem þingmenn demókrata (og sumra repúblikana) af atburðum dagsins hefur reynst vera hugarburður einn. Meira en það, helber lýgi. Fjölmiðlar sem flestir eru á bandi demókrata hafa lepið upp hráa lýgina sem hefur verið borið á borð fyrir þá, engin rannsóknarvinna unnin, bara copy/paste blaðamennska (líkt og á Íslandi).

Ég skrifaði um þetta á sínum tíma, birti hér atburðarásina frá klst. til klst og lýsti atburðum. Mér varð strax ljóst að frásögn demókrata stóðst ekki. T.d. að fimm lögreglumenn hefðu verið drepnir. Það er lýgi. Einn dó einhverjum dögum síðar (heilablóðfall) og sjá má hann sprelllifandi á göngum þinghússins allan daginn. Hinir fjórir létust einnig löngu síðar, allir vegna sjálfsmorða. Og aðallýgin, frásögnin af seiðmanninum með hornin, sýnir á svart á hvítu hversu viljugir menn voru að ljúga. Allan tímann, hægt er að fylgjast með honum mínútu til mínútu, var hann friðsamur, var í lögreglufylgd (þeir sýndu honum þinghúsið) og aldrei lyfti hann hendi nema til að reisa upp bandaríska fánann! Svo er það meintur FBI maðurinn sem kvatti fólk utandyra til að fara inn í þinghúsið og fólkið í kringum hann, hrópaði að hann væri á vegum FBI, hann hefur ekki setið eina mínútu í fangelsi.  Er það ekki undarlegt?

Demókratar og vinir þeirra (sem eru nokkrir) í Repúblikanaflokknum, hafa viljað gera sem mest úr þessum óróa, sem var í mesta lagi uppþott, ekki uppreisn, til að koma sökina á Donald Trump. Já, hann á óvini í Repúblikanaflokknum. Á meðan situr hundruð manna saklaus í fangelsi fyrir meinta uppreisn og árás á þinghúsið.  Það skal taka fram að slagsmál áttu sér stað og lögreglumenn meiddust, það er á hreinu, en uppreisn og þetta er mesta árás á Bandaríkin, meiri en Pearl Harbor 1941...eru mestu ýkjur sem til er.  Eina manneskja sem drepin var þennan dag var fyrrverandi hermaður, kona sem var skotin af færi vopnlaus.

Hvaða lærdóm getum við dregið af þessu? Jú, það er stöðugt verið að ljúga að okkur, sbr. um uppruna covid veirunnar.

Ef 99 manns segir að sólin snúist í kringum jörðina en 1 segir að því sé öfugt farið. Hver hefur rétt fyrir sér? Verum óhrædd að vera í minnihluta og segja meiningu okkar, við gætum haft rétt fyrir okkur!

Tucker Carlson tonight

Friður og hernaðarsaga

Ég sérhæfði mig í hernaðarsögu í háskólanámi mínu á sínum tíma. Það var eiginlega tilviljun að ég skuli hafa lagt fyrir mig hernaðarsögu en ég ætlaði mér að stunda verslunarsögu. Svo sá ég að búið var að skrifa um viðfangsefnið sem ég hafði áhuga á, sem var verslun Hansakaupmanna á Íslandi á miðöldum. Þá voru góð ráð dýr.

Þá var mér bent á að enginn hefði rannsakað sveinahald höfðingja á miðöldum og hægt væri að fara upp í doktorsnám með rannsókn á hernaðarsögu. Þá hófst sú vegferð sem ég hef verið á allar götur síðan og staðið í áratugi. 

Það kom mér á óvart að margir vinklar eru á hernaðarsögu. Til er herfræði hernaðar, félagssaga hernaðar, hagsaga hernaðar, vopnafræði, verslunarsaga hernaðar, lögfræðisaga hernaðar o.s.frv. Ég stundaði meiri segja fornleifasögu hernaðar. 

Það eru því margar hliðar á þessu viðfangsefni.  Ég sá strax í rannsóknum mínum að íslenskan var auðug af hugtökum tengdum hernaði og stríði á miðöldum og fram á nýöld en þegar kemur á 20. öldina, varð ég hreinlega að vera með nýyrðasmíði. Ég er með í fórum mínum orðskýringar og hugtakaskýringar upp á 17 bls. Það vantar samræmi í noktun hugtaka hvað varðar hernað og öllu tengdum honum. Þetta orðasafn hefur hjálpað mér mikið.

Ég er á því að þekking er gríðarlega mikilvæg, líka fyrir herlaust land. Við verðum að kunna skil og geta þýtt hugtök úr erlendum tungumálum tengdum hernaði, hreinlega til að skilja umheiminn og geta tekið upplýstar ákvarðanir. 

Við eigum ekki marga sérfræðinga á sviði herfræða en 63 sjálfskipaða sérfræðinga á Alþingi Íslendinga sem hafa kannski leitt hugann að þessu málefni í nokkrar mínútur eða klukkustund og þykjast geta tekið upplýsta ákvörðun út frá þeirri litlu þekkingu sem þeir hafa.

Þessi stutta en snarpa umræða um varnir Íslands undanfarið hefur leitt ýmislegt í ljós. Til að mynda algjört þekkingaleysi þingmanna og ráðherra málaflokksins á varnarmálum og þeir hlusti ekki á sérfræðinganna. Hvort er meir á markandi, hernaðarsérfræðinganna eða stjórnmálamennina? Stjórnmálamenn öðlast ekki visku í stjórnarstörfum, þeir verða að taka hana með sér í starfið.

Og limirnir dansa eftir höfðinu. Almenningur heldur að allt sé í góðu lagi, af því að stjórnmálamennirnir segja það. Jú, við erum eftir sem áður í NATÓ og með tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin. Almenningur telur því almennt séð enga þörf á íslenskum her. 

En Arnór Sigurjónsson, Baldur Þórhallsson og Friðrik Jónsson, allt saman sérfræðingar með þekkingu á varnarmálum, hafa stigið fram á sjónarsviðið, segja annað og sjá lengra. Aldrei að segja aldrei hvað varðar stríð. Allt sem getur farið úrskeiðis, fer úrskeiðis og stríð eru óútreiknanleg. Margur harðstjórinn sem hefur hernaðar, hefur endað með staksett höfuð og algjöran ósigur.

En höfum við Íslendingar lært af eigin sögu? Held ekki. Frá Tyrkjaráni sem var ígildis hryðjuverkaárás, valdatöku Jörunds hundadagakonungs og hernám Breta í seinni heimsstyrjöldinni, hefur verið ljóst að Ísland er í braut ófriðarsinna. 

Seinni heimstyrjöldin hefur kennt okkur (ekki alla), að Ísland fær ekki að vera í friði framvegis. Nútímatæknin gerir það kleift að hægt er að senda hingað kjarnorkusprengju á innan við klukkustund. Aldrei að segja aldrei, því að við Íslendingar höfum skipað okkur í lið með veru okkar í hernaðarbandalagi. Við erum löglegt skotmark. En getum við sleppt því að vera í hernaðarbandalagi? Nei, ekki er tekið mark á hlutleysi ríkis lengur. Keppst verður við að hernema landið af hálfu stríðandi aðila.  

Eigum við að treysta á aðra með varnarmálin eða taka örlög okkar í eigin hendur? Eða fylgjum við Bandaríkjamenn fram í rauðan dauðann? Við þurfum að minnsta kosti að taka upplýstar ákvarðanir, og þær eiga að vera íslenskar, út frá hagsmunum Íslendinga sjálfra.

En það er ekki þar með sagt að maður sé hernaðarsinni þó að maður boði íslenskan her. Ég er  friðarsinni, því að hernaðarsagan hefur kennt mér að stríð er hörmungar og eyðilegging.

Enginn sem hefur farið í gegnum stríð dettur í hug að mæla því bót.  Það á að vera hægt að koma markmiðum sínum áleiðis í gegnum diplómatsíu í stað stríð. Friður í gegnum styrk er oft eina leiðin til að halda aftur af harðstjórunum, það er hinn harði lærdómur en jafnvel það dugar ekki til. Því að heimskan og ofmetnaður ræður oft um upphaf stríðsátaka. Ekki er hægt að tryggja varnir gegn heimsku!

  

 

 

 

 

 

 

 

Umræðan um stofnun íslensks hers á villigötum

Eins og búast mátti við og Arnór Sigurjónsson, sérfræðingur í varnarmálum spáði um, þá fór umræðan um stofnun íslensk hers strax á villigötur. Hann sagði jafnframt íslenskir stjórnmálamenn hefðu enga þekkingu né áhuga á málaflokknum. Spá hans rættist strax og nú höfum við viðbrögð stjórnmálaelítunnar.

Viðbrögð Lilju Daggar Al­freðsdótt­ur, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra, voru ekki alslæm. Hún leggur áherslu á að Land­helg­is­gæsla, lög­regla og tolla­yf­ir­völd séu þær borg­ara­legu stofn­an­ir sem styðja þurfi við áður en farið sé í að setja her á lagg­irn­ar. Allt er þetta rétt og þessar stofnanir eru fjárhagslega vanræktar í dag. En það má ekki rugla saman hænunni og eggið. 

Hervarnir eru jafn mikilvægar og löggæslan við ytri og innri varnir ríkisins. Stjórnmálamenn viðurkenna það hálf í hvoru og því erum við í NATÓ og með tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin. Meira segja VG er hætt að tala um útgöngu úr NATÓ. Málið er að þeir vilja að aðrir en Íslendingar axli ábyrgð á vörnum Íslands. Það er vandi íslenskra stjórnmálamanna.

Verra var svar Þórdísar Kolbrúnu Reykfjörð Gylfadóttur, utanríkisráðherra, sem upplýsti þjóðina um þekkingaleysi sitt og jafnvel fordóma. Í viðtali við RÚV : "... segir [hún] að leita þurfi leiða til að Ísland verði verðugri bandamenn og að það sé gert með öðrum leiðum en að byggja upp fámennan her. Öll lönd hafi aukið útgjöld til öryggis- og varnarmála, Ísland eigi að gera það líka og varnartengd útgjöld hafi nú þegar verið aukin."

Þetta svar stjórnmálamanna hefur hljómar síðan 1951. Aðrir en Íslendingar eiga að sjá um varnir landsins. Helst Bandaríkjamenn. En Arnór bendir réttilega á að Bandaríkjamenn gætu misst áhugann (2006 þegar þeir yfirgáfu landið einhliða) eða þeir séu svo uppteknir (þátttaka í tveimur stríðum samtímis) að þeir geta ekki sinnt varnarhlutverki sínu. 

Arnór bendir einnig á að það taki tíma að virkja 5 grein stofnsáttmála Atlantshafsbandalagsins. Þeir sem hafa þekkingu á hermálum vita að tekur gífurlegan langan tíma og undirbúning, sérstaklega um langar vegalengdir og yfir haf er að fara, að virkja her til varnar. Á sama tíma getur, segjum sveit hryðjuverkamanna eða sérsveitir erlends hers gert mikinn óskunda í herlausu landi. Í raun þyrfti varnarliðið (erlenda) að hertaka Íslands aftur úr höndum slíks liðs. 

En Arnór gerði mistök í málflutningi sínum. Í fyrsta lagi kom hann með verðmiða á stofnun og rekstur íslensks hers. Ef ég heyrði rétt,þá kom hann með hæstu mögulegu upphæð, um 66 milljarða króna eða 2% af vergri þjóðarframleiðslu sem fáar NATÓ-þjóðir verja í dag. Þegar íslenskir stjórnmálamenn heyra slíka tölu, detta þeir strax úr sambandi og fara í mótþróa viðbrögð. Ef ég man rétt, þá eyðum við Íslendingar um 0,06% eða var það 0,006%? af ríkisútgjöldum (ekki vergri landsframleiðslu) í varnarmál. Þannig að litlum upphæðum er þegar eytt í málaflokkinn, þótt lágar tölur séu.

Í öðru lagi, vantar rökstuðning, sem er ef til vill í bók hans, fyrir stærð íslensks hers. Arnór talar um 1000 manna her og 500 manna varalið. Mér sýnist af þessu að hann vill stofna smáher sem er stærðin fylki (Battalion) og varasveitir (heimavarnarsveitir?).

Fylki (Battalion)

Liðsforingi: Undirofursti (Lieutenant Colonel)

Lýsing: Venjulega 4 - 5 fótgönguliðsundirfylki (infantry companies) auk fylkishöfuðstöðvar (headquarters company). Samkvæmt skilgreiningu Bandaríkjahers, er undirfylki 200 manna hersveit. 

Fjöldi: 800 – 1.000.

Ég get ekki séð að nokkur vilji sé fyrir hendi rekstur slíks herafla hjá íslensku stjórnmálaelítunni. En ég sé fyrir mér að rekstur undirfylkis væri raunhæfur. Íslendingar ráða við að halda úti 200 manna hersveit sem væri þrautþjálfuð sérsveit.

Þeir sem hafa fylgst með hernaði Bandaríkjahers, sjá að þeir eru í hernaðarátökum alls staðar í heiminum í dag sem ekki fer hátt um, t.d. í Sýrlandi. Það er vegna þess að þeir nota elítu sérsveitir sínar í þessi átök. Árið 2001, eftir árásina á tvíburaturnina, sendu þeir um hæl hersveit CIA manna til Afganistans sem tókst að breyta gangi átaka þar. Þannig byrja flest átök og stríð í dag, sérsveitr hermdarverkamanna eru senda á vettvang, sbr. hertaka Rússa á Krímskaga. 

Réttu viðbrögð utanríkisráðherra væri að þakka Arnóri fyrir að hefja umræðuna, viðurkenna 40 ára sérþekkingu hans á málaflokknum, og mynda nefnd á Alþingi til að skoða málið. Það væri fagleg viðbrögð, ekki fara strax í skotgröfina og segja þvert nei. Þórdís vill frekar bæta í skrifstofulið NATÓ með fleiri sendifulltrúum Íslendinga í Brussel, eins og það leysi varnar vanda Íslands.

Plagg Þjóðaröryggisráð frá 2022 sýnir svart á hvítu hvílíkt þekkingarleysi ríkir um þennan málaflokk.

Svo er  það tillagan til þingsályktunar um stofnun rannsóknarseturs öryggis- og varnamála á Alþingi. Sjá slóð:

Tilaga til þingsályktunar um rannsóknasetur öryggis- og varnarmála liggur fyrir hjá Alþingi

Þetta er mjög skynsöm leið að fara. Þekking er forsending upplýstra ákvarðanna. En þótt ég hafi gagnrýnt þessa leið, þ.e.a.s. að fela háskólastofnun rekstur þessa rannsóknarseturs, og hefði talið betur að það væri innanbúða endurreist Varnarmálastofnunnar, þá er ég fylgjandi sérhvers skrefs sem stigið er. 

Varnir Íslands í ýmsum sviðsmyndum ef Íslendingar sjálfir væru sjálfir við stjórnvöl

Það er ágætt viðtal við Baldur Þórhallson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands í Heimildinni um varnarmál landsins. Hann er einn skynsamasti fræðimaður Íslands á þessu sviði. Hans innlegg hefur verið frábært.  Sjá slóð: Ráðamenn verði að tala skýrar við þjóðina um varnarmál

Baldur útskýrir að mikilvægt sé að hafa þrjár sviðsmyndir í huga. Í fyrsta lagi væri möguleiki á skemmdarverkum á innviðum, í öðru lagi árás lítillar sveitar óvinahers og í þriðja lagi stigmögnuðum átökum og skærum í Norður-Atlantshafi.  Hann ræddi um að það þyrfti að vera hér loftvarnarkerfi og eldflaugakerfi.

Ég skrifaði á sömu vegu í blogg grein fyrir nokkru og Baldur varðandi loftvarnarkerfi og eldflaugavarnarkerfi fyrir a.m.k. Suður-Ísland, eins konar Iron Dome kerfi. Ég er sammála Baldri um að fyrsta árásin á Íslandi yrði í formi árásar sérsveita óvinaríkis eða hryðjuverkaárás.

Er þetta ótrúleg sviðsmynd? Nei, Ísland hefur verið skotmark (Keflavíkurflugvöllur) síðan á dögum kalda stríðsins og löglegt skotmark í næsta stríði enda NATÓ ríki. Það er næsta öruggt að ein kjarnorkusprengja hafi verið merkt Keflavíkurflugvelli síðan á dögum Sovétríkjanna.

En ég er ósammála Baldri (sem er varkár fræðimaður) um að við getum ekki stofnað hér varnarlið upp á stærð á við undirfylki  (e. company). Slíkt lið, þótt lítið sé, ca. 150 - 250 manns, getur verið ígildis sérsveitar hers og gert mikið gagn í sviðmynd hermdarverka, hryðjuverka eða árásar elítu hersveita erlends hers.

Núverandi varnir Íslands

Fyrir utan loftvarnareftirlitskerfið, ratsjárnar fjóru, þá er fátt um fastar varnir.  Héðan er stundað kafbátaeftirlit og hingað koma reglulega flugsveitir frá ýmsum NATÓ-ríkjum sem staldra stutt við. Loftrýmiseftirlitið er því ekki samfellt. Óvinaher þarf því bara að lesa íslenskar fréttir og bíða eftir að flugsveitin fari, og fari þá í aðgerðir. 

Annars, þegar engin flugsveit er á landinu, er treyst á að herþotur frá Bandaríkjunum bruni frá austurströnd BNA og til Íslands sem fyrsta viðbragð. En málið er að hverri flugsveit þarf að fylgja sveit tæknimanna og hún gæti verið lengi á leiðinni. Skil því ekki hvernig hún geti starfað lengur en einn dag án tækniaðstoðar.

Í hafinu kringum Íslands má þó búast við að kafbátar frá einhverju NATÓ-ríki sé að sniglast.

Ef Íslendingar væru að skipuleggja eigin varnir

En hvernig væru varnir Íslands, ef Íslendingar þyrftu sjálfir að sjá um varnir sínar? Þessa spurningu höfum við Íslendingar ekki þurft að svara síðan 1940, þegar Agnar Kofoed-Hansen varð Lögreglustjóri Reykjavíkur, og undirbjó Íslendinga best sem hann gat undir komandi átök. Hann var herforingja menntaður frá Danmörku og kunni til verka og var einmitt með lögregluliðið á skotæfingu á Laugarvatni þegar breski herinn renndi í höfn. Sjá einnig hugmyndir hans um heimavarnarlið Íslands eftir stríðslok.

Agnar Eldberg Kofoed-Hansen og heimavarnarlið Íslands

Menn hafa verið að tala niður, bæði stjórnmálamenn og fræðimenn að hér sé hægt að koma upp her. Barlómurinn er að við eru of fá, of fátæk...o.s.frv. Samt höfum við velheppnað dæmi úr Íslandssögunni með Herfylkingunni í Vestmannaeyjum á 19. öld sem var vel skipulögð hereining.

Segjum að Íslendingar vilji hafa smáher frekar en heimavarnarlið. Byrjum á að skilgreina hvað er her og svo hvað er smáher.

Til að hafa her, þarf stórfylki. sem er:

Stórfylki, stórhersveit (Brigade)

Liðsforingi (Officer): Stórfylkishershöfðingi, 1 stjörnu (Brigadier General)

Lýsing: 3-4 hersveitir (regiments)/herfylki (battalions) auk stuðningssveita. Hin raunverulega starfandi eining í stríði.

Fjöldi: 5.500 - 11.000 eða 2.000 - 4.000.

Ég er ekki að sjá að við munum nokkurn tímann hafa efni á eða vilja að reka svo stóra hereiningu. En þá erum við komin að skilgreiningu á smáher (og í raun einnig á heimavarnarliði ef viljum kalla þessa hereiningu slíku nafni  eða varnarlið):

Fylki (Battalion)

Liðsforingi (Officer): Undirofursti (Lieutenant Colonel)

Lýsing: Venjulega 3 fótgönguliðsundirfylki (infantry companies) auk fylkishöfuðstöðvar (headquarters company); eða 3 stórskotaliðsundirfylki (artillery batteries) auk stórskotaliðshöfuðstöðvar (headquarters battery). Oft um herlið sem allt er búið sams konar vopnum. Í Bretlandi er liðið samsett af 3-4 riffilundirfylkjum (rifle companies) og 1 léttvopnuðu stuðningsundirfylki (light supporting weapons company).

Fjöldi: 600 – 1.000.

Við gætum rekið svona smáher, bæði hvað varðar fjármögnun hans og mönnun. En hvað væri fyrsta og besta skrefið? Og raunverulegur vilji fyrir að koma upp? Þá eru við komin niður í undirfylki sem er þá stærð sérsveitar hers.

Undirfylki, herflokkur (Company, Squadron, Battery)

Liðsforingi (Officer): Kapteinn (Captain) eða majór (Major)

Lýsing: Venjulega 3 sveitir/flokksdeildir (platoons). Lægsta stjórnunardeildin. Fjórðungur af herfylki (battalion). Sama og stórskotaliðsundirfylki (artillery battery), flugundirfylki (air force flight) og riddaraliðsundirfylki (cavalry troop/squadron).

Fjöldi: 150 - 250.

Getum við rekið slíka hereiningu? Já alveg örugglega.  Segjum svo að þetta verði raunin. Mannskapurinn er til staðar, reiðubúinn við ýmsar aðstæður, líka við náttúruvá og annan vanda sem steðjar að Íslandi.

Þá er það varnarbúnaðurinn. Hvað þurfa Íslendingar til að verja landið (höfuðborgarsvæðið og Suðurnesin) og lofthelgi landsins?

Við þurfum á loftvarnarkerfi og eldflaugkerfi að halda auk almennra handvopna. Svo vill til að við erum með starfrækt loftvarnarkerfi, fjórar ratsjárstöðvar í fjórum landshlutum landsins. Og Íslendingar reka þetta loftvarnarkerfi sjálfir undir umsjón Landhelgisgæslunnar og NATÓ. Frábært viðvörunarkerfi en ekki varnarkerfi. Raunverulegt varnarkerfi (sem er ekki til á Íslandi) væri eldflaugakerfi. Hvernig myndi slíkt varnarkerfi líta út?

Ísraelar útfærðu fyrstir besta eldflaugakerfi heims sem þeir kalla "Iron Dome" á ensku en gæti þýtt á íslensku "járnhjúpur" eða "eldflaugahjúpur". Meira segja Bandaríkjamenn hafa keypt af Ísraelum slík eldflaugakerfi til eigin nota. Og aðrar þjóðir einnig, svo sem Bretar sem keyptu eitt slíkt fyrir 13 milljarða kr. (The Sky Sabre system). Eldflaugahjúpurinn (Iron Dome) skynjar, metur og stöðvar margs konar skammdræg skotmörk eins og eldflaugar, stórskotalið og sprengjuvörp. Það er áhrifaríkt bæði degi til eða að nóttu og í öllum veðurskilyrðum, þar með talið lágskýjum, rigningu, rykstormum og þoku.

Hversu áhrifarík er járnhvelfing Ísraels? Ísarelski herinn fullyrðir  um 85% - 90% árangur fyrir "Járnhvelfinguna" við að stöðva aðsvífandi eldflaugar sem er ljómandi árangur.

Þurfum við meira? Kafbátaeftirlit við strendur landins er nauðsynlegt en þá meira í þágu NATÓ, ekki sérstaklega Íslands (í tilfelli smáátaka á landi).

Við erum þá komin að niðurstöðu:

Herafli: A.m.k. undirfylki.

Loftvarnarkerfi: Viðvörunarkerfi sem þegar er til á Íslandi.

Eldflaugakerfi: Staðsett á Suðvesturhorni landsins og Suðurnesjum og kostar a.m.k. 13 milljarða króna.

Sjóvarnir: Er ekki að sjá að Íslendingar geri stóra hluti hér, þótt við séum eyríki. Við gætum þó rekið tundurspilla, einn eða tvo. Tundurspillir er notaður sem varnarskip gegn kafbátum og flugvélum, venjulega 2000 til 8000 brúttó tonn.

Sviðsmyndir átaka á Íslandi eða við landið

Sviðsmyndir Baldurs: "Í fyrsta lagi væri möguleiki á skemmdarverkum á innviðum, í öðru lagi árás lítillar sveitar óvinahers og í þriðja lagi stigmögnuðum átökum og skærum í Norður-Atlantshafi."

Í fyrstu tveimur sviðsmyndunum getum við sjálf auðveldlega ráðið við með eigið varnarlið eða hermdarverka, hryðjuverka eða árásar elítu sveita erlends hers. Þriðja sviðsmyndin er of erfið fyrir okkur og við ráðum ekki við hana nema með hjálp NATÓ enda verkefni bandalagsins.

Niðurlag

Með litlum herafla sem Íslendingar gætu komið sér upp, gefst tækifæri til að hafa hann þrautþjálfaðan og vel vopnum búinn. Íslendingar hafa sýnt með rekstri lögreglu, björgunarsveita og Landhelgisgæslunnar að þrátt fyrir fámennið, hafa Íslendinga alla tíð verið fagmenn í sínum störfum og getað tekið á við ólíklegust verkefni.

Hvað varðar varnarbúnað og mannvirki, þá eru Íslendingar þegar með varnarmálafjárlög og eyða peningum í varnarmál. Við greiðum í mannvirkjasjóð NATÓ og rekum loftvarnarkerfi. Við fáum örugglega stuðning NATÓ við að byggja upp varnarmannvirki sbr. Keflavíkurflugvöll.

Varnirnar munu fyrst og fremst snúast um varnir Suður-Íslands, sérstaklega suðvesturhornsins og Suðurnes. Hér er flestir Íslendingar búsettir og varnir auðveldar. Af hverju kemst ég að þessari niðurstöðu? Í raun geri ég það ekki, heldur breska hernámsliðið og Þjóðverjar í seinni heimsstyrjöldinni með hernaðaraðgerðinni Íkarus (þ. Fall Ikarus).Báðir stríðsaðilar vildu ná tangarhaldi á Suður-Íslandi fyrst og fremst.

Þótt breski herinn hafi sent herlið til ýmsa staði, þá snérust varnir þeirra og síðar Bandaríkjahers fyrst og fremst um varnir Suðurnesja og Suðvestur-Íslands. Þetta hefur ekkert breyst síðan þá.

Hervarnir eru fælingartól. Herleysi kallar á árás. Þeir sterku ráðast á þá veiku. Lífið er ekki flóknara en það.

Skýrsla um mat þjóðaröryggisráðs á ástandi og horfum í þjóðaröryggismálum er ófullnægjandi

Þjóðaröryggisráð Íslands gefur út reglulega skýrslur. Ég er með eina í höndunum sem er frá 2021. Get ekki séð nýrri. Hvað um það.  Þessi skýrsla er 45 bls. Sjá slóð:

Skýrsla um mat þjóðaröryggisráðs á ástandi og horfum í þjóðaröryggismálum

Þessi skýrsla er fróðleg aflestrar. Ef hugtakið þjóðaröryggi er skilgreint, þá má vera ljóst að það nær yfir ólíklegustu þætti. Það getur varðar þjóðaröryggi að ef matvælaskortur verður og náttúruvá getur reynst vera þjóðaröryggismál. Skýrsla er góð út af fyrir sig.  En hins vegar fær sá þáttur sem varðar varnir lítið rými í skýrslunni eða rúmar 3 bls.

Hérna má sjá efnisskipan í skýrslunni. Inngangur 1. Farsóttir og áhrif COVID-19-faraldursins 1.1. Útbreiðsla kórónuveirunnar 1.2. Viðbragðskerfi vegna farsótta 2. Loftslagsbreytingar 3. Náttúruvá 4. Skipulögð glæpastarfsemi 45 5. Netglæpir 6. Peningaþvætti 7. Hryðjuverk 8. Hernaðarlegir þættir og fjölþáttaógnir 9. Mikilvægir innviðir 9.1. Fjármála- og efnahagsöryggi 9.2. Öryggi stjórnkerfis 9.3. Öryggi landamæra 9.3.1. Landamæragæsla 9.3.2. Landhelgi 9.4. Löggæsla, neyðar- og viðbragðsþjónusta 9.5. Samgöngur 9.6. Orkukerfi 9.6.1. Raforka 9.6.2. Jarðefnaeldsneyti 9.6.3. Varmaflutningur 9.7. Fjarskipti 9.8. Netöryggi 9.9. Matvæla- og fæðuöryggi 9.9.1. Fæðuöryggi 9.9.2. Matvælaöryggi.

Skýrslan ber þess öll merki að lítil sérfræðiþekking er á varnarmálum. Það þyrfti að skrifa sér skýrslu um varnarmál per se og taka út fyrir sviga. En þessi skýrsla er aldrei skrifuð. Hvers vegna? Jú, búið er að leggja niður Varnarmálastofnun Íslands sem hefði útbúið slíka skýrslu fyrir Þjóðaröryggisráð sem hefur aldrei fengið slíka skýrslu í hendurnar enda stofnuð 2016 en Varnarmálastofnun Íslands var lögð niður 2010.

Nú liggur fyrir tilaga til þingsályktunar um rannsóknarsetur öryggis- og varnarmála hjá Alþingi. Sjá fyrri blogggrein mína um málið. Slíkt rannsóknarsetur á greinilega að koma með sérfræðiþekkingu um varnarmál inn í landið og er það vel. En ég tel mistök að fela háskólastofnun slíkt verkefni.

En fyrirkomið er vanhugsað. Væntanlegar skýrslur sem ætti að gera um þjóðaröryggismál og koma frá slíku rannsóknarsetri, gæti varðar þjóðaröryggisleynd. Þarna kunna Íslendingar ekki að meðhöndla hernaðarleyndarmál sem kunna að leynast í slíkri skýrslu. Óvinir Íslands þurfa bara góða þýðendur til að komast að hernaðarleyndarmálum Íslands eða bara lesa skýrslu þjóðaröryggisráðs! 

Rannsóknarsetrið fyrirhugaða ætti að vera skrifstofa innan veggja Varnarmálastofnunar Íslands og skýrslur þess að vera leyndarmál ef upplýsingarnar innihalda varnarleyndarmál. 

Ég ætla enda þessa grein á fyrstu bls kaflans sem raunverulega fjallar um varnarmál. Hann ber heitið: "8. Hernaðarlegir þættir, fjölþáttaógnir og varnarmannvirki."

Hér er hálf bls. úr upphafi kaflans og þar kveður við sama viðkvæðið og frá 1951.

"Í þjóðaröryggisstefnu kemur fram að varnir Íslands séu reistar á tveimur meginstoðum: aðildinni að Atlantshafsbandalaginu (NATO) frá árinu 1949 og varnarsamningnum við Bandaríkin frá árinu 1951.36 Grundvallarforsenda stefnunnar er staða Íslands sem fámennrar eyþjóðar sem hvorki hefur burði né vilja til að ráða yfir her og tryggir öryggi sitt og varnir með virkri samvinnu við önnur ríki og innan alþjóðastofnana. Ísland hefur sérstöðu sem herlaus þjóð innan Atlantshafsbandalagsins og ekki er fyrir hendi innlend geta til að verjast hefðbundinni hernaðarógn. Þær breytingar sem átt hafa sér stað í evrópskum öryggismálum vegna Úkraínudeilunnar árið 2014 hafa haft bein áhrif á íslensk öryggismál, þar á meðal framkvæmd varnarsamningsins við Bandaríkin og þátttöku Íslands í verkefnum Atlantshafsbandalagsins."

Grundvallarforsenda stefnunnar er löngu brostin, sbr. "...er staða Íslands sem fámennrar eyþjóðar sem hvorki hefur burði né vilja til að ráða yfir her og tryggir öryggi sitt og varnir."

Síðan þá, 1951, er Ísland orðið margfalt fjölmennarar, forríkt ríki og hefur getu til að koma sér upp eigin varnir.  Eftir stendur viljaleysið til að gera eitthvað í málinu. Og það í dag, þegar stríð geysar í Evrópu og hætta er á þriðju heimsstyrjöld.

 

Tilaga til þingsályktunar um rannsóknasetur öryggis- og varnarmála liggur fyrir hjá Alþingi

Ég tel, líkt og tillöguflytjendur þessarar þingsályktunar, brýna þörf vera á að styrkja rannsóknir á sviði utanríkis- og öryggismála á Íslandi. En hins vegar tel ég að hvorki sé stigið nógu stórt skref né rétta.  Rannsóknarsetur öryggis- og varnarmála er framfaraskref en sem rannsóknarstofnun fyrir ríki per se er hún veik undir umsjónarvaldi háskólastofnunnar.

Ég tel brýnt að framkvæmdarvaldið, annað hvort undir stjórn Utanríkisráðuneytisins og undir hatt varnarmálaskrifstofu, eða Landhelgisgæsla Íslands, sem fer með framkvæmd varnarsamingsins og varnartengd verkefni, sjái um þessa nauðsynlegu rannsóknarvinnu.  Best væri að sérstök varnarmálastofnun sæi um rannsóknarvinnuna.

Í tillögu minni að stofnun Varnarmálastofnunar Íslands í október 2005 kom ég einmitt inn á rannsóknarskyldu slíkar stofnunnar.

Með öðrum orðum lagði ég til að slík varnarmálastofnun sæi um rannsóknarvinnu tengdri  öryggis- og  varnarmálum. Ég tel eðlilegra að íslensk stjórnvöld sjái um slíka rannsóknarvinnu en háskólastofnanir enda ein af grundvallarskyldum ríkisvaldsins sjálfs, ekki háskólastofnanna.  Nú eru tvær stofnanir sem berjast um hnossið. Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands og Háskólinn á Bifröst. Með fullri virðingu fyrir þessum stofnunum, þá tel ég hvorug eigi að reka svona rannsóknarsetur.

Ég held að nefndarmenn utanríkismálanefndar Alþingis eigi að endurskoða málið aðeins betur og komi frekar með tillögu um endurreisn Varnarmálastofnunar Íslands sem ég tel hafi verið mikið óheilaskref að hafa verið lögð niður. Innan veggja slíkrar stofnunar væri öryggis- og varnarmálastefna Ísland mörkuð til framtíðar út frá öryggishagsmunum Íslendinga sjálfra, ekki annarra þjóðar sem og tilheyrandi rannsóknarvinna. Eins og staðan er í dag, eru það bandarískir hershöfðingjar og hernaðarsérfræðingar bandríska hersins sem ákveða hvað teljist vera íslenskir öryggishagsmunir, ekki Íslendingar sjálfir sem hafa ekki þá þekkinguna sem til þarf.

Sem sjálfstæð þjóð, ættu Íslendingar að hafa frumkvæðið að eigin vörnum og bera þá ábyrgð sem sérhvert fullvalda ríki ber að taka á sig í varnarmálum.

Stórveldis brjálæði Evrópubúa hefur staðið í fimm hundruð ár og ekkert lát á

Ég svaraði í athugasemd eina bloggrein og sagði skoðun mína. Hún varð lengri en ég bjóst við og læt hana þar með verða blogggrein, sem ég get bætt við í eftir hugrenningum.

Enginn er saklaus í stórveldapólitík

Í raun má rekja stórveldispólitíkina (í núverandi gerð) allt aftur til myndunar þjóðríkisins/stórveldisins. Fyrst Frakkland (Karlamagnus) og svo England (og Bretland 1707) en Þýskaland og Ítalía komu seinna enda mikill bútasaumur sem þurfti að vinna. Samt var þarna fyrirrennarar síðastnefndu ríki, Prússland og 2-3 stór ítölsk ríki.  Rússland varð til sem stórveldi er þeir lokuðu á Mongóla í tíð Ivars grimma. Segja að þessi þróun hafi að mestu verið afstaðin á 16. öld (myndun núverandi stórvelda) en þá færðust átökin yfir til nýlendnanna í Ameríku (t.d. 7 ára stríðið) og loks til Afríku á 19. öld þegar hún opnaðist og svo Asíu.

Sama vitleysan er í gangi nú og á 17. öld, í 30 ára stríðinu sem var svaka stríð (og ég skrifaði um hér á blogginu) og hefði getað orðið upphaf Þýsklands. Þvílíkt stríð. Fyrirrennari allra morðóða stríða í Evrópu. Gjöreyðingastríð vegna fáranlegra ástæðna (og hægt að stunda vegna stærða ríkja). Sama með Napóleon styrjaldirnar og heimsstyrjaldirnar báðar. Brjáluð stríð. Miðaldarmennir voru skárri, létu sig nægja að drepa andstæðinginn á vígvellinum og kannski ræna sig til matar í þorpum á leiðinni þangað.

Ég held að flestir sjái ekki hversu gagnlaus/tilgangslaus þessi stríð eru og heildarmyndina. Og að skipa sig í lið með einhverju? Þegar sömu grautarhausarnir eru beggja megin við borðið? Versta er að nú geta þessir grautarhausar (ná alla leið til Washington) stútað jörðinni á innan við hálftíma.

Bjánarnir skiptast á að vera í liði með hverjum öðrum. Eina stundina eru Rússar vinir Þjóðverja en á morgun kannski óvinir. Sama gildir um Frakka...og aðra, allt eftir dutlungum stjórnenda ríkjanna hverju sinni. Ást - hatur samband Englendinga og Frakka stóð í aldir. Og hver er árangurinn? Er eitthvað vit í þessu? Bara af því að stjórnendur þessara stórvelda vilja vera í tindátaleik.

Sleppum við Íslendingar? Held nú ekki. Nokkrar kjarnorkusprengjur eru eflaust (án vafa í mínum huga) merktar "with love from....to Iceland" bara af því að við erum þátttakendur í bandalagi með brjálæðingunum í hinu liðinu.

Og kjölturakkarnir á Alþingi eru jafnvitlausir og allir hinir. Jafnvel verri, því að þeir reyna ekki einu sinni að vernda landið og treysta á stórveldið í vestri, sem gæti hrunið hvenær sem er eða misst áhugann á landinu eins og 2006. Þeir fylgja í blindni stríðsóðu ættingja sinna í Evrópu og setja sig á háan hest, bara vegna þess að erlendir innrásarherir gátu ekki eða höfðu ekki áhuga á taka einskins vert land eins og Ísland hefur verið í gegnum aldirnar. Bretar sögðu nei takk í tíð Jörund hundadagakonungs þegar þeim var boðið Ísalandið kalda.

Nú er sagan önnur, flugmóðuskipið Ísland er kjörið skotmark í komandi heimsátökum. Jafnvel Kínverjar hafa eflaust merkt einhverjar kjarnorkusprengjur fyrir Ísland, "deliver to Iceland from China with express".

Erum við Evrópubúar ekki allir skyldir og höfum búið í álfunni í tugþúsundir ára? Skiptir einhverju máli ef siðirnir og tungumálið eru aðeins öðru vísi en hjá fólkinu handan við fjallið? Erum við ekki öll á sömu vegferð? Og mannkynið allt ef út í það er farið? Við höfum ekkert lært síðastliðin tvö þúsund og fimm hundruð ár.

Af hverju er enginn virkilega að tala um frið? Það væri öruggast fyrir Evrópubúa og heiminn. Ekki einu sinni friðardúfurnar í VG (vinstri gagnlausir) berja í borðið og segja, hingað og ekki lengra. Greinilega enginn Jón Baldvin til lengur á Íslandi á vígvelli stjórnmálanna.

Og í guðanna bænum, hættum að segja: Allt Pút...Bide..Macr...að kenna. Þetta er þeim öllum að kenna!

Pólitísk mistök í Úkraníudeilunni og -stríðinu

Þegar horft er á stríðið í Úkraníu, þá sér maður mörg pólitísk mistök sem leiðtogar beggja aðila hafa gert og eru að gera.

Í fyrsta lagi að svíkja Minsk samninginn og telja Rússum trú um að hann væru raunverulegur friðarsamningur. Þeir urðu heldur betur reiðir er hið sanna kom í ljós. Í öðru lagi að virða ekki óskir Rússa um að stækka ekki NATÓ í austur, að landamærum Rússlands.  Það er ef til vill ekki undarlegt að Pútín hafi séð sig tilhneyddan til aðgerða og í stríð.

En það eru mistök í diplómatsíu sem spilar aðalrullu í málinu, af allra hálfu og hér skiptir máli hver er við stjórnvölinn í Bandaríkjunum. Leiðtogi andstæðinganna. Þar situr Joe Biden á valdastól, einn af lélegustu forsetum sögunnar í Bandaríkjunum sem hefur gert hver mistökin á fætur önnur í utanríkismálapólitík sinni. Hann sendi Pútín röng skilaboð um veikleika enda veit Pútín um alla spillinguna sem Biden fjölskyldan er flækt í Úkraníu og græna ljósið kom þegar Bandaríkin hrökkluðust með skömm úr Afganistan á vakt Joe Biden. 

En Pútín hefur líka gert sín mistök, efnahagsleg, pólitísk og hernaðarleg. Kannski eru alvarlegustu mistökin að drepa mjólkurkúnna, eða a.m.k. reka hana í burtu. Þá er ég að tala um Þýskaland og co. Langtímaáhrif gætu verið að Vestur-Evrópa minnki til frambúðar að kaupa rússneskt gas. Þótt Rússar geti selt gasið annað, þá gefur Vestur-Evrópu markaður mest af sér fjárhagslega og styðst er til hans í km talið.

Önnur stór mistök var að halda að Úkranía myndi falla eins og spilaborg líkt og í Georgíu. Rússneska leyniþjónustan hefur greinilega gert mistök og nokkra daga vopnuð valdataka og hefur breyst í blóðugt stríð. Rússar munu læra af þessu hernaðarlega og herinn verður öflugri í framtíðinni en hann sýnir í þessu stríði.

Þriðju mistökin sem er ef til vill ekki á Pútíns valdi en er ófyrirsjáanleg (?) afleiðing stríðsins en það er að NATÓ stækkar! Landamærin við NATÓ lengjast ef Svíþjóð og Finnland ganga í bandalagið. Þetta er hernaðarlega mjög öflugar þjóðir og því verða Rússar í framtíðinni að binda mikinn herafla í Norður-Evrópu til frambúðar.

Mér sýnist niðurstaða vera komin í stríðið, en báðir aðilar vilja ekki viðurkenna þau, líkt og gerðist í Kóreustríðinu, þar sem barist var aukalega í tvö ár eftir að hernaðarleg niðurstaða var fengin.

Hún er að Krímskaginn fellur endanlega í hendur Rússlands, samið verður um Donbass svæðið og það fær pólitískt sjálfræði að einhverju leyti en verður áfram hluti af Úkraníu. Niðurstaða sem hægt hefði verið að ná við samningaborðið!!! Og spara líf hundruð þúsunda manna (aðallega ungra karlmanna) í leiðinni.

Stríð eru alltaf ömurlegur veruleiki mistaka stjórnmálamanna. Stundum borga stríð sig, ríkið stækkar í landsvæði,en áhættan er gífurleg. Það fékk Hitler að kynnast í seinni heimsstyrjöldinni. Í næstu grein ætla ég að fjalla um pólítík seinni heimsstyrjaldar og mistökin sem gerð voru.

 

Hinn deyjandi borgari - Hvernig ættbálkastefna og hnattvæðing eru að eyðileggja hugmyndina um Bandaríkin

Bókarýni: The Dying Citizen eftir Victor Davis Hanson – Hvernig ættbálkastefna og hnattvæðing eru að eyðileggja hugmyndina um Bandaríkin?

Ég hef alltaf haft áhuga á borgararéttinum og borgaralegum gildum. Einn af bestu sagnfræðingum samtímans, Victor D. Hanson kafar ekki bara í fornöldina, heldur er hann samtíma gagnrýnandi. Bók hans, The Dying Citizen (2021), kannar með hvaða hætti nútíma bandarískt lýðræði er að veikjast. Hún snertir málefni eins og hnattvæðingu og sjálfsmyndapólitík og fjallar um hvernig vinstrisinnaðir „framfarasinnar“ eru að skaða grundvöll Bandaríkjanna.

Eftirfarandi efni  - bókarýni - er tekið af vefsetrinu  Paminy og er þýðing mín.  

https://paminy.com/book-summary-dying-citizen-victor-davis-hanson-tribalism-globalization-destroying-idea-america/

Hvers vegna er spurningar Victor Davis Hanson svona mikilvægar?

Hefurðu einhvern tíma á tilfinningunni að vestrænt samfélag hafi stigið skref aftur á bak? Stjórnmálamenn halda áfram að segja að við þurfum að ná meiri framförum í öllu, frá kynþáttafordómum til loftslagsbreytinga, og samt líður þér eins og eitthvað stærra sé að gleymast. Að eitthvað sé að lýðræðinu?

Í þessum samantektum muntu uppgötva hvernig svokallaðir framfarasinnar stofna samfélagsgerð Bandaríkjanna í hættu - og koma verkamönnum, efnahagslífinu og lýðræðisferlinu  öllu í hættu. Frá sjálfsmyndapólitík til bandarísku stjórnarskrárinnar, það sem raunverulega er að gerast er sett fram hér.

Í þessum samantektum muntu læra:

• hvers vegna sumir Bandaríkjamenn vilja rífa niður stjórnarskrána;
• hvernig djúpríkið virkar í raun; og
• hvað hnattvæðingin er að gera Vesturlöndum.

Eyðilegging miðstéttarinnar veldur hörmungum fyrir lýðræðið

Þú gætir vitað að rætur vestræns lýðræðis liggja í Grikklandi til forna. En hefurðu einhvern tíma hugsað um hvaða Forn-Grikkjum við eigum að þakka fyrir stjórnmálakerfið okkar?

Í Grikklandi til forna var samfélaginu skipt í þrjá efnahagshópa: mjög ríka, mjög fátæka og fólkið í miðjunni. Heimspekingar þess tíma töldu að einungis væri hægt að treysta millistéttinni til að halda uppi lýðræðislegum hugmyndum um lagalegt jafnrétti, eignarrétt og sanngjarna pólitíska framsetningu. Aftur á móti höfðu hinir ríku tilhneigingu til að vera aðgerðalausir og höfðu aðeins áhyggjur af því að afla sér meiri auðs. Aftur á móti voru mjög fátækir svo svangir að pólitískir ofstækismenn létu auðveldlega stjórna þeim - sem sögðu þeim að hata hina ríku.

Þú gætir vitað að rætur vestræns lýðræðis liggja í fornöld. Hvers vegna fannst stjórnmálaheimspekingum Grikklands til forna að millistéttin væri áreiðanleg? Jæja, í fyrsta lagi var ekki auðvelt að stjórna slíku fólki; þeir höfðu tilhneigingu til að vera sjálfbjarga landeigendur sem framleiddu ólívur og vín í gnægð og höfðu því fjármagn að eigin vali. Þeir voru lausir úr erfiði daglegs amsturs og höfðu meiri tíma til að eyða í pólitíska hugsun. Ólíkt hinum ríku hafði miðstéttin þó ekki efni á að vera aðgerðalaus. Þess í stað fóru þessir landeigendur í að bæta laga- og stjórnmálakerfin í kringum sig, þannig að þeir gætu látið börn sín af hendi land sitt í arf. Í meginatriðum var millistéttin eini hópurinn sem sameinaði vinnusemi, sjálfstæða hugsun og áhuga á pólitískum stöðugleika.

Vestræn miðstétt nútímans heldur enn þessum dýrmætu einkennum

En það er áhyggjuefni að Bandaríkin verða vitni að því að miðstéttin er holuð út – og að stétt sem á meira sameiginlegt með miðaldabændastétt Evrópu er að rísa upp á ný. Þetta eru fátækir Bandaríkjamenn sem eiga ekki sitt eigið heimili, sem eru alltaf einni launaseðill frá örbirgð og eru arðrændir fjárhagslega af auðmönnum. Þessir nútíma bandarísku bændur eru nú um 46 prósent íbúanna.

Þessi hnignun millistéttarinnar skilur okkur eftir með skarpri tvískiptingu milli ríkra og fátækra. Til að lýsa þessu skaltu íhuga fallega háskólasvæði Stanford háskólans. Þú finnur Mercedes-Benz og BMW bíla auðugra nemenda á bílastæði háskólans. En ef þú yfirgefur háskólasvæðið og lítur á nálægar götur, muntu sjá hundruð manna búa í tengivögnum sem lagt er við kantsteininn. Þetta er vandamál fyrir okkur öll, því samfélag án millistéttar er ekki til þess fallið að virka lýðræði.

Tilfinning Bandaríkjanna um sameiginlega sjálfsmynd er nú í hættu

Bandaríkin hefur alltaf verið þjóð innflytjenda. Á nítjándu öld streymdi mikill fjöldi fólks til þessa risastóra, stjábýla lands. Þeir komu í leit að meira frelsi og tækifærum en þeir höfðu haft heima. Í lok aldarinnar höfðu innflytjendur frá öllum hornum Evrópu, svo og Suður-Ameríku og Asíu, lagt af stað til Ameríku.

Í þessum kafla munum við skoða hvernig öllum þessum ólíku þjóðernum tókst að breyta sér í sameinað fólk.

Sjálfstæðisyfirlýsing Bandaríkjanna og stjórnarskrá Bandaríkjanna segja bæði að allir menn séu skapaðir jafnir. Á nítjándu öld – þegar fólk af ólíkum trúarbrögðum, þjóðerni og þjóðerni var að koma til Ameríku – ruddi þessi einfalda en róttæka yfirlýsing brautina fyrir sameinað fólk. Það þýddi að þrátt fyrir ágreining þeirra gátu nýir innflytjendur allir búist við því að vera meðhöndlaðir sem jafningjar í hinum mikla menningar- og þjóðernisbræðslupotti Bandaríkjanna.

Til að flýta fyrir þessu aðlögunarferli var gert ráð fyrir að nýir Bandaríkjamenn færu ákveðnar fórnir í staðinn fyrir bandarískan ríkisborgararétt. Í fyrsta lagi var gert ráð fyrir að þeir myndu taka upp ensku sem móðurmál. Innan fárra kynslóða var hefðbundnum háttum og siðum heimalanda þeirra einnig skipt út fyrir nýjar bandarískar hefðir.

Þó að þetta gæti hljómað óþolandi, höfðu stofnendur Bandaríkjanna góða ástæðu til að hvetja borgara sína til að verða einsleitt fólk með sameiginlegt tungumál. Þeir voru nefnilega hræddir um að ef þeir leyfðu mismunandi innflytjendahópum að þróa aðskilda menningu innan mismunandi ríkja, þá myndi stríð brjótast út. Þeir höfðu lært af stöðugum trúar-, þjóðernis- og borgaralegum átökum meðal evrópskra þjóða hvað gæti gerst ef þeir leyfðu bandarískum ríkisborgurum að sækjast eftir mismunandi menningarlegum sérkennum.

Hins vegar, á tuttugustu og fyrstu öld, er bandarískri hugsjón um ríkisborgararétt í hættu. Í stað skipulegs ferlis löglegra innflytjenda er nú gríðarlegt magn af óheftum innflutningi ólöglegra innflytjenda. Frá árinu 1986 hefur fjöldi ólöglegra hælisleitenda í Bandaríkjunum farið úr 5 milljónum í tæpar 20 milljónir.

Þetta er ógn við bandaríska lífshætti. Í stað þess að verða ríkisborgarar og tileinka sér bandarísk gildi, tungumál og hefðir, halda þessir innflytjendur annaðhvort ólöglegri stöðu sinni eða uppfæra hana í hið þokukennda hugtak um búsetu. Þetta þýðir að það er engin skylda á nýbúum að aðlagast eða verða fullgildir borgarar.

Djúpa ríkið hefur tök á bandarísku stjórnmálalífi

Í lýðræðisþjóð eins og Bandaríkjunum gætirðu gert ráð fyrir að það séu borgararnir sem ákveða hver fer með pólitískt vald. Þegar öllu er á botninn hvolft eru það kjósendur sem kjósa fulltrúa sína og það eru þessir fulltrúar sem að lokum stjórna tækjum ríkisins, ekki satt? Jæja, það er ekki nákvæmlega öll sagan.

Reyndar er margt fólk í Bandaríkjunum sem hefur gífurlega mikið pólitískt vald - en var samt aldrei kosið. Við erum að tala um djúpa ríkið.

Andstætt því sem þú gætir hafa heyrt, er djúpa ríkið ekki leynilegt samsæri. Reyndar er vald djúpa ríkisins á fullum skriði og það gerir engar tilraunir til að leyna sjálfum sér.

Hið djúpa ríki samanstendur af flóknum vef tengsla meðal leyniþjónustustofnana þjóðarinnar, hersins og æðstu stétta embættismannaþjónustunnar - auk úrvalsháskóla, New York og Washington fjölmiðla og helstu fjármálamanna á Wall Street.

Djúpa ríkið hefur áhrif á það sem kennt er í æðri háskólum og hvað lesendur lesa um í ákveðnum dagblöðum. Djúpa ríkið fer einnig með völd í gegnum her sinn ókosinna embættismanna. Þessir embættismenn vinna oft í eftirlitsstofnunum ríkisins, þar sem þeir geta beint stjórnað því hvað einstaklingar og stofnanir mega - og mega ekki - gera.

Hugleiddu aðgerðir ríkisskattstjóra, annars þekkt sem IRS, á milli 2010 og 2013. Á þessum tíma rannsakaði IRS pólitíska tryggð félagasamtaka sem báðu um skattfrelsi. Það er áhyggjuefni að samtök sem lýstu sjálfum sér með því að nota orð eins og „ættjarðarvinir“, „teveisla“ eða jafnvel „stjórnarskrá“ voru sérstaklega tekin fram og í mörgum tilfellum var beiðnum sínum um skattfrelsi hafnað á ósanngjarnan hátt. Þessi hlutdræga áhersla á hægri sinnaða sjálfseignarstofnanir kom forsetabaráttu Barack Obama til góða árið 2012, vegna þess að nokkrir félagasamtök sem hefðu barist gegn honum voru fjárhagslega veikt vegna ákvarðana IRS.

Þrátt fyrir að IRS hafi að lokum verið neydd til að biðjast afsökunar á gjörðum sínum, var enginn dæmdur refsiábyrgur. Reyndar benda allar vísbendingar til þess að vandamál djúpríkisins versni frekar en batnar. Íhugaðu að árið 2019 voru alls 450 alríkisstofnanir, og þessar stofnanir voru með um 2,7 milljón embættismönnum. Það eru milljónir manna sem Bandaríkjamenn kusu ekki sem hafa vald til að framfylgja yfir 175.000 síðum alríkisreglna – reglur sem Bandaríkjamenn kusu ekki um.

Ættarhyggja (frændfylgni) er þröng og hættuleg leið til að skipuleggja samfélagið

Hvaða ættflokki tilheyrir þú? Þar til fyrir nokkrum árum hefðu flestir Bandaríkjamenn svarað því til að þeir tilheyrðu aðeins einum ættbálki: Bandaríkjunum. En þessa dagana er bandarískt samfélag að klofna í mismunandi ættbálka sem skiptast eftir þjóðerni, trúarbrögðum og kynþáttum. Í þessum kafla munum við skoða blóðleita sögu ættbálka og kanna hvers vegna afturhvarf Bandaríkjanna inn í hana er svona truflandi.

Við skulum byrja á því að skoða hvað sagan segir okkur um ættbálka. Áður en þjóðríki voru til voru mismunandi ættbálkar sem kepptu og börðust hver við annan. Reyndar, í gegnum mesta mannkynssöguna, var ættbálkahyggjan viðmið; Ættkvísl þinn samanstóð af fólki sem leit út eins og þú, hljómaði eins og þú og bjó nálægt þér. Hver annar var óvinurinn.

Ein af ástæðunum fyrir því að ættbálkasamfélög voru og eru svo skaðleg er sú að störf og umbun eru ekki úthlutað eftir verðleikum. Í stað þess að besta fólkið rísi á toppinn nær fólk árangri einfaldlega vegna trúar- eða þjóðernistengsla. Með öðrum orðum, þetta snýst ekki um það sem þú veist - það snýst um hvaða ættbálki þú tilheyrir.

En meira en að vera ósanngjarnt, þá er ættbálkahyggjan líka stórhættuleg. Þegar samfélög klofna eftir þjóðerni eða trúarbrögðum er mismunun, stríð og jafnvel þjóðarmorð kannski ekki langt undan. Á fyrri hluta tuttugustu aldar, þegar ríkin í Suður-Ameríku stunduðu kynþáttaættbálka, til dæmis, voru aðskilnaðarlög Jim Crow afleiðingin. Í Þýskalandi nasista var samfélagið líka tvískipt eftir þjóðarbrotum með skelfilegum afleiðingum. Spilað áfram til síðari hluta aldarinnar, og þú munt sjá þjóðarmorð eiga sér stað í Balkanskagaríkjunum - að þessu sinni gegn múslimum - vegna ættbálka.

Það er áhyggjuefni að í Bandaríkjunum í dag er ættbálkahyggjan að koma aftur og margir Bandaríkjamenn eru farnir að hugsa eftir kynþátta- og þjóðernislínum enn og aftur. En að þessu sinni eru það vinstrisinnaðir framfarasinnar sem reka þessa ættbálkastefnu.

Ekki sannfærður?

Íhugaðu síðan þá staðreynd að Bernie Sanders, hinn áberandi vinstrisinnaði stjórnmálamaður, talar nú fyrir kynþáttaaðgreindum háskólaþemahúsum í bandarískum háskólum. Ótrúlegt, Sanders barðist í raun gegn kynþáttaaðskilnaði húsnæði fyrir áratugum síðan. Eða íhugaðu þá staðreynd að Háskólinn í Chicago segir nú útskriftarnema opinskátt að þeir ættu ekki að nenna að sækja um í enskudeild þess nema þeir ætli að læra um svarta höfunda. Spyrðu sjálfan þig: Er þetta virkilega framfarir? Þegar öllu er á botninn hvolft eyddu margir Bandaríkjamenn árum saman í baráttu gegn kynþáttastefnu í fræði og menntun. En þessa dagana virðist sem allt sé að gleymast. Enn og aftur virðist húðliturinn skipta máli og ættbálkahyggjan er að koma aftur.

Stjórnarskráin á undir högg að sækja frá framfarasinnum

Bandaríska stjórnarskráin hefur þjónað Bandaríkjamönnum vel í meira en tvær aldir. En í dag vill vaxandi fjöldi fólks sjá stjórnarskrána rifna í tætlur. Ef þeir ná árangri verður það hörmung fyrir lýðræðið – og fyrir hinn almenna borgara.

Til að skilja hvers vegna sumt fólk er svona illa við stjórnarskrána verðum við að skilja upphaflegan tilgang hennar. Reyndar voru áform stofnenda þegar þeir sömdu stjórnarskrána miklu þrengri en þú gætir gert ráð fyrir. Megintilgangur stjórnarskrárinnar var að festa í sessi persónulegt frelsi og frelsi bandaríska ríkisborgarans, svo og að vernda eignir hans. Það var ekki hannað til að efla jafnréttisgildi, svo sem meira jöfnuð meðal Bandaríkjamanna.

Ákveðnir stjórnmálamenn og aðgerðarsinnar telja að stjórnarskráin leyfi stjórnvöldum ekki nægilegt svigrúm til að auka jöfnuð í bandarísku samfélagi. Auk þess telja þeir að framfarir muni ekki nást í málum eins og hlýnun jarðar, innflytjendamál og tekjuskiptingu fyrr en vald stjórnarskrárinnar er leyst af hólmi fyrir meiri völd sem veitt eru Bandaríkjaforseta.

En þessir framfarasinnar (e. Progressive)  eru með róttækari og umdeildari dagskrá sem leynist undir afstöðu þeirra gegn stjórnarskránni. Þeir telja að, sem löngu látnir hvítir menn, ættu stofnendur landsins ekki lengur að hafa nein áhrif á nútímasamfélag - samfélag sem framfarasinnar lýsa sem fjölþjóðlegu, fjölkynþátta og upplýstu í skoðunum sínum. Raunar, undirliggjandi öllu því sem framfarasinnar hata við stjórnarskrána er brennandi löngun þeirra til að breyta samfélaginu í grundvallaratriðum. Einfaldlega vilja þeir að Bandaríkin breytist úr samfélagi sem býður upp á jöfn tækifæri í samfélag sem býður upp á jafna niðurstöðu.

Mikið af þessari löngun til breytinga er knúið áfram af öfundarpólitík. Í verðleikasamfélagi eins og Bandaríkin eiga margir erfitt með að horfa á samlanda sína fara frá venjulegum Jóa til auðugs, farsæls og valdamikils fólks á örfáum árum. Í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að farsælt fólk rís á toppinn vegna þess að það er hæfileikaríkara og duglegra, er oft auðveldara fyrir misheppnað fólk að kenna sjálfu samfélaginu um.

Þetta er hin raunverulega ástæða fyrir því að svokallaðir framfarasinnar þrýsta nú á um aukið jafnræði í niðurstöðum; þeir geta einfaldlega ekki höndlað þann óþægilega sannleika að sumt fólk er minna hæft en annað, jafnvel þegar þeim er veitt jöfn tækifæri. Fyrir vikið beina þeir gremju sinni að bandarísku stjórnarskránni - og þrýsta á um að skipta henni út fyrir eitthvað miklu róttækara og sósíalískara í eðli sínu.

Hnattvæðingin bitnar á Bandaríkin

Geturðu verið heimsborgari og samt verið ríkisborgari heimalands þíns? Í þessum lokakafla munum við skoða nútíma hnattvæðingu og áhrif hennar á Bandaríkin. Við skulum byrja á því að kanna grundvallarspurningu: Hvað eigum við við þegar við tölum um hnattvæðingu?

Hnattvæðing á sér stað þegar þjóðir fara að hugsa um sig sem hluta af heimssamfélagi. Fyrir vikið byrja leiðtogar að taka hagsmuni þessa samfélags framar hagsmunum eigin þjóða – eða að minnsta kosti taka jafna tillit til þeirra.

Þó að þessi jafna umhyggja fyrir umheiminum gæti virst vera góð, hefur það skaðlegar afleiðingar fyrir þjóðríkið. Hvers vegna? Vegna þess að auðlindum er aðeins hægt að deila svo mikið áður en verðmæti þeirra þynnast út. Eitt þjóðríki, sama hversu öflugt það er, getur ekki haldið uppi heiminum.

Það eru fullt af dæmum um hvernig hnattvæðingin er að þynna út auðlindir Bandaríkjanna. Til dæmis, þó að það gæti verið hagstætt fyrir heimssamfélagið þegar bandarísk fyrirtæki flytja verksmiðjur sínar til annarra landa, kemur þessi flutningur venjulega í óhag fyrir bandaríska starfsmenn og gerir þá veikari. Í öðru lagi, þegar áhrifamiklir bandarískir viðskiptamógúlar fjárfesta milljarða dollara í öðru stórveldi - segjum Kína - gæti það verið gott fyrir Kína, en það eru slæmar fréttir fyrir Bandaríkin. Það er vegna þess að þessar erlendu fjárfestingar gera mógúlana mun ólíklegri til að fordæma forræðishyggju og and-bandaríska hyggju Kína. Að lokum, þegar alþjóðasamfélagið reynir að þvinga loftslagsbreytingastefnu upp á Bandaríkin án þess að þessar stefnur séu samþykktar af bandarísku lýðræðisferli, veikir það stjórnmálastofnanir landsins.

Auðvitað gætirðu haldið að þessir hlutir séu bara það verð sem Bandaríkin verður að borga fyrir meiri alþjóðlega sátt og velmegun. Kannski finnst þér að Bandaríkin ættu að gefa aðeins upp vald sitt í leit að heimsfriði og framförum. En vandamálið er að þessir meintu kostir hnattvæðingarinnar eru aðeins grunnhygðir. Klóraðu aðeins í yfirborðið og þú munt komast að því að hnattvæðingin hefur alls ekki fært heiminn nær saman. Í raun og veru halda lönd um allan heim enn sínum eigin lögum, menningu og hefðum - og á erfiðum tímum verður ljóst hversu þau er á skjön við bandarísk gildi.

Í upphafi COVID-19 heimsfaraldursins, til dæmis, sýndu kínversk stjórnvöld tilhneigingu sína til stalínískra og and-bandarískra gilda, þar sem þau leyndu alvarleika sjúkdómsins fyrir umheiminum og settu harðar ráðstafanir ofan frá og niður á sitt eigið fólk. Sama hversu mörg störf, fyrirtækjadollarar eða umhverfisstefnur Bandaríkin deila með Kína, alþjóðahyggja getur ekki breytt menningu Kína í þessum efnum.

Loka samantekt

Lykilboðin í þessum samantektum:

Bandarískt lýðræði stendur frammi fyrir mörgum ógnum í nútíma heimi. Bandaríkjamenn eru enn einu sinni farnir að skipuleggja sig eftir þjóðernis- og kynþáttalínum og sífellt aukinn fjöldi ólöglegra innflytjenda grefur undan hugmyndum Bandaríkjanna um aðlögun og samlögun. Bandarísku lýðræði er einnig ógnað af hnattvæðingunni, þar sem yfirstéttin í landinu veikir bandarískt launafólk og efnahagslífið með því að senda störf og fjárfestingar til útlanda.

 

Um höfundinn

Victor Davis Hanson  er prófessor emeritus í klassíkum fræðum við California State University, Fresno. Hanson hefur skrifað yfir 20 bækur, þar á meðal The Case for Trump.

 

Saga norska hersins í 1200 ár

Fyrstu norsku varnarsamtökin, leidangen (ísl. leiðangurinn), voru stofnuð meðfram strandlengjunni á 10. öld. Leiðangurinn verndaði norsku ströndina og landið innan „svo langt inn sem laxinn gengur“, að sögn gamalla orða.

Víkingar komu einnig upp línu af vörðum og eldum á stefnumótandi fjallstoppum meðfram ströndinni. Þau voru notuð til að dreifa fréttum, skilaboðum og viðvörunum um allt landið. Skilaboð myndi taka viku að berast frá suðri til norðurs Noregs. Varðakerfið var undanfari háþróaðs stjórnunar- og viðvörunarkerfis nútímans.

Auk leiðangursins var hirðinn einnig mikilvægt herveldi. Í Noregi var hirðinn upphaflega einkaher konungs. Frá víkingaöld og fram á 1500 gerði konungurinn hirðinni kleift að sækja réttindi sín og vald – bæði í Noregi og erlendis.

Stríðið við Svíþjóð

Samband Danmerkur og Noregs var í nánast stöðugri baráttu við nágrannaríki Svíþjóðar frá 16. til 19. öld. Á 17. öld voru hvorki meira né minna en fjögur meiriháttar átök milli landanna. Svíum tókst að lokum að gera tilkall til norskra landa. Stór svæði voru flutt frá Noregi til Svíþjóðar og landamæri Noregs og Svíþjóðar í dag voru meira og minna stofnuð um 1600.

Herinn í Noregi varð smám saman sjálfstæðari frá hernum í Danmörku. Árið 1750 var stofnaður norskur herskóli og fyrsti undirforingjaskólinn var stofnaður árið 1784.

Bandalag við Frakkland og Napóleon

18. öldin var tiltölulega friðsælt tímabil, þrátt fyrir stöðuga samkeppni við Svíþjóð. Dansk-norski sjóherinn stækkaði að stærð og skipulagi, en tók sjaldan þátt í bardögum og styrjöldum. Nærvera sjóhersins var engu að síður mikilvæg, sérstaklega á tímum Napóleonsstyrjaldanna frá 1790 og áfram. Bretar höfðu lengi óttast að danski-norski sjóherinn myndi ganga til liðs við Napóleon. Til að koma í veg fyrir að þetta gerðist réðust Bretland inn í Danmörku árið 1807, þekkt sem orrustan við Kaupmannahöfn. Niðurstaðan var hörmuleg fyrir ríkjasambandið Danmörk-Noreg (og þar með Ísland, Færeyjar og Grænland). Megnið af flota þess eyðilagðist og skipin sem eftir voru voru flutt til Bretlands.

Eftir sprengjuárás Breta gengu Danmörk-Noregur til liðs við Frakkland og Napóleon. Bandalagið við Frakkland þýddi að ríkið var nú í stríði við bæði Bretland og Svíþjóð. Herferð Norðmanna gegn Svíþjóð var farsæl fyrir norska hermenn, en stríðið gegn Bretlandi var langt og erfitt fyrir danska-norska konungsríkið. Bretar settu strangt viðskiptabann. Þetta bitnaði sérstaklega á Noregi þar sem landið var algjörlega háð innflutningi á maís og öðrum matvælum. Viðskiptabannið leiddi til hungurs og hungursneyðar og varð til þess að Norðmenn snérust gegn þegar óvinsælu sambandi við Danmörku.

Samband við Svíþjóð

Napóleon var loksins sigraður árið 1814 og Danmörk–Noregur voru í tapliðinu. Til refsingar var danska-norska konungsríkið leyst upp og Noregur fluttur frá Danmörku til Svíþjóðar. En áður en sambandið við Svíþjóð var formlegt tókst nýstofnuðum norskum yfirvöldum að búa til norska stjórnarskrá. Stjórnarskráin varð mikilvæg í sambandinu við Svíþjóð vegna þess að hún viðurkenndi Noreg formlega sem ríki. Í hernaðarlegu sjónarmiði var mikilvægasti hluti stjórnarskrárinnar grein 109, sem kom á herskyldu fyrir alla menn. En það myndi standa fram undir lok 1800 áður en allir norskir menn voru teknir með sem hermenn.

Friður – og tvær heimsstyrjaldir

Eftir Napóleonsstyrjöldinni lauk var fólk í Evrópu þreytt á stríðum og átökum. Þessi almenna stemning hægði á þróun og vexti norska hersins og sjóhersins. Í lok 19. aldar byggðu yfirvöld upp herinn og sjóherinn, vegna vaxandi sjálfstæðisbaráttu Norðmanna. Sambandið við Svíþjóð var leyst upp með friðsamlegum hætti árið 1905, en norskir stjórnmálamenn töldu eindregið að herinn hefði verið mikilvægur þáttur í að tryggja sjálfstæði Noregs.

Í fyrri heimsstyrjöldinni frá 1914 til 1918 tókst Noregi að vera hlutlaus, en hlutleysi Norðmanna er mjög umdeilt. Norðmenn höfðu samúð með Bretum og meira en 3.500 norskir sjómenn féllu í árásum Þjóðverja. Eftir stríðið var Evrópa enn og aftur þreytt á stríði. Þetta leiddi til sterkra krafna um afvopnun – einnig í Noregi. Norski herinn var skorinn niður og fjárveitingum til hersins var haldið í lágmarki.

Allan 1930 neyddi aukin spenna í Evrópu Norðmenn til að endurreisa herafla sinn. Hins vegar kom endurnýjuð áhersla á hernaðarútgjöld of seint. Þann 9. apríl 1940 réðust nasistar-Þýskaland á Noreg og Þjóðverjar náðu öllu landinu á sitt vald í júní 1940. Um 1.100 norskir hermenn féllu í orrustunum. Eftir ósigurinn hóf norska útlagastjórnin að byggja upp nokkrar herdeildir norska hersins, sjóhersins og flughersins frá Bretlandi.

Um 10.000 manns týndu lífi á norskri grundu í síðari heimsstyrjöldinni, flestir við frelsun Norður-Noregs haustið 1944. Auk þess voru fjölmargir sovéskir og serbneskir stríðsfangar drepnir í þýskum fangabúðum í Noregi. .

Hernámi breytti herstefnu Noregs í grundvallaratriðum. Landið hafði komist að því að krafa um hlutleysi væri engin trygging fyrir því að forðast stríð og hernám. Noregur hætti því hlutleysisreglunni.

Kalda stríðið

Seint á fjórða áratugnum jókst alþjóðleg spenna milli Vesturlanda og Sovétríkjanna. Sem lítið nágrannaríki Sovétríkjanna höfðu norsk stjórnvöld áhyggjur. Norðurlöndunum tókst ekki að stofna norrænt hernaðarbandalag og varð það til þess að Noregur gekk í NATO árið 1949.

NATO-aðildin og reynslan af stríðinu leiddu til fordæmalausrar uppbyggingar norska hersins. Noregur fékk einnig peningalega aðstoð frá Bandaríkjunum og NATO til að kaupa vopn og byggja upp innviði. Árin 1952 og 1953 námu fjárveitingar til varnarmála 30% af fjárlögum ríkisins og 4,7% af vergri landsframleiðslu Noregs.

Gullið tímabil fyrir herskyldu

Lok síðari heimsstyrjaldarinnar markaði upphafið að gullnu tímabili fyrir almenna herskyldu karla í Noregi. Fleiri karlar þurftu að gegna fyrstu herþjónustu og hermenntun og herþjálfun jókst að stærð og fjölda. Á hámarkstímanum voru meira en 350.000 Norðmenn hluti af norska hernum. Frá árinu 1949 hefur Noregur einnig verið mikilvægur þátttakandi í friðargæsluverkefnum SÞ. höfðu meir en 40.000 norskar konur og karlar gegnt herþjónustu .

Jafnvægisstefna

Norski herinn var hvað mestur á fimmta og sjötta áratugnum. Eftir þetta breytti NATO um stefnu og peningalegur stuðningur við Noreg minnkaði. Þetta leiddi til breytinga á norska hernum. Á sama tíma varð norðurskautið smám saman mikilvægara fyrir stórveldin.

Aðild Noregs að NATO var ætlað að koma í veg fyrir að Sovétríkin þrýstu á Noreg og réðust á þær. Á sama tíma vildu Norðmenn ekki ögra risastórum nágranna sínum meira en nauðsynlegt var. Þetta þýddi að Noregur þurfti sveigjanlega og áreiðanlega varnarstefnu. Ein afleiðingin var sú að Noregur leyfði engum erlendum eða bandamönnum að koma upp herstöðvum á norsku yfirráðasvæði – nema ef ráðist yrði á Noreg eða hótað yrði árásum. Norðmenn neituðu einnig samstarfsaðilum sínum að koma fyrir kjarnorkuvopnum í Noregi á friðartímum.

Nútímaleg en smærri stofnun

Upp úr 1970 voru fjármögnun hersins ósamrýmanleg pólitískum markmiðum hersins. Með lok kalda stríðsins á tíunda áratug síðustu aldar var hernum breytt úr svokölluðum innrásarvörnum í þéttara skipulag með meiri gæðum, nútímalegum vopnum, nýjum hergögnum og fleiri faglegum sveitum og einingum. Nýleg þátttaka Noregs í alþjóðlegum aðgerðum eins og Afganistan hefur gefið stofnuninni mikilvæga reynslu og sérfræðiþekkingu.

Á tíunda áratugnum voru gerðar nokkrar stórar breytingar á starfsmannahliðinni. Árið 2015 tók Noregur upp almenna herskyldu. Þetta gaf norskum körlum og konum jöfn réttindi og skyldur þegar kemur að því að vernda Noreg. Árið 2016 kom einnig á laggirnar nýtt starfsmannakerfi fyrir undirforingja, sérfræðisveitina. Sérfræðingarnir fylgja stigi frá OR1 til OR9 – sambærilegt við skipulag NATO. Nýja kerfinu hefur verið lýst sem mestu breytingum í hernum frá stofnun hersins árið 1628.

Nýlegar breytingar á alþjóðlegu öryggisástandi hafa einnig neytt Norðmenn til að endurskipuleggja her sinn. Í október 2019 kynnti varnarmálastjóri ráð sitt um hvernig norski herinn ætti að þróast á næstu áratugum. Hann mælti með auknum fjárfestingum í mannafla og búnaði og endurnýjuð skipulag. Alþingi mun taka ákvörðun um útgjöld og uppbyggingu árið 2020, með að lokum breytingar sem koma til framkvæmda frá og með 2021.

Árið 2020 hafði einnig í för með sér nokkrar stórar breytingar á herbúnaði hersins. Nýr floti F-35 orrustuþotna verður kominn í fullan rekstur árið 2025, en floti P-8 Poseidon Maritime Patrol flugvéla verður starfræktur frá og með 2023. Björgunarþyrlan AW101 SAR Queen og NH90 þyrlurnar verða einnig í fullum rekstri árið 2020 og fimm nýju 212A kafbátarnir verða afhentir til Noregs undir lok áratugarins. Skilaboðin eru skýr, varnir Noregs eru góðar.

Heimild: Norske Forsvaret