Rómverskir koparpeningar á Íslandi

Ég sé á minningasíðu Facebook að ég hef skrifað um fund rómverskra koparpeninga. Man ekki hvort ég hafi deilt því hér, en hér er minningin: 

Varðandi koparpeningana rómversku sem fundist hafa víðsvegar um land og fjallað er um í þáttaröðinni Landnemarnir, þá eru skiptar skoðanir um uppruna þeirra, hvort þeir hafi komið með Rómverjum á 4. öld (eða Bretum undir stjórn þeirra) e. Kr. til Íslands eða með víkingunum sjálfum.

Athyglisvert er sú staðreynd að Íslendingar sigldu á seinni öldum til Býsant ríkisins eða Austrómverska ríkisins. Þar gengum víkingar í þjónustu keisara, gerðust væringjar og fengu laun í staðinn og það að sjálfsögðu í peningum. Þannig hefur örugglega borist mynt hingað til lands sem og silfur sem var algengur gjaldmiðill.

Annað sem styður það að Íslendingar hafi sjálfir komið með peningana er að koparpeningar hafa fundist í rústum skála og það bentir til íslensks uppruna. Enn annað er að rómversku peningarnir, ef borist hafa með Rómverjum, ættu að finnast með öðrum rómverskum fornleifum en engar slíkar hafa fundist.

Hvorki húsarústir né munir. Samkvæmt Vísindavefnum þá er ,,... elsti peningur sem fundist hefur á Íslandi – svo ekki verði brigður bornar á – er rómverskur koparpeningur sem sleginn var í borginni Cyzicus í Litlu-Asíu á árunum 270-75 e. Kr. Hann fannst í húsarústum á Bragðavöllum í Hamarsfirði árið 1933 en 1905 hafði fundist þar annar rómverskur peningur, lítillega yngri, frá 276-82 e. Kr., sem sleginn var í Róm.

Í hvorugt skiptið var gerð nein fornleifarannsókn á staðnum þannig að erfitt er að segja mikið um af hverju þessir peningar lágu þarna. Af öðrum gripum sem fundust á Bragðavöllum má þó ætla að rústirnar séu miklu yngri en peningarnir, frá víkingaöld eða síðar."

Nefndin

Franska byltingin er stórmerkilegt fyrirbrigði.  Mikinn lærdóm er hægt að draga af framgangi byltinguna og mistökin sem gerð voru af hálfu byltingamanna. Ég sé t.d. núna hliðstæðu í bandarísku stjórnmálum samtímans, hvað demókratar eru að reyna að gera og hvaða mistök öfgafyllstu byltingamennirnir gerðu.

Demókratar eru í dag að reyna að skapa dyggðarsamfélag og fara lengst til vinstri til þess. Hugmyndafræði Demókrataflokksins um nútíma frjálshyggju blandar saman hugmyndum um borgaralegt frelsi og félagslegan jöfnuð og stuðning við blandað hagkerfi. Á þingi er flokkurinn stórt tjaldbandalag með áhrifamiklum miðlægum, framsæknum og íhaldssömum vængjum. Þeir leggja áherslu á að alríkisstjórnin fái meiri völd á kostnað ríkjanna fimmtíu en þar liggur hnífurinn í kúnni, því að bandaríska stjórnarskráin byggist á valddreifingu milli ríkja.

Á tímum frönsku byltingarinnar var talað um samfélag sem byggt væri á „frelsi“, „jafnrétti“ og „bræðralag“ og urðu þessi hugtök eða slagorð útbreiddari á tímum upplýsingarinnar. Á tímum frönsku byltingarinnar var "Frelsi, jafnrétti, bræðralag" eitt af mörgum kjörorðum sem voru í notkun.  Ekki svo ólík markmið milli frönsku byltingamanna og demókrata en hvernig var framkvæmdin? 

Demókratar vilja byggja upp dyggðarsamfélag en er það raunhæft? Kíkjum á stjórn byltingamanna og hvernig fór fyrir þeim er þeir reynda að byggja upp sitt dyggðarsamfélag.  Maximilien Robespierre var eldheitur hugsjónarmaður en andstæðingur hans George Dalton var maður hagnýtra pólitíkur – (real politic).

Byltingarmenn stjórnuðu í gegnum nefndir en fáeinir forystumenn réðu ferðinni, þar á meðal Dalton og Robespierre.  Öflugasta nefndin og valdamesta var  Almannavarnanefndin eða Almannaöryggisnefndinni (e. Committee of Public Safety) og þar var M. Robespierre forystumaðurinn.

En til að koma á paradísaríki eða dyggðarsamfélag, töldu sumir byltingamanna og (demókratar í dag) að beita verði hörku og þá er stutt í harðstjórnina.

Maximilien Robespierre kom til að ráða yfir almannaöryggisnefndinni á valdatíma ógnarstjórnarinnar. ... Meðan á hryðjuverkunum stóð, fór nefndin með sýndar einræðisstjórn yfir frönskum stjórnvöldum. Það beitti og kerfisbundið aflífuðum óvinum byltingarinnar. Sjá má þetta hjá kommúnistaríkjum 20. aldar, alls staðar fóru byltingamenn út í ofbeldi í nafni þess að stofna ætti paradís á jörðu en sköpuðu þess í stað helvíti á jörðu. 

Þá kemur grundvallarspurningin sem á við ennþá dag í dag: 

Er hægt að þröngva dyggð á samfélög að ofan? Hvert er hlutverk ríkisins? Hver er betri fyrirmynd fyrir nútíma samfélög, Aþena eða Sparta? Er staður fyrir hugsjónahyggju í stjórnmálum?

Vandamál hugsjóna og raunsæis í stjórnmálum er hægt að rannsaka og hreinasta mynd þess er hægt að greina með því að greina frönsku byltinguna. Átökin milli Robespierre og Danton eru hugmyndabarátta, birtingarmynd árekstra hugsjónahyggju og raunsæis sem tók á sig mynd morðæðis. Það leiddi báðar söguhetjurnar til dauða á palli fallaxarinnar.

Maximilien Robespierre efaðist ekki um að ekkert væri eftirsóknarverðara en dyggðugt samfélag.

Robespierre var innblásinn af Jean-Jacques Rousseau sem í Samfélagsáttmálanum afhjúpaði sýndarveruleikanum fyrir samstillt samfélag þar sem allar mögulegar dyggðir eru iðkaðar. Robespierre er Rousseauvian par excellence.

Hægt er að halda því fram að fyrsti áfangi byltingarinnar hafi verið holdgervingur hugmynda Montesquieu, afhjúpaður í De l’esprit des lois, á meðan annað stigið var holdgervingur samfélagssáttmálans Rousseaus.

Byltingin hefði getað stöðvast á fyrsta stigi með því að Frakkland yrði stjórnskipulegt (þingbundið) konungsríki. Montesquieu var raunsæismaður sem hafði fyrst og fremst áhuga á að koma jafnvægi á hagsmuni ýmissa þjóðfélagshópa. Hann taldi að slíku jafnvægi væri hægt að ná með aðskilnaði löggjafarvalds, framkvæmdarvalds og dómsvalds.

Rousseau hafði allt aðra sýn á samfélagið. Hann talaði fyrir algjöru fullveldi ríkisins sem hvers tæki var útsprengi vilja fólksins. Almennur vilji var einn og óskiptanlegur. Þegar rétt var viðurkennt var engin þörf á eftirliti og jafnvægi í stjórnkerfinu vegna þess að framkvæmd hins almenna vilja myndi leiða til allsherjar hamingju fólksins sem býr í samræmdu samfélagi.

Munurinn á Rousseau og Montesquieu: Rousseau var fyrst og fremst siðferðismaður og það sem einkenndi siðtrúarmenn hans var krossferðaáhugi sem leit út eins og ofstæki í augum hinna óbreyttu … hann talaði náttúrulega fyrir lýðveldisgerð samfélags andstæðu því sem Montesquieu hafði talið viðeigandi fyrir konungsveldið. Allt ætti að vera þannig skipulagt að það eykur skilvirkni siðferðisvilja samfélagsins í heild …. hans ríki var einvaldslýðræði.

Robespierre var pólitískur hámarksmaður, knúinn áfram af löngun til að móta samfélagið í samræmi við meginreglur Rousseau. Markmiðið var Lýðveldið dyggðarinnar og það var engin fórn nógu stór til að beina Robespierre af þessari braut. Fyrir hann voru hugmyndir á undan veruleika sem mótaður var af hugsjónamönnum með mikinn vilja. Robespierre var hugsjónaríkur stjórnmálamaður - maníkamaður og þúsundþjalasmiður. Þeir sem ekki deildu skoðunum hans voru óvinir lýðveldisins og þurfti að útrýma þeim líkamlega. Á tímum byltingarinnar varð guillotínan tæki pólitískrar uppeldisfræði.

Robespierre var garðyrkjumaður. Garðurinn hans var franskt samfélag, hugmyndir hans voru fræ sem þurfti að frjóvga með blóði og dauðar greinar höfðu verið skornar af svo þær eitruðu líkamann stjórnmálanna. Aðeins þá myndi lýðveldið dyggðanna blómgast. Byltingarkennt ofbeldi var aðferðafræðilegt, markvisst og ópersónulegt. Örlög einstaklinga skiptu aðeins eins miklu máli og þeir hegðuðu sér samkvæmt Zeitgeist. Því stærra sem markmið byltingarinnar er, því meiri viðurkenning á þeim leiðum sem leiða til hennar. Þess vegna var grimmd og róttækni byltingarinnar til. Sjá má þetta í ofstæki rússnesku byltingamannanna.

Robespierre var furðu opinskár um notkun skelfingarinnar til að stofna dyggðalýðveldið.

Að mati Robespierre var styrkur alþýðustjórnar á friðartímum dyggð, en í byltingu er styrkur alþýðustjórnar bæði dyggð og skelfing; skelfing án dyggðar er hörmuleg, dyggð án skelfingar er máttlaus. Hryðjuverk eru ekkert annað en skjótt, alvarlegt og ósveigjanlegt réttlæti; það er því útstreymi dyggða.

Armur byltingamanna undir Robespierre var róttækur og segja má að sósíalistar undir leiðsögn Marx hafi tekið upp þessa hugmyndafræði, að koma á fót fyrirmyndaríki sem væri dyggðum prýtt en beita verði ógnir – skelfingu til að koma því á í byltingarástandi.

Í útþynntri útgáfu sósíalistaarms demókrataflokk Bandaríkjamanna má sjá þetta. Forræðishyggjan birtist í skyldukvöð borgaranna að bera grímur vegna covids á almannafæri og skyldubólusetning. Að þeirra mati eigi ríkið skiptir sér af hugmyndafræði kennslunnar í skólum landsins og koma þannig inn  „réttu dyggðunum“ með „jákvæðri mismunun“, t.a.m. að minnihlutahópar fái forgangsmeðferð við covid umfram hvíta sem bera þá erfðasynd að forfeður þeirra voru þrælaeigendur.  Koma á jafnrétti með ójafnrétti! Þetta kallast á þeirra máli „jákvæð mismunun“ og sjá má hér á landi í formi þess að íslenska ríkið skiptir sér af stjórnarsetu í einkafyrirtækjum með að skylda eigi að ákveðið hlutfall stjórnarmanna séu af ákveðnu kyni. Vandinn við þetta að þá verður einhver útundan og ef til vill gegn hagsmunum fyrirtækisins.  Þessari spurningu hefur aldrei verið svarað, hvort fyrirtæki eigi ekki að eiga fullan yfirráðarétt yfir eignum sínum og ráði sínum mannauð, enda leggja eigendurnir allt sitt undir í reksturinn.

Enn einn anginn af þessu er krafan um afnám málþófs - filibuster (og ríkur meirihluti sé fyrir lagafrumvörpum og báðir flokkar styði þau) í öldungadeild Bandaríkjaþings.

Að mínu mati hefur dyggðarsamfélagið aldrei verið til og verður aldrei til. Til þess eru mennirnir of beiskir. Ég er meira á línu Dantons og Helmut Smiths Þýskalands kanslara, að styðjast við raunsæispólitík við lausn daglegra vandamála ríkisins. Við getum stuðst við trúarbrögðin ef við viljum sækjast í dyggðir, enda kannski meira hlutverk þeirra að búa til gott fólk.

 

Helsta heimild: Robespierre and Danton | Ideas (wordpress.com)

Hvað er filibuster eða aukinn meirihluti í Öldungadeild Bandaríkjanna?

Demókratar eru um þessar mundar að reyna að leggja niður aldarlanga hefð innan Öldungadeildar Bandaríkjanna að nota svo kallað filibuster sem ég finn ekkert íslenskt orð fyrir.  Kannski er besta hugtakið málþóf? En hvað er málþóf - filibuster - í raun?

Hefð öldungadeildarinnar um ótakmarkaða umræðu hefur leyft notkun á málþólfi, lauslega skilgreint hugtak fyrir aðgerðir sem ætlað er að lengja umræður og tefja eða koma í veg fyrir atkvæðagreiðslu um frumvarp, ályktun, breytingartillögu eða aðra umdeilanlega spurningu. Fyrir 1917 gerðu reglur öldungadeildarinnar ekki ráð fyrir leið til að binda enda á umræður og knýja fram atkvæðagreiðslu um ráðstöfun. Það ár samþykkti öldungadeildin reglu um að heimila tveimur þriðju hluta atkvæða til að binda enda á þræði, málsmeðferð sem kallast „klæðing“. Árið 1975 fækkaði öldungadeildin atkvæðum sem þarf til klæðaburðar úr tveimur þriðju hlutum öldungadeildarþingmanna sem greiddu atkvæði í þrjá fimmtu hluta allra öldungadeildarþingmanna sem voru rétt valdir og svarnir, eða 60 af 100 manna öldungadeildinni.

Hvort sem hann er lofaður sem verndari pólitískra minnihlutahópa gegn harðstjórn meirihlutans, eða ráðist á hann sem tæki til að hindra flokksmenn, þá hefur rétturinn til ótakmarkaðrar umræðu í öldungadeildinni, þar með talið þræðinum, verið lykilþáttur í einstöku hlutverki öldungadeildarinnar í Bandaríkjunum.

Sú aðferð að nota langar ræður til að seinka aðgerðum í lagasetningu birtist á fyrsta fundi öldungadeildarinnar. Þann 22. september 1789 skrifaði öldungadeildarþingmaðurinn William Maclay í Pennsylvaníu í dagbók sína að „hönnun Virginíubúa . . . var að tala burt tímann, svo að við gætum ekki fengið frumvarpið samþykkt.“ Þar sem fjöldi þráða jókst á 19. öld hafði öldungadeildin ekkert formlegt ferli til að leyfa meirihluta að binda enda á umræður og knýja fram atkvæðagreiðslu um lög eða tilnefningar.

Þó að það væru tiltölulega fá dæmi um framkvæmdina fyrir 1830, þá var stefnan að „tala frumvarp til dauða“ nógu algeng um miðja öldina til að fá litríkan merki - filibuster. Hugtakið er dregið af hollensku orði fyrir „freebooter“ og spænska „filibusteros“ – til að lýsa sjóræningjum sem þá réðust inn á eyjar í Karíbahafi – hugtakið byrjaði að birtast í bandarískum löggjafarumræðum á 1850. „Ég sá vin minn standa hinum megin við húsið að þvælast fyrir,“ sagði Albert Brown frá Mississippi þann 3. janúar 1853. Mánuði síðar kvartaði George Badger öldungadeildarþingmaður Norður-Karólínu undan „þrjótandi ræðum“ og hugtakið varð fastur hluti af pólitíska orðasafni.

Fyrstu þreifingar leiddu einnig til fyrstu krafnanna um það sem nú er kallað að „klæða“, aðferð til að binda enda á umræður og koma máli til atkvæðagreiðslu. Árið 1841 reyndi lýðræðislegi minnihlutinn að keyra út klukkuna með frumvarpi um stofnun landsbanka. Svekktur, hótaði öldungadeildarþingmaður Whig, Henry Clay, að breyta reglum öldungadeildarinnar til að takmarka umræður. Tillaga Clay fékk aðra til að vara við enn lengri þráðum til að koma í veg fyrir breytingar á reglunum. „Ég segi öldungadeildarþingmanninum,“ sagði Vilhjálmur konungur í Alabama, „hann getur gert ráðstafanir sínar á gistiheimilinu sínu [allan] veturinn. Þó að sumum öldungadeildarþingmönnum hafi fundist þræðir vera andstyggilegir, upphefdu aðrir réttinn til ótakmarkaðrar umræðu sem lykilhefð öldungadeildarinnar, nauðsynleg til að milda vald pólitísks meirihluta.

Filibusters urðu tíðari seint á 19. og snemma á 20. öld, sem leiddi til alvarlegrar umræðu um að breyta reglum öldungadeildarinnar til að draga úr framkvæmdinni. Á þeim tímapunkti hafði öldungadeildin stækkað og stækkað og mikil vinna sem átti að vinna á hverju þingi þýddi að öldungadeildarþingmaður gæti truflað framgang deildarinnar og fengið ívilnanir frá öldungadeildarþingmönnum sem vildu fá frumvörp sín samþykkt.

Árið 1917, með gremju vaxandi og að áeggjan Woodrow Wilson forseta, samþykktu öldungadeildarþingmenn reglu (öldungadeildarregla 22) sem gerði öldungadeildinni kleift að beita sér fyrir því og takmarka umræður með tveimur þriðju hluta atkvæða. Þessi regla var fyrst sett á og reynd árið 1919, þegar öldungadeildin kallaði á klæðningu (e. Cloture) til að binda enda á þvæluumræðu gegn Versalasáttmálanum. Jafnvel með nýju klæðareglunni voru filibusters áfram áhrifarík leið til að koma í veg fyrir löggjöf, þar sem erfitt var að fá tvo þriðju atkvæða.

Á næstu fjórum áratugum tókst öldungadeildinni aðeins fimm sinnum að kalla fram klæðnað. Filibusters reyndust sérstaklega gagnlegar fyrir öldungadeildarþingmenn í Suðurríkjunum sem reyndu að koma í veg fyrir borgaraleg réttindi, þar á meðal frumvörp gegn hengingar (lynching). Ekki fyrr en árið 1964 tókst öldungadeildinni að sigrast á víti til að samþykkja stórt frumvarp um borgararéttindi.

Engu að síður, stækkandi hópur öldungadeildarþingmanna hélt áfram að vera svekktir með málþófshefðina og þrýst á um að breyta þröskuldinum. Árið 1975 fækkaði öldungadeildin fjölda atkvæða sem krafist er fyrir klæðnað úr tveimur þriðju hlutum öldungadeildarþingmanna sem greiddu atkvæði í þrjá fimmtu allra öldungadeildarþingmanna sem voru rétt valdir og svarnir, eða 60 af núverandi 100 öldungadeildarþingmönnum. Í dag eru málþófin áfram hluti af öldungadeild, þó aðeins um löggjöf. Öldungadeildin samþykkti ný fordæmi á 2010 til að leyfa einföldum meirihluta að binda enda á umræður um tilnefningar.

Sú tegund þráða sem Bandaríkjamenn þekkja best er maraþonræða fámenns hóps öldungadeildarþingmanna, eða jafnvel eins öldungadeildarþingmanns, eins og þráðlausa öldungadeildarþingmannsins Jefferson Smith í kvikmynd Frank Capra frá 1939, Mr. Smith Goes to Washington. Það hafa líka verið nokkrir frægir filibusters í öldungadeildinni í raunveruleikanum. Árið 1917 notaði Robert La Follette öldungadeildarþingmaður Wisconsin til dæmis þráðinn til að krefjast tjáningarfrelsis á stríðstímum. Á 3. áratugnum notaði öldungadeildarþingmaðurinn Huey P. Long í raun þráðinn gegn seðlum sem hann taldi að þjónaði ríku frekar en fátækum. Á fimmta áratug síðustu aldar notaði Wayne Morse öldungadeildarþingmaðurinn frá Oregon þráðinn til að fræða almenning um málefni sem hann taldi vera þjóðarhagsmuni. Metið í lengstu einstöku ræðunni fær Strom Thurmond frá Suður-Karólínu, sem sló í gegn í með 24 klukkustundir og 18 mínútur langa ræðu gegn borgaralegum lögum frá 1957.

En af hverju vilja Demókratar leggja málþófið af? Jú, þeir hafa veikan meirihluta í fulltrúadeildinni og aðeins 50 af 100 sætum í öldungadeildinni. Þeir sjá fram á stórfellt tap í næstu midterm kosningum á þessu ári og vilja hvað þeir geta til að koma sínum stefnumálum áfram áður en þeir tapa völdunum til næstu ára. Hægri menn segja að þetta sé tilraun til valdatöku en vinstri menn að verið sé að afleggja gamla hefð.

Heimild: U.S. Senate: About Filibusters and Cloture | Historical Overview

James Garfield

James Garfield var bandarískur forseti sem drepinn var innan árs frá valdatöku 1881. Merkilegur maður á margan hátt, svipður og JFK.

Klúður í kringum dauða hans en hann lá banalegu í mánuð. Læknir hans drap hann að lokum með sóðaskap en hann var sí og æ að leita að byssukúlu sem hann fann aldrei en hann var stöðugt með skítugar krummlur í líkama hans sem leiddi til sýkingar. Annað klúður var að hann hafði enga lífverði en Garfield var annar forsetinn sem var drepinn, á eftir Lincoln.

Menn hreinlega trúðu að morðið á Lincoln hafi verið einstakt og bundið við borgarastyrjöldina.Í dag er um 100 manna sérsveit sem fylgir forsetanum og getur farið í langan bardaga við heila hersveit.

Allir forsetar Bandaríkjanna 20. og 21. aldar hafa sætt morðtilraununum. Ronald Reagan slapp særður frá einni morðtilrauninni eins og frægt er.

Njósnir á Íslandi

Það er athyglisverð frétt í dag um njósnir erlendra ríkja í Danmörku, og ekki bara þar, heldur einnig í Færeyjum og á Grænlandi.  Helstu sökudólgar eru sagðir Rússar, Kinverjar og Íranir. Eflaust njósna vinveittar þjóðir líka, svo sem Bandaríkjamenn og aðrir.

"Markmið hinna erlendu ríkja er aðallega að styrkja eigin pólitíska, hernaðarlega og efnahagslega stöðu. Annað hvort með því að verða sér úti um mikilvægar upplýsingar eða með því að hafa áhrif á stjórnmálamenn og almenning." segir í frétt DV.

Þetta gerist á sama tíma og fyrrverandi yfirmaður dönsku leyniþjónustunnar hefur setið í fangelsi síðan í desember sakaður um að leka trúnaðarupplýsingum, að því er fram kom í vikunni. Veit ekki hvort að samhengi er þarna á milli en spurningin sem ég velti fyrir mér, um hvað eru erlendu leyniþjónusturnar að njósna í Færeyjum og Grænlandi?

Stórþjóðirnar Bandaríkin, Rússland, Kina og Indland hafa öll stór sendiráð hérlendis.  Eflaus fylgjast þessar þjóðir grant með innalandsmálum Íslands og halda úti njósnastarfsemi í einhverju formi. Það er eðlilegt, því að slík starfsemi felst fyrst og fremst í upplýsingaöflun um hreinlega allt.

Áhugavert væri að vita hvort iðnaðarnjósnir og tækniþjófnaður eigi sér stað hérlendis. Íslendingar eru á mörgum sviðum brautryðjendur í tækniþróun og margur vildi gjarnan fá aðgang að slíkum upplýsingum. Glæpamenn brjótast inn í tölvukerfi fyrirtækja og heimta lausnargjald.

En hvað um  njósnastarfsemi íslenska ríkisins? Það væri alveg galið að hafa ekki greiningadeild sem rannsakar aðsteðjandi hættur að ríkinu. 

Eftir að hin íslenska leyniþjónusta var aflögð, sem var svo leynileg að fáir vissu af henni, ákváðu íslensk stjórnvöld stofna þann 1. janúar 2007 greiningardeild ríkislögreglustjóra.

Á vefsetri lögreglunnar segir: "Hlutverki og markmiðum greiningardeildar er lýst í reglugerð nr. 404/2007. Þar segir að ríkislögreglustjóri starfræki greiningardeild „sem rannsakar landráð og brot gegn stjórnskipan ríkisins og æðstu stjórnvöldum þess og leggur mat á hættu á hryðjuverkum og skipulagðri glæpastarfsemi.“

Starfssvæði greiningardeildar ríkislögreglustjóra nær til alls landsins. Deildin ræður ekki yfir rannsóknarheimildum umfram almennu lögregluna.

Stefnumiðaðar greiningar og fyrirbyggjandi verkefni eru stór þáttur í starfsemi deildarinnar. Sú skýrslugerð lýtur einkum að skipulagðri glæpastarfsemi á Íslandi og innra öryggi ríkisins.

Greiningardeild kemur einnig að margvíslegri annarri skýrslugerð og verkefnum fyrir yfirstjórn lögreglunnar og stjórnvöld.

Greiningardeild hefur umsjón með gagnagrunni og annast öryggisathuganir og útgáfu öryggisvottana.  Greiningardeild annast einnig öryggisathuganir vegna þeirra sem þátt taka í alþjóðlegu samstarfi af hálfu stjórnvalda.

Greiningardeild annast alþjóðlegt samstarf við erlendar öryggisstofnanir og lögreglulið. Mikilvægur liður í því samstarfi er viðleitni til að hefta umsvif skipulagðra glæpahópa hér á landi."

Þannig er nú það og Íslendingar greinilega engir eftirbátar annarra þjóða í njósnastarfsemi, a.m.k. innanlands.

 

 

 

 

 

Lognmolla í íslenskri pólitík

Þegar horft er á landslagið í íslenskri pólitík, þá vekur það undrun að enginn hugmyndafræðilegur ágreiningur er í gangi.  Flokkar sem spanna allt litrófið eða mælikvarða stjórnmála, vinstri flokkur, miðju flokkur og hægri flokkur, stjórna landinu i sameiningu.

Þetta er annað kjörtímabilið sem þessir flokkar vinna saman og stað þess að fara eftir úrslit kosninga og refsa VG með því að skipa flokkinn út vegna slæms gengi í kosningum, er hann verðlaunaður með sama fjölda ráðuneyta en hinir tveir fá fleiri ráðuneyti á kostnað skattgreiðenda. 

Ringulreið ríkir innan ráðuneytanna vegna þess. Einn maður sem ég þekki segir farir sínar ekki sléttar en honum er vísað frá Pontusi til Pílusar með erindi sitt, frá einu ráðuneyti til annars vegna þess að verkaskiptingin er ekki á hreinu!

Svo er það hugmyndafræðin, hún er ekki velkjast fyrir samvinnu flokka og allir virðast vera sammála. Formaður Sjálfstæðisflokksins er í dag að finna út betri leiðir til auka skatta á bifreiðaeigendur. Ég hef reyndar aldrei séð hægri stefnu í gangi í stjórnartíð þessa manns. Hann virkar á mig sem sannur búrókrati, væri frábær ráðuneytistjóri sem er hagnýttur í störfum og passar vel upp á hagsmuni ráðuneyti sitt. 

Sjálfstæðismenn er snjallir að vera prófkúruhafar ríkisvaldsins og vita sem er, að sá sem stjórnar peningamálum landsins, stjórnar í raun ríkisstjórninni. Forsætisráðherra er frontur stjórnarinnar og tekur skellinn ef hann kemur.

Íslensk stjórnmál endurspegla t.a.m. ekki bandarísk stjórnmál, en þar er bullandi ágreiningur og skiptingin í hægri og vinstri stefnu aldrei verið eins áberandi og nú og þarf að leita allt til tímbabils Víetnamsstríðsins, til að sjá annan eins klofning þjóðarinnar.  Hverju sætir? Er allt í góðu á Íslandi? Allir sammála um allt? Einhvern veginn hljómar það eins og það sé andstætt raunveruleikanum. 

Nóg er til af ágreiningsmálum ef grannt er skoðað. Á til dæmis að einkavæða heilbrigðisþjónustuna meira? Skapa samkeppni?  Hvaða leiðir eigum við að fara í orkumálum? Skipting kvótans, af hverju fá byggðalögin ekki meiri strandveiðikvóta undir stjórn VG sem hafa málaflokkinn á sinni könnu? Hvað með framsal kvótans sem er hneyksli frá upphafi til enda.  Hvað með samskiptin við útlönd? Hvað með útlendingamálin? Mikið ágreiningsmál á hinum Norðurlöndum og deilur um Schengen. Á Ísland að vera áfram með opin landamæri? Hvað með íslenska menningu, á að hlúa að henni og íslenskuna? Svona er hægt að spyrja lengi og spyrja sig um leið, hvar er umræðan og ágreiningurinn í ofangreindum málum? 

Mér sýnist það vera algjör lognmolla í íslenskum stjórnmálum í dag, sem er leiðinlegt.

 

 

 

 

 

 

Efnahagskreppa framundan í Bandaríkjunum á árinu

Það stefnir í mikla verðbólgu framundan í Bandaríkjunum, og segja bandarísk stjórnvöld hún verði 7,1% en raunverðbólga verður um 15%. Vextir eru of lágir, verða um 1-2%. Verðbólgan er í raun auka skattar og þeir sem eiga bara ,,pappírs peninga", ekki raunverulegar eignir, eru í vondum málum.

Þetta er að sjálfsögðu heimagerður vandi en arfavitlaus ríkisstjórn Bidens hefur prentað út peninga eins og það sé enginn morgundagurinn. Heildarskuldir ríkisins eru 29 trilljónir Bandaríkjadala.

 

Viðtal við efnahagssérfræðing

Að taka í sundur goðsagnir um sósíalistaparadísina

Róttækir og framsæknir kennismiðir eru að reyna að sannfæra Banda-ríkjamenn, sérstaklega unga Bandaríkjamenn, um að sósíalismi sé lausnin á félagslegum og efnahagslegum vandamálum Banda-ríkjanna. Þeir byggja á fáfræði aldamótakynslóðinnar um síendurtekna mistök sósíalismans og sannaðan hæfileika frjálsra fyrirtækja og markaðshagkerfis til að skapa tækifæri og velmegun fyrir sem flesta.

Til að fela tilgang sinn, tala framsæknir um „lýðræðislegan“ sósíalisma. Þeir lofa friðsældar ríki með sameiginlegt eignarhald og jafna dreifingu. En í öllum tilvikum, í meira en heila öld, hefur sósíalíska „paradísin“ reynst vera miðstýrt ríki sem stjórnað er af pólitískum yfirstéttum.

Til að fá raunhæfan skilning á sósíalisma, verða menn fyrst að taka í sundur grófustu mýturnar um þetta skaðlega kerfi.

Mýta #1: Karl Marx, stofnandi sósíalismans, var einn af helstu hugsuðum 19. aldar.

Í sannleika sagt hafði Marx rangt fyrir sér um næstum allt. Tæpum 200 árum eftir að „Kommúnistaávarpið“ var gefið út hefur þjóðríkið ekki visnað og kapítalisminn ræður mestu um heimshagkerfið. Verkamenn hafa frekar kosið að breytast í frumkvöðla en byltingarmenn, sér til mikillar hagsbóta. Einkaeign er hornsteinn hvers velmegandi landa (þar á meðal Norðurlandanna). Eins og hinn virti hagfræðingur Paul Samuelson hefur skrifað: „Vísindasósíalismi“ Marx er „gífurlega gagnslaus“.

Mýta #2: Sósíalismi setur völd í hendur fólksins.

Í sannleika sagt framselur sósíalismi völd til ríkisstjórnarinnar og stjórnmálaelítunnar sem stjórna henni. Eftir meira en 60 ár bíður kúbverska þjóðin enn eftir hinum frjálsu og opnu kosningum sem Fidel Castro lofaði. Samkvæmt leiðandi latínó hagfræðingi, voru efnahagsleg hörmungar Venesúela – af völdum tilrauna þess í sósíalisma – til „dvergefnahag“. Sósíalismi hefur lagt þetta einu sinni velmegandi land í rúst og í dag búa 90% Venesúelabúa við fátækt.

Mýta #3: Sósíalismi er að virka í Danmörku og hinum skandinavísku löndunum.

Í sannleika sagt er Danmörk með frjálst markaðshagkerfi - og það er kapítalismi sem gerir dönsku ríkisstjórninni kleift að fjármagna ríkulegt velferðarríki með tekjum einstaklinga og virðisaukaskattssköttum. Svekktur danskur forsætisráðherra sagði hneykslaðum áheyrendum í Washington: "Ég vil taka eitt skýrt fram... Danmörk er markaðshagkerfi." Danmörk (ásamt hinum Norðurlöndunum) hefur tiltölulega fáar viðskiptareglur og engin lágmarkslaun, sem leiðir til þess að einn hagfræðingur sagði: "Danmörk er líklega kapítalískari en Bandaríkin."

Mýta #4: Sósíalismi hefur aldrei brugðist vegna þess að hann hefur aldrei verið sannreyndur.

Reyndar hefur sósíalismi mistekist alls staðar þar sem reynt hefur verið að koma honum á í meira en öld, allt frá byltingunni bolsévika 1917 til nútíma Chavez-Maduro sósíalisma í Venesúela. Hvergi hefur lýðræðislegur sósíalismi verið iðkaður af trúmennsku og síðan hafnað með kröfu almennings en í Ísrael, Indlandi og Bretlandi eftir lok síðari heimsstyrjaldar.

Fyrstu landnemar Ísraels reyndu að skapa hagkerfi þar sem markaðsöflunum var stjórnað öllum til hagsbóta. Sósíalismi virkaði þar til Ísrael varð fyrir fyrstu meiriháttar samdrætti þrátt fyrir umfangsmikið eftirlit stjórnvalda. Ríkisstjórnin sneri stefnunni við og tók upp markaðshagkerfi. Hátæknibylting gekk yfir landið og breytti Ísrael í stóran alþjóðlegan aðila í tækni.

Eftir sjálfstæði árið 1948, fylgdi Indland strangri félagshyggju. En stríð, þurrkar og olíuverðskreppan 1973 skók landið — helmingur íbúanna bjó við fátækt. Ríkisstjórnin yfirgaf sósíalismann og millistétt Indlands stækkaði gríðarlega og varð sú stærsta í hinum frjálsa heimi. Aldrei áður í skráðri sögu, skrifaði indverskur blaðamaður, hafa jafn margir risið upp jafn hratt.

Eftir þriggja áratuga sósíalisma varð félagsleg og efnahagsleg byltingu í Bretlandi á níunda áratugnum með kjöri Margaret Thatcher, forsætisráðherra Íhaldsflokksins. Einkavæðing var kjarni Thatcher-siðbótar. Ríkisstjórnin seldi flugfélög í eigu ríkisins, flugvelli, veitur og síma-, stál- og olíufyrirtæki. Þegar hann sneri sér frá Keynes til Hayek braggaðist hinn einu sinni „sjúki maður Evrópu“ fljótt við og náði sér á sterkri efnahagslegri heilsu.

Hvort sem það var lítið Miðausturlanda ríki, stórt landbúnaðarland með 1,3 milljarða íbúa, eða þjóðin sem kom iðnbyltingunni af stað, þá var kapítalisminn ofan á gagnvart sósíalismanum í hvert skipti.

Þetta er sönn saga sósíalismans, gervitrúarbragða sem þykjast vera gervivísindi og stjórnað af pólitískum yfirstéttum. Það væri aðeins hægt að samþykkja það í Ameríku ef við afneituðum öllum meginreglum stofnunarinnar, afléttum sambandsstefnunni, stjórnuðum 33 milljónum smáfyrirtækja sem framleiða næstum helmingi starfa í Ameríku og legðum þunga skattlagningu á alla, ekki bara efstu 1%, til að borga vegna þess að ríkisstjórnin þarf að reka líf 330 milljóna Bandaríkjamanna frá vöggu til grafar.

Aldamótamenn hafa val: kæfandi faðmlag sósíalismans, þar sem einstaklingsfrelsi og ábyrgð er afsalað sér, eða frelsi lýðræðislegs kapítalisma, þar sem fólk af öllum litum og stéttum getur unnið að því að vera hvað sem það vill vera.

Í ríkisvæddu kerfi ber enginn ábyrgð. Ef enginn ber ábyrgð, þá er engin ráðdeild í meðferð fé.  Sjá má þetta af ríkisfyrirtækjum, enginn ber ábyrgð, jafnvel þótt fyrirtækið sé rekið með bullandi skuldir. Einkafyrirtækið myndi reka forstjórann og ráða annan hæfari.

Ísland

Á Íslandi er kæfandi faðmur íslenska ríkisins alls umliggjandi.  Ísland er meira sósíalistaríki en kapitalíst.  Umfang íslenska ríkisins er of mikið og starfsmenn þess of margir. Ríkið skapar ekki verðmæti, heldur tekur verðmæti sem aðrir skapa til samfélagslegra nota. Það er enginn að segja að ríkið sé ónauðsynlegt og skattar óþarfir, heldur að umfang þess að ekki vera kæfandi.

Ríkið er að væflast í rekstri sem það ætti ekki að koma nálægt. Ein af ástæðum þess hversu lengi Ísland var í viðjum efnahagsvanda eftir seinni heimsstyrjöld voru ríkisafskipti með skömmtunarkerfi sitt. Á sínum tíma var íslenska ríkið alls staðar. Það rak bifreiðaskoðun, skipafélag, póstfyrirtæki,símafyrirtæki, grænmetissölu o.s.frv. Ég kann ekki að nefna öll ríkisfyrirtækin sem hafa verið til í gegnum tíðina. Alltaf er hætta á að óhæfir stjórnmálamenn komast í rekstur ríkisfyrirtækja og gera þau gjaldþrota. Gott dæmi um þetta er rekstur Reykjavíkjurborgar og afskipti hennar af OR.

Hvers vegna er ríkið að reka ríkisfjölmiðil, banka og áfengisverslanir? Allt er þetta starfsemi sem einkaaðilar geta rekið á hagkvæmari hátt. Hvers vegna er heilbrigðiskerfið ekki með meiri einkarekstur? Ef Klíníkin væri ekki til (einkarekið heilbrigðisfyrirtæki), hefði Landsspítalinn ekki aðgang að vara vinnuafli nú í miðjum covid faraldur. Heilbrigðiskerfið er svo miðstýrt að stöðugur vandi er þar, ekki er hlustað á fólkið á gólfinu og stöðugur mannaflavandi er fyrir hendi. Eflaust myndu fleiri leggja fyrir sig nám í heilbrigðisfræðum ef fólk gæti valið meira um vinnustað, vinnutíma og fengi góð laun.

En allur ríkisrekstur er ekki slæmur, sérstaklega þar sem ekki er hægt að koma á samkeppni. Dæmi um þetta er rekstur járnbrautalestakerfis. Ekki er hægt að setja um tvær eða þrjár, hlið við hlið og láta lestafyrirtæki kepppa um kúnna. En þar sem hægt er að koma á samkeppni, ætti ríkið að halda sig víðs fjarri.

Því miður er ekki til hægri flokkur (raunverulegur) á Íslandi. Svo kallaði hægri flokkur landsins, Sjálfstæðisflokkurinn, stækkar bálknið og bætir í hvað varðar skatta.  Á meðan engin hægri flokkur er til, er Ísland ,,Sósíalistaparadís".

 

Heimild:

https://www.foxnews.com/opinion/myths-socialist-paradise-lee-edwards?fbclid=IwAR2qYzJH3ofBxVBdKNZAi59sBGUYTLDckYW6e3r4lQ7ML5ElffR5JCUX_3A

Sókrates

Það er leitt að klassísk heimspeki er ekki lengur kennd í skólum landsins, hún gæti kennt nemendum nútímans að hugsa og af gagnrýnum hætti. Þó var þetta undirstöðu kennslugrein í íslenskum skólum frá miðöldum til 20. aldar.  Ætla mætti að grísk heimspeki sé úrelt enda meira enn 2500 ára gömul. Því fer víðs fjarri og margt af því sem grískir heimspekingar sögðu gildir ennþá dag í dag, enda erum við mannskepnurnar sömu vitleysingarnir og þá.

Sókrates, klassískur grískur heimspekingur sem hafði mikil áhrif á vestræna rökfræði og heimspeki, fæddist um 470 f.Kr., í Aþenu í Grikklandi.

Þó að við vitum lítið um líf hans umfram upplýsingarnar sem nemendur hans hafa skráð eins og Platon, þá gerir það sem við vitum ljóst að hann hafði einstaka og kraftmikla heimspeki og persónuleika.

Sókrates var sonur Sophroniscus, steinmúrara og myndhöggvara, og Phaenarete, ljósmóður.

Vegna þess að hann var ekki af aðalsfjölskyldu fékk hann líklega gríska grunnmenntun og lærði iðn föður síns á unga aldri áður en hann helgaði líf sitt heimspeki. Hann giftist Xanthippe og saman eignuðust þau þrjá syni — Lamprókles, Sophroniscus og Menexenus.

Sókrates taldi að heimspeki hefði möguleika á að valda meiri vellíðan í samfélaginu.

Hann stefndi að því að koma á siðferðilegu kerfi sem byggir á mannlegri skynsemi með því að benda á að val okkar hafi verið hvatt af löngun til hamingju og að viska kemur frá sjálfsskoðun.

Þó að sumir Aþenu búar dáðust að áskorunum Sókratesar við hefðbundna gríska visku, fannst mörgum hann ógna lífsstíl sem hafði varað í kynslóðir. Þegar hið pólitíska andrúmsloft Grikklands snerist við var Sókrates dæmdur til dauða með himnaeitrun árið 399 f.Kr. og samþykkti dóm sinn.

Þessar tilvitnanir í Sókrates eru enn hvetjandi og vekja mikla umhugsun fyrir fólk í dag. Hér eru nokkrar þeirra.

Tilvitnanir í Sókrates

• Notaðu tíma þinn í að bæta sjálfan þig með skrifum annarra svo að þú komist auðveldlega að því sem aðrir hafa lagt hart að sér.
• Jæja, ég er vissulega vitrari en þessi maður. Það er alltof líklegt að hvorugt okkar hafi nokkra þekkingu til að státa af; en hann heldur að hann viti eitthvað sem hann veit ekki, en ég er alveg meðvitaður um fáfræði mína. Allavega virðist ég vera vitrari en hann að svo litlu leyti, að ég tel mig ekki vita það sem ég veit ekki.
• Upphaf visku er skilgreining á hugtökum.
• Hversu margt það er sem maður getur verið án.
• Ég get ekki kennt neinum neitt. Ég get aðeins látið þá hugsa.
• Rógberar meiða mig ekki vegna þess að þeir lemja mig ekki.
• Ég var hræddur um að með því að fylgjast með hlutum með augunum og reyna að skilja þá með hverju öðru skynfæri mínu gæti ég blindað sál mína með öllu.
•    Þekktu sjálfan þig.
• Sá sem er ekki sáttur við það sem hann hefur, væri ekki sáttur við það sem hann vill hafa.
• Ef maður er stoltur af auðæfum sínum, skal ekki hrósa honum fyrr en vitað er hvernig hann notar það.
• Þar sem lotning er til staðar er ótti, en það er ekki lotning alls staðar þar sem ótti er, því ótti hefur væntanlega víðtækari útbreiðslu en lotning.
• Náttúran hefur gefið okkur tvö eyru, tvö augu og aðeins eina tungu til þess enda að við ættum að heyra og sjá meira en við tölum.
• Vertu hógvær í bernsku, í æsku hófsamur, á fullorðinsárum réttlátur og á ellinni skynsamur.
• Leyfðu þeim sem myndi hreyfa heiminn, fyrst að hreyfa sjálfan sig.
• Hið kómíska og harmræna liggja óaðskiljanlega nálægt, eins og ljós og skuggi.
• Ég er ekki Aþeningur, né grískur, heldur heimsborgari.
• Stríð, byltingar og bardagar eru einfaldlega og eingöngu vegna líkamans og langana hans. Öll stríð eru háð til að afla auðs; og ástæðan fyrir því að við verðum að eignast auð er líkaminn, því við erum þrælar í þjónustu hans.
• Enginn maður tekur að sér iðn, sem hann hefur ekki lært, jafnvel sú vægasta; þó þykja allir sig nægilega hæfa til allra erfiðustu starfa, ríkisstjórnar.
• Hið eina góða er þekking og hið eina illa er fáfræði.
• Nálægasta leiðin til dýrðar er að leitast við að vera það sem þú vilt að sé talið vera.
• Vertu seinn til að falla í vináttu; en þegar þú ert inni, haltu áfram staðfastur og stöðugur.

Hin sókratíska aðferð

Hin sókratíska aðferð sem svo hefur verið kölluð eftir aðferð Sókratesar í leit að svörum við spurningum sínum, felst í því að spyrja viðmælanda sinn spurninga og leiða í ljós mótsagnir í skoðunum hans. Með þessari aðferð fær hann fólk til að átta sig á hvað er rangt við sannfæringu þeirra (eða rétt) og hversu mikið (eða lítið) það raunverulega veit. Með þessu sagðist hann fæða visku hjá fólki og kallaði sig því „ljósmóður viskunar“. Aðferðin leiðir líka í ljós sameiginlegar grundvallarreglur samfélagsins sem við köllum siðareglur, þetta er líklegast ein af ástæðum þess að Sókrates er kallaður upphafsmaður eða faðir siðfræðinnar. (Heimild: Af vef Wikipediu).

Heimspekin í ljósi trúar og vísinda – tilvistaspurningin mikla

Hér verður aðallega leitast við að svara tilvistaspurningunni miklu en einnig spurningum er varðar þekkinguna sjálfa og vísindi frá dögum Grikkja til dagsins í dag en hinar tvær síðastnefndu spurningar hjálpa til við að svara hinni fyrstu.

Útgangsspurningin er að sjálfsögðu í anda vantrúar: Hvers vegna sætta menn sig ekki við að því virðist augljósa staðreynd en það er að lífið er sérstætt og einungis bundið við jörðina en einnig að líf mannsins sérstaklega, virðist ekki vera neitt sérstakt og hafa einstakan tilgang?

Maðurinn er hvorki herra þessarar jarðar né alheimsins. Hann er einungis örlítið rykkorn í eyðimörk alheimsins. Líf hans varir örstutt í tilliti sögu (tími og rúm) alheimsins sem er a.m.k. 13 milljarða ára gamall, jörðin um 4.6 milljarðar en hann verður í mesta lagi um hundrað ára gamall eða 30-40 þúsund daga og hefur aðeins verið svona í núverandi ástandi í um 60. þúsund ár.

Ef litið er á líf mannsins, þá einkennir hið stutta líf hans af miklum erfiðleikum frá fæðingu til grafar og þegar komið er í gröfina, leysist hann upp í frumeindir og verður ekki að neinu. Ekki hefur verið færðar sönnur á að maðurinn hafi sál, hvorki vísindalega (líffræði, lífeðlisfræði og fleiri fræðigreinar) né heimspekilega. Sálfræðin segir að hugsun verði ekki til án efnis og því þarf ekki ,,efnislausa“ orku til að hugsa og því er erfitt að finna sálina í mannslíkamanum.

Og ef við lítum á lífið sjálf, þá er það ekkert merkilegt í sjálfu sér. Allt hjal um vitund mannsins eða vitund sem skapaði alheiminum er aðeins upphafning heimspekinga (trúlausa og guðlausa menn) sem reyna að fá einhvern æðri tilgang í annars tilgangslaust líf og hvað er líf? Ekkert merkilegt. Það sem við köllum líf er aðeins efni sem hreyfist hraðar en annað efni (sem við köllum dauða hluti) en eins og vitað er, er allt efni á hreyfingu (frumeindir o.s.frv.), bæði ,,dautt“ og ,,lifandi“ efni. Af hverju er ,,lifandi“ efni eitthvað merkilegra? Hver segir að það sé merkilegra? Bara maðurinn!

Þegar þetta virðist vera svona auðljóst, þá má spyrja sig: Er ekki tilgangslaust að leita þessara spurninga um tilvistina og manninn? Niðurstaðan verður hvort sem er aðeins ein? Nöturleg lífsganga, mest megnið í hrörnun og án sérstaks tilgang. Þetta er spurning og því rétt að kíkja á hvað hugsuðirnir hafa sagt hingað til um þessi mál frá dögum Forn-Grikkja? Lítum á orð spekinganna.

Um heimspeki

Heimspekin (sem er margvísleg, t.d. trúarheimspeki og vísindaheimspeki og tekið fyrir hér) glímir við tvær grundvallarspurningar:

1. Hvað er til og hvert er eðli þess sem er til? Verufræði fæst við þessa spurningu.

2. Hvernig getum við vitað nokkurn skapaðan hlut? Þekkingarfræði fæst við að rannsaka eðli þekkingar.

Heimspekin aðgreinir sig frá trúarbrögðum og listum vegna krafna um skynsamleg rök og frá vísindum vegna þess hún fæst ekki við spurningar sem hægt er að finna svör við með tilraunum eða athugunum. Bæði vísindi og heimspeki leita þó sannleikans með skynseminni að leiðarljósi en ekki trú.

Grískir heimspekingar

Þales frá Míletos í Jóníu (6. öld f.Kr.): Hann reyndi að skilja heiminn með því að nota skynsemina án þess að vísa í trúarbrögð og hugsa sjálfstætt. Hann ásamt fleirum hvatti til gagnrýni á eigin kenningar sem er nýjung í mannkynssögunni, m.ö.o. sjálfstæða ,,skynsemishugsun“. Þales spurði úr hverju heimurinn væri gerður og niðurstaðan hans var að hann væri úr einu frumefni – vatni (allir efnislegir hlutir eru í raun orku).

Anaxímandros frá Míletos í Jóníu (610 – 546 f.Kr.) spurði hvað það væri sem héldi jörðinni upp og uppgötvaði í leiðinni vítarununa. Svarið sem hann fann var að í raun héld ekkert jörðinni uppi. Hún sé efnismassi sem hangi í rúminu og haldist á sínum stað vegna þess að hún sé í jafnri fjarlægð frá öllu öðru. Hann ályktaði ranglega um lögun jarðar og sagði að hún væri eins og tromma í laginu.

Herakleitos frá Efesos í Jóníu. Kom með kenninguna um einingu andstæðna. T.d. að leiðin upp á fjallið og leiðin niður fjallið séu ekki tvær mismunandi leiðir sem liggja í andstæðar áttir heldur ein og sama leiðin – samsetning andstæðna. Átök og andstæður væru óumflýjanlegar og án andstæðna væri enginn veruleiki. Allt er stöðugum breytingum háð vegna þess að veruleikinn er í eðli sínu óstöðugur. Ekkert í heimi okkar er eilíft. Breytingar eru lögmál lífsins og alheimsins.

Pýþagóras frá Samos (570 – 497 f.Kr.) notaði fyrstur manna hugtakið kenning og fann upp hugtakið heimspeki . Hann beitti fyrstur hugsuða stærðfræði í heimspekinni sem hefur fylgt henni allar götur síðar ásamt vísindum. Alheimurinn hefur ákveðið form og hægt er að beita stærðfræðinni til að finna það. Því hafa helstu vísindamenn, s.s. Einstein, ályktað að einhvers konar skynsemi hljóti að búa að baki alheiminum (mín athugasemd: ,,reglulegt“ þýðir ekki endilega að skynsamleg hugsun liggi þarna baki, þetta getur verið tilviljunin sjálf á ferðinni. Við erum ekki búin að rannsaka nóg af alheiminum til að álykta um endanlegt form eða gerð alheimsins. Athuga verður í þessu sambandi að mikil óregla virðist einnig vera í alheiminum og allt háð breytingum eins Herakleitos sagði).

Xenófanes frá Kólófón í Jóníu (6. öld f.Kr.) sagði að skoðanir, þ.m. þekking sé tilbúningur manna. Hægt sé að nota þekkinguna til að komast nær sannleikanum en hugmyndir okkar verða alltaf okkar eigin hugmyndir – enginn hefur þekkt sannindin né mun þekkja þau, því jafnvel þótt maðurinn rekist á þau af tilviljun mun hann ekki vita af því. Karl Popper á 20. öld útfærði þessar hugmyndir og sagði að öll vísindaþekking sé í raun tómar tilgátur og að alltaf megi skipta henni út fyrir eitthvað sem sé nær sannleikanum.

Parmedídes (5 f.Kr.) sagði að það sé mótsögn að segja um ekkert að það sé til. Hann sagði það óhugsandi að einhvern tíma hefði ekkert verið til og því getur ekki verið satt að allt eða eitthvað hafi orðið til úr engu. Allt hlýtur alltaf að hafa verið til. Á svipaðan hátt getur ekkert orðið að engu. Af þessu leiðir ekki einungis að allt á sér ekkert upphaf og hefur ekki verið skapað, heldur hlýtur allt að vera eilíft og óforgengilegt. Hann talaði einnig um að það séu engin göt í veruleikanum, þ.e.a.s. að hlutar af honum sé ekkert og ályktar þar af leiðandi að veruleikinn myndi eina heild. Allar breytingar eiga því sér stað innan lokaðrar heildar (alheimsins). (Mín athugasemd: Mjög skynsamleg afstaða og nútímavísindamenn aðhyllast þessa kenningu almennt).

Empedókles (5. öld f.Kr.) hélt fram kenninguna um frumefnin fjögur, jörð, vatn, loft og eld.

Demókrítos og Levkippos (eindarhyggjumennirnir) sögðu að allt væri gert úr atómum sem séu óforgengileg (smæstu einingar sem til eru og eru ekki atóm í nútímaskilningi) og þau ásamt tómarúmi séu í öllu. Hinu líku hlutir eru bara ólíkar samsetningar af atómum í tómarúminu og breytingar á alheiminum sé bara breytingar á uppröðun eða staðsetningu þeirra. Þeir sögðu að alheimurinn væri ekki ein samhangandi heild eins og Parmenídes hélt fram og hann sé gerður úr aðskildum einingum.