Vilja stjórnvöld leggja niður starfsemi Landhelgisgæslunnar?

Svo mætti ætla af nýjustu fréttum að dæma,en starfsemi LHG er í skötulíki eða ígildis beinagrindur. Svo er skorið af starfseminni að Færeyingjar reka betri landhelgisgæslu en Íslendingar og þó eru þeir sex sinnum færri en Íslendingar.

Í frétt visis.is segir: "Rekstri TF-SIF, eftirlitsflugvélar Landhelgisgæslunnar, verður hætt á árinu vegna hagræðingar. Dómsmálaráðuneytið tilkynnti gæslunni þetta fyrr í vikunni og hefst söluferli á næstunni."

Rekstri flug­vélar Land­helgis­gæslunnar hætt í hag­ræðingar­skyni

Nú rekur LHG með naumundum tvö varðskip og nokkrar þyrlur. Eftirlitsvélin sem á að selja skiptir sköpum við landhelgisgæslu landsins, enda er yfirferð hennar mun meiri en þyrlna eða varðskipa.Ef eitthvað er, þá ætti LHG að kaupa dróna, sem hún fékk lánaðan um árið og gaf góða raun.

Landhelgisgæslan hefur notað flugvélar síðan loka seinni heimsstyrjaldar með ýmsu móti.

Á vef LHG segir: "Landhelgisgæslan hefur um áratuga skeið notast við flugvélar og þyrlur við löggæslu, eftirlit, leit og björgun auk annarra verkefna. Á árunum eftir síðari heimstyrjöld leigði Landhelgisgæslan stundum flugvélar til að fylgjast með skipaumferð og veiðum í landhelginni, fyrst árið 1948 þegar Grumman Goose-flugbátur var tekinn á leigu. Þetta flug var þó ekki með reglubundnum hætti....10. desember 1955 eignaðist Landhelgisgæslan sína fyrstu flugvél og er almennt miðað við þá dagsetningu sem upphaf flugrekstrar stofnunarinnar. Þetta var flugbátur af gerðinni PBY-6A Catalina með einkennisstafina TF-RAN.

Allar götur síðan hafa loftför Landhelgisgæslunnar borið nöfn ásynja, rétt eins og skipin eru nefnd eftir norrænu goðunum. Catalina-flugbáturinn hafði áður verið í eigu Flugmálastjórnar sem keypti hann skemmdan af varnarliðinu. TF-RAN fór í fyrsta gæsluflugið 29. desember 1955. Nokkrum vikum síðar var sett í hana ratsjá og mun hún vera fyrsta íslenska flugvélin sem búin var slíku tæki."

Við erum sum sé komin aftur á stig landhelgisgæslu eins og hún var fyrir 1948.....á sama tíma bruðlar íslenska ríkið með almannafé, t.d. í móttöku gerviflóttamanna (híti sem aldrei nokkurn tímann er hægt að uppfylla) og önnur gæluverkefni, t.d. menningarstarfsemi, ríkisbálknið/stjórnsýslubálknið og margt fleira.

Það er eins og bráðnauðsynlegir hlutir, eins og bráðamóttaka Landsspítalans, löggæsla (á landi og sjó) séu látnir sitja á hakanum en féið látið renna í stríðum straumum í alls konar vitleysu, t.d. ríkisapparat eins og RÚV og annan óþarfa.

Íslendingum er stundum ekki viðbjargandi. Mýtan um hagsýna Íslendinginn fauk út um gluggann í efnahagshruninu 2008 hjá mér, þar sannaðist vanhæfni íslensku stjórnmálaelítunnar til að stjórna landinu. Hún meiri segja reyndi að troða ofan í kok Íslendinga Icesave, skuldir annarra. Nú á að troða ofan í okkur flóttamannavanda heimssins, þessarar örþjóðar, 10 milljarðar á ári segja menn. Hægt að kaupa tvö varðskip fyrir þann pening árlega eða bora ein jarðgöng. Já, peningunum er hent út um gluggann á Íslandi daglega.

Ef stjórnmálaelítan heldur að hún hafi stjórnað landinu vel, þá er það misskilingur. Í raun rakst Ísland á vegg þegar landið þurfti að koma á kvótakerfi á sínum tíma og þar með takmörk á fjármagni (skattfé) til framkvæmda. Bandaríkjaher hjálpað til við að fjármagna landið en svo var það búið. En túristinn hefur bjargað öllu, allar götur síðan (og fiskeldi og stóriðja), annars væri ekki líft hérna á skerinu.

Alþingi er stimpilstofnun Evrópusambandsins, sem stimplar lög þaðan í gríð og erg, engum lagavitleysum hafnað. Hægt að hagræða þar og í stað 63 þingmanna, að ráða mann í hlutastarf við að stimpla nýju Evrópulögin á Íslandi. Forsetaembættið mætti fjúka með í leiðinni. Forsetinn getur skrifað bækur í eiginn frítíma, ekki á kostnað skattborgara.

Guði sé lof að Ísland er hernaðarlega mikilvægt og Kaninn telur landið mikilvægt hernaðarlega. Annars væri hér opið land og óvarið, fyrir heimsflækinga (sbr. Tyrkjaránið) að koma hér við og.....já maður les daglega fréttir frá Ísalandinu, stundum með kjálkann niðri, gapandi.

Lögreglustjórinn Agnar Kofoed-Hansen

Ég ætla að fjalla aðeins um Agnar Kofoed-Hansen eftir að hafa lesið aftur bókina ,,Lögreglustjóri á stríðsárunum" eftir Jóhannes Helga en hún fjallar um kappann Agnars Kofoed-Hansens sem var frumkvöðull á svið lögreglu- og flugmála. Áður en ég rek frásögnina í bókinni, ætla ég að fara í æviágrip Agnars sem má rekja á Wikipediu.

Þar segir að Agnar Kofoed-Hansen (3. ágúst 1915 – 23. desember 1982) hafi verið íslenskur flugmaður, flugmálastjóri og lögreglustjóri. Hann fæddist í Reykjavík og lærði að fljúga í flugskóla danska sjóhersins.

Eftir nám starfaði hann sem flugmaður í Danmörku og Noregi. Hann var hvatamaður að stofnun Svifflugfélags Íslands og Flugmálafélagsins 1936 og tók þátt í stofnun Flugfélags Akureyrar 1937.

1940, eftir að hann hafði verið sendur á sumarnámskeið hjá SS-sveitum þýskra nasista sumarið 1939, var hann skipaður í embætti lögreglustjórans í Reykjavík og setti á fót njósnadeild Útlendingaeftirlitsins, svokallaða eftirgrennslanadeild. Hann sinnti starfi lögreglustjóra til ársins 1947. Agnar var flugvallastjóri ríkisins árin 1947-1951. Hann varð flugmálastjóri 1951 og gegndi því starfi til dauðadags 1982 (sótt 28. janúar 2015 á Wikipedia).

Í bókinni er rakin ótrúleg frásögn af því hvernig það var að reka lögreglulið á stríðsárunum. En Agnar var forsjáll maðir enda liðsforingjamenntaður frá Danmörku. Hann fór í kynnisferð til Danmerkur og Þýskalands til að kynna sér löggæslumál í þessum löndum árið 1939 enda sá hann, nýskipaður lögreglustjóri aðeins 25 ára gamall, í hvað stefndi hvað varðar styrjöld í áflunni. Hann reyndar rétt slapp með síðasta skipinu heim til Íslands síðsumarið 1939.

En hvers vegna Þýskaland? Að hans sögn fór hann reyndar til Þýskalands vegna þess að hann þekkti marga flugmenn þar og stundaði flug þarlendis. Vegna þess að hann taldist vera formlega gestur Himmlers – yfirmann lögreglumála í Þýskalandi (sem hann hitti reyndar aldrei vegna þess að stríðið var að brjótast út en átti að hitta hann) og hitti SS menn og þýska lögreglumenn, þá þóttust Bretar og síðar Bandaríkjamenn vera vissir um að hann væri nasisti. Þeir gleymdu að hann fór einnig til Danmerkur bæði á undan eftir Þýsklandsdvölina þar sem hann lærði einnig í lögreglufræðunum og fræddi dönsku leyniþjónustuna um það sem hann varð vís um í Þýskalandi að eigin sögn.

Á vefsetrinu Nei[1]er þessi frásögn Agnars rakin og sagt að þáverandi forsætisráðherra Íslands, Hermann Jónasson hafi staðið að utanförinni. Efni vefgreinarinnar snýst reyndar lítið um Agnar, heldur er verið að tengja saman stofnun Útlendingaeftirlitsins við meintar nasískar rætur Agnars. Í vefgreininni segir að í kjölfar heimkomu til Íslands hafi Agnar verið skipaður ríkislögreglustjóri og falið að skipuleggja „eftirgrennslanadeild“. Agnar fól Útlendingaeftirlitinu það hlutverk, sem frá árinu 2002 hefur borið heitið Útlendingastofnun. Í greinini er þessi spurningu varpað fram: ,,Um leið er vert að spyrja: skýra nasískar rætur Útlendingastofnunar stefnu hennar enn í dag? Í frásögninni kemur fram að yYfirlögreglustjóri Dana hafi lagt til, að stofnuð verði „eftirgrennslanadeild“ – „efterretningstjenste“ – eða öryggislögregludeild hjá lögreglustjóranum í Reykjavík.“

Við heimkomuna fól Agnar útlendingaeftirlitinu þetta verkefni eins og áður sagði og kom lítið að verkefnum hennar enda upptekinn dag og nótt við lögreglustörf. Sigurjón Sigurðsson, síðar lögreglustjóri Reykjavíkur, var yfirmaður Útlendingaeftirlitsins og deildar þeirra sem hlaut heitið ,,eftirgrennslardeild“ og segja má að hann hafi mótað starf stofnuninnar í útlendingamálum og ,,njósnamálum“. Eftirgrennslanadeildin starfaði innan útlendingaeftirliti lögreglunnar næstu tíu árin en þá beitti Bjarni Benediktsson sér, þáverandi dómsmálaráðherra, fyrir stofnun strangleynilegrar öryggisþjónustudeildar hjá lögreglustjóraembættinu í nánum tengslum við dómsmálaráðuneytið.

Það hlýtur því að vera erfitt að kalla Útlendingaeftirlitð strax leyniþjónustu, þar sem hlutverk þess var eðlileg eftirgrennslan, líkt og útlendingastofnun gerir enn í dag, um uppruna fólk og tilgang með komuna til Íslands og dvalar í þeim tilfellum sem það átti við.

Forsaga þessi að stofnun Útlendingaeftirlitsins nær reyndar lengra aftur í tímann en með nýjum lögum 1936 var komið á fót útlendingaeftirliti innan íslensku lögreglunnar og sá hún um eftirlit með komum útlendinga til landsins og útgáfu dvalarleyfa. Á þeim tíma var hert mjög á eftirliti með útlendingum um alla Evrópu vegna ótta við njósnir og hryðjuverk. Í kjölfar þess að síðari heimsstyrjöld braust út var hert mjög á útlendingaeftirlitinu á Íslandi og þess meðal annars krafist að útlendingar tilkynntu um breytingar á búsetu sinni innanlands. Samkvæmt frásögn Þórs Whitehead stóð Hermann Jónasson fyrir því 1939 að komið var upp leynilegu eftirgrennslanakerfi undir hatti útlendingaeftirlitsins sem náði einnig til Íslendinga sem taldir voru geta ógnað öryggi ríkisins.

Ég get því varla tekið undir það skoðun að Agnar sjálfur hafi verið forkólfur að stofnun Útlendingastofnunnar né að nazískar rætur hans hafi skipt máli, þar sem það var í eðlilegum verkahring hans sem lögreglustjóra að hafa þessi mál á sinni könnu og stríð var yfirvofandi. Á þessum tíma var stjórnkerfið agnarsmátt og allir að vafra í öllu. Þess má meðal annars geta að sjálft Utanríksráðuneytið var til húsa á lögreglustöðinni á Hverfisgötu og bjó við þröngan kost og fáliðað starfsfólk langt fram eftir 20. öld og voru allar þessar opinberar stofnanir undir sama þaki, lögreglan í Reykjavík, Útlendingaeftirlitið, Almannavarnir og Utanríkisráðuneytið.

Hvað svo sem sagt verður um rasískar rætur Útlendingaeftirlitsins og tengsl Agnars við það, þá var aðalerindi hans að undirbúa íslensku lögregluna undir komandi átök. Dvaldist Agnar í Kaupmannahöfn sumarmánuðina 1939 og vann hjá ríkislögreglunni og kynnist stjórn og aðferðum hennar og dvaldi þar til 26. júlí. En 27. júlí fer hann til Berlínar, og er þar til 30. ágúst.

Í Þýskalandi átti hann þá tal við einn æðsta mann Nazistaflokksins, Bohrmann og var tilkynnt að hann væri einkagestur þýzku lögreglunnar og yfirmanns hennar, Heinrichs Himmlers, sem hann hitti aldrei að eigin sögn. Hins vegar staðfestir Agnar að hinn 10. ágúst hafi hann rætt við yfirmann Berlínarlögreglunnar, og kynntist þar ýmsum af aðferðum þýzku nazistalögreglunnar. Segir svo frá að hann muni fyrsti útlendingurinn sem hafi orðið slíks aðnjótandi. Um tíma ferðaðist Agnar um landið með nazistaleiðtoganum Dalüege í þessum erindum og til landamæra Tékkóslóvakíu.

Í bakaleiðinni hitti hann aftur danska lögreglumenn í Kaupmannahöfn og gat upplýst þá nokkuð um starfsemi nasista að eigin sögn. Aðalerindi hans var þó að kaupa ýmsan lögreglubúnað áður en haldið var heim á leið með M/S Esju sem var í sinni jómfrúarferð í septembermánuði 1939.

Agnar settur í embætti lögreglustjóra janúar 1940 og hóf þó óskiptra mála að endurskipuleggja lögregluna samkvæmt nýjum lögum um lögregluembættið sem sett voru í árslok 1939. Samkvæmt þeim bar lögreglustjóranum eingöngu að sinna lögreglustörfum og láta af dómara- og rannsóknarhlutverkinu.

Hvernig stóð Agnar sig í starfi? Kornungur maður sem hafði mætt andstöðu vegna aldur sins og bakgrunn en hann var hermenntaður og ekki lögfræðingur eins og venja var. Ef hann var nazisti í raun, hvernig tók hann þá á málum sem komu upp gagnvart Þjóðverjum og síðar Bretum og Bandaríkjamönnum þegar þeir stigu hér á land? Rekjum það aðeins í stuttu máli.

Það reyndi fljótt á húsbóndahollustu Agnars en aðeins fáeinum dögum eftir innsetningu í embætti lögreglustjóra, sökk þýska skipið Bathia Blanca norðvestur af Látrabjargi með 62 menn um borð. Togarinn Hafsteinn kom til bjargar og sigldi með skipbrotsmenn til Hafnarfjarðar. Dr Gerlach sem þá var ræðismaður Þýskalands á Íslandi tók á móti þeim og kom þeim fyrir á tveimum hótelum.

Fljótlega kom upp sá kvittur að skipbrotsmennirnir væru í raun flugumenn og skæruliðar sem ættu að undirbúa landtöku Þjóðverja. Þegar Noregur og Danmörk féllu í hendur nazistastjórn Hitlers 9. apríl 1939, þá lék grunur á að skæruliðar hafi verið plantað hér og hvar um Noreg og settir á land af þýskum kaupskipum. Agnar setti fljótlega útgöngubann á Bahia Blancamennina á kvöldin og nóttinni auk þess sem hann lét vopnaða lögreglumenn vera til taks í lögreglustöðinni allan sólarhringinn næstu vikur. Þetta útgöngubann var í gildi fram á hernám Breta að þeir handtöku þessa menn og Dr. Gerlach.

Aðalræðismaður nazistastjórnarinnar, Dr. Werner Gerlach, var sérkapituli fyrir sig. Hann kom hingað til lands ásamt fjölskyldu sinni vorið 1939. Aðsetur hans var Túngata 18. Dr. Gerlach var eldheitur nazisti og brást ætíð reiður við ef hallað væri á Þjóðverja í orði eða riti. Hann reyndi að virkja nazista í landinu, sérstaklega samlanda sína, sem vildu ljá eyru sinn við slíkan málflutning. Óttast var að nazistar stunduðu njósnir hér eftir Sveinn Björnsson sendiherra Íslands í Danmörku greindi frá njósnastarfsemi Þjóðverja þar í landi og það sé bjargföst skoðun danskra yfirvalda að slík starfsemi væri á Íslandi.

Um miðjan október 1939 varð loftskeytastöðin í Reykjavík vör við morsesendingar ókunnugrar sendistöðvar, voru þær skrifaðar upp og reyndust vera talnadulmál. Voru sendingar fljótlega raktar til Túngötu 18, aðalræðismannsbústað Dr. Gerlachs. Bretar höfðu áður kvartað yfir að Þjóðverjar fengju veðurfregnir frá Íslandi og upplýsingar um skipaferðir. Útsendingum veðurfregna var því hætt í janúar 1940. Talið var að njósnastöð í Danmörku sendi fregnir um skipaferðir Bandamanna á norðlægum slóðum til þýska ræðismannsins í Reykjavík og hann kæmi þeim áleiðis til Þýskalands.

Ísland var yfirlýst hlutlaust ríki í styrjaldarátökunum og leið engar njósnir. Agnar og Hermann ákváðu að gera atlögu að Dr. Gerlach og reyna að standa hann að verki. Þegar til kom, var engin samstaða í ríkisstjórninni um aðförina og var hætt við hana. Þremum vikum síðar tók Bretar bústaðinn, handtóku Dr. Gerlach en engin sendistöð fannst fyrr en í lok stríðsins á háalofti. En Agnar aðvaraði Dr. Gerlach um að Íslendingar liðu ekki slíkar morsesendingar og að þeir vissu mætavel um sendistöðina. Það heyrðist ekkert í henni þær þrjár vikur þangað til Bretar komu.

Er Agnar tók við lögreglustjóraembættinu, hófst hann óspilldra mála við endurskipulagningu lögregluliðsins. Taktíkin var að þjálfa lögregluliðið ofan frá, það er að segja að byrja að þjálfa foringjaliðið sem átti að sjá um áframhaldandi þjálfun fyrir sína undirmenn. Væntanlegir flokksforingjar og varaflokksforingjar áttu að taka þátt. Þjálfunin fólst í fyrirlestrum og verklegum æfingum og fór fram á Laugarvatni. Þjálfunin var hin vandaðasta og var góður undirbúningur fyrir komandi átök sem voru rétt handan hornsins. Þjálfað var m.a. vopnaburður í meðferð skammbyssa, riffla, hríðskotabyssna og beitingu táragass sem lögregluliðið í Reykjavík beitti markvisst til að leysa upp ótal upphöf að óeirðum. Kennd var siðfræði og fáguð framkoma og segir Agnar að það ,,...verði aldrei hægt að reikna út hve mörgum manndrápum lögreglan í Reykjavík afstýrði með framgöngu sinni á stríðárunum, snarræði, atorku og lagni. Og þeir björguðu á vissan hátt sóma þjóðarinnar – eins og best sést af því lofi sem hershöfðingjar og sendiherrar hér báru á lögreglumennina.“[2]

Íslenska lögreglan tók engin vettlingatök á bresku hermönnunum en samt sá sendiherra Breta á Íslandi ástæðu til í bréfi til forsætisráðherra Bretlands að hrósa þá fyrir framgöngu sinni allri, hjálpsemi og fallegri framkomu í lok stríðsins. Ég held að þetta séu enn aðalsmerki íslenskrar lögreglu.

Það var verið að ljúka þjálfun lögregluliðsins á Laugarvatni þegar breski sjóherinn renndi í höfn í Reykjavík þann 10. maí og hóf hernámið. Íslendingar bjuggust við að það væri stutt í Breta eða Þjóðverja og voru með vopnaðan viðbúnað í hálfan mánuð eftir hernám Danmörku en höfðu snúið til baka til Laugarvatns þegar ekkert bar á innrásarliði.

Bresku landgönguliðarnir – Royal Marines – voru ekki lengi að hertaka mikilvæga staði í Reykjavík, svo loftskeytastöðina, höfuðstöðvar Póst og síma o.s.frv. Allir Þjóðverjar voru handteknir sem tókst að ná í og þar á meðan var Dr. Gerlach sem gerði sig líklegan til vopnaðar mótspyrnu. Flest þessa fólk var sent til England í fangelsi.

Hernámið réttlætu Bretar með því að þeir hefðu neyðst til að vera fyrri til en Þjóðverjar að taka landið herskyldi. Af skyldurækni var hernáminu mótmælt og vísað í hlutleysisstefnuna. Svo var tekið til óspilltra mála að aðlaga þessum erlenda her að íslenskum aðstæðum, reisa mannvirki og gæta lög og reglu.

Fyrstu samskipti lögreglu og hers fóru í gegnum fulltrúa lögreglustjóra sem var fjarverandi á Laugarvatni eins og áður sagði. Erindi fulltrúans var að tilkynnta breskum yfirmanni sem hann hitti að aðeins væri heimilt að veita mótttöku þriggja herskipa sama ófriðarríkis samtímis. Það var að sjálfsögðu ekki hlustað á það og á meðan var hernum skipað á land.

Þegar Agnar kom í bæinn, hitti hann yfirmenn hernámsliðsins. Hann hafði þegar fengið fyrirmæli frá Hermanni Jónassyni forsætisráðherra að Bretum yrði tekið sem gestum úr því sem komið væri. Átti Agnar þegar gott samstarf og samvinnu við þessa menn og tók þegar við lausn erfiðaðra vandamál sem komu strax upp. Fyrsta málið væri að koma í veg fyrir árekstra milli hermanna og Íslendinga og mæltist hann eindregið til umsvifalausrar samvinnu við herlögregluna, að íslensk lögreglan og herlögreglan hæfu strax samvinnu. Það samstarf gékk allan þann tíma sem Bretar voru hérna og síðar við bandarísku herlögregluna.

Bresku úrvalssveitirnar hurfu fljótlega á braut og við tók landherinn ekki með eins vandaðan mannskap, illa agaða, illa búna, ósamstætt fólk og illa upplýst, mannskapur sem skrapaður var saman hér og hvar um Bretland. Agnar krafðist þess við hernámsyfirvöld að íslenska lögreglan hefði allan rétt til að handtaka þann sjóliða og hermann sem bryti íslensk lög og þeir yrðu geymdir þar til herlögreglan sækti þá og kvittaði fyrir móttöku. Það gékk eftir og auðveldaði störf lögreglunnar til muna því að oft var ekki hægt að bíða eftir að herlögreglan kæmi að og stilla þyrfti til friðar á skjótan hátt.

Segja má að Agnar hafi þurft að vinna frumkvöðlastörf frá fyrsta degi hernámsins. Hann sett á legg loftvarnanefnd, enda var búist við mótleik nazista og jafnvel árásum. Segja má að þessi nefnd hafi verið fyrirrennari Almannavarna sem voru stofnaðar löngu seinna með lögum frá Alþingi árið 1962.

Þrekvirki var unnið á fyrstu dögum loftvarnarnefndarinnar. Það þurfti að finna og merkja staði hæfa sem loftvarnarbyrgi, stofna hjálparsveitir, ruðningssveitir, hverfis- og loftvarnarbyrgisverði, sendiboðakerfi sem skátar og leigubílstjórar sinntu. Koma á fót stjórnstöð sem samræmdi aðgerðir við komu þýskra flugvéla, útvegaðar voru sírenur og búnað eins og hjálma brunadælur og annan búnað. Brottflutningur úr borginni skipulagður ef með þurfti og rætt um að koma á fót bráðbirgðaspítala. Allt var skipulagt út í fyllstu æsar. Á skömmum tíma voru tvö þúsund sjálfboðaliðar virkjaðir í þágu löggæslunnar og annarra verka.

Svo voru það samskiptin hermanna við íslenskt kvenfólk. Með hernum kom mikið magn af áfengi og vildi landinn hafa brennivín af Bretunum og stundum í skiptum fyrir konur. Það var stundum svikið og þá brutust út slagsmál. Afþreying var fyrir hendi í Reykjavík, kaffi-, veitingar- og kvikmyndahús og fjöldi vændiskvenna var umtalsverður.

Einn leyniþjónustumaður kenndi íslenska karlmanninum um, að hann hafi verið framtakslausir í samskiptu við konur, með skeytingaleysi og / eða virðingaleysi sem leiddi til að hann fór hallloka í samkeppninni við hinn erlenda hermann, sérstaklega þegar amerísku hermennirnir komu 1941, snyrtilegir, vel fjálgir og kurteisir flestir. Þeir voru margir hverjir ekki kátir með þessa samkeppni.

Skráðar voru hátt í fimm hundruð konur sem voru í ástandinu svo vita sé en þær voru eflaust fleiri. En hafa verður í huga að ástandið er ekkert séríslenskt fyrirbrigði. Á sama tíma í Bretlandi, sérstaklega þegar leið að innrásinni í Normandí, að landið fylltist af amerískum hermönnum, frá Kanada og Bandaríkjunum, sem sóttu í heimasætur landsins. Svona var þetta alls staðar þar sem erlendum her bar að garði. Þýski herinn skapaði mörg ástönd í hersetnu löndunum, í Frakklandi, Noregi, Danmörk, Póllandi og svo framvegis. Grófasta mynd ástandsins var í hernumda hluta Þýskalands sem Sovétríkin réðu ríkjum í stríðslok, þar sem fjöldanauðganir áttu sér stað eins og flestir vita en það er önnur saga.

Lögreglan undir foryrstu Agnars tók snemma þá stefnu að sækja stúlkur undir lögaldri, 16 ára aldri, í greipar hermannanna hvar sem í þær næðist, innan herbúða sem utan, á knæpum, á götunni og í heimahúsum og gera foreldrum viðvart og í sumum tilfellum barnaverndarnefnd. Þar vann lögreglan frábært verk en illa þokkað af mörgum. Sumar stúlkurnar voru allt niður í 12 ára gamlar og kynferðisleg samskipti við svo ungar stúlkur voru bönnuð á Íslandi, Bretland og Bandaríkjunum, svo að það fór ekki fram hjá neinum að framið var lögbrot. Hermennirnir brugðust ókvæða við þessum afskiptum, flokkuðu þau undir beinan fjandskap og ofsóknir. Og yfirmenn þeirra stóðu með þeim framan af og báru blak af misnotkun ungra stúlkna en brugðust seint og síðar við með banni við komu kvenna í herbúðir en það var brotið líkt og búist mátti við. Um 60 þúsund hermönnum voru hér þegar mest var og hafði það mikil spenning í samskiptum Íslendinga almennt og hersins.

Þess má geta að lögreglan markaði snemma sér þá vinnureglu að ráðast að því meini sem snéri að stúlkubörnum og samskiptum þeirra við hermenn. Mikill meirihluti þeirra um það bil fimm hundruð kvenna sem skráðar voru sem samneytingar hermanna voru stúlkur frá aldrinum 12 ára til 17 ára og fjölmennasti aldurshópurinn reyndist vera 15-17 ára stúlkur. Mestu áhyggjurnar voru að hér myndaðist vændiskvennastétt sem myndi lifa í ófyrirsjáanlegri framtíð í skjóli erlends hers sem segði sig úr lögum við siðað þjóðfélag. Þetta er gömul saga og ný, ennþá dag í dag eru menn og konur á Íslandi að berjast gegn vændi og mannsali en munurinn er sá, að umræðan er þroskaðri og dregin hefur verið reynsla frá stríðsárunum og samskiptunum við bandarískt herlið sem sat hér frá 1951 til 2006.

Verstur var svokallaður Bretaþvotturinn sagði Agnar. Það var þegar íslensk heimili fóru að þvo þvotta fyrir hermennina. Þar með voru þeir komnir inn á gafl á þúsundir heimila í landinu með ófyrirséðum afleiðingum. Engar tölur eru til um hve mörg heimili hernámið og samgangurinn við hermennina lagði í rúst.

Afskipti lögreglunnar af hermönnunum, sérstaklega varðandi ástandsmálum, leiddi til þess að einn einn af foringjum Breta, Wise major, var nóg boðið og lagði til að Agnar yrði handtekinn og sendur í Tower of London, eitt frægasta fangelsi Breta. Það sem varð Agnari til bjargar, var að fyrsti fulltrúi Bandaríkjastjórnar, B.E. Kuniholm, heyrði á tal hans og kom í veg fyrir áform hans og varð hann brátt vinur Agnars og verndari.

Öll þessu erlendu áhrif sem fylgdu herjunum voru svo yfirþyrmandi að mætir menn óttuðust í fullri alvöru að íslenskt þjóðerni, íslensk menning og íslensk tunga yrðu hreinlega undir og Íslendingar hættu að vera Íslendingar og það þegar í sjónmáli var að hér yrði stofna íslenskt lýðveldi. En Íslendingar lifðu stríðsárin af og urðu um síðir sjálfstæð þjóð í frjálsu ríki.

Agnar átti góð samskipti við Bandaríkjamenn í stríðslok og eftir þau. Hann fór meðal annar í kynnisferð til Bandaríkjanna til að kynna sér lögreglumál þar í landi og lærði þar, líkt og í Þýskalandi margt og mikið. Meðal annars koma hann því til leiðar að lögreglan í Reykjavík varð þriðja lögregluliðið í heiminum sem var búið talstöðvum í bílum. Hlaut hann margvíslegar viðurkenningar þar í landi.

Hélt hann góðum tengslum við Bandaríkin næstu árin eftir stríð sem leiddi meðal annars til þess að Charles Bonesteel, bandarískur hershöfðingi fór þess á við hann 1948 eða ´49, að hann hjálpaði til við stofnun íslenskt heimavarnarliðs og hann tæki við stjórn þess. Svar Agnars var á þá leið að enda þótt stjórnarskrá Íslands geri án nokkurs vafa ráð fyrir íslenskum landvörnum, þá væri vonlaust að fá samstöðu í Alþingi Íslendinga um nauðsynlega löggjöf í þessu skyni og við það sat þótt hann sjálfur væri þess fylgjandi.

Eftirmáli

Eftir að hafa lesið þær frásagnir og heimildir sem til eru um Agnar, sýnist mér að hann hafi verið hörkuduglegur maður sem hafi sótt sér þekkingu til allra þeirra aðila sem gátu veitt hana og að hann hafi verið einstaklega úrræðagóður og góður í samstarfi.

Hann leitaði sér þekkingar og reynslu til Danmörku, Þýskalands, Bretlands og Bandaríkjanna. Hann átti einstakt og farsælt við hernámslið Breta og síðar við Bandaríkjamenn og var vel liðinn af herforingjum Bandamanna þótt hann hafi átt sér einn hatursmann í þeirra herbúðum sem vildi koma honum í breskt fangelsi. Hann starfaði við ótrúlegar erfiðar aðstæður á stríðsárunum sem áttu sér ekkert fordæmi í sögu landsins. Sambúð íslensku þjóðarinnar við hersetulið Breta og Bandaríkjamanna sem fékk á einni nóttu hernámslið inn á gaflinn hjá sér og vissi ekki sitt rjúkandi ráð, varð farsælli en ella vegna viðbragða Agnars og lögregluliðs hans. Ef lögreglulið hans hafi ekki verið svo velþjálfað og vandað í framkomu, hefðu átök heimamanna og hermanna verið fleiri og fleiri dauðsföllið orðið.

Mesta feimnismál þessara ára og hneyslismál, ástandið svokallaða, var að mestu farsællega leyst miðað við erfiðar aðstæður. Þar settu Agnar skýrar reglur hvað má og hvað ekki gagnvart börnum og leiddi starf lögreglunnar til þess að barnavernd varð öflugri og lagarammi um málefni barna skýrari. Barnaníð var ekki liðið á þessum tíma, hvorki af hendi erlendra hermanna né af íslenskum hórmöngurum.

Íslenskir ofstopamenn voru margir og reyndust íslensku lögreglunni erfiðir viðfangs og gátu reynst fámennri lögreglu erfiðir. Einn lögreglumanna segir að þessi styrjaldarár hafi verið vond ár. ,,Heilu næturnar fékk maður ekki frið til að éta bitann sinn. Það voru eilíf útköll og oft, alltof oft vegna Íslendinga, sem sátu að sumbli um allan bæ og efndu til ófriðar.“[3] Aðrir lögreglumenn, aðspurðir um skopleg atvik, fundu fá atvik sem hægt væri að gera grín að en gátu með erfiðismunum rifjað upp einstök atvik.

Sumir hafa ekki gefist upp á að gera Agnar að nazista og segir meðal annars Guðbrandur Jónsson í Lesbók Morgunblaðsins laugardaginn, 28. mars 2009 að hann biði eftir gögnum OSS (Overseas Secret Service) eða leyniþjónustu forseta Bandaríkjanna, verði opnuð á amerískum skjalasöfnum. Þá kemur í ljós hvort Agnar lögreglustjóri var einfaldur eða tvöfaldur leyniþjónustumaður (agent or double agent) sem hafi sloppið undan hefndaraðgerðum þýskra nasista eftir 1956.

Við stríðslokin 1945 voru tengsl Agnars við nazista rifjuð upp en málið fjaraði fljótt út aftur – en þann 14. desember 1945 er þessi fyrirsögn á forsíðu Þjóðviljans: „Hermann Jónasson sendi Agnar Kofoed-Hansen til Þýzkalands til að læra aðferðir af nazistalögreglu Himmlers“. Undirfyrirsögnin segir: „Einar Olgeirsson krefst víðtækrar rannsóknar á starfsemi nazista hér á landi árin fyrir heimsstyrjöldina“.

Finnur Jónsson dómsmálaráðherra hafði þá upplýst um þetta mál, sem hafði ríkt leynd yfir fram yfir stríðslok, að Hermann Jónasson forsætisráðherra hefði „sent Agnar Kofoed-Hansen til Þýzkalands, sumarið áður en Agnar varð lögreglustjóri í Reykjavík, til að læra lögregluaðferðir af nazistalögreglu blóðhundsins Heinrichs Himmlers,“ eins og Þjóðviljinn orðar það. „Er upplýst í skýrslu þessari að Agnar hefur verið talinn gestur þýzku lögreglunnar, átt viðræður við háttsetta yfirmenn hennar, og ferðast um landið með kunnum nazistaleiðtoga, yfirstormsveitarforingja Daluege í þessum erindum.“

Það verður seint komist að niðurstöðu í þessu álitamáli en verk Agnars tala sínu máli og af meintum nazista að vera, þá var hann einstaklega samvinnuþýður við hernámsliðin bæði og eignaðist marga vini hjá öllum þessum fjórum þjóðum sem hann átti mest samskipti við. Að því leytinu til er hann dæmigerður Íslendingur sem verður að aðlaga sig að erlendum fulltrúum stórra þjóða en án þeirra væri Ísland illa statt. Af Agnari sjálfum er það að segja að hann starfaði sem lögreglustjóri til ársins 1947 er hann snéri sér alfarið að flugmálum og átti þar farsælan feril og er önnur saga að segja frá.

[1] Sjá slóðina:

http://wayback.vefsafn.is/wayback/20090417190756/http://this.is/nei/?p=4242

 

[2] Jóhann Helgi, Lögreglustjórinn á stríðsárunum. Minningar Agnars Kofoed-Hansens, Reykjavík 1981, bls. 113.

 

[3] Jóhann Helgi, Lögreglustjórinn á stríðsárunum. Minningar Agnars Kofeed-Hansens, Reykjavík 1981, bls. 275.

Meint hryðjuverk á Íslandi

Ég ætlaði eins og flestir að geysa fram á ritvöllinn þegar fréttir bárust af handtöku meintra hryðjuverkamanna. Fyrstu hugsanir mínar (hugboð) reyndust rangar en ég hélt fyrstu mínútunnar að hér væru um að ræða erlenda hryðjuverkamenn eða erlendan glæpahóp. 

Alls konar hugmyndir komu fram og ákvað ég að halda í reglu mína að bíða í a.m.k. eina viku og sjá hvernig málið myndi þróast. 

Nokkrar staðreyndir birtust nokkurn veginn strax.  Lögreglan hafði fylgst með hópi manna vegna þess að þeir voru að búa til skotvopn með þrívídda prentara. Hún heyrði á tal þeirra með hlerunum en þar kom fram þeir ættu harma að hefna gagnvart lögreglunni, en einn þeirra var ný sloppinn úr varðhaldi. Aðal sakborningurinn neitar allri sök í yfirheyrslum og ættingar segja engin tengsl séu við erlenda hryðjuverka- eða glæpahópa. Meira vitum við ekki.

Spurningin liggur í loftinu, var hér að ræða reiðis tal, fyllerí tal eða alvöru fyrirætlanir? Munum að mennirnir teljast enn vera saklausir uns dómstólar dæma í málinu.

Pólitískar afleiðingar gætu orðið nokkrar, s.s. lögreglulið landsins verði efld, forvirkar rannsóknaheimildir greiningadeildar lögreglunnar víkkaðar og útlendingalöggjöfin hert.

En hvað eru hryðjuverk?

Íslenska wikipedia: Hryðjuverk er umdeilt hugtak án nokkurrar almennt viðurkenndrar skilgreiningar. Algengast er að hryðjuverk sé talið hver sú árás sem af ásetningi er beint gegn almennum borgurum til ógnunar sem framin er í þeim tilgangi að ná fram stjórnmálalegum eða öðrum hugmyndafræðilegum markmiðum. Um það er deilt hverjir fremji hryðjuverk (hvort t.d. ríki geti framið hryðjuverk) og að hverjum þau geti beinst (til dæmis hvort árás á hernaðarleg skotmörk geti verið hryðjuverk). Þarna geta komið upp árekstrar við önnur hugtök á borð við stríð og skæruhernað.

Í landslögum ríkja sem og í þjóðarrétti hefur verið reynt að skilgreina hryðjuverk, til dæmis segir í í íslensku hegningarlögunum í 100. grein m.a:

Fyrir hryðjuverk skal refsa með allt að ævilöngu fangelsi hverjum sem í þeim tilgangi að valda almenningi verulegum ótta eða þvinga með ólögmætum hætti íslensk eða erlend stjórnvöld eða alþjóðastofnun til að gera eitthvað eða láta eitthvað ógert eða í því skyni að veikja eða skaða stjórnskipun eða stjórnmálalegar, efnahagslegar eða þjóðfélagslegar undirstöður ríkis eða alþjóðastofnunar fremur eitt eða fleiri af eftirtöldum brotum...

Þetta er mjög áþekkt skilgreiningu Sameinuðu þjóðanna á hugtakinu.

Hryðjuverkahugtakið hefur breytt nokkuð um mynd á síðari árum, til dæmis með tilkomu öflugra alþjóðlegra hryðjuverkasamtaka sem njóta mikillar hylli á ýmsum svæðum heims eða innan ákveðinna þjóðfélagshópa. Ýmis samtök múslímskra hryðjuverkasamtaka, svo sem al-Kaída og Hamas, hafa valdið miklum mannskaða víða um heim og njóta stuðnings ríkisstjórna í ýmsum löndum, svo sem Sýrlandi og Íran.

Engin hryðjuverk hafa verið framin á lýðveldistímanum á Íslandi. Þetta væri þá fyrsta hryðjuverkatilraunin ef satt reynist. En segjum svo að svo sé ekki, þá er samt ekki vitlaust að gera ráð fyrir þessum möguleika í náinni framtíð. Það er nefnilega svo að heimurinn, með ferðamönnum og innflytjendum, er kominn inn á gafl Íslands og allt það góða og slæma með. Höfum varann á, við tryggjum ekki eftir á eins og segir í auglýsingunni.

 

Vopnaburður og ofbeldisglæpir

"Snillingurinn" og forsætisráðherra Kanada, hinn ofur frjálslyndismaðurinn Justin Trudeau, stendur nú frammi fyrir fjöldamorð framin í Kanada. 10 manns stungnir og til bana skv. fréttum og 15 særðir í því sem virðist tveimur árásum.  Hann hélt að skyndilausnin að banna byssur myndir leysa allt og engin morð framin eftir það. Allir hamingjusamir í rósrauði ríki framtíðarsamfélagsins. Hann gleymir hins vegar þá staðreynd að byssur drepa ekki, heldur fólkið sem heldur á þeim.

Fólkið sem vill drepa, gerir það með einhverjum hætti. Ef ekki með byssu, þá næsta tiltæka hlut við hendina. Þetta ættu Íslendingar að hafa í huga ef ætlunin er að banna skotvopn. Ástæðan fyrir glæpi er fyrst og fremst félagsleg. Einhver sem er ekki heill á geði, eða lífið leikið grátt, grípur til hins örþrifa verknað að beita ofbeldi. 

En annars vilja stjórnvöld helst ekki hafa borgaranna vopnaða, alþýðan gæti nefnilega gripið til vopna þegar stjórnvöld pína og ofsæka almenning af einhverjum ástæðum. En það gæti reynst nauðsynlegt á köflum að almenningur sé vopnaður ef einhver glæpaklíka, lesist öfgaflokkur (nasistar, kommúnistar eða aðrir), reynir að taka völdin í sínar hendur. Stjórnvöld í Bandaríkjunum gætu t.d. aldrei kúgað allan almenning vegna almennrar byssueignar í landinu og stjórnarskrá landsins tekur einmitt á þessu. Viðaukar við stjórnarskrána eru 27 og eru fyrstu tíu þekktir sem Réttindaskrá Bandaríkjanna ,,Bill of Rights‘‘ og þykja hvað merkastir. Upprunalega stjórnarskráin er 11 blaðsíður að lengd og er hún elsta stjórnarskrá í heiminum sem ennþá er í notkun.

Réttindi almennings

Réttindaskráin er  eins og áður sagði, safn tíu greina þar sem tilgreint er um réttindi almennings gagnvart ríkinu en þau eru.

1. Fyrsta grein kveður á um að Bandaríkjaþingi sé óheimilt að setja lög sem hindra trúfrelsi, málfrelsi, prentfrelsi eða friðsamleg mótmæli.
2. Önnur grein kveður á um rétt almennings til að eiga vopn.
3. Þriðja grein verndar almenning frá hermönnum bæði á friðar- og ófriðartímum og að ríkið megi ekki hýsa hermenn á heimilum almennra borgara.
4. Fjórða grein verndar borgarana fyrir húsleitum og handtöku, og kveður á um að handtökuskipanir eða húsleitarheimildir skuli gefnar út af dómstól, fyrir skuli liggja rökstuddur grunur um tiltekinn glæp.

Eins og sjá má, er réttur almennings til að bera vopn tryggður i annarri grein og fyrst og fremst til þess að almenningur getur gert uppreisn gegn harðstjórn.

Þriðja greinin lýtur að sama hlut, vernda almenning gegn hernaði stjórnvalda.

Danir gerðu þetta á Íslandi, er dönsk stjórnvöld hertu tökin á Íslandi og Íslendingum með svo kallaða vopnabroti.

Wikipedia: "Vopnadómur Magnúsar prúða, sýslumanns var dómur sem hann lét ganga 12. október 1581 á héraðsþingi í Tungu (í Patreksfirði í núverandi Barðastrandasýslu) um það að allir bændur ættu að vera skyldir til að eiga vopn til að geta varið landið. Í vopnadómi er minnst á að sýslumenn hafi látið safna vopnum og brjóta fimm árum áður, en engar aðrar heimildir finnast um slíkt vopnabrot sem ýmsir hafa dregið í efa að hafi átt sér stað."

Af hverju ætti að draga þessa heimild í efa? Ekki talar Magnús út í loftið og því hlýtur þetta að byggjast á einhverjum veruleika en þetta væri rökrétt framhald af því að Danir vildu herða tökin á landinu. Það gerðu þeir til dæmis eftir siðskiptin, send voru hingað herskip í fimm ár eftir 1550, svo mjög óttuðust þau uppreisn Íslendinga. Almenn vopnaeign virðist einmitt fara minnkandi á þessu tímabili. Vopnaburður á miðöldum tengdist almennt veiku ríkisvaldi, engin almenn lögregla og þvi þurfti almenningur sjálfur að verja sig gegn ofbeldisverkum.

Að lokum. Ég bæti hér við fjórðu greina að gamni en Donald Trump ætlar að nota hana í vörn sinni gegn FBI en greinin segir að bara megi taka hluti sem tengjast rannsókn beint. Húsleitarheimild sé vel skilgreind hvað varðar hvað megi taka en Bandaríkjamenn tóku þetta ákvæði upp vegna þess að Breta gáfu alltaf út opnar húsleitarheimildir er þeir réðu Bandaríkin og brutu gróft á rétti þeirra sem urðu fyrir húsleit.

 

Þyrnum stráður ferill FBI - fyrri grein

Stofnunuin FBI hefur sætt gagnrýni síðastliðin ár og æðstu yfirmenn hennar sakaðir um pólitíska hlutdrægni og dregið vagn demókrata á hendur repúblikana. Ég hef sjálfur horft á viðtöl við fyrrum FBI fulltrúa sem segja stofnunina ekki svipur hjá sjón miðað hvernig hún var.

Í gegnum tíðina og frá stofnun hefur FBI notið virðingar, þótt strax frá upphafi megi segja að ýmislegt óhreint hafi leynst á bakvið tjöldin og tengist það stofnandann, J Edgar Hoover. Hér kemur samantekt af ferli Hoovers, áður en ég fer í misnotkun FBI á völdum sínum.

Forstjóri FBI John Edgar Hoover

John Edgar Hoover (1895– 1972), þekktari sem J. Edgar Hoover, var fyrsti formaður bandarísku alríkislögreglunnar (FBI, eða „Federal Bureau of Investigation“). Hann var skipaður fimmti formaður bandarísku lögrannsóknarskrifstofunnar – forvera FBI – árið 1924 og var lykilmaður í stofnun alríkislögreglunnar árið 1935. Hann var formaður hennar frá stofnun hennar til dauðadags árið 1972, þá 77 ára að aldri. Hoover á heiðurinn að því að alríkislögregla Bandaríkjanna þróaðist í miklu stærri lögsögustofnun en upphaflega var áætlað og stuðlaði að margvíslegri nútímavæðingu í lögreglurannsóknum, t.d. miðstýrðum gagnagrunn fingrafara og notkun réttarvísinda á sérstökum rannsóknarstofum.

Seint á ævi sinni og eftir dauða sinn varð Hoover afar umdeildur þegar í ljós kom að hann hafði misnotað valdastöðu sína á margvíslegan hátt á bak við tjöldin. Í ljós kom að hann hafði farið út fyrir lögsögu og hlutverk alríkislögreglunnar, notað hana til að áreita pólitíska andófsmenn, safnað leyniskjölum um stjórnmálaleiðtoga og safnað sönnunargögnum upp á grunaða glæpamenn með ólögmætum hætti. Hoover varð því mjög valdamikill og var jafnvel í stöðu til að hóta sitjandi forsetum. Samkvæmt Kenneth Ackerman, ævisöguritara Hoover, er sú hugmynd að leyniskjöl Hoover hafi komið í veg fyrir að forsetar Bandaríkjanna rækju hann ekki á rökum reist. Þó er til hljóðupptaka af Richard Nixon Bandaríkjaforseta þar sem hann segist ekki þora að reka Hoover af ótta við hefnd hans^.

Samkvæmt Harry S. Truman Bandaríkjaforseta breytti Hoover alríkislögreglunni í leynilögreglustofnun til eigin nota. „Við viljum ekki neitt Gestapo eða leynilögreglu,“ sagði Truman. „Alríkislögreglan er á leið í þá átt. Hún er að grafa upp kynlífhneyksli og beitir hreinni og klárri fjárkúgun. J. Edgar Hoover myndi gefa á sér hægra augað til að ná völdum og allir þingmenn og þingfulltrúar eru hræddir við hann.“ (Upplýsingarnar um J.E Hoover koma af Wikipedia).  

FBI - spillingarstofnun eða virt löggæslustofnun? - Skrár um bandaríska ríkisborgara

FBI hefur haldið upplýsingar utan um fjölda fólks, þar á meðal fræga einstaklinga eins og Elvis Presley, Frank Sinatra, John Denver, John Lennon, Jane Fonda, Groucho Marx, Charlie Chaplin, hljómsveitina MC5, Lou Costello, Sonny Bono, Bob Dylan, Michael Jackson, og Mickey Mantle.

Ástæðan fyrir því að skrárnar voru til voru mismunandi. Sum viðfangsefnanna voru rannsökuð vegna meintra tengsla við kommúnistaflokkinn (Charlie Chaplin og Groucho Marx), eða í tengslum við stríðsaðgerðir í Víetnamstríðinu (John Denver, John Lennon og Jane Fonda). Fjölmargar skrár um fræga fólkið varða hótanir eða fjárkúgunartilraunir gegn þeim (Sonny Bono, John Denver, John Lennon, Elvis Presley, Michael Jackson, Mickey Mantle, Groucho Marx og Frank Sinatra).

Eftirlit innanlands

Í skýrslu bandaríska þingsins frá 1985 kom fram að FBI hefði „sett upp yfir 7.000 þjóðaröryggiseftirlit á einstaklingum,“ þar á meðal margar á bandarískum ríkisborgurum, frá 1940 til 1960.

Leynilegar aðgerðir gegn stjórnmálahópum

Aðferðir COINTELPRO hafa verið meintar til að fela í sér að ófrægja skotmörk með sálrænum hernaði, smyrja einstaklinga og/eða hópa með því að nota fölsuð skjöl og með því að planta fölskum skýrslum í fjölmiðla, áreitni, ólögmæta fangelsun og ólöglegt ofbeldi, þar með talið morð. Yfirlýst hvatning FBI var "að vernda þjóðaröryggi, koma í veg fyrir ofbeldi og viðhalda núverandi félagslegu og pólitísku skipulagi."

FBI skrár sýna að 85 prósent COINTELPRO miða að hópum og einstaklingum sem FBI menn töldu varða "undirróður", þar á meðal kommúnista og sósíalísk samtök; samtök og einstaklingar sem tengjast borgararéttindahreyfingunni, þar á meðal Martin Luther King Jr. og aðrir sem tengjast Southern Christian Leadership Conference, Landssamtökunum til framdráttar litaðra fólks, og Congress of Racial Equality og önnur borgaraleg réttindasamtök; svartir þjóðernishópar (t.d. Nation of Islam og Black Panther Party); American Indian Movement; fjölmörg samtök sem merkt eru „Ný vinstri“, þar á meðal nemendur fyrir lýðræðislegt samfélag og veðurfarsmenn; næstum allir hópar sem mótmæla Víetnamstríðinu, auk einstakra stúdenta sem ekki hafa tengsl við hóp; landslögfræðingafélagið; samtök og einstaklingar sem tengjast kvenréttindahreyfingunni; þjóðernissinnaða hópa eins og þá sem sækjast eftir sjálfstæði fyrir Púertó Ríkó, Sameinuðu Írland og kúbverskar útlagahreyfingar, þar á meðal Kúbuveldi Orlando Bosch og kúbversku þjóðernishreyfinguna. Eftirstöðvar 15% COINTELPRO fjármagns voru eyddar til að jaðarsetja og grafa undan haturshópum hvítra, þar á meðal Ku Klux Klan og Réttindaflokk þjóðríkja.

Skrár um talsmenn sjálfstæðis í Púrtó Rikó

FBI njósnaði einnig um og safnaði upplýsingum um Pedro Albizu Campos, sjálfstæðisleiðtoga Púertó Ríkó, og þjóðernissinnaðan stjórnmálaflokk hans á þriðja áratug síðustu aldar. Abizu Campos var dæmdur þrisvar sinnum í tengslum við banvænar árásir á embættismenn í Bandaríkjunum: árið 1937 (samsæri um að steypa ríkisstjórn Bandaríkjanna), árið 1950 (tilraun til morðs) og árið 1954 (eftir vopnaða árás á bandaríska húsið í Bandaríkjunum).  Aðgerð FBI var leynileg og varð ekki kunn fyrr en bandaríski þingmaðurinn Luis Gutierrez lét birta hana opinberlega með lögum um frelsi upplýsinga á níunda áratugnum.

Árið 2000 náðu rannsakendur skrám sem FBI gaf út samkvæmt lögum um frelsi upplýsinga sem leiddu í ljós að San Juan FBI skrifstofan hafði samræmt skrifstofum FBI í New York, Chicago og öðrum borgum, í áratuga löngu eftirliti með Albizu Campos og Púrtó Ríkara. sem höfðu samband eða samskipti við hann. Skjölin sem til eru eru eins nýleg og 1965.

Starfsemi í Rómönsku Ameríku

Frá 1950 til 1980 voru stjórnvöld margra ríkja Rómönsku Ameríku og Karíbahafsríkja, þar á meðal Argentínu, Brasilíu, Síle, Kúbu, Mexíkó og fleiri, undir eftirliti af hálfu FBI. Þessar aðgerðir hófust í seinni heimsstyrjöldinni þar sem 700 umboðsmönnum var falið að fylgjast með athöfnum nasista, en stækkuðu fljótlega til að fylgjast með starfsemi kommúnista á stöðum eins og Ekvador. Taka skal fram að FBI á bara að starfa innanlands og alls ekki fara inn á svið CIA sem starfar eingöngu erlendis (segja þeir).

Viola Liuzzo

Í einu sérstaklega umdeildu atviki árið 1965 var hvíta borgararéttindastarfskonan Viola Liuzzo myrt af Ku Klux Klansmönnum, sem eltu og skutu inn í bíl hennar eftir að hafa tekið eftir að farþegi hennar var ungur blökkumaður; einn af Klansmönnum var Gary Thomas Rowe, viðurkenndur FBI uppljóstrari. FBI dreifði orðrómi um að Liuzzo væri meðlimur kommúnistaflokksins, heróínfíkill, og hefði yfirgefið börn sín til að eiga í kynferðislegum samskiptum við bandaríska blökkumenn sem tóku þátt í borgararéttindahreyfingunni. Skrár FBI sýna að J. Edgar Hoover hafi persónulega miðlað þessum vísbendingum til Johnson forseta.

Waco umsátrið

Umsátrið um Waco árið 1993 var misheppnuð árás ATF sem leiddi til dauða fjögurra ATF umboðsmanna og sex Davids-útibúa. FBI og bandaríski herinn tóku þátt í 51 dags umsátrinu sem fylgdi í kjölfarið. Það kviknaði í byggingunni sem hýsir Davíðsbúa og brann og létust 76 þeirra, þar af 26 börn. Timothy McVeigh var að sögn hvattur áfram til að gera sprengjuárásina í Oklahoma City árið 1995 af niðurstöðu umsátursins, ásamt Ruby Ridge atvikinu.

Ruby Ridge

Umsátrinu um Ruby Ridge árið 1992 var skotbardagi milli FBI og Randy Weaver vegna þess að hann kom ekki fyrir rétt vegna vopnaákæru.

1996 - Deilur um fjármögnun herferðar

Rannsókn bandaríska dómsmálaráðuneytisins á fjáröflunarstarfseminni hafði leitt í ljós vísbendingar um að kínverskir umboðsmenn reyndu að beina framlögum frá erlendum aðilum til Demókrataflokksins (DNC) fyrir forsetakosningarnar 1996. Kínverska sendiráðið í Washington, D.C. var notað til að samræma framlög til DNC.

Auk kvartana flokksmanna frá repúblikönum benti fjöldi FBI umboðsmanna til að rannsóknum á fjáröflunardeilunum væri viljandi hindrað. FBI umboðsmaðurinn Ivian Smith skrifaði bréf til forstjóra FBI, Louis Freeh, þar sem lýst var „skorti á trausti“ á lögfræðinga dómsmálaráðuneytisins varðandi fjáröflunarrannsóknina. FBI umboðsmaður Daniel Wehr sagði þinginu að fyrsti yfirlögfræðingur Bandaríkjanna í rannsókninni, Laura Ingersoll, hafi sagt við umboðsmenn að þeir ættu ekki að "fylgja neinu máli sem tengist fjáröflun um aðgang að forsetanum. Ástæðan sem gefin var upp var: "Þannig virkar bandarískt stjórnmálaferlið.' Ég var hneykslaður yfir því,“ sagði Wehr. FBI fulltrúarnir fjórir sögðu einnig að Ingersoll hafi komið í veg fyrir að þeir gætu framkvæmt húsleitarheimildir til að stöðva eyðingu sönnunargagna og örstýrðu málinu umfram alla ástæðu.

 Fulltrúum FBI var einnig meinað að spyrja Bill Clinton forseta og Al Gore varaforseta spurninga í viðtölum dómsmálaráðuneytisins á árunum 1997 og 1998 og fengu aðeins að taka minnispunkta.

Innri rannsóknir á skotárásum

Á tímabilinu frá 1993 til 2011 skutu fulltrúar FBI af vopnum sínum í 289 skipti; Innri endurskoðun FBI komst að því að skotin voru réttlætanleg í öllum tilfellum nema 5, í engu þeirra 5 var fólk sært. Samuel Walker, prófessor í sakamálarétti við háskólann í Nebraska Omaha sagði að fjöldi skota sem reyndust óréttmætir væri „grunsamlega lágur“. Á sama tímabili særði FBI 150 manns, 70 þeirra létust; FBI fann allar 150 skotárásirnar réttlætanlegar. Sömuleiðis, á tímabilinu frá 2011 til dagsins í dag, hafa allar skotárásir fulltrúa FBI reynst réttlætanlegar af innri rannsókn. Í máli árið 2002 í Maryland var saklaus maður skotinn og greiddi hann síðar 1,3 milljónir dollara af FBI eftir að umboðsmenn töldu hann vera bankaræningja; rannsókn innanhúss leiddi í ljós að skotárásin var réttmæt, miðað við gjörðir mannsins.

Whitey Bulger málið

Bandaríska alríkislögreglan FBI hefur verið gagnrýnd fyrir framgöngu sína á skipulagðri glæpastarfssemis manninum Whitey Bulger í Boston. Frá og með 1975 starfaði Bulger sem uppljóstrari fyrir FBI. Þar af leiðandi hunsaði embættið að mestu samtök hans í skiptum fyrir upplýsingar um innra starf ítölsku-amerísku Patriarca glæpafjölskyldunnar.

Í desember 1994, eftir að hafa fengið ábendingar af fyrrverandi FBI umsjónarmanni sínum um yfirvofandi ákæru samkvæmt lögum um spillingaráhrif og spillingarsamtök, flúði Bulger frá Boston og fór í felur. Í 16 ár lék hann lausum hala. Í 12 af þessum árum var Bulger áberandi á lista FBI tíu eftirsóttustu flóttamanna. Frá árinu 1997 afhjúpuðu fjölmiðlar á Nýja Englandi glæpsamlegt athæfi alríkis-, ríkis- og staðbundinna lögreglumanna sem tengdust Bulger. Afhjúpunin olli FBI mikilli vandræði. Árið 2002 var sérstakur umboðsmaður John J Connolly dæmdur fyrir alríkisákæru um mannrán fyrir að hjálpa Bulger að forðast handtöku. Árið 2008 lauk sérstakur umboðsmaður Connolly kjörtímabili sínu vegna alríkisákæru og var fluttur til Flórída þar sem hann var dæmdur fyrir að aðstoða við að skipuleggja morðið á John B Callahan, keppinauti Bulger. Árið 2014 var þeirri sakfellingu hnekkt vegna tæknilegrar hliðar. Connolly var umboðsmaðurinn sem stýrði rannsókninni á Bulger.

Í júní 2011 var hinn 81 árs gamli Bulger handtekinn í Santa Monica, Kaliforníu. Bulger var dæmdur fyrir 32 ákærur um fjárkúgun, peningaþvætti, fjárkúgun og vopnaákærur; þar á meðal hlutdeild í 19 morðum. Í ágúst 2013 fann kviðdómurinn hann sekan um 31 ákærulið og að hafa tekið þátt í 11 morðum. Bulger var dæmdur í tvö samfellt lífstíðarfangelsi auk fimm ára.

Robert Hanssen

Þann 20. febrúar 2001 tilkynnti skrifstofan að sérstakur umboðsmaður, Robert Hanssen (fæddur 1944) hefði verið handtekinn fyrir njósnir fyrir Sovétríkin og síðan Rússland frá 1979 til 2001. Hann afplánar 15 lífstíðardóma í röð án möguleika á reynslulausn kl. ADX Florence, alríkis supermax fangelsi nálægt Florence, Colorado. Hanssen var handtekinn 18. febrúar 2001 í Foxstone Park nálægt heimili sínu í Vín í Virginíu og var ákærður fyrir að selja bandarísk leyndarmál til Sovétríkjanna og í kjölfarið Rússlands fyrir meira en 1,4 milljónir Bandaríkjadala í reiðufé og demöntum á 22 ára tímabili. Þann 6. júlí 2001 játaði hann 15 njósnir í héraðsdómi Bandaríkjanna í austurhluta Virginíu. Njósnastarfsemi hans hefur verið lýst af nefnd bandaríska dómsmálaráðuneytisins um endurskoðun á öryggisáætlunum FBI sem „mögulega versta njósnaslys í sögu Bandaríkjanna“.

Þessi grein er orðin það löng að ég tvískipti henni. Seinni hlutinn kemur seinna.

 

Engir eru undaþegnir lögum - heldur ekki blaðamenn

Mynd: Mynd: Pjetur Sigurðsson

Viðbrögð félag fréttamanna við að lögreglan sé að boða blaðamenn í yfirheyrslu eru ýkt.  Enginn er undanþeginn lögum og jafnvel lögreglumenn mega eiga von á að vera boðaðir í yfirheyrslu enda brjóta þeir lög eins og annað fólk. 

Menn ættu að fagna rannsókn enda eru þá menn væntanlega þvegnir af hugsanlegum glæpum en neikvæð viðbrögð eins og þessi benda til að menn hafi kannski eitthvað að fela.

Ég get ekki skilið að fréttamennirnir hafi verið ákærðir, þótt DV hafi haldið því fram en það segir að "Fáheyrt er að blaðamenn séu ákærðir fyrir að skrifa fréttir upp úr illa fengnum gögnum." Engin ákvörðun hefur verið tekin að mér skilst. 

Félag fréttamanna lýsir yfir áhyggjum vegna lögregluyfirheyrslna yfir blaðamönnum

Lögregluríkið Ísland?

 Þessi spurning vaknar þegar íhugað er réttur lögreglu til að stöðva för almennra borgara, þ.e.a.s. hefta ferðafrelsi þeirra, og krefjast þá um skilríki.

Í stjórnarskrá Ísland er réttur hvers ríkisborgara á Íslandi til að ferðast frjálst för sinni tryggður en ekkert er fjallað nákvæmlega um valdheimild stjórnvalda í því sambandi, það er að segja að hvort einstaklingurinn geti neitað að afhenda skilríki ef lögreglan heftir för. Þetta er aðeins almennt orðað, um frelsissviptingu.

Í 3. mgr. 67. grein stjórnarskráarinnar segir: ,,Engan má svipta frelsi nema samkvæmt heimild í lögum. Hver sá sem hefur verið sviptur frelsi á rétt á að fá að vita tafarlaust um ástæður þess.“

Enn fremur segir: ,,Hvern þann sem er handtekinn vegna gruns um refsiverða háttsemi skal án undandráttar leiða fyrir dómara.….Hafi maður verið sviptur frelsi að ósekju skal hann eiga rétt til skaðabóta…. Sé hann ekki jafnskjótt látinn laus skuli dómari, áður en sólarhringur er liðinn, ákveða með rökstuddum úrskurði hvort hann skuli sæta gæsluvarðhaldi. Gæsluvarðhald er frelsissvipting grunaðs mann, en hún er heimil til bráðabirgða með dómsúrskurði.“

Í 71. gr. stjórnarskráarinnar segir: ,,Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu….Ekki má gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. má með sérstakri lagaheimild takmarka á annan hátt friðhelgi einkalífs, heimilis eða fjölskyldu ef brýna nauðsyn ber til vegna réttinda annarra.

Það má skilja svo að lögreglan megi ekki hindra för ríkisborgara, það er svipa hann (ferða)frelsis nema um lögbrot er að ræða. Eftir stendur spurningin hvort Íslendingum beri skylda til að sýna skilríki þegar lögregla biður um það?

Á vísindavefnum er fjallað um þetta mál í grein sem heitir: ,, Ber Íslendingum skylda til að sýna skilríki þegar lögregla biður um það?“

Þar segir: ,,Í 15. gr. lögreglulaga er mælt fyrir um rétt lögreglu til að hafa afskipti af borgurunum við nánar tilgreindar aðstæður og með hvaða hætti. Í 5. mgr. 15. gr. laganna er sérstök heimild fyrir lögreglu til að krefjast þess að menn segi á sér deili en ákvæðið hljóðar svo: ,,Lögreglu er heimilt að krefjast þess að maður segi til nafns síns, kennitölu og heimilisfangs og sýni skilríki því til sönnunar.“ Af ákvæðinu má leiða að lögregla getur almennt krafist þess að menn segi á sér deili, hvort sem um er að ræða Íslendinga eða útlendinga, gangandi vegfarendur eða farþega í bíl og ekki er skilyrði að grunur sé um ólögmæta háttsemi.“

Lykilatriðið í þessu máli er að ,,…ekki er skilyrði að grunur sé um ólögmæta háttsemi“! Með öðrum orðum getur lögreglan, að eigin geðþótta, stöðvað för borgara án þess að til liggi rökstuddur grunur um ólögmæta háttsemi eða grunur um hugsanlegt lögbrot. Þetta er mikil valdbeitingarheimild sem lögreglan hefur til að stöðva frjálsa för borgarans og ef til vill hafa menn ekki íhuga þetta mál nákvæmlega, því að íslenskt samfélag hefur verið fremur friðsælt síðan lýðveldið var stofnað.

Til samanburðar skulum við taka Bandaríkin. Allir halda að bandaríska lögreglan hafi gífurleg völd og geti gert ansi margt ótakmarkað. En svo er ekki. Það gilda mismunandi reglur um heimild lögreglunnar eftir ríkjum Bandaríkjanna en öll ríkin eiga það sameiginlegt að byggja sínar reglur á ákvæðum bandarísku stjórnarskráarinnar og þá er vísað í fyrsta viðauka eða breytingu og 4 viðauka/breytingu um rétt borgara til að neita að afhenda eða sýna skilríki.

Talað er um ,,stöðva og bera kennsl á“ löggjöfina í Bandaríkjunum sem heimilar lögreglu, lögum samkvæmt að bera kennsl á einhvern sem þeir telja með góðu móti að hafa framið glæp eða er um það bil að fara að fremja glæp. Ef það er ekki rökstuddur grunur um að glæpur hafi verið framið, er framinn eða er um að bil að fara að gerast, er ekki hægt að krefja einstaklinginn um auðkenningu, hvorki að gefa upp nafn eða framvísa skilríki, jafnvel í ,,stöðva og bera kennsl á“ ríkjum. Ferðafrelsi bandaríska ríkisborgarans er algjört í þessu sambandi og ekki nægilegt fyrir lögreglumanninn sem stöðvar för borgarans, að segja að ,,grunur“ liggi á eða um ,,grunsamlega“ hegðun liggi að baki afskipti lögreglunnar. Grunsemd er ekki grundvöllur glæps eða er glæpur. Hún er bara tilfinning, ekki staðreynd og röksemd sem dugar fyrir dómstóla.

Ef lögreglan í Bandaríkjunum stöðvar för borgarans, þá ber lögreglumaðurinn að gefa upp eigið nafn og númer lögregluskjaldar og gefa strax upp ástæðu fyrir hindrun á för borgarans. Ef ekki er gefin upp gild ástæða, getur borgarinn kært viðkomandi lögreglumann og hann jafnvel neitað að tjá sig yfirhöfuð. Þessi réttindi eru tryggð í fjórðu breytingunni á stjórnarskrá Bandaríkjanna sem bannar óeðlilegum leit og hindrun för ríkisborgara og krafist er þess að rík ástæðan sé fyrir heftum á ferðafrelsi, jafnvel þótt svo sé aðeins um stundarsakir og hún eigi að vera réttlætanleg og studd af líklegum orsökum.

Af þessum má sjá að bandarískir ríkisborgarar njóta meiri réttinda gagnvart valdníðslu stjórnvalda en íslenskir. Ekki er gert skilyrði að grunur sé um ólögmæta háttsemi eins og áður sagði. Hins vegar geta íslenskir lögreglumenn hindri för borgaranna að vild og jafnvel er hægt að hreppa fólk í fangelsi í allt að 24 klst. áður en leitað er til dómara. Á meðan getur lögreglan gefið upp hvaða ástæðu sem er fyrir handtöku og haldið viðkomandi föngnum.

Af ákvæðinu í lögreglulögunum má leiða að lögregla getur almennt krafist þess að menn segi á sér deili, hvort sem um er að ræða Íslendinga eða útlendinga, gangandi vegfarendur eða farþega í bíl og ekki er skilyrði að grunur sé um ólögmæta háttsemi. Svarið við spurningunni í titli greinarinnar er því já, Ísland er lögregluríki, því að réttur lögreglunnar er ríkari en réttur ríkisborgaranna. Þarf ekki að fara að skoða þetta?

Það skal taka fram að íslenska lögreglan fer afskaplega vel með vald sitt og traust almennra borgara á störf hennar er mikið. Þessar hugleiðingar eru ekki beint sérstaklega til hennar, aðeins löggjöfina sem liggur að baki starf hennar.

 

Landhelgisgæslan vanrækt

Hér má sjá gamalt varðskip Hvítabjörn sem sinnti landhelgisgæslu í kringum Færeyja.

Ráðdeild er góð og nýting hluta er góð en fyrr má rota en dauðrota. Öryggismál hafa ekki verið sterkasta hlið íslenskra stjórnvalda. Stjórnvöld hafa aldrei til fullnustu getað varið land eða borgara landsins gagnvart erlendum óvinum eða ótíðum glæpamönnum.Fjár- og mannaflsskortur lögreglunnar er efni í aðra grein.

Séð er eftir hverri einustu krónu sem fer í landhelgisgæslu á fiskimiðunum í kringum landið að best verður séð, samt hefur fiskurinn í sjónum haldið íslenska lýðveldið á floti síðan það var stofnað 1944.

Ekki er tímt að reka herflota (samt er Ísland eyja og á allt sitt undir að samgöngu við landið haldist sjóleiðis) heldur er erlendir flotar látnir sjá um hervernd á Íslandsmiðum.

Misvitrir stjórnmálamenn, oftar en ekki til vinstri í stjórnmálunum, berja sig á barm og gala um holt og hæðir að Ísland sé herlaust land sem getur ekki verið meir fjarri sanni. Hægri menn er heldur ekki betri og þegja þunnu hljóði og reyna sem mest að hunsa málaflokkinn.

Varnarsamningurinn við Bandaríkin frá 1951 er enn í gildi og sér bandaríski herinn; floti og flugherinn um að vernda íslenska fullveldið. Það væri ankanalegt ef Bandaríkjamenn tækju líka að sér landhelgisgæslu landsins og því hafa íslensk stjórnvöld drattast til þess að fara í vasana og taka upp nokkrar krónur til að reka Landhelgisgæsluna. Það er gert með lágmarksmannskap og eldgömlum varðbátum.  Ægir sem sagður er vera í rekstri á vefsetri Landhelgisgæslunnar er til að minna smíðaður 1968! Týr sem er yngri og ,,aðeins" 46 ára gamall er að gefa upp andann.

Það er ótrúlegt hve lengi íslensk stjórnvöld reka ríkisskip. Rannsóknarskipið Bjarni Sæmundsson er t.a.m. smíðaður 1970 og fleiri skip eru komin á aldur. Þessi skip (og loftför) eru höfð svo lengi í rekstri að þau eru nánast ónýt, en mun hagkvæmara og ódýrara væri að smíða ný skip og kaupa nýjar þyrlur. Nýjar vélar þurfa minna viðhald og eyða minna eldsneyti og eru fljót að borga sig upp.

Alltaf kemur stóri bróðir, Íslendingurinn, illa út í samanburði við litla bróður, Færeyinginn.  Færeyingar hafa bæði varðskip og danska flotann sér til varnar en það er efni í nýja grein að fjalla um landhelgismál Færeyinga.

Þyrlan Alouette sá um eftirlit úr lofti í kringum Færeyjar.

Herskylda – þegnskylda á Íslandi

Þetta er sígild spurning, hvort að Íslendingar axli ábyrgð á eigin vörnum eða láti aðra sjá þær. Íslendingar ákváðu á sinum tíma að gera það ekki og voru meginrökin þá meðal annars smæð þjóðarinnar og fátækt.

Upprunuleg rök, fjarlægð landsins frá vígvöllum Evrópu og heimsins, voru ekki lengur gild, tvær heimsstyrjaldir sáu til þess.

En kíkjum á valkostina, ef Íslendingar ákvæðu að koma sér upp vopnuðum sveitum og herskyldu. Ef Íslendingar geta hugsa sér að taka beina ábyrgð á vörnum landsins án íhlutunar erlendra ríkja, þá eru nokkrar færar leiðir í stöðunni eins og ég sé hana.

Í fyrsta lagi að stofna hér her.

Í öðru lagi að koma á fót sérstökum öryggissveitum.

Í þriðja lagi að koma á heimavarnarliði sem er samansett af áhugamönnum eða gegn ákveðinni þóknun, líkt og með björgunarsveitirnar.

Í fjórða lagi að stofna eins konar hálfatvinnumannaherlið, þjóðvarðlið.

Í fimmta lagi að treysta enn betur innviði Landhelgisgæslunnar, lögreglunnar og almannavarnir líkt og er gert í dag.

Og í síðasta lagi er hægt að treysta á guð og lukku og hafa engar varnir og tengjast engum varnarbandalögum.

Svo svarað sé beint spurningunni um hvort æskilegt sé að koma á herskyldu hérlendis fer það eftir þeim leiðum menn velja sér og hefur verið dreift á hér að ofan.

Herskylda gengur aðeins upp ef ákveðið verður að koma á fót her, heimavarnarlið eða þjóðvarðlið. Mönnun öryggissveita, lögreglu og Landhelgisgæslu verður ávallt að byggjast á sjálfboðaliðum. Fyrir því eru ástæður sem ekki verður farið í hér.

Þegnskyldu er hægt að koma á, sama hvaða leiðir eru farnar og getur verið æskilegur kostur fyrir íslenskt samfélag sem og með herskylduna ef menn fara þá leið. Fyrir því eru nokkrar ástæður.

Í fyrsta lagi hefur þjónusta í þágu samfélagsins mikið uppeldislegt gildi. Ungir menn og konur koma reglu á líf sitt. Það (unga fólkið) lærir sjálfsaga og almennan aga (sem þjóðfélagið á að veita einstaklingum). Þetta gerir samfélagið skilvirkara á allan hátt, því að þetta síast um allt samfélagið þegar fólkið hefur lokið þjónustu sinni.

Tökum gott dæmi. Herskylda hefur verið í Svíþjóð í nokkrar aldir. Ungir menn hafa verið kvattir í herinn og allt samfélagið hefur verið virkjað til að vinna að ákveðnum markmiðum. Svíþjóð var og er kannski enn stórveldi og er sænskt samfélag er gott dæmi um ríki sem hefur náð langt, m.a. vegna þessa atriðis og í raun haft mun meiri áhrif en stærð landsins segir til um.

Í öðru lagi tengir þegnskylda og/eða herskylda þá aðila sem sinna þessari skyldu samfélaginu nánari böndum, það finnur til ábyrgðar sem þýðir nýttari þjóðfélagsþegnar.

Í þriðja og síðasta lagi og þá er ég að tala beint um herskyldu, þá hefur hún mjög hagnýtt gildi fyrir samfélagið. Þarna verða alltaf til taks menn, tilbúnir til að verja landið ef hætta steðjar að. Maður tryggir ekki eftir á eins og sagt er.

Ef farið er út í hvers konar þegnskyldu er hér að ræða, þá getur hún verið margvísleg. Beinast liggur við að benda á björgunarsveitirnar og þegnskylda menn í þær eða að sinna mannúðarmálum ýmis konar, líkt og með þá erlendu menn vilja ekki gegna herþjónustu víða um lönd.

Í raun má ekki gera mikinn greinamun á þegnskyldu og herskyldu, því að hvoru tveggja hvetur menn (karla og konur) til ábyrgðar í þjónustu samfélagsins og gerir þeim grein fyrir að þeir eiga ekki einungis kost á réttindum, heldur fylgja skyldur ávallt með eins og Kennedy sagði forðum daga.

Ef menn eru ekki hrifnir af þessum hugmyndum, má spyrja þá hvort þeir séu ánægðir með þjóðfélagið eins og það er í dag? Viljum við agalaust samfélag?