Pólitík strútsins. 6-2 fræðimönnum í vil

Ég kalla þetta pólitík strútsins, að stinga höfuðinu í sandinn þegar stjórnmálamenn vilja ekki viðurkenna neinn vanda í varnarmálum.

En núna, ef ég hef talið rétt, hafa sex fræðimenn og sérfræðingar gagnrýnt stefnu íslenskra stjórnvalda í varnarmálum og vilja kanna hvort þörf sé á breytingar og hverjar raunverulegar varnir Íslands eru. Tveir stjórnmálamenn hafa svarað og telja engar breytinga þörf, annar þeirra sjálfur utanríkisráðherra landsins.

Og mbl.is fór á stúfana og spurði utanríkisráðuneytið hver eru eiginlega raunverulegar varnir landsins. Það var fátt um svör og borið var við "hernaðarleyndarmál".

Pia Hans­son, for­stöðumaður Alþjóðamála­stofn­un­ar Há­skóla Íslands er nýjasti fræðimaðurinn sem bættist í landslið fræðimanna á sviði öryggis- og varnarmála. Viðtal við hana í Morgunblaðinu ber heitið "Hrein­skil­in umræða um ör­ygg­is- og varn­ar­mál ætti að telj­ast eðli­leg í sjálf­stæðu og full­valda ríki."

Og hún segir: "Ísland er eft­ir­bát­ur annarra ríkja þegar kem­ur að þekk­ingu og rann­sókn­um á ör­ygg­is- og varn­ar­mál­um. Nauðsyn­legt er að breyta þessu svo stuðla megi að yf­ir­vegaðri umræðu um mála­flokk­inn. Um of langt skeið hef­ur op­in­ber umræða ein­kennst af tak­markaðri þekk­ingu."

Vandi Íslendinga í varnarmálum eru sjálfir stjórnmálamennirnir. Þeir vilja ekki einu sinni vita hver staðan er í varnarmálum og vilja ekki sækja sér þekkingu þar sem hún er að finna.

Hér er nýjast grein mín í Morgunblaðinu í dag um varnarmál Íslands.

Varnir Íslands í höndum Íslendinga í ýmsum sviðsmyndum

Friður og hernaðarsaga

Ég sérhæfði mig í hernaðarsögu í háskólanámi mínu á sínum tíma. Það var eiginlega tilviljun að ég skuli hafa lagt fyrir mig hernaðarsögu en ég ætlaði mér að stunda verslunarsögu. Svo sá ég að búið var að skrifa um viðfangsefnið sem ég hafði áhuga á, sem var verslun Hansakaupmanna á Íslandi á miðöldum. Þá voru góð ráð dýr.

Þá var mér bent á að enginn hefði rannsakað sveinahald höfðingja á miðöldum og hægt væri að fara upp í doktorsnám með rannsókn á hernaðarsögu. Þá hófst sú vegferð sem ég hef verið á allar götur síðan og staðið í áratugi. 

Það kom mér á óvart að margir vinklar eru á hernaðarsögu. Til er herfræði hernaðar, félagssaga hernaðar, hagsaga hernaðar, vopnafræði, verslunarsaga hernaðar, lögfræðisaga hernaðar o.s.frv. Ég stundaði meiri segja fornleifasögu hernaðar. 

Það eru því margar hliðar á þessu viðfangsefni.  Ég sá strax í rannsóknum mínum að íslenskan var auðug af hugtökum tengdum hernaði og stríði á miðöldum og fram á nýöld en þegar kemur á 20. öldina, varð ég hreinlega að vera með nýyrðasmíði. Ég er með í fórum mínum orðskýringar og hugtakaskýringar upp á 17 bls. Það vantar samræmi í noktun hugtaka hvað varðar hernað og öllu tengdum honum. Þetta orðasafn hefur hjálpað mér mikið.

Ég er á því að þekking er gríðarlega mikilvæg, líka fyrir herlaust land. Við verðum að kunna skil og geta þýtt hugtök úr erlendum tungumálum tengdum hernaði, hreinlega til að skilja umheiminn og geta tekið upplýstar ákvarðanir. 

Við eigum ekki marga sérfræðinga á sviði herfræða en 63 sjálfskipaða sérfræðinga á Alþingi Íslendinga sem hafa kannski leitt hugann að þessu málefni í nokkrar mínútur eða klukkustund og þykjast geta tekið upplýsta ákvörðun út frá þeirri litlu þekkingu sem þeir hafa.

Þessi stutta en snarpa umræða um varnir Íslands undanfarið hefur leitt ýmislegt í ljós. Til að mynda algjört þekkingaleysi þingmanna og ráðherra málaflokksins á varnarmálum og þeir hlusti ekki á sérfræðinganna. Hvort er meir á markandi, hernaðarsérfræðinganna eða stjórnmálamennina? Stjórnmálamenn öðlast ekki visku í stjórnarstörfum, þeir verða að taka hana með sér í starfið.

Og limirnir dansa eftir höfðinu. Almenningur heldur að allt sé í góðu lagi, af því að stjórnmálamennirnir segja það. Jú, við erum eftir sem áður í NATÓ og með tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin. Almenningur telur því almennt séð enga þörf á íslenskum her. 

En Arnór Sigurjónsson, Baldur Þórhallsson og Friðrik Jónsson, allt saman sérfræðingar með þekkingu á varnarmálum, hafa stigið fram á sjónarsviðið, segja annað og sjá lengra. Aldrei að segja aldrei hvað varðar stríð. Allt sem getur farið úrskeiðis, fer úrskeiðis og stríð eru óútreiknanleg. Margur harðstjórinn sem hefur hernaðar, hefur endað með staksett höfuð og algjöran ósigur.

En höfum við Íslendingar lært af eigin sögu? Held ekki. Frá Tyrkjaráni sem var ígildis hryðjuverkaárás, valdatöku Jörunds hundadagakonungs og hernám Breta í seinni heimsstyrjöldinni, hefur verið ljóst að Ísland er í braut ófriðarsinna. 

Seinni heimstyrjöldin hefur kennt okkur (ekki alla), að Ísland fær ekki að vera í friði framvegis. Nútímatæknin gerir það kleift að hægt er að senda hingað kjarnorkusprengju á innan við klukkustund. Aldrei að segja aldrei, því að við Íslendingar höfum skipað okkur í lið með veru okkar í hernaðarbandalagi. Við erum löglegt skotmark. En getum við sleppt því að vera í hernaðarbandalagi? Nei, ekki er tekið mark á hlutleysi ríkis lengur. Keppst verður við að hernema landið af hálfu stríðandi aðila.  

Eigum við að treysta á aðra með varnarmálin eða taka örlög okkar í eigin hendur? Eða fylgjum við Bandaríkjamenn fram í rauðan dauðann? Við þurfum að minnsta kosti að taka upplýstar ákvarðanir, og þær eiga að vera íslenskar, út frá hagsmunum Íslendinga sjálfra.

En það er ekki þar með sagt að maður sé hernaðarsinni þó að maður boði íslenskan her. Ég er  friðarsinni, því að hernaðarsagan hefur kennt mér að stríð er hörmungar og eyðilegging.

Enginn sem hefur farið í gegnum stríð dettur í hug að mæla því bót.  Það á að vera hægt að koma markmiðum sínum áleiðis í gegnum diplómatsíu í stað stríð. Friður í gegnum styrk er oft eina leiðin til að halda aftur af harðstjórunum, það er hinn harði lærdómur en jafnvel það dugar ekki til. Því að heimskan og ofmetnaður ræður oft um upphaf stríðsátaka. Ekki er hægt að tryggja varnir gegn heimsku!

  

 

 

 

 

 

 

 

Fyrsti sagnfræðingur sögunnar skrifaði hernaðarsögu Forn-Grikkja

Það gera sér ekki allir grein fyrir að vera sagnfræðingur er ekki gömul starfsgrein. Menn hafa skrifað sögur allar götur síðan menn hófu ritlistina til vegs og virðingar.  Þeir sem skrifuðu sögu voru oftast ekki formlega menntaðir sem slíkir en aðferðafræðin skar einnig um hvort þeir teldust vera sagnfræðingar eða sagnaritarar.

Ég hef rakið hér áður að sagnfræðin sem fræðigrein hafi hafist á 19. öld en fyrir var rík hefð sem íslenskir sagnaritarar höfðu stundað síðan á 12. öld.  En lítum á fyrsta sagnfræðinginn sem við getum kallað.

Þúkýdídes, (fæddur 460 f.Kr. eða fyrr? — dó eftir 404 f.Kr.?), var fremstur forngrískra sagnfræðinga og höfundur Sögu Pelópsskagastríðsins, sem segir frá baráttu Aþenu og Spörtu á 5. öld f.Kr. Verk hans voru fyrsta skráða pólitíska og siðferðislega greiningin á stríðsstefnu þjóðarinnar.

Lífsferill hans

Allt sem vissulega er vitað (kannski allt sem fornir fræðimenn vissu) um líf Þúkýdídesar er það sem hann opinberar um sjálfan sig í frásögn sinni. Hann var Aþeningur, nógu gamall þegar stríðið byrjaði að meta mikilvægi þess og dæma að það væri líklegt til að verða langt og að skrifa frásögn af því, fylgjast með og gera athugasemdir frá upphafi. Hann fæddist því líklega ekki seinna en 460 — ef til vill nokkrum árum fyrr síðan ítarleg frásögn hans hófst, rétt fyrir 431, af atburðum sem ollu stríðinu. Hann var vissulega eldri en þrítugur þegar hann var kjörinn stratÄ“gos, mikilvægur hermálastjóri, árið 424. Hann tilheyrir því kynslóðinni sem er yngri en gríski sagnfræðingurinn Herodotus.

Faðir hans hét Olorus, sem ekki er þekkt sem aþenskt nafn; Olorus var líklega kominn af þrakískum ættum móður sinnar. Þúkýdídes var á einhvern hátt skyldur hinum mikla aþenska stjórnmálamanni og hershöfðingja Miltiades, sem hafði gifst dóttur þrakísks prins með þessu nafni. Sjálfur átti hann eignir í Þrakíu, þar á meðal námuréttindi í gullnámunum gegnt eyjunni Thasos, og var, segir hann okkur, áhrifamikill maður þar.

Hann var í Aþenu þegar drepsóttin mikla 430–429 geisaði; hann veiktist sjálfur og sá aðra þjást. Síðar, árið 424, var hann kjörinn einn af 10 stratÄ“goi ársins og, vegna tengsla sinna, fékk hann stjórn yfir flotanum á Thraceward svæðinu, með aðsetur í Thasos. Honum tókst ekki að koma í veg fyrir að spartverski hershöfðinginn Brasidas, sem gerði skyndilega árás um miðjan vetur, gæti náð hinni mikilvægu borg Amphipolis. Vegna þessa klúðurs var Þúkýdídes afturkallaður, réttaður og dæmdur í útlegð. Þetta, segir hann síðar, hafi gefið honum meiri möguleika á ótrufluðu námsefni fyrir sögu sína og til ferðalaga og víðtækra samskipta, sérstaklega á Pelópsskaga megin - Spörtu og bandamanna hennar.

Hann lifði stríðið og útlegð hans í 20 ár endaði aðeins með falli Aþenu og friði 404. Óvíst er um tíma dauða hans, en líklegt er að hann hafi látist skömmu eftir 404 og að hann hafi dáið vegna ofbeldis á erfiðum tímum eftir friðinn getur vel verið satt, því Sagan hættir skyndilega, löngu áður en hún lýkur. Gröf hans og minnisvarði um minningu hans var enn að sjá í Aþenu á 2. öld e.Kr.

Umfang og áætlun sögunnar

Sagan, sem er skipt í átta bækur, líklega ekki eftir hönnun Þúkýdídesar, hættir í miðjum atburðum haustið 411 f.Kr., meira en sex og hálfu ári fyrir stríðslok. Þetta er að minnsta kosti vitað: að þrír sagnfræðingar, Cratippus (yngri samtímamaður), Xenophon (sem lifði kynslóð síðar) og Theopompus (sem lifði á síðasta þriðjungi 4. aldar), hófu allir sögu sína um Grikkland þar sem Þúkýdídes. hætti. Xenófon, mætti segja, byrjaði næstu málsgrein næstum jafn snögglega og Thukydides endaði sína.

Það er því öruggt að verk Þúkýdídesar voru vel þekkt fljótlega eftir útgáfu og að aldrei komu fleiri út aðrar en þær átta bækur sem varðveist hafa; það má með sanni segja af þögn þeirra heimilda sem liggja fyrir að enginn sérstakur hluti verksins hafi verið birtur á ævi hans. Það má líka draga þá ályktun að hlutar sögunnar, og sérstaklega síðustu bókarinnar, séu gallaðir, í þeim skilningi að hann hefði skrifað lengra hefði hann vitað meira og að hann væri enn að reyna að læra meira - t.d. Aþensk stjórnmál á árum „órólegs vopnahlés“. Frásögn hans sem fyrir er er á köflum varla skiljanleg án hugmyndaríkrar getgátu.

Það má því gera ráð fyrir að þrjú nokkuð skilgreinanleg stig séu í verkum hans: Í fyrsta lagi „glósurnar“ sem hann gerði um atburði þegar þeir gerðust; í öðru lagi uppröðun og endurritun þessara nóta í samfellda frásögn, sem „annáll“, en alls ekki í þeirri endanlegu mynd sem Þúkýdídes ætlaði sér; í þriðja lagi, síðasta, útfærða frásögnin – af aðdraganda stríðsins (I. bók), af „tíu ára stríðinu“ og Aþenuleiðangrinum til að leggja undir sig Sikiley. Þúkýdídes bætti við nótastigi sínu í gegnum verkefnið; jafnvel flóknustu hlutar sögunnar kunna að hafa verið bætt við alveg fram að dauða hans - vissulega voru margar viðbætur gerðar eftir að stríðinu lauk.

Allt þetta er þýðingarmikið vegna þess að Þúkýdídes var að skrifa það sem fáir aðrir hafa reynt - ýtarlega samtímasögu um atburði sem hann lifði í gegnum og atburði sem tóku við hver öðrum næstum allt hans fullorðna líf. Hann lagði sig fram um að gera meira en að skrá atburði, sem hann tók virkan þátt í sumum og var á þeim öllum beinn eða óbeinn áhorfandi; hann reyndi að skrifa endanlega sögu síðari kynslóða, og eins langt og maður getur og eins og enginn hefur gert, tókst honum það.

Það er augljóst að hann flýtti sér ekki í vinnunni; síðasta af heildarfrásögninni (þriðju stigi, hér að ofan) flutti hann til haustsins 413, átta og hálfu ári fyrir stríðslok, síðasta stigi tvö, til sex og hálfu ári áður. Á þessum síðustu árum var hann að fylgjast með, spyrjast fyrir, skrifa glósur sínar, bæta við eða breyta því sem hann hafði þegar skrifað; Aldrei fyrir lokin, öll 27 ár stríðsins, vissi hann hver þessi endir yrði né heldur hver yrði lengd og endanleg lögun hans eigin sögu. Það er augljóst að hann lifði ekki stríðið lengi af þar sem hann skildi ekki eftir neina tengda frásögn, jafnvel á stigi tvö, síðustu sex árin. En í því sem hann lifði til að ljúka skrifaði hann endanlega sögu.

Persónurannsóknir Þúkýdídesar

Fyrir utan pólitískar orsakir stríðsins hafði Þúkýdídes áhuga á og lagði áherslu á átök tveggja tegunda persónuleika: hinna sívirku, nýjunga, byltingarkenndu, trufluðu Aþenubúa og hægfara, varkárari Pelópsskagabúa, sérstaklega Spartverja, „ekki spenntir. með velgengni né örvæntingu í ógæfu,“ en hljóðlegu sjálfsöruggi. Þúkýdídes var í raun ekki umhugað um einstaklinga heldur fremur um gjörðir, þjáningar og persónur ríkja („Aþenumenn,“ „Sýrakúsar,“ o.s.frv.); en hann skildi mikilvægi persónuleika. Auk þess að sýna með orðum sínum og verkum persónur sumra sem höfðu áhrif á atburði — eins og Cleon, hinn harða lýðskrum Aþenu; Hermocrates, hinn tilvonandi hófsami leiðtogi í Syracuse; hinn hugrakkur Nikóstratus; og hinn vanhæfa Alcidas — hann leggur sig fram við að gefa skýra mynd af persónum og áhrifum fjögurra manna: Þemistóklesar (á braut Aþenuhetju seinna Persastríðsins), Periklesar, Brasidasar og Alkíbíadesar. Þeir voru allir fjórir af virkum, byltingarkenndri gerð. Perikles frá Aþenu var svo sannarlega einstakur fyrir Þúkýdídes að því leyti að hann sameinaði varkárni og hófsemi í athöfnum og miklum eðlisstöðugleika með áræðnu ímyndunarafli og greind; hann var leiðtogi nýrrar aldar. Í stríðinu var hver þeirra - Perikles og Alkíbíades í Aþenu, Brasidas í Spörtu - í átökum við íhaldssama, hljóðláta stjórnarandstöðu í eigin landi.

Átökin milli byltingarsinnaðra og íhaldsmanna náðu einnig til milli hins almenna áræðis Aþenuríkis og almennt varkárra Pelópsskagabúa. Það er mikill missir að Þúkýdídes lifði ekki til að skrifa sögu síðustu stríðsáranna, þegar Lysander, hinn mikli byltingarmaður Spartan, átti stærri þátt en nokkur annar einstakur maður í ósigri Aþenu. Þessi ósigur var, að einu leyti, ósigur vitsmunalegs ljóma og áræðis með „trausti“ og stöðugleika í karakter (þetta síðasti eiginleiki sem helst vantaði í Alkibíades, ljómandi Aþenubúa seinni hluta stríðsins); en það var að mestu leyti komið af Brasidas og Lysander, Spartverjum tveimur sem kepptu við Aþenubúa í áræði og gáfum.

Rannsókn á tæknilegum hliðum stríðsins

Þúkýdídes hafði einnig áhuga á tæknilegu hlið stríðsins. Mikilvægustu vandamálin í stríðinu, fyrir utan að vernda matvælabirgðir í landátökum, snerust um erfiðleika og möguleika stríðs milli allsherjar landhers (Sparta og bandamanna þess) og allsherjar sjóhers (Aþenu). Þúkýdídes rannsakaði einnig smáatriði umsáturshernaðar; erfiðleikar þungvopnaðra bardaga í fjallalandi og að berjast gegn grimmum en óstýrilátum villimönnum norðursins; her sem reynir að knýja fram lendingu frá skipum gegn hermönnum á landi; hin mikla næturbardaga, við Syracuse; kunnátta og áræðni Aþensku sjómanna og hvernig Sýrakúsarar unnu þessi tök á; óvænt endurheimt Aþenuflotans eftir hörmungar á Sikiley - á öllum þessum þáttum stríðsins sýndi hann mikinn faglegan áhuga.

Á inngangssíðum Þúkýdídesar um frumsögu Grikklands leggur hann mikla áherslu á þróun hafverslunar og flotavalds og söfnun fjármagns: hún hjálpi til við að útskýra hið mikla stríð milli landveldis og sjávarveldis.

Stíll og söguleg markmið

Þúkýdídes var sjálfur menntamaður af aþenskum uppruna; Stíll hans sýnir áberandi einstaklingshyggju mann sem alinn er upp í félagsskap Sófóklesar og Evrípídesar, leikskáldanna og heimspekinganna Anaxagórasar, Sókratesar og Sófista samtímans. Skrif hans eru þétt og bein, nánast ströng sums staðar, og er ætlað að vera lesið frekar en að flutt munnlega. Hann útskýrir á vísindalegan og hlutlausan hátt ranghala og margbreytileika atburðanna sem hann fylgdist með. Aðeins í ræðum sínum skortir hann stundum skýrleika frásagnarprósans; Áhugi hans á óhlutbundnum tjáningum og óskýrri orðræðu andstæðu hans gera kaflana oft erfitt að skilja.

Í bráðabirgðaathugasemd nálægt upphafi sögunnar talar Thukydídes örlítið um eðli verkefnis síns og markmið hans. Það var erfitt, segir hann, að komast að sannleikanum í ræðum sem fluttar voru - hvort sem hann heyrði þær sjálfur eða fékk skýrslu frá öðrum - og um gjörðir stríðsins. Fyrir þann síðarnefnda, jafnvel þótt hann hafi sjálfur fylgst með ákveðnum bardaga, gerði hann eins ítarlega rannsókn og hann gat - því að hann gerði sér grein fyrir að sjónarvottar, annaðhvort af gölluðu minni eða hlutdrægni, voru ekki alltaf áreiðanlegir.

Hann skrifaði ræðurnar af eigin orðum, viðeigandi við tilefnið, og fylgdist eins vel og hægt var við almenna skilning á því sem raunverulega hafði verið sagt. Hann hefði aldrei getað sleppt þeim, því að það er í ræðum sem hann skýrir hvatir og metnað fremstu manna og ríkja; og þetta, rannsókn á mannshuganum á stríðstímum, er eitt af meginmarkmiðum hans. (Að sleppa ræðum úr síðustu bók er mikill missir og stafar eflaust af þeim erfiðleikum sem hann átti við að fá upplýsingar um Aþenu á þessu tímabili.) Hann forðaðist, segir hann, alla „sagnagerð“ (þetta er gagnrýni). af Heródótos), og verk hans gætu verið minna aðlaðandi þar af leiðandi;

en ég hef ekki skrifað fyrir tafarlaust lófaklapp heldur fyrir afkomendur, og ég skal vera sáttur ef framtíðarnemandum þessara atburða, eða annarra svipaðra atburða sem líklegt er að í mannlegu eðli eigi sér stað eftir aldir, finnst frásögn mín af þeim gagnleg.

Þetta er allt sem hann segir beinlínis um markmið sitt og aðferðir. Þar að auki, í frásögn sinni (að undanskildum drepsóttinni 430 og skipun hans árið 424) gefur hann aldrei umboð sitt fyrir yfirlýsingu. Hann segir ekki hvaða ræðu hann heyrði í raun og veru, hvaða af öðrum herferðum hann tók þátt í, hvaða staði hann heimsótti eða hvaða aðila hann leitaði til. Þúkýdídes krafðist þess að vinna allt verk sjálfur; og hann gerir, fyrir þá hluta sem hann kláraði, aðeins fullbúið mannvirki, ekki áætlanir eða samráð.

Heimildir

Hann hélt sig við ströngu tímaröð, og þar sem hægt er að prófa það nákvæmlega með myrkvanum sem hann nefnir, passar það vel. Þar er líka talsvert af samtímaskjölum skráð á stein, sem flest staðfesta frásögn hans bæði almennt og í smáatriðum. Það er þögull vitnisburður sagnfræðinganna þriggja sem hófu þar sem frá var horfið og reyndu ekki, þrátt fyrir mikið sjálfstæði skoðana, að endurskoða það sem hann hafði þegar gert, ekki einu sinni síðustu bókina, sem hann greinilega kláraði ekki. Annar sagnfræðingur, Filistus, Sýrakúsari sem var drengur í umsátri Aþenu um borg sína, hafði litlu að breyta eða bæta við frásögn Þúkýdídesar í sögu sinni um Sikiley. Umfram allt eru pólitískar gamanmyndir í samtímanum eftir Aristófanes – mann um það bil 15 árum yngri en Þúkýdídes með eins ólíku skapi og ritunartilgangi og hægt er að vera – sem styrkja ótrúlega áreiðanleika hinnar myrku myndar sagnfræðingsins af Aþenu í stríði. Nútímasagnfræðingur þessa stríðs er í svipaðri stöðu og hinn forni: hann getur ekki gert mikið meira en að þýða, stytta eða stækka Þúkýdídes.

Því að Þúkýdídes hélt fast við stef sitt: sögu stríðs - það er saga um bardaga og umsátur, um bandalög sem voru gerð í skyndi og fljótlega slitin, og síðast en ekki síst um hegðun þjóða þegar stríðið dróst áfram og áfram, af hinni óumflýjanlegu „tæringu mannsandans“. Hann segir lifandi frá spennandi þáttum og lýsir vandlega aðferðum til lands og sjávar. Hann gefur mynd, beint í ræðum, óbeint í frásögninni, af metnaðarfullri heimsvaldastefnu Aþenu – stjórnaðan metnað í Periklesi, kærulaus í Alkibíades, niðurlægjandi í Cleon – alltaf viss um að ekkert væri þeim ómögulegt, seigur eftir verstu hamfarirnar. Hann sýnir líka andstæða mynd af hægfara stöðugleika Spörtu, stundum svo vel heppnuð, stundum svo móttækileg fyrir óvininum.

Skrá hans um ræðu Periklesar um þá sem féllu á fyrsta ári stríðsins er glóandista frásögn af Aþenu og Aþenu lýðræði sem allir leiðandi borgarar gætu vonast til að heyra. Henni er fylgt eftir (að sjálfsögðu í réttri tímaröð) með nákvæmri frásögn af einkennum drepsóttarinnar („þannig að læknar geti viðurkennt hana ef hún kemur upp aftur“) og áhrifamikil lýsing á siðblendinni örvæntingu sem náði yfirhöndinni. menn eftir svo miklar þjáningar og svo mikið tjón — sennilega dó meira en fjórðungur íbúanna, sem flestir voru fjölmennir innan veggja borgarinnar.

Sömuleiðis áhrifamikil er frásögnin af síðustu bardögum í hinni miklu höfn í Sýrakús og af hörfa Aþenu. Í einni þekktustu köflum sínum greinir hann með vandaðri orðavali, næstum því að skapa tungumálið þegar hann skrifar, siðferðileg og pólitísk áhrif borgaralegra deilna innan ríkis á stríðstímum. Með annarri aðferð, í ræðum, lýsir hann hörðum örlögum bæjarins Plataea vegna langvarandi öfundar og grimmd Þebu og trúleysis Spörtu, og harðræðis Cleons þegar hann lagði til að taka alla menn af lífi. Eyjahafsborgin Mytilene. Stundum er hann þvingaður til persónulegra athugasemda, eins og um aumkunarverð örlög hinnar dyggðugu og vinsælu Aþenu Nicias.

Hann hafði sterkar tilfinningar, bæði sem maður og sem borgari í Aþenu. Hann var fullur af ástríðu fyrir sannleikanum eins og hann sá hann, sem ekki aðeins hélt honum lausum frá dónalegum hlutdrægni gegn óvininum heldur þjónaði honum sem sagnfræðingur í nákvæmri frásögn atburða - nákvæm í smáatriðum og röð og einnig í ættingja þeirra. mikilvægi. Hann ýkir til dæmis ekki þýðingu herferðarinnar sem hann sjálfur stjórnaði, né býður upp á sjálfsvörn fyrir mistök sín. Einkennandi er að hann nefnir útlegð sína ekki sem atburð stríðsins heldur í „seinni formála“ sínum – eftir friðinn 421 – til að útskýra möguleika sína á víðtækari samskiptum.

Frægð í kjölfarið

Sagan af síðari frægð hans er forvitnileg. Hér að framan er þess getið, að á tveimur kynslóðum eftir dauða hans hófu þrír sagnfræðingar starf sitt þar sem frá var horfið; en burtséð frá þessum þögla hyllingu og síðbúnum sögum um mikil áhrif hans á ræðumanninn Demosþenes, er hvergi vísað til Thukydidesar í eftirlifandi bókmenntum á 4. öld, ekki einu sinni í Aristótelesi, sem í stjórnarskrá sinni Aþenu lýsir byltingunni í Aþenu í 411 og víkur á margan hátt frá frásögn Þúkýdídesar.

Það var ekki fyrr en undir lok 4. aldar sem heimspekingurinn Þeófrastos tengdi Þúkýdídesi við Heródótos sem upphafsmann söguritunar. Lítið er vitað um hvað fræðimenn Alexandríu og Pergamus gerðu fyrir bók hans; en afrit af því var verið að gera í talsverðum fjölda í Egyptalandi og svo eflaust víðar, frá 1. til 5. aldar e.Kr. Á 1. öld f.Kr., eins og ljóst er af ritum Cicero og Dionysius (sem deildu til einskis um frama hans), var Thukydides festur í sessi sem hinn mikli sagnfræðingur og frá þeim tíma hefur frægð hans verið örugg.

 

Heimild: Þúsidídes eftir Arnold Wycombe Gomme, Britannica.

 

 

Umræðan um stofnun íslensks hers á villigötum

Eins og búast mátti við og Arnór Sigurjónsson, sérfræðingur í varnarmálum spáði um, þá fór umræðan um stofnun íslensk hers strax á villigötur. Hann sagði jafnframt íslenskir stjórnmálamenn hefðu enga þekkingu né áhuga á málaflokknum. Spá hans rættist strax og nú höfum við viðbrögð stjórnmálaelítunnar.

Viðbrögð Lilju Daggar Al­freðsdótt­ur, menn­ing­ar- og viðskiptaráðherra, voru ekki alslæm. Hún leggur áherslu á að Land­helg­is­gæsla, lög­regla og tolla­yf­ir­völd séu þær borg­ara­legu stofn­an­ir sem styðja þurfi við áður en farið sé í að setja her á lagg­irn­ar. Allt er þetta rétt og þessar stofnanir eru fjárhagslega vanræktar í dag. En það má ekki rugla saman hænunni og eggið. 

Hervarnir eru jafn mikilvægar og löggæslan við ytri og innri varnir ríkisins. Stjórnmálamenn viðurkenna það hálf í hvoru og því erum við í NATÓ og með tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin. Meira segja VG er hætt að tala um útgöngu úr NATÓ. Málið er að þeir vilja að aðrir en Íslendingar axli ábyrgð á vörnum Íslands. Það er vandi íslenskra stjórnmálamanna.

Verra var svar Þórdísar Kolbrúnu Reykfjörð Gylfadóttur, utanríkisráðherra, sem upplýsti þjóðina um þekkingaleysi sitt og jafnvel fordóma. Í viðtali við RÚV : "... segir [hún] að leita þurfi leiða til að Ísland verði verðugri bandamenn og að það sé gert með öðrum leiðum en að byggja upp fámennan her. Öll lönd hafi aukið útgjöld til öryggis- og varnarmála, Ísland eigi að gera það líka og varnartengd útgjöld hafi nú þegar verið aukin."

Þetta svar stjórnmálamanna hefur hljómar síðan 1951. Aðrir en Íslendingar eiga að sjá um varnir landsins. Helst Bandaríkjamenn. En Arnór bendir réttilega á að Bandaríkjamenn gætu misst áhugann (2006 þegar þeir yfirgáfu landið einhliða) eða þeir séu svo uppteknir (þátttaka í tveimur stríðum samtímis) að þeir geta ekki sinnt varnarhlutverki sínu. 

Arnór bendir einnig á að það taki tíma að virkja 5 grein stofnsáttmála Atlantshafsbandalagsins. Þeir sem hafa þekkingu á hermálum vita að tekur gífurlegan langan tíma og undirbúning, sérstaklega um langar vegalengdir og yfir haf er að fara, að virkja her til varnar. Á sama tíma getur, segjum sveit hryðjuverkamanna eða sérsveitir erlends hers gert mikinn óskunda í herlausu landi. Í raun þyrfti varnarliðið (erlenda) að hertaka Íslands aftur úr höndum slíks liðs. 

En Arnór gerði mistök í málflutningi sínum. Í fyrsta lagi kom hann með verðmiða á stofnun og rekstur íslensks hers. Ef ég heyrði rétt,þá kom hann með hæstu mögulegu upphæð, um 66 milljarða króna eða 2% af vergri þjóðarframleiðslu sem fáar NATÓ-þjóðir verja í dag. Þegar íslenskir stjórnmálamenn heyra slíka tölu, detta þeir strax úr sambandi og fara í mótþróa viðbrögð. Ef ég man rétt, þá eyðum við Íslendingar um 0,06% eða var það 0,006%? af ríkisútgjöldum (ekki vergri landsframleiðslu) í varnarmál. Þannig að litlum upphæðum er þegar eytt í málaflokkinn, þótt lágar tölur séu.

Í öðru lagi, vantar rökstuðning, sem er ef til vill í bók hans, fyrir stærð íslensks hers. Arnór talar um 1000 manna her og 500 manna varalið. Mér sýnist af þessu að hann vill stofna smáher sem er stærðin fylki (Battalion) og varasveitir (heimavarnarsveitir?).

Fylki (Battalion)

Liðsforingi: Undirofursti (Lieutenant Colonel)

Lýsing: Venjulega 4 - 5 fótgönguliðsundirfylki (infantry companies) auk fylkishöfuðstöðvar (headquarters company). Samkvæmt skilgreiningu Bandaríkjahers, er undirfylki 200 manna hersveit. 

Fjöldi: 800 – 1.000.

Ég get ekki séð að nokkur vilji sé fyrir hendi rekstur slíks herafla hjá íslensku stjórnmálaelítunni. En ég sé fyrir mér að rekstur undirfylkis væri raunhæfur. Íslendingar ráða við að halda úti 200 manna hersveit sem væri þrautþjálfuð sérsveit.

Þeir sem hafa fylgst með hernaði Bandaríkjahers, sjá að þeir eru í hernaðarátökum alls staðar í heiminum í dag sem ekki fer hátt um, t.d. í Sýrlandi. Það er vegna þess að þeir nota elítu sérsveitir sínar í þessi átök. Árið 2001, eftir árásina á tvíburaturnina, sendu þeir um hæl hersveit CIA manna til Afganistans sem tókst að breyta gangi átaka þar. Þannig byrja flest átök og stríð í dag, sérsveitr hermdarverkamanna eru senda á vettvang, sbr. hertaka Rússa á Krímskaga. 

Réttu viðbrögð utanríkisráðherra væri að þakka Arnóri fyrir að hefja umræðuna, viðurkenna 40 ára sérþekkingu hans á málaflokknum, og mynda nefnd á Alþingi til að skoða málið. Það væri fagleg viðbrögð, ekki fara strax í skotgröfina og segja þvert nei. Þórdís vill frekar bæta í skrifstofulið NATÓ með fleiri sendifulltrúum Íslendinga í Brussel, eins og það leysi varnar vanda Íslands.

Plagg Þjóðaröryggisráð frá 2022 sýnir svart á hvítu hvílíkt þekkingarleysi ríkir um þennan málaflokk.

Svo er  það tillagan til þingsályktunar um stofnun rannsóknarseturs öryggis- og varnamála á Alþingi. Sjá slóð:

Tilaga til þingsályktunar um rannsóknasetur öryggis- og varnarmála liggur fyrir hjá Alþingi

Þetta er mjög skynsöm leið að fara. Þekking er forsending upplýstra ákvarðanna. En þótt ég hafi gagnrýnt þessa leið, þ.e.a.s. að fela háskólastofnun rekstur þessa rannsóknarseturs, og hefði talið betur að það væri innanbúða endurreist Varnarmálastofnunnar, þá er ég fylgjandi sérhvers skrefs sem stigið er. 

Varnir Íslands í ýmsum sviðsmyndum ef Íslendingar sjálfir væru sjálfir við stjórnvöl

Það er ágætt viðtal við Baldur Þórhallson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands í Heimildinni um varnarmál landsins. Hann er einn skynsamasti fræðimaður Íslands á þessu sviði. Hans innlegg hefur verið frábært.  Sjá slóð: Ráðamenn verði að tala skýrar við þjóðina um varnarmál

Baldur útskýrir að mikilvægt sé að hafa þrjár sviðsmyndir í huga. Í fyrsta lagi væri möguleiki á skemmdarverkum á innviðum, í öðru lagi árás lítillar sveitar óvinahers og í þriðja lagi stigmögnuðum átökum og skærum í Norður-Atlantshafi.  Hann ræddi um að það þyrfti að vera hér loftvarnarkerfi og eldflaugakerfi.

Ég skrifaði á sömu vegu í blogg grein fyrir nokkru og Baldur varðandi loftvarnarkerfi og eldflaugavarnarkerfi fyrir a.m.k. Suður-Ísland, eins konar Iron Dome kerfi. Ég er sammála Baldri um að fyrsta árásin á Íslandi yrði í formi árásar sérsveita óvinaríkis eða hryðjuverkaárás.

Er þetta ótrúleg sviðsmynd? Nei, Ísland hefur verið skotmark (Keflavíkurflugvöllur) síðan á dögum kalda stríðsins og löglegt skotmark í næsta stríði enda NATÓ ríki. Það er næsta öruggt að ein kjarnorkusprengja hafi verið merkt Keflavíkurflugvelli síðan á dögum Sovétríkjanna.

En ég er ósammála Baldri (sem er varkár fræðimaður) um að við getum ekki stofnað hér varnarlið upp á stærð á við undirfylki  (e. company). Slíkt lið, þótt lítið sé, ca. 150 - 250 manns, getur verið ígildis sérsveitar hers og gert mikið gagn í sviðmynd hermdarverka, hryðjuverka eða árásar elítu hersveita erlends hers.

Núverandi varnir Íslands

Fyrir utan loftvarnareftirlitskerfið, ratsjárnar fjóru, þá er fátt um fastar varnir.  Héðan er stundað kafbátaeftirlit og hingað koma reglulega flugsveitir frá ýmsum NATÓ-ríkjum sem staldra stutt við. Loftrýmiseftirlitið er því ekki samfellt. Óvinaher þarf því bara að lesa íslenskar fréttir og bíða eftir að flugsveitin fari, og fari þá í aðgerðir. 

Annars, þegar engin flugsveit er á landinu, er treyst á að herþotur frá Bandaríkjunum bruni frá austurströnd BNA og til Íslands sem fyrsta viðbragð. En málið er að hverri flugsveit þarf að fylgja sveit tæknimanna og hún gæti verið lengi á leiðinni. Skil því ekki hvernig hún geti starfað lengur en einn dag án tækniaðstoðar.

Í hafinu kringum Íslands má þó búast við að kafbátar frá einhverju NATÓ-ríki sé að sniglast.

Ef Íslendingar væru að skipuleggja eigin varnir

En hvernig væru varnir Íslands, ef Íslendingar þyrftu sjálfir að sjá um varnir sínar? Þessa spurningu höfum við Íslendingar ekki þurft að svara síðan 1940, þegar Agnar Kofoed-Hansen varð Lögreglustjóri Reykjavíkur, og undirbjó Íslendinga best sem hann gat undir komandi átök. Hann var herforingja menntaður frá Danmörku og kunni til verka og var einmitt með lögregluliðið á skotæfingu á Laugarvatni þegar breski herinn renndi í höfn. Sjá einnig hugmyndir hans um heimavarnarlið Íslands eftir stríðslok.

Agnar Eldberg Kofoed-Hansen og heimavarnarlið Íslands

Menn hafa verið að tala niður, bæði stjórnmálamenn og fræðimenn að hér sé hægt að koma upp her. Barlómurinn er að við eru of fá, of fátæk...o.s.frv. Samt höfum við velheppnað dæmi úr Íslandssögunni með Herfylkingunni í Vestmannaeyjum á 19. öld sem var vel skipulögð hereining.

Segjum að Íslendingar vilji hafa smáher frekar en heimavarnarlið. Byrjum á að skilgreina hvað er her og svo hvað er smáher.

Til að hafa her, þarf stórfylki. sem er:

Stórfylki, stórhersveit (Brigade)

Liðsforingi (Officer): Stórfylkishershöfðingi, 1 stjörnu (Brigadier General)

Lýsing: 3-4 hersveitir (regiments)/herfylki (battalions) auk stuðningssveita. Hin raunverulega starfandi eining í stríði.

Fjöldi: 5.500 - 11.000 eða 2.000 - 4.000.

Ég er ekki að sjá að við munum nokkurn tímann hafa efni á eða vilja að reka svo stóra hereiningu. En þá erum við komin að skilgreiningu á smáher (og í raun einnig á heimavarnarliði ef viljum kalla þessa hereiningu slíku nafni  eða varnarlið):

Fylki (Battalion)

Liðsforingi (Officer): Undirofursti (Lieutenant Colonel)

Lýsing: Venjulega 3 fótgönguliðsundirfylki (infantry companies) auk fylkishöfuðstöðvar (headquarters company); eða 3 stórskotaliðsundirfylki (artillery batteries) auk stórskotaliðshöfuðstöðvar (headquarters battery). Oft um herlið sem allt er búið sams konar vopnum. Í Bretlandi er liðið samsett af 3-4 riffilundirfylkjum (rifle companies) og 1 léttvopnuðu stuðningsundirfylki (light supporting weapons company).

Fjöldi: 600 – 1.000.

Við gætum rekið svona smáher, bæði hvað varðar fjármögnun hans og mönnun. En hvað væri fyrsta og besta skrefið? Og raunverulegur vilji fyrir að koma upp? Þá eru við komin niður í undirfylki sem er þá stærð sérsveitar hers.

Undirfylki, herflokkur (Company, Squadron, Battery)

Liðsforingi (Officer): Kapteinn (Captain) eða majór (Major)

Lýsing: Venjulega 3 sveitir/flokksdeildir (platoons). Lægsta stjórnunardeildin. Fjórðungur af herfylki (battalion). Sama og stórskotaliðsundirfylki (artillery battery), flugundirfylki (air force flight) og riddaraliðsundirfylki (cavalry troop/squadron).

Fjöldi: 150 - 250.

Getum við rekið slíka hereiningu? Já alveg örugglega.  Segjum svo að þetta verði raunin. Mannskapurinn er til staðar, reiðubúinn við ýmsar aðstæður, líka við náttúruvá og annan vanda sem steðjar að Íslandi.

Þá er það varnarbúnaðurinn. Hvað þurfa Íslendingar til að verja landið (höfuðborgarsvæðið og Suðurnesin) og lofthelgi landsins?

Við þurfum á loftvarnarkerfi og eldflaugkerfi að halda auk almennra handvopna. Svo vill til að við erum með starfrækt loftvarnarkerfi, fjórar ratsjárstöðvar í fjórum landshlutum landsins. Og Íslendingar reka þetta loftvarnarkerfi sjálfir undir umsjón Landhelgisgæslunnar og NATÓ. Frábært viðvörunarkerfi en ekki varnarkerfi. Raunverulegt varnarkerfi (sem er ekki til á Íslandi) væri eldflaugakerfi. Hvernig myndi slíkt varnarkerfi líta út?

Ísraelar útfærðu fyrstir besta eldflaugakerfi heims sem þeir kalla "Iron Dome" á ensku en gæti þýtt á íslensku "járnhjúpur" eða "eldflaugahjúpur". Meira segja Bandaríkjamenn hafa keypt af Ísraelum slík eldflaugakerfi til eigin nota. Og aðrar þjóðir einnig, svo sem Bretar sem keyptu eitt slíkt fyrir 13 milljarða kr. (The Sky Sabre system). Eldflaugahjúpurinn (Iron Dome) skynjar, metur og stöðvar margs konar skammdræg skotmörk eins og eldflaugar, stórskotalið og sprengjuvörp. Það er áhrifaríkt bæði degi til eða að nóttu og í öllum veðurskilyrðum, þar með talið lágskýjum, rigningu, rykstormum og þoku.

Hversu áhrifarík er járnhvelfing Ísraels? Ísarelski herinn fullyrðir  um 85% - 90% árangur fyrir "Járnhvelfinguna" við að stöðva aðsvífandi eldflaugar sem er ljómandi árangur.

Þurfum við meira? Kafbátaeftirlit við strendur landins er nauðsynlegt en þá meira í þágu NATÓ, ekki sérstaklega Íslands (í tilfelli smáátaka á landi).

Við erum þá komin að niðurstöðu:

Herafli: A.m.k. undirfylki.

Loftvarnarkerfi: Viðvörunarkerfi sem þegar er til á Íslandi.

Eldflaugakerfi: Staðsett á Suðvesturhorni landsins og Suðurnesjum og kostar a.m.k. 13 milljarða króna.

Sjóvarnir: Er ekki að sjá að Íslendingar geri stóra hluti hér, þótt við séum eyríki. Við gætum þó rekið tundurspilla, einn eða tvo. Tundurspillir er notaður sem varnarskip gegn kafbátum og flugvélum, venjulega 2000 til 8000 brúttó tonn.

Sviðsmyndir átaka á Íslandi eða við landið

Sviðsmyndir Baldurs: "Í fyrsta lagi væri möguleiki á skemmdarverkum á innviðum, í öðru lagi árás lítillar sveitar óvinahers og í þriðja lagi stigmögnuðum átökum og skærum í Norður-Atlantshafi."

Í fyrstu tveimur sviðsmyndunum getum við sjálf auðveldlega ráðið við með eigið varnarlið eða hermdarverka, hryðjuverka eða árásar elítu sveita erlends hers. Þriðja sviðsmyndin er of erfið fyrir okkur og við ráðum ekki við hana nema með hjálp NATÓ enda verkefni bandalagsins.

Niðurlag

Með litlum herafla sem Íslendingar gætu komið sér upp, gefst tækifæri til að hafa hann þrautþjálfaðan og vel vopnum búinn. Íslendingar hafa sýnt með rekstri lögreglu, björgunarsveita og Landhelgisgæslunnar að þrátt fyrir fámennið, hafa Íslendinga alla tíð verið fagmenn í sínum störfum og getað tekið á við ólíklegust verkefni.

Hvað varðar varnarbúnað og mannvirki, þá eru Íslendingar þegar með varnarmálafjárlög og eyða peningum í varnarmál. Við greiðum í mannvirkjasjóð NATÓ og rekum loftvarnarkerfi. Við fáum örugglega stuðning NATÓ við að byggja upp varnarmannvirki sbr. Keflavíkurflugvöll.

Varnirnar munu fyrst og fremst snúast um varnir Suður-Íslands, sérstaklega suðvesturhornsins og Suðurnes. Hér er flestir Íslendingar búsettir og varnir auðveldar. Af hverju kemst ég að þessari niðurstöðu? Í raun geri ég það ekki, heldur breska hernámsliðið og Þjóðverjar í seinni heimsstyrjöldinni með hernaðaraðgerðinni Íkarus (þ. Fall Ikarus).Báðir stríðsaðilar vildu ná tangarhaldi á Suður-Íslandi fyrst og fremst.

Þótt breski herinn hafi sent herlið til ýmsa staði, þá snérust varnir þeirra og síðar Bandaríkjahers fyrst og fremst um varnir Suðurnesja og Suðvestur-Íslands. Þetta hefur ekkert breyst síðan þá.

Hervarnir eru fælingartól. Herleysi kallar á árás. Þeir sterku ráðast á þá veiku. Lífið er ekki flóknara en það.

Skýrsla um mat þjóðaröryggisráðs á ástandi og horfum í þjóðaröryggismálum er ófullnægjandi

Þjóðaröryggisráð Íslands gefur út reglulega skýrslur. Ég er með eina í höndunum sem er frá 2021. Get ekki séð nýrri. Hvað um það.  Þessi skýrsla er 45 bls. Sjá slóð:

Skýrsla um mat þjóðaröryggisráðs á ástandi og horfum í þjóðaröryggismálum

Þessi skýrsla er fróðleg aflestrar. Ef hugtakið þjóðaröryggi er skilgreint, þá má vera ljóst að það nær yfir ólíklegustu þætti. Það getur varðar þjóðaröryggi að ef matvælaskortur verður og náttúruvá getur reynst vera þjóðaröryggismál. Skýrsla er góð út af fyrir sig.  En hins vegar fær sá þáttur sem varðar varnir lítið rými í skýrslunni eða rúmar 3 bls.

Hérna má sjá efnisskipan í skýrslunni. Inngangur 1. Farsóttir og áhrif COVID-19-faraldursins 1.1. Útbreiðsla kórónuveirunnar 1.2. Viðbragðskerfi vegna farsótta 2. Loftslagsbreytingar 3. Náttúruvá 4. Skipulögð glæpastarfsemi 45 5. Netglæpir 6. Peningaþvætti 7. Hryðjuverk 8. Hernaðarlegir þættir og fjölþáttaógnir 9. Mikilvægir innviðir 9.1. Fjármála- og efnahagsöryggi 9.2. Öryggi stjórnkerfis 9.3. Öryggi landamæra 9.3.1. Landamæragæsla 9.3.2. Landhelgi 9.4. Löggæsla, neyðar- og viðbragðsþjónusta 9.5. Samgöngur 9.6. Orkukerfi 9.6.1. Raforka 9.6.2. Jarðefnaeldsneyti 9.6.3. Varmaflutningur 9.7. Fjarskipti 9.8. Netöryggi 9.9. Matvæla- og fæðuöryggi 9.9.1. Fæðuöryggi 9.9.2. Matvælaöryggi.

Skýrslan ber þess öll merki að lítil sérfræðiþekking er á varnarmálum. Það þyrfti að skrifa sér skýrslu um varnarmál per se og taka út fyrir sviga. En þessi skýrsla er aldrei skrifuð. Hvers vegna? Jú, búið er að leggja niður Varnarmálastofnun Íslands sem hefði útbúið slíka skýrslu fyrir Þjóðaröryggisráð sem hefur aldrei fengið slíka skýrslu í hendurnar enda stofnuð 2016 en Varnarmálastofnun Íslands var lögð niður 2010.

Nú liggur fyrir tilaga til þingsályktunar um rannsóknarsetur öryggis- og varnarmála hjá Alþingi. Sjá fyrri blogggrein mína um málið. Slíkt rannsóknarsetur á greinilega að koma með sérfræðiþekkingu um varnarmál inn í landið og er það vel. En ég tel mistök að fela háskólastofnun slíkt verkefni.

En fyrirkomið er vanhugsað. Væntanlegar skýrslur sem ætti að gera um þjóðaröryggismál og koma frá slíku rannsóknarsetri, gæti varðar þjóðaröryggisleynd. Þarna kunna Íslendingar ekki að meðhöndla hernaðarleyndarmál sem kunna að leynast í slíkri skýrslu. Óvinir Íslands þurfa bara góða þýðendur til að komast að hernaðarleyndarmálum Íslands eða bara lesa skýrslu þjóðaröryggisráðs! 

Rannsóknarsetrið fyrirhugaða ætti að vera skrifstofa innan veggja Varnarmálastofnunar Íslands og skýrslur þess að vera leyndarmál ef upplýsingarnar innihalda varnarleyndarmál. 

Ég ætla enda þessa grein á fyrstu bls kaflans sem raunverulega fjallar um varnarmál. Hann ber heitið: "8. Hernaðarlegir þættir, fjölþáttaógnir og varnarmannvirki."

Hér er hálf bls. úr upphafi kaflans og þar kveður við sama viðkvæðið og frá 1951.

"Í þjóðaröryggisstefnu kemur fram að varnir Íslands séu reistar á tveimur meginstoðum: aðildinni að Atlantshafsbandalaginu (NATO) frá árinu 1949 og varnarsamningnum við Bandaríkin frá árinu 1951.36 Grundvallarforsenda stefnunnar er staða Íslands sem fámennrar eyþjóðar sem hvorki hefur burði né vilja til að ráða yfir her og tryggir öryggi sitt og varnir með virkri samvinnu við önnur ríki og innan alþjóðastofnana. Ísland hefur sérstöðu sem herlaus þjóð innan Atlantshafsbandalagsins og ekki er fyrir hendi innlend geta til að verjast hefðbundinni hernaðarógn. Þær breytingar sem átt hafa sér stað í evrópskum öryggismálum vegna Úkraínudeilunnar árið 2014 hafa haft bein áhrif á íslensk öryggismál, þar á meðal framkvæmd varnarsamningsins við Bandaríkin og þátttöku Íslands í verkefnum Atlantshafsbandalagsins."

Grundvallarforsenda stefnunnar er löngu brostin, sbr. "...er staða Íslands sem fámennrar eyþjóðar sem hvorki hefur burði né vilja til að ráða yfir her og tryggir öryggi sitt og varnir."

Síðan þá, 1951, er Ísland orðið margfalt fjölmennarar, forríkt ríki og hefur getu til að koma sér upp eigin varnir.  Eftir stendur viljaleysið til að gera eitthvað í málinu. Og það í dag, þegar stríð geysar í Evrópu og hætta er á þriðju heimsstyrjöld.

 

Tilaga til þingsályktunar um rannsóknasetur öryggis- og varnarmála liggur fyrir hjá Alþingi

Ég tel, líkt og tillöguflytjendur þessarar þingsályktunar, brýna þörf vera á að styrkja rannsóknir á sviði utanríkis- og öryggismála á Íslandi. En hins vegar tel ég að hvorki sé stigið nógu stórt skref né rétta.  Rannsóknarsetur öryggis- og varnarmála er framfaraskref en sem rannsóknarstofnun fyrir ríki per se er hún veik undir umsjónarvaldi háskólastofnunnar.

Ég tel brýnt að framkvæmdarvaldið, annað hvort undir stjórn Utanríkisráðuneytisins og undir hatt varnarmálaskrifstofu, eða Landhelgisgæsla Íslands, sem fer með framkvæmd varnarsamingsins og varnartengd verkefni, sjái um þessa nauðsynlegu rannsóknarvinnu.  Best væri að sérstök varnarmálastofnun sæi um rannsóknarvinnuna.

Í tillögu minni að stofnun Varnarmálastofnunar Íslands í október 2005 kom ég einmitt inn á rannsóknarskyldu slíkar stofnunnar.

Með öðrum orðum lagði ég til að slík varnarmálastofnun sæi um rannsóknarvinnu tengdri  öryggis- og  varnarmálum. Ég tel eðlilegra að íslensk stjórnvöld sjái um slíka rannsóknarvinnu en háskólastofnanir enda ein af grundvallarskyldum ríkisvaldsins sjálfs, ekki háskólastofnanna.  Nú eru tvær stofnanir sem berjast um hnossið. Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands og Háskólinn á Bifröst. Með fullri virðingu fyrir þessum stofnunum, þá tel ég hvorug eigi að reka svona rannsóknarsetur.

Ég held að nefndarmenn utanríkismálanefndar Alþingis eigi að endurskoða málið aðeins betur og komi frekar með tillögu um endurreisn Varnarmálastofnunar Íslands sem ég tel hafi verið mikið óheilaskref að hafa verið lögð niður. Innan veggja slíkrar stofnunar væri öryggis- og varnarmálastefna Ísland mörkuð til framtíðar út frá öryggishagsmunum Íslendinga sjálfra, ekki annarra þjóðar sem og tilheyrandi rannsóknarvinna. Eins og staðan er í dag, eru það bandarískir hershöfðingjar og hernaðarsérfræðingar bandríska hersins sem ákveða hvað teljist vera íslenskir öryggishagsmunir, ekki Íslendingar sjálfir sem hafa ekki þá þekkinguna sem til þarf.

Sem sjálfstæð þjóð, ættu Íslendingar að hafa frumkvæðið að eigin vörnum og bera þá ábyrgð sem sérhvert fullvalda ríki ber að taka á sig í varnarmálum.

Stórveldis brjálæði Evrópubúa hefur staðið í fimm hundruð ár og ekkert lát á

Ég svaraði í athugasemd eina bloggrein og sagði skoðun mína. Hún varð lengri en ég bjóst við og læt hana þar með verða blogggrein, sem ég get bætt við í eftir hugrenningum.

Enginn er saklaus í stórveldapólitík

Í raun má rekja stórveldispólitíkina (í núverandi gerð) allt aftur til myndunar þjóðríkisins/stórveldisins. Fyrst Frakkland (Karlamagnus) og svo England (og Bretland 1707) en Þýskaland og Ítalía komu seinna enda mikill bútasaumur sem þurfti að vinna. Samt var þarna fyrirrennarar síðastnefndu ríki, Prússland og 2-3 stór ítölsk ríki.  Rússland varð til sem stórveldi er þeir lokuðu á Mongóla í tíð Ivars grimma. Segja að þessi þróun hafi að mestu verið afstaðin á 16. öld (myndun núverandi stórvelda) en þá færðust átökin yfir til nýlendnanna í Ameríku (t.d. 7 ára stríðið) og loks til Afríku á 19. öld þegar hún opnaðist og svo Asíu.

Sama vitleysan er í gangi nú og á 17. öld, í 30 ára stríðinu sem var svaka stríð (og ég skrifaði um hér á blogginu) og hefði getað orðið upphaf Þýsklands. Þvílíkt stríð. Fyrirrennari allra morðóða stríða í Evrópu. Gjöreyðingastríð vegna fáranlegra ástæðna (og hægt að stunda vegna stærða ríkja). Sama með Napóleon styrjaldirnar og heimsstyrjaldirnar báðar. Brjáluð stríð. Miðaldarmennir voru skárri, létu sig nægja að drepa andstæðinginn á vígvellinum og kannski ræna sig til matar í þorpum á leiðinni þangað.

Ég held að flestir sjái ekki hversu gagnlaus/tilgangslaus þessi stríð eru og heildarmyndina. Og að skipa sig í lið með einhverju? Þegar sömu grautarhausarnir eru beggja megin við borðið? Versta er að nú geta þessir grautarhausar (ná alla leið til Washington) stútað jörðinni á innan við hálftíma.

Bjánarnir skiptast á að vera í liði með hverjum öðrum. Eina stundina eru Rússar vinir Þjóðverja en á morgun kannski óvinir. Sama gildir um Frakka...og aðra, allt eftir dutlungum stjórnenda ríkjanna hverju sinni. Ást - hatur samband Englendinga og Frakka stóð í aldir. Og hver er árangurinn? Er eitthvað vit í þessu? Bara af því að stjórnendur þessara stórvelda vilja vera í tindátaleik.

Sleppum við Íslendingar? Held nú ekki. Nokkrar kjarnorkusprengjur eru eflaust (án vafa í mínum huga) merktar "with love from....to Iceland" bara af því að við erum þátttakendur í bandalagi með brjálæðingunum í hinu liðinu.

Og kjölturakkarnir á Alþingi eru jafnvitlausir og allir hinir. Jafnvel verri, því að þeir reyna ekki einu sinni að vernda landið og treysta á stórveldið í vestri, sem gæti hrunið hvenær sem er eða misst áhugann á landinu eins og 2006. Þeir fylgja í blindni stríðsóðu ættingja sinna í Evrópu og setja sig á háan hest, bara vegna þess að erlendir innrásarherir gátu ekki eða höfðu ekki áhuga á taka einskins vert land eins og Ísland hefur verið í gegnum aldirnar. Bretar sögðu nei takk í tíð Jörund hundadagakonungs þegar þeim var boðið Ísalandið kalda.

Nú er sagan önnur, flugmóðuskipið Ísland er kjörið skotmark í komandi heimsátökum. Jafnvel Kínverjar hafa eflaust merkt einhverjar kjarnorkusprengjur fyrir Ísland, "deliver to Iceland from China with express".

Erum við Evrópubúar ekki allir skyldir og höfum búið í álfunni í tugþúsundir ára? Skiptir einhverju máli ef siðirnir og tungumálið eru aðeins öðru vísi en hjá fólkinu handan við fjallið? Erum við ekki öll á sömu vegferð? Og mannkynið allt ef út í það er farið? Við höfum ekkert lært síðastliðin tvö þúsund og fimm hundruð ár.

Af hverju er enginn virkilega að tala um frið? Það væri öruggast fyrir Evrópubúa og heiminn. Ekki einu sinni friðardúfurnar í VG (vinstri gagnlausir) berja í borðið og segja, hingað og ekki lengra. Greinilega enginn Jón Baldvin til lengur á Íslandi á vígvelli stjórnmálanna.

Og í guðanna bænum, hættum að segja: Allt Pút...Bide..Macr...að kenna. Þetta er þeim öllum að kenna!

Af hverju misheppnaðist áætlun Von Schlieffen?

Í stuttu máli sagt, myndaðist lykil veikleiki í árás Þjóðverja. Í göngunni suður um Frakkland myndaðist bil á milli helstu herafla Þjóðverja. Þetta neyddi Þjóðverja til að loka bilið, þó það þýddi að vesturherinn fór ekki nógu langt vestur.

Sá her ætti að hafa lent vestan megin við París til að umkringja borgina. Þess í stað enduðu þeir austur af borginni og afhjúpuðu eða opnuðu hægri hlið sína fyrir varnarliði Parísar. 

Auk þess hægði á framrás þeirra þegar Þjóðverjar gengu í gegnum Frakkland. Þýska herinn fór of hratt til að birgðalínur þeirra gætu haldið í við og hermennirnir voru þreyttir og svangir.

Hægari framfarir gaf Frökkum tíma til að koma sér saman og skipuleggja varnarstöðu. Frakkland gerði einmitt það við Marne-ána, austur af París.

Í síðari orrustunni við Marne hrynti vörn franskra varnarmanna atlögu Þjóðverja  og létu þá hörfa til baka. Sókn Þjóðverja og breytt Schlieffen-áætlun hafði mistekist.

Þó það hafi ekki verið staðfest, sagði hinn sigraði hershöfðingi Moltke eftir mistökin í Marne til Wilhelms II keisara: „Yðar hátign, við höfum tapað stríðinu."

Burtséð frá sögulegri nákvæmni þessara orða gerði mistökin að engu vonir Þjóðverja um skjótan sigur á vesturvígstöðvunum. Þjóðverjar hörfuðu til baka, settust að og grófu djúpa skotgrafir til að undirbúa langt útrýmingarstríð.

Nokkrar meginskýringar á hvers vegna Schlieffen áætlunin mistókst?

Schlieffen-áætlunin mistókst af ýmsum ástæðum, þar á meðal skorti á mannafla, vanmati á hraða rússneskra hersveita og þeirri trú að Bretland myndi ekki verja hlutlausa Belgíu. Allar þessar ástæður sameinuðust til þess að Schlieffen áætlunin mistókst.

Í fyrsta lagi framkvæmdi Þýskaland ekki réttu Schlieffen-áætlunina. Í stríði tveggja víglína kallaði Schlieffen-áætlunin á fyrstu varnarstefnu, fylgt eftir með stefnumótandi gagnárásum.

Þess í stað fór Þýskaland í sókn á vesturvígstöðvunum, þrátt fyrir að hafa ekki mannskap. Schlieffen áætlaði sjálfur að Þýskaland þyrfti 48,5 sveitir til að ná árangri í sóknarárás, samt sendi Molke aðeins 34 sveitir á vettvang, 6 þeirra hélt aftur af sér til að verja Alsace og Lorraine.

Skortur á mannafla leiddi til veiklaðrar árásar sem stöðvaðist og olli því að skarð myndaðist í þýsku línunum sem franskar hersveitir nýttu.

Galli Schlieffen-áætlunarinnar stafaði einnig af nokkrum röngum forsendum sem hindraði árásina. Í fyrsta lagi vanmatu þeir hversu hratt Rússar gætu sent herlið sitt á vettvang.

Moltke áætlaði sex vikur fyrir sendingu hermanna og hergagna, sem leiddi til þess að Þjóðverjar trúðu því að Frakkar gætu verið sigraðir áður en Rússar virkjuðu herafla sinn að fullu. Í raun og veru réðust Rússar fyrst á innan við helming þess tíma, sem neyddi Moltke til að veikja enn frekar sókn Þjóðverja á vesturvígstöðvunum með því að senda fleiri hermenn austur.

Þjóðverjar gerðu einnig lítið úr pólitískum afleiðingum þess að ráðast inn í hlutlausa Belgíu. Þeir trúðu því ekki að Bretar myndu standa fastir á skuldbindingu sinni um að verja Belgíu og þeir myndu ekki festast í stríði á meginlandi Evrópu.

Þessi tilgáta reyndist röng, þar sem Bretland gekk í stríðið nokkrum dögum eftir innrás Þjóðverja í Belgíu. Að berjast við Breta og Frakka saman á vesturvígstöðvunum var aldrei hluti af stefnu Þjóðverja.

Sambland af framkvæmd rangrar stefnu og röð rangra lykilforsenda er ástæðan fyrir því að Schlieffen áætlunin mistókst. Þessi mistök neyddi Þýskaland til að hefja hrottalegan skotgrafarhernað sem dró verulega úr líkum þeirra á sigri í fyrri heimsstyrjöldinni.

Í raun var um að ræða tvær áætlanir og tvær sviðsmyndir:

Schlieffen var hlynntur notkun sterkrar varnar, fylgt eftir með hrikalegri gagnsókn til að sigra óvini Þýskalands. Þessi áætlun myndi nýta hið umfangsmikla þýska járnbrautarnet til að flytja hermenn fljótt á milli vígstöðva og sigra hverja þjóð í einu. Þýskir leiðtogar kölluðu þessa áætlun Aufmarsch II West.

Hins vegar, til að hámarka þýska sveigjanleika og viðbúnað, mótaði Schlieffen einnig sóknaráætlun fyrir einhliða stríð eingöngu við Frakkland. Þessi áætlun, nefnd Aufmarsch I West, er það sem nú er þekkt sem Schlieffen áætlun fyrri heimsstyrjaldar. Skjótan sigur átti að nást með að fara í gegnum hina hlutlausa Belgíu. Þessi áætlun hefði aðeins gengið upp ef allur heraflinn hefði verið beittur, sem Moltke gerði ekki og útfærði hann báðar áætlanirnar er að þrátt fyrir augljósa galla tvíhliða stríðs gegn bæði Rússlandi og Frakklandi, ákvað Molke að innleiða bæði Aufmarsch I West og Aufmarsch II West.

Leiðarvísir um vöku hugtök (e. woke terms) - Vökumál (e. Wokespeak)

Slóð og heimild: A Guide to Wokespeak – National Review  í  National Review eftir Victor David Hanson: Woke Language: The Left’s New Terminology | National Review

Nú er í umræðunni nýyrði sem á taka upp í íslenskunni og það er eitt orð sem fer fyrir brjóstið á mörgum en það er nýyrðið fiskari sem á að koma í stað hugtakið sjómaður. Það síðarnefnda er gamalgróið orð en nýyrðið er í raun slanguryrði sem kemur úr norsku og dönsku og var notað á Íslandi fyrir 2-3 öldum síðar. Grínistar hafa hent gaman að þessu og komið með mörg fyndinn orð, eins og lagari (lögfræðingur), löggari (lögreglumaður) o.s.frv.

En á meðan menn gleyma sér í smáatriðunum varðandi ný orð, þá eru ekki margir sem átta sig á að hér er á ferðinni Vöku hreyfing (e. Woke movement) sem er hluti af ný-marxistanum en ætlunin er að breyta samfélaginu með nýyrðum samkvæmt kenningunni.

Það er eiginlega ekki til gott orð yfir woke (bókstafleg merking er það að vera vakandi). Velvakandi gæti verið gott orð, sbr. Velvakandi í Morgunblaðinu forðum. Mörg orð hafa komið inn sem hafa skipt um inntak og hugsun varðandi ýmis álitamál. Gott dæmi um nýyrði er þungunarrof, sem kemur í stað fóstureyðing. Það sjá allir að síðara hugtakið er beinskeytt og er ekki af skafa utan af hlutunum en nýyrðið er hliðrunarorð. Þungunarof gæti þýtt endir en möguleiki er á að taka upp þráðinn síðar, sem er ekki hægt í þessu tilfelli. Það þyrfti því að finna betra orð en þungunarrof, ef menn vilja ekki nota hugtakið fóstureyðing.

Hvað um það, þeir sem eru unnendur málfrelsis eru ekki alveg sáttir við að láta stýra orðum sínum og þar með hugsunum sínum. Sum gömlu hugtakanna eru lítillækkandi og ekkert að því að búa til ný hugtök sem eru jákvæðari en þau mega ekki breyta merkingu orðanna. Best er að umræða eigi sér stað í þjóðfélaginu og fólk almennt sé sammála um hvaða hugtök eigi að koma, ef á annað borð á að skipta um hugtök. En valdboð að ofan, að ríkið sé að stjórna hvaða hugtök komi inn í orðaforðann kann ekki góðri lukku að stýra. Orð verða yfirleitt til í daglegu máli.  Allir eða flestallir verða að vera sammála um nýyrðin, annars er hætt á deilum og sundrungar.

ÞEGAR uppgangur vinstrimanna verður óumflýjanlega á enda næstu tveimur árum ætti almenningur að kynnast hinu undarlega tungumáli vinstrimanna, Wokespeak. Ef það er ekki gert gæti það leitt til starfsloka og starfsferils. Eða útilokun. Þetta er vissulega fljótandi tungumál. Orð breyta oft um merkingu eftir því sem pólitískt samhengi krefst. Og það sem var rétttrúnaður gærdagsins er heterótrú dagsins í dag og villutrú morgundagsins. Svo hér er sitthvað af orðaforða vökuorðabókarinnar.

„And-rasismi“ (e. anti racism)

Það er miklu æskilegra að aðhyllast þennan almenna samsetta -isma en að saka tiltekið fólk um að vera „rasistar“ - og síðan ætlast til þess að þeir leggi fram sönnunargögn um raunverulegar gjörðir þeirra og orð til að sanna slíkar ákærur.

Þess í stað getur maður borið sig fram sem maður sem er að berjast fyrir „and-rasisma“ og þar með gefið í skyn að allir þeir sem maður er á móti, ósammála, séu í raun og veru með „rasisma“.

„Anti-rasismi“ er gagnlegt hjálpartæki fyrir nemendur, kennara, stjórnendur, opinbera starfsmenn, pólitíska skipaða og fjölmiðlafólk til að nota óspart: Lýstu því frá byrjun að þú sért að vinna fyrir „and-rasisma“ og síðan alla sem eru ósammála þér, sem  er eru þar með rasistar, eða, andstæðingur, "for-rasismi."

Skrýtið er að slík Wokespeak „and-“ lýsingarorð tákna andstöðu við eitthvað sem enginn segist vera fyrir. Fyrir hvern yfirlýstan „and-rasisti“, „and-heimsvaldastefnu“ eða „and-nýlendustefnu“, er nánast enginn sem vill vera „rasisti“ eða þráir að vera „nýlendumaður“ eða „heimsvaldasinni“. Þessir illmenni vakna að mestu leyti aðeins til lífsins með því að nota „and-“ lýsingarorð þeirra.

„Ójöfn áhrif“ (e. Disparate Impact”)

Þetta orð er að verða tímabundið - köllum það Wokespoke. Í fornri vinnulöggjöf fylgdi það oft hinu jafn kölkuðu hugtaki „óhófleg framsetning“. En í bandarísku vökumáli (e. Wokespeak) á 21. öld er það ekki lengur endilega ósanngjarnt, ólöglegt eða siðlaust að sumir kynþátta-, kyn- eða þjóðernishópar séu „ofur eftirsóttir“ í ákveðnum eftirsóttum inngöngu hópum og ráðningum.

Það getur því ekki verið nein skaðleg, þögul eða jafnvel óviljandi, heldur að öðru leyti meðfædd, hlutdrægni sem leiðir til óhóflegrar framsetningar sem nú er velkomin.

„Ójöfn“ verður því líklega skipt út fyrir réttari nýyrði eins og „jafnvægi“ eða „jákvætt“ áhrif til að gefa til kynna að „ofmynd“ eins hóps umfram annan er varla „ósamstæð“ heldur réttlát og nauðsynleg til að endurheimta „jafnvægi“ fyrir fyrri glæpi kynþáttafordóma og kynja mismuna.

Þannig að ólík áhrif hafa almennt ekki lengur nein kerfisbundin gagnsemi í málum sem varða kynþáttafordóma og verður brátt hætt. Það var einu sinni leið til að komast þangað sem við erum og víðar. Til dæmis, hjá um 12 prósent íbúanna, eru Bandaríkjamenn af afrískum uppruna óhóflega fulltrúar sem leikmenn í bæði Major League Baseball (8 prósent) og National Basketball Association (75–80 prósent), eins og "hvítir" sömuleiðis í báðum íþróttum, sem eru 65–70 prósent af almenningi, en eru aðeins 45 prósent af MLB og 15–20 prósent af NBA. Ekkert fast hugtak er hægt að tákna staðreyndir sem þessar.

„Menningarlegt eignarnám“ (e. “Cultural appropriation”)

Þessi lýsingarorð-nafnorð verður að innihalda samhengissetningu til að vera áhrifaríkt tæki í viðleitni vöku manneskjunnar í baráttu sinni gegn kynþáttafordómum.

Það þýðir ekki, eins og fáfróðir menn gætu ályktað af orðabókarfærslum þess, aðeins „að taka upp þátt eða þætti einnar menningar eða sjálfsmyndar af meðlimum annarrar menningar eða sjálfsmyndar."

Asískir Bandaríkjamenn tileinka sér ekki „hvíta“ eða „evrópska“ menningu með ballettdansi eða fiðluleik; „Hvítir“ eða „Evrópubúar“ vafalaust fikta við asíska menningu með því að nota ekki-asíska leikara í japönskum kabuki dansleikritum (ekki viðeigandi í augum vöku hetjunnar!).

Fyrir þá sem ekki eru afrískir Bandaríkjamenn eru dreadlocks eða að spila djass ekki viðeigandi hegðun. Svartur óperusópran er varla menningarlegur eignarnámsmaður (af því að hann kemur úr minnihluta) Að klæðast poncho, ef maður er ekki-mexíkósk-bandarískur ríkisborgari, er menningarþjófnaður að mati vöku hetja; Mexíkó-bandarískur ríkisborgari sem er í smóking er það ekki.

Aðeins þjálfaður menningarráðgjafi getur ákvarðað slík glæpi með margvíslegum viðmiðum. Venjulega er glæpurinn skilgreindur sem eignarupptaka af meirihlutanum frá fórnarlömbum úr minnihlutahópi. Viðunandi fjárveiting er fórnarlamb minnihlutahópur sem eignast fórnarlamb meirihluta. Önnur skýring myndi bæta því við að aðeins þjófnaður á dýrmætri menningu minnihlutahópsins er glæpur, en einstaka „drullu“ notkun á menningu meirihlutans er það ekki.

"Fjölbreytileiki" (e. “Diversity”)

Þetta hugtak felur ekki í sér tilraunir með falska meðvitund til að breyta framsetningu eftir stéttarbakgrunni, hugmyndafræði, aldri eða stjórnmálum. Í núverandi Wokespeak vísar það þess í stað aðallega til kynþáttar og kyns (sjá „Kynþáttur, stétt og kyn“), eða í raun, almenn 30 prósent íbúanna sem eru sjálfgreind sem ekki hvít – eða jafnvel 70 prósent ef það er meðtalið af ekki karlkyns ekki hvítum.

„Fjölbreytileiki“ hefur tilvísun til „jákvæða aðgerða“ – eldri hvíta/svarta tvíliðaleikurinn sem kallaði á „aðgerðir“ til að bæta úr alda þrælahaldi, Jim Crow, og stofnanabundna fordóma í garð afríska-Bandaríkjamanna – í ruslatunnu Wokespoke.

„Fjölbreytileiki“ kemur í veg fyrir fylgikvilla sem stafa af fyrri aðgerðum, eða áhyggjur af offramboð eða van framboð tiltekinna ættbálka, eða stétt eða auð hins fórnarlamba, sem er ekki hvítur.

Hinu endurkvörðuðu kynþátta- og þjóðernislegu fórnarlömb hafa stækkað úr 12 prósentum í 30 prósent íbúanna og þurfa ekki að hafa áhyggjur af því hvort þeir gætu tapað hagstæðari flokkun, ef tekjur þeirra og hrein eign eru um það bil eða meiri en meirihluta kúgandi stéttarinnar.

„Fjölbreytileiki, jöfnuður og án aðgreiningar" (e. “Diversity, equity, and inclusion”)

Þessi þríhyrningur er næstum alltaf notaður í fyrirtækja-, faglegum og fræðilegum stjórnunartitlum, svo sem í titlum deildarforseta, forstöðumanna eða prófessora í greiningu „fjölbreytileika, jafnrétti og aðgreiningu“.

Slíkir eftirsóttir keisarar, sem eru þekktari af kunnuglegum, skammstöfuðum orðum þeirra „fjölbreytileikakeisara“, eru venjulega ónæmir fyrir niðurskurði á fjárlögum og aðhaldi í efnahagsmálum. Oft eru slíkar nýstofnaðar keisarastöður niðurgreiddar á tímum mótmæla og fjárhagslegrar þvingunar með því að auka traust á arðrændu hlutastarfi eða hjá láglaunafólki, annaðhvort með því að skera niður eða frysta vinnutíma þeirra, fríðindi eða laun.

Enginn „hlutabréfakeisari“ hefur til dæmis efni á því opinberlega að hafa áhyggjur af hagnýtingu háskóla á öllum deildum í hlutastarfi. (Sjá einnig undir „Eigið fé“.)

„Fjölbreytileiki“ (e. “Diversity”) og „Þátttaka“ (e. inclusion) eru ekki samheiti eða óþarfa nafnorð. Þess vegna ætti að nota þau alltaf í takt: Maður getur talað fyrir „inntöku“ án þess að maður sé í raun „fjölbreytilegur“ eða maður getur verið „fjölbreytilegur“ en ekki „innifalinn“ aðra sem eru „fjölbreyttir“. Hins vegar, að þjóna bæði fjölbreytileika og þátttöku felur helst í sér að þeim sem ráðnir eru sem ekki hvítir karlmenn er falið að ráða fleiri ekki hvíta karlmenn.

"Eigið fé" (e. “Equity”)

Jafnrétti hefur nú komið í stað borgaralegra réttindamarkmiða „jafnréttis“ - orð sem er vikið undir Wokespoke. Eftir 60 ár var jafnrétti greinilega afhjúpað sem afturkallað borgaralegt samheiti yfir hlaðið „jafnrétti tækifæranna“ frekar en nauðsynlegt, boðað „jafnrétti í niðurstöðum“.

Þar sem það að leita jafnréttis tryggir ekki að allir verði eins, varð „jafnrétti“ sífellt óhjálplegra. Jafnrétti þýðir aftur á móti að við komum ekki bara „jafnt fram við“ fólk á þessum seinni tímum - þar sem flestir hafa áður verið fórnarlömb ýmissa -isma og -fræði sem krefjast endurbóta.

„Jafnrétti“ þýðir í staðinn að koma fram við fólk á nokkuð annan hátt, jafnvel með fordómum, til að jafna leikvöllinn fyrir fyrri syndir okkar um efnahagslegt, félagslegt, pólitískt og menningarlegt misrétti.

"Hatursræða" (e. „Hate speech“)

Megnið af hinu æsandi „frelsisorðræðu“ sem vernduð er samkvæmt fyrstu breytingunni er í raun „hatursorðræða“ og á því enga slíka vernd skilið. Ef Bandaríkin væri almennilega vöku samfélag, þá væri engin þörf á fyrstu breytingunni.

Eins og stór hluti af orðaforða Wokespeak er hugmyndin um „hatursorðræðu“ ekki samhverf. Það er ekki hægt að þynna það út, grafa undan og setja í samhengi með fölskum jafngildum. Þannig að hinir kúguðu, stundum á tímum skiljanlegrar þvingunar, geta notað almenn kynja- og kynþáttamerki til að koma höggi á kúgarann (sjá „Jafnvalið“).

Grófar staðalmyndir geta stundum verið gagnlegar áminningar fyrir fórnarlambið um hvernig eigi að koma jafnvægi á fyrirsjáanlegan meiðandi orðaforða þolandans. Á tímum tilfinningalegra áfalla getur notkun hinna kúguðu á áherslum og talmáli eins og „braskari“, „honky,“ „gringo,“ „hvítt“ eða „hvítt rusl“ verið gagnleg áminning um hvernig „orð skipta máli.

Almennt séð er sú sjaldgæfa og grátlega notkun eins kúgaðs hóps á meintri „hatursorðræðu“ gegn öðrum ekki endilega hatursorðræða, heldur venjulega mælikvarði á það hvernig orðatiltæki meirihlutans hefur jaðarsett hinn.

"Óbein hlutdrægni." „Óbeint“ er annað handhægt og æsandi lýsingarorð (sjá „Kerfisbundinn rasismi“). Óbein hlutdrægni er þó nokkuð frábrugðin „kerfisbundnum rasisma“. Það er hliðstætt almennu alhliða mótefni, gagnlegt gegn ekki aðeins einum sýkli heldur öllum sýkla, svo sem kynjamismun, hómófóbíu, nativisma, transfælni o.s.frv., sem mynda „hlutdrægni“, orð sem er nú sjaldan notað án magnað lýsingarorð.

Einnig bendir „óbeint“ á meðan það gefur til kynna „kerfisbundið“ að auki tímaröð varanleg, eins og á merkingunni „meðfædd hlutdrægni“.

Þannig táknar „óbein hlutdrægni“ fordóma sem erfitt er að greina í garð hins gagnkynhneigða, ekki hvíta og  ekki karlkyns sem er stundum eins ógagnsæ og það er meðfædd í DNA hins gagnkynhneigða hvíta karlmanns. Þjálfarar og vinnustofur fyrir fjölbreytni eru nauðsynleg til að bera kennsl á og sáð gegn vírusnum af "óbeinni hlutdrægni."

"Gengihlutfall" (e. “Intersectionality”)

Kynþáttur, stétt, kyn og önnur einstaklingseiginleikar eru álitin „skarast“ hvert við annað undir sameiginlega fórnarlambshyggju. Þannig er samfélag hinna kúguðu almennt þvers og kruss og því magnað upp með slíkum himnuflæði sameiginlegra umkvörtunar. Hið póstmóderníska „gatnamót“ hefur komið í staðinn fyrir hugtakið sem virðist nú leiðinlegt „regnbogabandalag“.

Í orði, því fleiri sameiginlegar fórnarlömbum, því hærra er röðunin sem maður nýtur innan gatnamótasamfélagsins.

Hins vegar, þegar víxlverkun leiðir til þrjóskra ættbálkadeilba og baráttu um sjálfsmyndar-pólitík leifa, kemur annað hvort tveggja í kjölfarið: Á hinn bóginn eru þær sem eru með mesta kúgun (t.d. samkynhneigðar litaðar konur) verðlaunaðar í samræmi við það. En á slæmu hliðinni er skurðarlínuritið óskýrt í raða balkanisma eða þaðan af verra.

"Að jafna leikvöllinn." (e. „level the playground“)

Íþróttaskilmálar geta orðið gagnlegir í Wokespeak. Svo að jafna leikvöllinn er að „jafna“ hann. Jafnrétti þýðir ekki að krefjast jöfnunar tækifæra (þ.e.a.s. að tryggja að fótbolta- eða ruðningsvöllur halli ekki í eina átt), miðað við eðlislægt misrétti. Þegar allt kemur til alls, þegar eitt lið hefur ekki haft aðgang að almennilegri æfingaaðstöðu, þá á það skilið að spila á hagstæðari halla.

Svo að „jafna“ þýðir örugglega að halla vellinum til hagsbóta fyrir eitt lið, sem í öðrum málum er að sögn þjást af fortíðaróhagræði sem stafar af hlutdrægni sem aðeins er hægt að leiðrétta með og bæta upp með forskoti í bruni - eða hlutdrægni.

"LGBTQ." Þetta er í augnablikinu mest notaða vakandi fræðin fyrir samkynhneigð og transgender samfélög (sjá „Intersectionality“), þó nánast enginn geti verið sammála um fyrir hvað bókstafurinn Q stendur í raun og veru.

Flestir klaufalegir stjórnmálamenn skírskota til samsettu skammstafana - en blanda oft saman bókstöfunum og blanda þeim saman - án þess að vita raunverulega hver á rétt á og ekki innan stærri hópsins. Hugtakið gerir ráð fyrir að það séu fáar ef einhverjar ólíkar dagskrár meðal samkynhneigðra, lesbía, tvíkynhneigðra og transgender - að minnsta kosti gæti það vegið þyngra en sameiginleg ótvíundar skyldleiki þeirra.

„Jaðarsett.“ (“Marginalized.”)

Jaðarsettir eru þeir sem eru afmennskaðir af hvíta meirihlutamenningunni á grundvelli kynþáttar, kynferðis og kynhneigðar. Í mjög sjaldgæfum tilfellum getur verið erfitt að orða flokkinn, í ljósi þess að óviðkomandi stéttarsjónarmiðum er komið inn á sem á að ráða bót á „jaðarsetningu“. Tekjur og auður eru hins vegar tímabundin viðmið; kynlíf og kynþáttur eru það ekki. Jay-Z, Barack Obama og LeBron James eru varanlega jaðarsettir á þann hátt sem atvinnulaus Pennsylvaníu íbúi er ekki.

"Míkró-árásargirni." (e. “Micro-aggression.”)

„Ör-eitthvað“ er annað hæfilegt lýsingarorð á fíngerðri öld okkar þar sem virkir kynþátta og kynbundnir fordómar eru nánast ómögulegt fyrir nýliði að koma auga á.

Þess í stað geta hæfileikaríkir örárásarsérfræðingar og færir fjölbreytileikaþjálfarar greint tvískinnung, bendingar, óútskýranlegar þögn, svipbrigði, tísku og venjur - „kóðann“ sem gefur manni frá sér sem móðgandi karlremba eða rasisti. Slíka hæfileika, líkt og dulritun, þar sem að ná tökum á handbendingum sértrúarsafnaðar er hægt að kenna almenningi í gegnum sérstakar vinnustofur til að gera þeim kleift að brjóta þessi þöglu kerfi lævísleg yfirgangs ofbeldismannsins.

"Hlutfallsleg framsetning." (e. “Proportional representation.”)

Þetta, og hinn neikvæði tvíburi, óhófleg framsetning þess, er annað beinbundið hugtak (sjá „Ójöfn áhrif“) sem hefur að mestu þjónað tilgangi sínum á tíunda áratugnum og er nú vísað til Wokespoke.

Upphaflega þýddi það að ýmsir minnihlutahópar áttu skilið að eiga fulltrúa í ráðningum og inngöngum og í dægurmenningu, í fjölda í samræmi við hlutfall þeirra meðal almennings.

En í Wokespeak 21. aldar getur markmiðið að tryggja „hlutfallsfulltrúa“ nú verið kynþáttafordómar, kynþáttafordómar og þaðan af verra - í ljósi þess að konur skrá sig í og útskrifast úr framhaldsskólum í mun meiri fjölda en hlutfall þeirra af almenningi, eða að Bandaríkjamenn ættaðir frá Afríku, allt frá ábatasömum atvinnuíþróttum til eftirsóttra alríkisstarfa eins og bandarísku póstþjónustunnar, eru fulltrúar þeirra í fjölda fleiri en hlutfall þeirra meðal almennings.

Til að endurspegla nýja lýðfræði er meðalhóf að verða vafasamt; óhófið er nú nánast gott.

"Kynþáttur, flokkur og kyn." (e. “Race, class, and gender.”)

Annað Wokespoke Neanderdalsmanna sem er þríhliða hugtak og er að detta út úr Wokespeak.

„Stétt“ (e. „Class“)

Stétt skiptir ekki lengur miklu máli í Bandaríkjunum. Milljarðamæringarnir Mark Zuckerberg og George Soros eru ekki óvinir fólksins; hvítir fátækir Hill-Billis í Vestur-Virginíu eru það vissulega. Oprah er fórnarlamb. Það eru Sheryl Sandberg, forstjóri Facebook og Michelle Obama, líka. Stétt er tímaleysi.

Til að tryggja fjarlægð frá hinum óþolandi og áhangendum mun Wokespeak líklega minnka trúfræðsluna í „kynþátt og kyn“.

„Öruggt svæði“ (e. „safe place“)

 Örugg rými á háskólasvæðum (sjá „Þemahús“) eru ekki bara aðgreind eftir kynþætti, kyni og kynhneigð; þeim er betur lýst sem opinberu bannsvæði fyrir auðþekkjanlega hvíta gagnkynhneigða karlmenn. Það væri umdeilt hvort tilteknir hópar sem ekki eru hvítir eða ekki gagnkynhneigðir eða karlkyns hópar geti ráðist inn í aðskilin rými annarra tiltekinna hópa. Almennt séð bjóða þessar aðskildu hella griðastað gegn „óbeinni hlutdrægni“ og „kerfisbundnum kynþáttafordómum“. Að merkja þau sem „aðskilin rými“ er sönnun um óbeina hlutdrægni og kerfisbundinn rasisma.

"Kerfisbundinn rasismi." (e. “Systemic racism.”)

„Kerfisbundið“ tilheyrir þessari nýrri fjölskyldu æsandi lýsingarorða (t.d. „ör,“ „óbeint“ o.s.frv.) sem eru nauðsynlegar til að setja fram meinafræði sem annars er erfitt að sjá, heyra eða upplifa.

Þegar ekki er hægt að benda á raunverulegar vísbendingar um „kynþáttafordóma“ getur maður einfaldlega sagt að það sé hvergi einmitt vegna þess að það er alls staðar - eins og loftið sem við öndum að okkur sem við treystum á, en getum oft ekki séð eða fundið. Þetta er mjög vinsælt um þessar munir í Bandaríkjunum að tala um kerfisbundna kynþáttafordóma.

„Óáunnin forréttindi hvítra“ (e. “Unearned white privilege”) - öfugt við „hvít forréttindi“.

„Óáunnin forréttindi hvítra“ eru öfugt við „hvít forréttindi“. Aukinn „óáunninn“ er venjulega játningarorð sem miðaldra hvítt fólk í stjórnunar- eða elítu faglegum og eftirsóttum stöðum sem vill tjá ýtrustu iðrun sína fyrir há laun sín, titla og áhrif.

„Óunnið“ á hins vegar ekki að rugla saman við „óverðskuldað“. Þess í stað bendir það á tilteknar hvítar elítur sem vilja opinberlega játa sekt sína fyrir að hafa staðið sig svona vel en án þess að þurfa að segja af sér og gefa til baka það sem þeir að vísu halda því fram að þeir hafi ekki unnið sér inn.

Þannig er háskólaforseti heimilt að játa að hafa notið „óunninna“ hvítra forréttinda sem engu að síður þýðir ekki að núverandi staða hans sé „óverðskulduð“.