Sérfræðingur í utanríkis- og varnarmálum á villigötum?

Albert Jónsson fyrrverandi sendiherra og sérfræðingur í utanríkis- og varnarmálum er álitsgjafi íslenskra fjölmiðla hvað varðar varnarmál Íslands. Maðurinn er fróður um varnamál almennt en auðvitað má deila um túlkanir hans eins og annarra manna.

Það fyrsta sem ég naut um er hann sagði að ekki sé þörf á her með fasta setu á Íslandi.

Sjá greinina: https://www.ruv.is/frett/2022/03/08/ekki-thorf-a-her-med-fasta-setu-a-islandi

Þetta er álitamál en Albert vill tryggja eftir á, ekki rugga bátinn. Ekki tryggja varnir fyrir hugsanleg heimsátök. Það er rangt, kannski er þriðja heimsstyrjöldin hafin, án þess að við gerum okkur grein fyrir því, eins og forseti Úkraniu heldur fram.  Aðdragandinn að seinni heimsstyrjöld var langur og mörg stríð háð fyrir formlegt upphaf styrjaldarinnar.

Aldrei dettur íslenskum varnarsérfræðingum í hug að við gætum sjálf sé um varnir Íslands að stórum hluta. Undantekningin er Baldur Þórhallsson stjórnmálaprófessor sem vill að Íslendingar komi sér upp vopnaðar varnarsveitir. Kannski af því að þeir eru í vinnu fyrir ríkisvaldið og þora ekki að koma með nýja hugsun eða stefnu. Baldur er hins vegar háskólamaður og óháður.

Annað sem ég datt um í öðru blaðaviðtali við Albert, en hann segir að stríð endi með friðarsamkomulagi. Það er að hluta til rangt, og nærtækastustu dæmin er skilyrðislausar uppgjafir Þjóðverja í fyrri og seinni heimsstyrjöld og Japana í þeirri seinni. "Samningamenn" Þjóðverja og Japana í seinni heimsstyrjöld skrifuðu undir pappíranna án þess að hafa nokkuð um uppgjafarsamninginn að segja. En það varð einhver af hálfu hinu sigruðu að ganga formlega frá ósigrinum, því mannkynið er orðið háð skrifræðinu.

Ef farið er aftur í fornöld, þá börðust Rómverjar ávallt í allsherjarstríði, þar sem óvinurinn var gjöreyddur og ekkert friðarsamkomulag gert. Almenningur drepinn eða hrepptur í þrældóm.  Dæmi: Taka núverandi Frakklands (Galliu), algjör sigur á Karþagó ríkinu og gereyðing Ísraelsríkis hins forna (Júdeu). 

Í háþróuðum ríkjum, eins og Rómaveldið var, var barist til sigurs og til enda. Þar til andstæðingurinn var búinn á því. Allt var undir, borgir, bæir og sveitir og allir drepnir sem á veginum urðu.  Allir urðu fyrir barðinu á stríðsrekstrinum. Allt gangverk samfélagsins var tekið undir stríðsreksturinn. Andstæða við slík stríð, er stríðsreksturinn á miðöldum í Evrópu, með sínum fámennum herjum og orrustum herja, oftast á vígvelli eða umsátri kastala. Almenningur fékk oftast að vera í friði.  

Á nýöld hófst alsherjarstríðsreksturinn á ný og besta dæmið um það er 30 ára stríðið.

Núverandi stríð í Úkraníu virðist ætla að fara sömu leið, barist er þar til vopnabúnaður og mannskapurinn Rússa er á enda en talið er að þeir eigi eftir 10 daga í hernaðarrekstri og vísbendingar eru þegar í dag að þeir séu stopp í stríðsrekstri sínum. Þeir verði að semja um frið og útkoman byggist á hver er útsjónasamari við samningaborðið.

 

 

Leyniþjónustustofnanir í Bandaríkjunum eru sextán - sem við vitum um

Leyniþjónustusamfélag Bandaríkjanna er stórt og umfangsmikið. Sagt er að leyniþjónusturnar séu sextán talsins en eflaust eru þær fleiri, ef tekið er mið af að Bandaríkjamönnum tókst að leyna tilvist NSA um áratuga skeið. Athyglisvert er að Landhelgisgæsla Bandaríkjanna hefur sína eigin leyniþjónustu. Hin nýi geimherafli Bandaríkjanna fékk sína eigin leyniþjónustu 2020.

The Washington Post greindi frá því árið 2010 að það væru 1.271 ríkisstofnanir og 1.931 einkafyrirtæki á 10.000 stöðum í Bandaríkjunum sem unnu að baráttunni gegn hryðjuverkum, heimaöryggi og leyniþjónustum og að leyniþjónustusamfélagið í heild myndi hafi innan sinna vébanda 854.000 manns.

Upplýsingaöflun, öðru nafni njósnir, hefur skipt sköpun í hernaði frá upphaf siðmenningar. Enskumælandi þjóðir hafa verið ansi öflugar í njósnum og er óhætt að segja að njósnir hafi breytt gangi seinni heimsstyrjaldarinnar. Til dæmis vissu Sovétmenn að Japanir ætluðu ekki að gera innrás í ríkið og gátu sent herafla frá Síberíu til Evrópu hlutann, til að berjast við nasista.  Eins skipti ráðning dulmálskóða þýska flotans megin máli í sigrinum í orrustunni um Atlantshafið.

Nú er þessi starfsemi komin á nýtt stig með netárásum á óvinveitt ríki. Ætli  Íslendingar séu nægilega undirbúnir undir slíkar árásir? Við höfum netvarnir en spurning er hversu öflugar þær eru á stríðstímum.

Hér til fróðleiks eru helstu leyniþjónustustofnanir Bandaríkjanna: 

Intelligence Community Member Agencies

• Office of the Director of National Intelligence
• Central Intelligence Agency
• National Security Agency/Central Security Service
• Defense Intelligence Agency
• National Geospatial-Intelligence Agency
• National Reconnaissance Office
• Department of State
• Department of Defense
• Department of Justice
• Federal Bureau of Investigation
• Drug Enforcement Administration
• Department of Homeland Security
• Department of Treasury
• Department of Energy - Office of Intelligence and Counterintelligence
• Army Intelligence
• Air Force Intelligence
• U.S. Navy, Naval Intelligence
• U.S. Marine Corps, Marine Corps Intelligence Activity
• Coast Guard Intelligence

 United States Intelligence Community

Her- og iðnaðarsamstæðan - lokaræða Dwight D. Eisenhower, 1961

Her- og iðnaðarsamstæðan (Military-Industrial Complex)- kallast hin fræga lokaræða Eisenhower. Til þessarar ræðu hefur margoft verið vitnað til síðan og þá í samhenginu hversu valdamikið hernaðararmur Bandaríkjanna, þ.e.a.s. herinn og iðnaðurinn í kringum hann, er orðinn í bandarísku samfélagi.  Svo mætti bæta við leyniþjónustukerfi landsins sem er orðið ríki í ríkinu.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan þessi ræða var haldin og hafa völd þessara afla aukist til muna, jafnvel of mikið.

Ræða Eisenhower er hins vegar sígild og á jafnmikið erindi við okkur í dag og árið 1961. Hér birtist hún í fullri lengd.

 

Kveðjuræða forseta Bandaríkjanna, Dwight D. Eisenhower, 1961:

Kæru samlandar mínir:

Eftir þrjá daga, eftir hálfa öld í þjónustu lands okkar, mun ég leggja niður ábyrgð embættisins þar sem, við hefðbundna og hátíðlega athöfn, er vald forsetaembættisins fært í hendur eftirmanns míns.

Í kvöld flyt ég ykkur kveðju- og leyfisboðskap og  deili nokkrum lokahugsunum með ykkur,  kæru landsmenn.

Eins og allir aðrir borgarar óska ​​ég nýjum forseta, og öllum sem munu starfa með honum, Guðs blessunar. Ég bið þess að komandi ár verði blessuð með friði og farsæld fyrir alla.

Fólk okkar ætlast til þess að forseti þess og þing finnist nauðsynlegt samkomulag um stór dægurmál, skynsamleg úrlausn sem mun móta framtíð þjóðarinnar betur.

Mín eigin samskipti við þingið, sem hófust á fjarlægum og þröngum grundvelli þegar öldungadeildarþingmaður skipaði mig til West Point fyrir löngu síðan, hafa síðan verið náin á stríðsárunum og strax eftir stríð, og loks., til hinna gagnkvæmu samskipta á þessum síðustu átta árum.

Í þessu endanlegu sambandi hafa þingið og stjórnin, í flestum mikilvægum málum, unnið vel saman, til að þjóna þjóðarheill frekar en aðeins flokksræði, og hafa þannig tryggt að viðskipti þjóðarinnar ættu að halda áfram. Þannig að opinbert samband mitt við þingið endar með þeirri tilfinningu, af minni hálfu, þakklætis yfir því að við höfum getað gert svo mikið saman.

II.

Við erum komin núna tíu árum fram yfir miðja öld sem hefur orðið vitni að fjórum stórstyrjöldum meðal stórþjóða. Þrjár þeirra með þátttöku okkar eigin lands. Þrátt fyrir þessar helfarir eru Bandaríkin í dag sterkasta, áhrifamesta og afkastamesta þjóð í heimi. Við erum skiljanlega stolt af þessum yfirburðum og gerum okkur samt grein fyrir því að forysta Bandaríkjanna og álitið er ekki eingöngu háð óviðjafnanlegum efnislegum framförum okkar, auði og herstyrk, heldur á því hvernig við notum vald okkar í þágu heimsfriðar og mannlegrar framfara.

III.

Með framgangi Bandaríkjanna og frjálsri ríkisstjórn hefur grundvallartilgangur okkar verið að halda friðinn; að efla framfarir mannlegs árangurs og efla frelsi, reisn og ráðvendni meðal fólks og meðal þjóða. Að leggja sig eftir minna væri óverðugt frjálsu og trúuðu fólki. Öll mistök sem rekja má til hroka, eða skilningsleysis okkar eða fórnfúsan vilja myndi valda okkur miklum skaða bæði heima og erlendis.

Framfarir í átt að þessum göfugu markmiðum er stöðugt ógnað af átökum sem nú hvolfast yfir heiminn. Það ræður allri athygli okkar, gleypir í sig tilveru okkar. Við stöndum frammi fyrir fjandsamlegri hugmyndafræði - alþjóðleg að umfangi, trúleysi í eðli sínu, miskunnarlaust í tilgangi og lúmsk í aðferðum. Hættan er því miður  ótímabundin. Til að mæta henni með farsælum hætti, þarf ekki svo mikið tilfinningalegar og tímabundnar fórnir kreppunnar, heldur þær sem gera okkur kleift að halda áfram stöðugt, örugglega og án kvörtunar, byrðar langvinnrar og flókinnar baráttu - með frelsið að veði. Aðeins þannig munum við halda áfram, þrátt fyrir hverja ögrun, á stefnu okkar í átt að varanlegum friði og mannlegum framförum.

Kreppur munu halda áfram að vera til. Þegar þeim er mætt,  hvort sem þær eru erlendar eða innlendar, stórar eða smáar, er það sífellt freisting að halda einhverja stórkostleg og kostnaðarsöm aðgerð gæti orðið kraftaverkalausnin á öllum núverandi erfiðleikum. Mikil aukning á nýrri þáttum varnar okkar; þróun óraunhæfra áætlana til að laga öll vandræði í landbúnaði; stórkostleg útvíkkun í grunnrannsóknum og hagnýtum rannsóknum -- hægt er að stinga upp á þessum og mörgum öðrum möguleikum, sem hver og einn er mögulega vænlegur í sjálfu sér, sem eina leiðin að veginum sem við viljum fara.

En hverja tillögu verður að meta með hliðsjón af víðtækari athugun: nauðsyn þess að viðhalda jafnvægi í og á milli innlendra áætlana -- jafnvægi milli einkaframtaks og hins opinbera, jafnvægi milli kostnaðar og ávinnings sem vonast er til - jafnvægis milli augljóslega nauðsynlegra og hið þægilega eftirsóknarverða; jafnvægi milli grunnkrafna okkar sem þjóðar og þeirra skyldna sem þjóðin leggur á einstaklinginn; jafnvægi milli athafna líðandi stundar og þjóðarvelferðar framtíðarinnar. Góð dómgreind leitar jafnvægis og framfara; skortur á því leiðir að lokum til ójafnvægis og gremju.

Margra áratuga skrásetning gagna er vitni um það að fólk okkar og ríkisstjórn þeirra hefur í meginatriðum skilið þessi sannindi og brugðist vel við þeim, andspænis streitu og ógn. En hótanir, nýjar í eðli sínu eða miklar, koma stöðugt fram. Ég nefni aðeins tvö atriði.

IV.

Mikilvægur þáttur í því að halda friði er hernaðarstofnun okkar. Heraflar okkar verða að vera voldugir, tilbúnir til aðgerða strax, svo að enginn hugsanlegur árásaraðili freistist til að hætta á eigin eyðileggingu.

Hernaðarsamtök okkar í dag eru í litlu samhengi við það sem nokkrir af forverum mínum þekktu á friðartímum, eða reyndar af bardagamönnum okkar í seinni heimsstyrjöldinni eða Kóreu.

Fram að nýjustu heimsátökum, höfðu Bandaríkin engan hergagnaiðnað. Bandarískir plógjárnsframleiðendur gátu, með tímanum og eftir þörfum, líka búið til sverð. En nú getum við ekki lengur hætta á neyðarspuna hvað varðar landvarnir; við höfum neyðst til að búa til varanlegan hergagnaiðnað í stórum stíl. Við þetta bætist að þrjár og hálf milljón karla og kvenna starfa beint við varnartengd mál þjóðarinnar. Við eyðum árlega í hernaðaröryggi okkar meira en hreinar tekjur allra bandarískra fyrirtækja.

Þetta samspil gríðarlegra herstofnanna og stórs hergagnaiðnaðar er nýtt í reynslubrunni Bandaríkjamanna. Heildaráhrifin - efnahagsleg, pólitísk, jafnvel andleg - gæta í hverri borg, hverju ríkisþingi, öllum skrifstofum alríkisstjórnarinnar. Við gerum okkur grein fyrir brýnni þörf fyrir þessa þróun. Samt megum við ekki bregðast  að skilja alvarlegar afleiðingar þess. Strit okkar, auðlindir og lífsviðurværi kemur allt við sögu; sem og sjálf uppbygging samfélags okkar.

Í ráðum stjórnarinnar verðum við að gæta þess að hernaðariðnaðarsamstæðan öðlist ekki óviðeigandi áhrif, hvort sem eftir er leitað eða ósótt. Möguleikinn á hörmulegu uppgangi valds sem er á villigötum er fyrir hendi og verður viðvarandi.

Við megum aldrei láta þunga þessarar samsetningar stofna frelsi okkar eða lýðræðislegum ferlum í hættu. Við eigum að taka neitt sem sjálfsögðum hlut. Aðeins árvökul og vitneskjufullur borgararéttur getur lagt möskva hinna risastóru iðnaðar- og hernaðarvéla varna landsins við friðsamlegar aðferðir okkar og markmið, svo að öryggi og frelsi megi dafna saman.

Tæknibyltingin hefur verið í að mestu leyti ábyrg fyrir víðtækum breytingum á iðn- og hernaðarstöðu okkar á undanförnum áratugum.

Í þessari byltingu hafa rannsóknir orðið miðlægar; þær verður líka formfestari, flóknari og kostnaðarsamari. Stöðugt aukinn hlutur þeirra er framkvæmdur fyrir, af eða undir stjórn alríkisstjórnarinnar.

Í dag hefur hinn einmanna uppfinningamaður, sem er að fikta í verkstæði sínu, lent í skugganum af verkefnasveitum vísindamanna á rannsóknarstofum og á prófunarsvæðum. Á sama hátt hefur hinn frjálsi háskóli, samastaður sögulega uppspretta frjálsra hugmynda og vísindalegra uppgötvana, orðið fyrir byltingu í framkvæmd rannsókna. Að hluta til vegna mikils kostnaðar sem því fylgir, kemur ríkissamningur nánast í staðinn fyrir vitsmunalega forvitni vísindamannsins. Fyrir hverja gamla skólatöflu eru nú hundruð nýrra rafrænna tölva.

Möguleikarnir á að fræðimenn þjóðarinnar lendir undir oki alríkisráðninga, verkefnaúthlutunar og peningavaldi eru alltaf til staðar og ber að líta alvarlegum augum. Samt, með því að virða vísindarannsóknir og uppgötvanir, eins og við ættum, verðum við líka að vera vakandi fyrir jafnri og gagnstæðri hættu á að opinber stefna gæti sjálf orðið fangi vísindasinnaðrar tækniyfirstéttar.

Það er verkefni stjórnsýslunnar að móta, koma jafnvægi á og samþætta þessi og önnur öfl, ný og gömul, innan meginreglna lýðræðiskerfis okkar - alltaf að stefna að æðstu markmiðum frjálsa samfélags okkar.

V.

Annar þáttur í að viðhalda jafnvægi felur í sér tímaþáttinn. Þegar við skoðum framtíð samfélagsins verðum við - þú og ég, og ríkisstjórnin okkar - að forðast þá hvatvís að lifa aðeins fyrir daginn í dag, ræna, fyrir okkar eigin vellíðan og þægindi, dýrmætu auðlindir morgundagsins. Við getum ekki veðsett efnislegar eignir barnabarna okkar án þess að eiga á hættu að missa líka úr höndunum pólitískan og andlegan arfleifð þeirra. Við viljum að lýðræði lifi fyrir allar komandi kynslóðir, ekki að verða gjaldþrota draugur morgundagsins.

VI.

Bandaríkjamenn vita að þessi heimur okkar, sem sífellt minnkar, verður að forðast að verða samfélag hræðilegs ótta og haturs, en vera í staðinn stolt bandalag gagnkvæms trausts og virðingar.

Slíkt bandalag verður að vera slíkt af jafningjum. Þeir veikustu verða að koma að ráðstefnuborðinu með sama sjálfstraust og við, verndaðir eins og við erum af siðferðislegum, efnahagslegum og hernaðarlegum styrk okkar. Það borð, þó það sé örótt af mörgum fyrrum gremjuefnum, er ekki hægt að yfirgefa fyrir vissrar angist vígvallarins.

Afvopnun, með gagnkvæmum heiður og trausti, er áframhaldandi nauðsyn. Saman verðum við að læra hvernig á að semja um ágreining, ekki með vopnum, heldur með skynsemi og viðeigandi tilgangi. Vegna þess að þessi þörf er svo brýn og augljós játa ég að ég legg  frá mér opinberar skyldur mínar á þessu sviði með ákveðinni vonbrigðum. Sem sá sem hefur orðið vitni að hryllingi og langvarandi sorg stríðs -- eins og sá sem veit að annað stríð gæti gjörsamlega eyðilagt þessa siðmenningu sem hefur verið byggð upp svo hægt og sársaukafullt í þúsundir ára -- vildi ég að ég gæti sagt í kvöld að varanlegt friður er í sjónmáli.

Sem betur fer get ég sagt að stríð hafi verið forðað. Stöðugar framfarir í átt að lokamarkmiði okkar hafa náðst. En, svo margt er ógert. Sem óbreyttur borgari mun ég aldrei hætta að gera það litla sem ég get til að hjálpa heiminum áfram á þeirri vegferð.

VII.

Svo - í þessari síðustu góðu nótt mína meðal ykkar sem forseta ykkar - þakka ég ykkur fyrir mörg tækifæri sem þið hefur gefið mér til opinberrar þjónustu í stríði og friði. Ég treysti því að í þeirri þjónustu finnist ykkur sumt verðugt; Hvað varðar það sem eftir er, þá veit ég að þið munu finna leiðir til að bæta árangurinn í framtíðinni.

Þið og ég - samborgarar mínir - þurfum að vera sterk í trú okkar á að allar þjóðir, undir Guði, muni ná markmiði friðar með réttlæti. Megum við vera alltaf óhagganleg í hollustu við grundvallarreglur, sjálfsörugg en auðmjúk af krafti, dugleg við að sækjast eftir hinum stóru markmiðum þjóðarinnar.

Öllum þjóðum heimsins tjái ég enn og aftur bænafulla og áframhaldandi þrá Bandaríkjanna: Við biðjum þess að fólk af öllum trúarbrögðum, öllum kynþáttum, öllum þjóðum, fái sitt miklum mannlegum þörfum fullnægt; að þeim sem nú er neitað um tækifæri skuli komið til að njóta þess til fulls; að allir sem þrá frelsi fái að upplifa andlegar blessanir þess; að þeir sem hafa frelsi munu einnig skilja þungar skyldur þess; að allir sem eru ónæmir fyrir þarfir annarra munu læra kærleika; að böl fátæktar, sjúkdómar og fáfræði mun verða látin hverfa af jörðinni, og það, í góðæri tímans, allar þjóðir munu koma til að búa saman í friði sem tryggður er af bindandi krafti gagnkvæmrar virðingar og kærleika

Heimild:
Public Papers of the Presidents, Dwight D. Eisenhower, 1960, p. 1035- 1040

 

Eisenhower Farewell Address (Best Quality) - 'Military Industrial Complex' WARNING

Hulufjárlög Bandaríkjaþings - svört fjárlög!

Til er fyrirbrigði sem kallast svört fjárlög (e. black budget) víða um heim, þar á meðal Bandaríkjunum. Köllum þetta hulufjárlög eða bara hreinlega svört fjárlög. En hvað er þetta?

Hulufjárlögin eða leynileg fjárveiting er ríkisfjárveiting sem er úthlutað til leynilegra aðgerða þjóðar. Svarta fjárhagsáætlunin er reikningur  vegna útgjalda sem tengjast hernaðarrannsóknum og leynilegum aðgerðum.

Svarta fjárhagsáætlunin er að mestu flokkuð  út fyrir svigan af öryggisástæðum. Það getur verið flókið að reikna út svörtu fjárlögin, en í Bandaríkjunum hefur verið áætlað að þau séu yfir 50 milljarðar Bandaríkjadala á ári, sem tekur um það bil 7 prósent af 700 milljarða Bandaríkjadala varnarfjárlögum.

Varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna er með svarta fjárveitingu sem það notar til að fjármagna svört verkefni - útgjöld sem það vill ekki birta opinberlega. Árlegur kostnaður bandaríska varnarmálaráðuneytisins var áætlaður 30 milljarðar dala árið 2008, en hann var aukinn í 50 milljarða dala árið 2009. Í svörtu fjárlagagrein sem The Washington Post, byggð á upplýsingum sem Edward Snowden gaf, var gerð grein fyrir því hvernig Bandaríkin úthlutaðu 52,8 milljörðum dala árið 2012 fyrir svarta fjárlögin.

Vitað hefur verið að svarta fjárhagsáætlunin felur margar tegundir verkefna fyrir kjörnum embættismönnum. Með leynikóðanöfnum og földum tölum eru upplýsingar um svarta fjárhagsáætlunina aðeins opinberaðar ákveðnum þingmönnum, ef það er gert yfirleitt.

Þessi fjárveitinga aðferð var samþykkt með þjóðaröryggislögum Bandaríkjanna frá 1947, sem stofnaði Central Intelligence Agency, þjóðaröryggisráðið og endurskipulagði nokkrar herstöðvar með aðstoð varnarmálaráðuneytisins.

Bandaríska ríkisstjórnin heldur því fram að peningarnir sem veittir eru til þessa fjárlaga, sé til að rannsaka háþróuð vísindi og tækni fyrir hernaðariðnaðinn. Þessi tegund rannsókna er ábyrg fyrir gerð nýrra flugvéla, vopna og gervihnatta.

Árið 2018 greindu nokkur dagblöð frá því að Trump-stjórnin hafi beðið um 81,1 milljarð dala fyrir svarta fjárhagsáætlun 2019. Beiðnin innihélt 59,9 milljarða dala fyrir National Intelligence Program, sem nær yfir áætlanir og starfsemi sem ekki eru hernaðarleg. Einnig 21,2 milljarða dollara fyrir hernaðarupplýsingaáætlunina sem nær yfir leyniþjónustustarfsemi varnarmálaráðuneytisins. „Alls er þetta meira en 3,4% hærri en fjárhagsárið 2018 beiðnin og sú stærsta síðan þá... [og það er] það stærsta sem tilkynnt hefur verið síðan ríkisstjórnin byrjaði að birta fjárhagsáætlun sína fyrir leyniþjónustu árið 2007...“ samkvæmt Andrew Blake hjá The Washington Time.

Þess má geta sumir samsæriskennismiðir halda fram að þessi leyniframlög séu notuð til að rannsaka geimverutæknirannsóknir á til dæmis svæði 51.

Það er ótrúlegt, í ljósi þess að hér er um lýðræðisríki og allir reikningar eiga vera opnir almenningi; að til er sér ríkisfjárlög sem kjörnir fulltrúar landsins hafa enga vitneskju um eða aðgang að. Sagt er að valdaránsbyltingar víða um heim séu fjármagnaðar með þessu leynifé og guð má vita hvað annað. 

Vandinn við svona leynimakk er að ýmsar stofnanir fá þannig gífurleg völd og leyniþjónustustofnanir eins og CIA geta farið sínu fram án þess að spyrja kóng eða prest (forseta Bandaríkjanna).  Svo valdamikið er leyniþjónustukerfi BNA, að það stundar sína eigin utanríkisstefnu og getur velt úr sessi erlendum ríkisstjórnum.  Ótrúlegt en satt, en CIA er komið með eigin vopnaðar sveitir manna. Fyrsta vopnaða liðið sem fór inn í Afganistan var einmitt vopnaðir sérsveitamenn CIA.  Spyrja má sig hvort CIA sé orðið ríki í ríkinu? NSA er önnur leyniþjónusta með mikil völd og svo eru til ótal aðrar leyniþjónustur, t.d. hefur sjóherinn, landherinn o.s.frv. á að skipa eigin leyniþjónustur. 

CIA hefur verið tengt morðinu á John F. Kennedy, þótt ekki sé sannað að stofnunin hafi ráðið hann af dögum, en bletturinn fer bara ekki af. Er vitað hvað CIA er að gera á Íslandi?

 

Aðildarumsókn að ESB komist rækilega á dagskrá? NEI svo sannarlega ekki!

Byrjar mjálmið í Samfylkingunni um aðildarumsókn að ESB. Og nú á að nýta sér neyðarástandið í Úkraníu til að neyða (já, neyða) inn í brennandi hús eins fyrrum formaður flokksins benti réttilega á að ESB væri.

Það er engin tenging við aðild Íslands að ESB og stríðsástandsins í Úkraníu. Það er það hins vegar vera Íslands í NATÓ. Logi er að blanda saman appelsínu og epli!

Ég sé reyndar að margir hafa svarað formanni Samfylkingunnar og tekið í sama streng og ég. Pólitísk feilkeila er óhætt að kalla þetta.

Talandi um Evrópuher, þá er hann og verður aldrei annað en draumar möppudýra í Brussel. ESB verður aldrei pólitískt afl til frambúðar, klofningur er þegar kominn fram á milli Vestur- og Austur-Evrópuríkja sambandsins, líkt og járntjaldið hafi verið rennt fyrir aftur. Svo er Bretland farið úr ESB, segir það ekki einhverja sögu?

Annar er það merkilegt að það eru möppudýrin í Brussel sem eru að neyða Austur-Evrópuríkin til hlýðnis við vald Brussels, ekki aðildarríki ESB (þótt stærstu ríkin kippi aðeins í spottanna á bakvið). 

Aðildarumsókn að ESB komist rækilega á dagskrá

Spillingmál Biden feðga í Úkraníu vofir enn yfir

Það er ekkert fjallað um spillinguna í kringum Biden feðga í Úkraníu (og Kína) í íslenskum fjölmiðlum. Það er allt komið upp á yfirborðið en samt ganga þessir menn lausir. Hvers vegna? Hafa Demókratar FBI í vasanum? Þeir hafa a.m.k.lykil yfirmenn CIA og FBI í vasa sínum.

Ég spái að það verði hneykslismál sem skekur BNA ef réttvísin fær að starfa rétt en hún gerir það ekki. Held að þegar Repúblikanar komast til valda á Bandaríkjaþingi seinna á árinu, að Biden fái á sig impeachment ákæru og hann verður hrakinn frá völdum. Ákæran verður byggð á andlegri vanheilsu forsetans eða vegna opinna landamæra Bandaríkjanna og Mexíkó. Held að Bandaríkjamenn séu búnir að fá nóg. Meira segja meirihluti kjósenda Demókrata er þessu sammála.

Pólitísk spilling í Bandaríkjunum er gífurleg og það þarf að taka til þar, ekki síður en í Úkraníu. Hugsa sér að það er talið eðlilegt að lobbíar fái beinan aðgang að þingmönnum Bandríkjaþings. Hvað gera þeir? Jú, láta þingmenn fara í framkvæmdir eða kaupa eitthvað, oftast á allt of háu verði og á óhagkvæman hátt. Það er ekki kapitalískt né hagkvæmt.

 

Umsátur Þjóðverja um Kænugarð árið 1941 og Rússa árið 2022

Fyrsta orrustan við Kiev var þýska nafnið á aðgerðinni sem leiddi til mikillar umkringingar sovéskra hermanna í nágrenni Kænugarðs (Kíev) í seinni heimsstyrjöldinni. Þetta umsátur er talið vera stærsta umkringing eða umsátur í sögu hernaðar (miðað við fjölda hermanna).

Aðgerðin stóð frá 7. ágúst til 26. september 1941, sem hluti af Barbarossa-aðgerðinni, það er innrás Öxulvelda í Sovétríkin. Í sovéskri hersögu er vísað til þess sem varnaraðgerð í Kiev, með nokkuð mismunandi dagsetningum 7. júlí - 26. september 1941.

Mikið af lið Rauða hersins á suðurvígstöðvum (undir stjórn Mikhail Kirponos) var umkringdur, en litlum hópum hermanna Rauða hersins tókst að flýja umsátursvæðið dögum eftir að þýsku flugherarnir mættust austur af borginni, þar á meðal höfuðstöðvar Semyon Budyonny marskálks, marskálks. Semyon Timoshenko og Nikita Khrushchev kommissari. Kirponos var fastur á bak við þýskar línur og var drepinn þegar hann reyndi að brjótast út.

Bardaginn var fordæmalaus ósigur fyrir Rauða herinn og fór jafnvel fram úr orrustunni við BiaÅ‚ystok–Minsk í júní–júlí 1941. Umsátrið leiddi til innilokunar 452.700 hermanna, 2.642 byssna og sprengjuvörpur og 64 skriðdreka, og aðeins 15.000 sem náðu að sleppa frá umsátrinu.

Á suðvesturvígstöðvunum varð manntjónið um 700.544 manns, þar af 616.304 drepnir, teknir eða saknað í bardaganum. 5., 37., 26., 21. og 38. her, sem samanstóð af 43 herdeildum, var nánast útrýmt og 40. her varð fyrir miklu tjóni.

Af hálfu nasista varð manntjónið samtals: 61.239, þar af létust
12.728, 46.480 særðir og 2.085 vantaði eða hurfu.

Það er því fróðlegt að sjá hveru illa rússneska hernum tekst að umkringja Kænugarð í dag samanborið við framgang nasista/Þjóðverja 1941. Gékk þeim betur við endurtöku borgarinnar? Kíkjum á endurheimt borgarinnar 1943.

Önnur orrustan við Kænugarð var hluti af miklu víðtækari sókn Sovétríkjanna í Úkraínu, þekkt sem orrustan við Dnieper, sem fól í sér þrjár hernaðaraðgerðir Sovéska Rauða hersins og eina gagnárás Wehrmacht, sem átti sér stað á milli 3. nóvember og 22. desember 1943 .

Í kjölfar orrustunnar við Kúrsk hóf Rauði herinn Belgorod-Kharkov sóknina og ýtti hersveit Erich von Mansteins suður aftur í átt að Dnieper ánni. Stavka, sovéska yfirstjórnin, skipaði miðvígstöðvunum og Voronezhfylkingunni að þvinga sér yfir Dnieper. Þegar þetta tókst ekki í október var átakið afhent 1. úkraínsku vígstöðinni, með nokkrum stuðningi frá 2. úkraínsku vígstöðvunum. 1. úkraínska vígstöðin, undir stjórn Nikolai Vatutin, tókst að tryggja sér brúarhöfða norður og suður af Kænugarði.

Manntjón Þjóðverja/nasista var 118.141 menn, þar af 28,141 drepnir, týndir eða teknir til fanga og 89,901 særðir eða veikir.

Sovétmenn misttu minni mannskap eða 16,992 menn, þar af 2,628 drepnir, 13,083 særðir og 1,281 týndir/horfnir.

Sama og í dag, þá lentu Þjóðverjar í miklum erfiðleikum vegna svöð og drullu á úkranísku sléttunni. Kannski ættu rússneskir hershöfðingjar að kíkja aðeins í sögubækur áður en haldið var af stað? Þess má geta að Napóleon lenti í sömu vandræðum 1813 í innrás sinni í Rússland sem reyndist í bókstaflegri merkingu vera svaðilför og drulluferð með þungaflutninga sína. Því er óskiljanlegt hvers vegna rússneski herinn fór ekki af stað strax í janúar þegar frost var enn í jörðu en nú er komið vor í Úkraníu. Fréttir berast nú af skriðdrekum föstum út um allt og þeir þurfi að halda sig á vegum og þar af leiðandi opin skotmörk.

 

Um stofnun varnamálastofnunar - Grein í Morgunblaðinu frá 2005

Birgir Loftsson skrifar um varnarmál á Íslandi: "Hér er varpað fram þeirri hugmynd hvort ekki sé tímabært að koma á fót sérstakri varnamálastofnun.

UM ÞESSAR mundir eru samninganefndir íslenskra og bandarískra yfirvalda að þreifa fyrir sér hvernig (og hvort?) beri að starfrækja varnarstöðina á Keflavíkurflugvelli. Fátt nýtt hefur komið fram í stöðunni, menn karpa um svo kallaðan lágmarksviðbúnað og um kostnaðarþátttöku. Menn tala sem sagt um "status quo" í málinu. Með öðrum orðum, ekki er litið heildrænt á málið, heldur einblínt á smáatriði og alltaf með hliðsjón af því sem Bandaríkjamenn eru að gera eða hugsa. Þarna ætti hins vegar að gefast gott tækifæri, úr því að menn eru á annað borð að ræða þessi mál, til að ræða um grundvallaratriði eða framtíðarsýn í þessum málum.

Engra grundvallarspurninga er spurt í þessu samningaferli né þeim svarað, s.s. hver er framtíðarsýn íslenskra stjórnvalda í varnarmálum? Ætla þau sér að láta Bandaríkjaher annast landvarnir næstu 10 árin eða 50 ár...? Eru kannski aðrir valkostir í stöðunni, sem kynnu e.t.v. að myndast, t.d. með stofnun Evrópuhers? Eru varnir Íslands undir samningum við Bandaríkin komnar eða ber fyrst og fremst að líta á þær sem einkamál Íslendinga, sem þeir verða að ræða og koma sér saman um áður en talað er við vinaþjóðir? Ef svo er, þ.e.a.s. að varnarmálin séu í raun fyrst og fremst einkamál Íslendinga, þá er ljóst að fræðilegar umræður skortir sem og sérfræðinga á sviði varnamála og hvers vegna skyldi standa á því? Jú, það er ekki til nein stofnun hér á landi sem getur tekist á við slík mál.

Það er utanríkisráðuneytið sem fer með framkvæmd varnarsamningsins og yfirstjórn Keflavíkurflugvallar. Innan þess er skrifstofa, varnamálaskrifstofa, sem sér um framkvæmd varnarsamnings Íslands og Bandaríkjanna og mál sem tengjast honum og jafnframt samskipti við önnur ríki á sviði varnarmála. Í afmælisriti utanríkisráðuneytisins, Utanríkisþjónustan 60 ára, bls. 32, segir m.a. um verksvið varnarmálaskrifstofu: ,,Skrifstofan fer...með stjórnsýslu á varnarsvæðunum og eftirlit með samskiptum varnarliðsins við íslenska aðila og stofnanir og ennfremur yfirstjórn flestra ríkisstofnana sem tengjast varnarsvæðunum...". Ljóst má vera af þessu að varnarmálaskrifstofa er þarna í hlutverki umsjónar- og framkvæmdaraðila og henni er ekki ætluð nein stefnumótun í þessum málum.

Hér er varpað fram þeirri hugmynd hvort ekki sé tímabært að koma á fót sérstakri varnamálastofnun. Fráfarandi sendiherra Bandaríkjanna, James I. Gadsden, kom með þessa hugmynd áður en hann lét af embætti og er hún athyglisverð. Slík stofnun myndi tvímælalaust styrkja stöðu okkar innan NATÓ sem og samskiptin við bandalagið. Hún yrði skipuð hæfum sérfræðingum og gæti skapað fræðilegar umræður og staðið fyrir ráðstefnuhaldi og leiðtogafundum. Hún sæi um stefnumótun og framkvæmd ýmissa mála sem snerta beint varnarmál landsins en einnig mál sem gerast á alþjóðavettvangi. Hér má nefna að slík stofnun, sem gæti verið innan vébanda utanríkisráðuneytisins, væri mikill styrkur ef Íslendingar gengu í öryggisráð SÞ. Ef til vill hefði mátt koma í veg fyrir að Íslendingar hefðu dregist inn í klúðrið kringum Íraksstríðið ef stjórnmálamennirnir hefðu fengið viturleg ráð. Önnur verksvið hennar gætu t.d. verið landvarnaræfingar, s.s. Samvörður og Norður-víkingur, almennar almannavarnir, verkefni tengd leyniþjónustustarfsemi, samstarf við friðargæsluna auk fræðilegra rannsókna og ótal annarra verkefna.

 

Þess má getið að Varnarmálastofnun var stofnuð nokkrum árum síðar (2008) og síðan aflögð af vinstri mönnum á afar veikum rökum.

Á vef Landhelgisgæslunnar segir: 

 Með varnarmálalögum tók Varnarmálastofnun til starfa 1. júní 2008 á öryggissvæðinu á Keflavíkurflugvelli.

„Með því að reka íslenska loftvarnarkerfið og sjá um önnur þau eftirlits- og varnartengdu verkefni, sem nýstofnsett Varnarmálastofnun á að sinna, erum við Íslendingar í senn að axla ábyrgð á eigin vörnum og um leið að leggja til sameiginlegs öryggis grannríkja okkar á Norður-Atlantshafi og bandalagsríkja í NATO. Þannig rækjum við skyldur okkar sem sjálfstætt, fullvalda ríki," sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, utanríkisráðherra, í ávarpi þegar Varnarmálastofnun tók til starfa.

Í desember 2009 var að tillögu utanríkisráðherra skipaður starfshópur fimm ráðuneyta til að gera tillögur um hvernig mætti framfylgja ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að leggja niður Varnarmálastofnun á árinu 2010 og samþætta verkefni hennar hlutverki annarra opinberra stofnana. Skýrt var tekið fram að Ísland stæði áfram við allar varnar- og öryggistengdar skuldbindingar sínar og að forræði á utanríkispólitískum þáttum yrði áfram hjá utanríkisráðherra.

Þann 30. mars 2010 samþykkti ríkisstjórn Íslands að leggja fram frumvarp til laga um breytingu á varnarmálalögum nr. 34/2008 í samræmi við niðurstöður í skýrslu starfshópsins. Í skýrslunni var bent á leiðir til að starfsþættir Varna

rmálastofnunar yrðu hluti af nýrri borgaralegri stofnun, sem sæi um öryggis- og varnarmál á grundvelli borgaralegra gilda innan innanríkisráðuneytisins. 

Þann 16. júní 2010 var frumvarp til laga nr. 98/2010 samþykkt á Alþingi um breytingu á varnarmálalögum nr. 34/2008 í samræmi við niðurstöður í skýrslu starfshópsins. Í samræmi við framangreind lög var Varnarmálastofnun lögð niður frá og með 1. janúar 2011.

Sjá slóðina: https://www.lhg.is/um-okkur/sagan/nr/2134

Þessi starfshópur var greinilega ekki starfi sínu vaxið. Nema ef tilgangur var sá eini að leggja niður stofnunina með öllum tiltækum ráðum sem var gert. En afraksturinn var verri, því betra er að hafa eina fagstofnun um þessi málefni en að dreifa málum.

 

Varnir Íslands enn í höndum Bandaríkjamanna - grein í Morgunblaðinu 2016

Eftir Birgi Loftsson: "Íslendingar láta enn og aftur Bandaríkin sjá um varnir landsins. Greinarhöfundur er þessu ósammála."

Í sameiginlegri yfirlýsingu varnarmálaráðuneytis Bandaríkjanna og utanríkisráðuneytis Íslands um skuldbindingu ríkjanna um nánara varnarsamstarf kennir margra grasa. En það sem helst stendur upp úr er að Bandaríkjamenn sjá greinilega eftir brotthvarfi hers síns úr landinu árið 2006. Þeir eru með þessari yfirlýsingu og öðrum aðgerðum að styrkja stöðu sína á ný og í raun auðvelda endurkomu Bandaríkjahers þegar næsta tækifæri kemur. Það gæti komið fyrr en menn kynnu að ætla.

Þess má hér geta í framhjáhaldi að Íslendingar hafa verið duglegir að skrifa undir varnarsamstarfssamninga við nágrannaríkin síðastliðna áratugi, þar sem megináherslan er á að aðrir en Íslendingar axli ábyrgð á vörnum landsins.

En hvað ætla Íslendingar að leggja fram sem sinn skerf til varna landsins? Á að fjölga varðskipum til að mæta auknum hættum á Norður Atlantshafi og í sérsveit lögreglunnar til að takast á við aukna hryðjuverkahættu? Eða er það óþarfi og mun aldrei neitt gerast á Íslandi?

Ég get ekki séð neitt áþreifanlegt í þessari yfirlýsingu nema það að það eigi að fjölga íslensku skrifstofufólki sem á að tala við Bandaríkjamenn og aðrar NATÓ-þjóðir. Jú, kannski er það áþreifanlegt að Íslendingar skuldbindi sig að viðhalda og reka „...varnaraðstöðu og -búnað, meðal annars rekstur íslenska loftvarnakerfisins (IADS), um að veita gistiríkisstuðning vegna annarra aðgerðaþarfa, eins og loftrýmisgæsluverkefna Atlantshafsbandalagsins... og vegna sameiginlegra áætlanagerða og varnaræfinga fyrir bandalagið.“ Með öðrum orðum á að láta í té húsnæði sem Atlantshafsbandalagið borgar fyrir og sjá um ratsjárkerfið sem Íslendingar þurfa hvort sem er að reka vegna borgaralegs flugs. Þar fá Íslendingar líka vel greitt fyrir „framlag sitt“.

Það er ein setning sem ég hnaut um: „Utanríkisráðuneyti Íslands samþykkir áætlanir varnarmálaráðuneytis Bandaríkjanna um varnir Íslands þar sem hernaðarlegum úrræðum er beitt.“ Þetta er ótrúleg setning. Þetta segir að Íslendingar hafa ekkert að segja um varnir landsins á ófriðartímum, við verðum á að treysta á að Bandaríkjamenn beri hag landsins fyrir brjósti sér. Þetta er eins og að láta nágranna sinn gæta öryggi húss síns í stað þess að gera það sjálfur með viðeigandi öryggisaðgerðum.

Ég tel að það sé nauðsynlegt að Varnarmálastofnun verði endurreist og þar verði innandyra hernaðarsérfræðingar sem leggi öllum stundum mat á hættur þær sem kunna að beinast að Íslandi og þeir taki beinan þátt í áætlunum varnarmálaráðuneytis Bandaríkjanna um varnir landsins.Það er alvöru varnarsamstarf.

Ég vil ganga enn lengra en þetta og hafa áþreifanlegar og varanlegar varnir á Íslandi með stofnun íslensks heimavarnarliðs sem starfar 1-2 mánuði á ári en foringjar þess á ársgrundvelli. Þar með taka Íslendingar í fyrsta sinn á áþreifanlegan hátt í vörnum landsins og endurkoma Bandaríkjahers þar með óþörf.

Grein lýkur.

Sjá slóðina:  Varnir Íslands enn í höndum Bandaríkjamanna

Var ég sannspár um að "Þeir eru með þessari yfirlýsingu og öðrum aðgerðum að styrkja stöðu sína á ný og í raun auðvelda endurkomu Bandaríkjahers þegar næsta tækifæri kemur. Það gæti komið fyrr en menn kynnu að ætla."?

Sandeyjagöngin og Vestmannaeyjagöng

Árni Johnsen fyrrverandi þingmaður kom með þær hugmyndir að leggja neðansjávargöng milli Vestmannaeyja og meginlands Íslands. Þeirri hugmynd var hafnað og þess í stað sett upp ferjulægi í Landeyjahöfn. Þá sorgarsögu þekkja flestir. Valin var lausn sem er ekki varanleg og árlegur rekstrarkostnaður ferjunnar er geysihár og það sama á við um Landeyjarhöfn. 

Höfnin er einstaklega illa staðsett, rétt vestan við árósa Markaðsfljóts. Staðsetningin er svo illa valin að árframburður Markaðsfljóts, mestmegnið sandur flýtur inn í mynni Landeyjahafnar og stöðugt þarf að dæla sand úr höfninni og hefur hún jafnvel lokast vegna þess.

Á vef Vegagerðarinnar segir að Verkfræðistofa Sigurðar Thoroddsen hf. hafi lokið mati á kostnaði við gerð jarðganga sem vegtengingu milli Vestmannaeyja og Landeyja en matið var gert 2007. Niðurstaða matsins er sú að tæknilega sé mögulegt að gera slík göng og að kostnaðurinn verði líklega á bilinu 50 til 80 milljarðar króna eftir gerð ganganna en áhætta er talin mikil.

Miðað við 18 km göng sem yrðu steypufóðruð fyrstu þrjá kílómetrana frá Vestmannaeyjum er kostnaður talinn verða 52 milljarðar króna en verði öll göngin steypufóðruð er kostnaður áætlaður 80 milljarðar króna. Um þriðjungur þessa kostnaður er vegna óvissu, kostnaðar við hönnun og eftirlit og kostnaðar verkkaupa af vöxtum á byggingartíma, rannsókna og fleiri atriða.

Í niðurlagi samantektarinnar segir meðal annars: ,,Niðurstaða mats okkar er eins og að framan segir að tæknilega sé mögulegt að gera veggöng milli lands og Eyja og að kostnaðurinn verði líklega á bilinu 50 til 80 milljarðar króna. Á hinn bóginn er álitamál sem áhöld eru eða ættu að vera um hvort nokkurn tímann geti verið réttlætanlegt að grafa og reka þetta löng jarðgöng djúpt undir sjó á jafn jarðfræðilega virku svæði og Vestmannaeyjasvæðið vissulega er og dæmin sanna.”

Ókei, þetta er dýrt og ef til vill þarf að steypustyrkja göngin alla leið en hvað kostar að reka ferju og höfn?

Í svari Sigurðar Inga Jóhannssonar, samgöngu- og sveitastjórnarráðherra árið 2018, við fyrirspurn frá Birni Leví Gunnarssyni, þingmanni Pírata, um kostnað ríkisins við Landeyjarhöfn og Herjólf frá árinu 2010, kemur fram að alls nemur kostnaðurinn um 11 milljarða.

Í svarinu er sundurliðaður kostnaður hvers árs fyrir sig og samtals hafa um fjórir og hálfur milljarður farið í Landeyjarhöfn og sex og hálfur milljarður farið í Herjólf.

„Landeyjahöfn var vígð árið 2010 og lauk gerð hennar að mestu það ár. Lokauppgjör var hins vegar árið 2011 og því er kostnaður hár það ár. Eftir það hefur verið ráðist í ýmsar framkvæmdir og verkefni, svo sem að byggja þjónustubryggju og reisa garða til að hefta sandfok, auk annarra smærri framkvæmda. Árið 2017 var kostnaður meiri vegna slipptöku Herjólfs,“

segir í svarinu.

Heimild: 

Kostnaður ríkisins við Landeyjahöfn og Herjólf um 11 milljarðar

Kostnaður við rekstur Landeyjahafnar og Herjólfs árið 2017 var 1,5 milljarðar króna.  Ég hef ekki nýrri tölur við hendi. Þannig að kostnaður við reksturinn verður hár um ófyrirséða framtíð. 50 - 80 milljarðar hljómar há tala en samt ekki, því að göngin myndu borga sig upp á einhverjum áratugum. Eftir það, er þetta í plús og samgöngur milli eyja og lands tryggðar næstu árhundruð. Hægt er að láta vegfarendur borga veggjald en þeir þurfa hvort sem er borga í ferjuferð.

Tökum til samanburðar svipuð göng, til eyjar í Færeyjum. Hér er ég að tala um Sandeyjargöngin. Eyjan er fámenn en samt er lagt í svipuð löng göng og til Vestmannaeyja.

Kíkjum á Wikipedia síðuna um Sandeyjargöngin:

Sandoyartunnilin (Sandoy Tunnel) eru neðansjávarveggöng í byggingu í Færeyjum. Göngin munu tengja megineyjuna Streymoy við Sandoy í suðri. Lengd ganganna verður 10,8 kílómetrar. Áætlaður kostnaður er 860 milljónir danskra króna. Gert er ráð fyrir að göngin verði tilbúin til umferðar síðla árs 2023, en eftir það hættir ferjan Teistin að ganga á milli Gamlarættar á Streymoy og Skopun á Sandoy. Göngin liggja yfir Skopunarfjörð og liggja frá Gamlarætt að Traðardal í miðhluta Sandoy, nálægt Inni í Dal leikvanginum.

Þann 3. febrúar 2022 voru tvær hliðar ganganna tengdar við hátíðlega athöfn. Framkvæmdir hófust 27. júní 2019 og hálf leiðin var slegin í september 2020. Það mun líða til ársloka 2022 þar til göngin geta opnað fyrir umferð og ferjuleiðin til Sandoy hættir að starfa.

Í pólitísku, lagalegu og efnahagslegu tilliti er verkefnið tengt Eysturoyartunnilinum sem var opnað fyrir umferð 19. desember 2020. Eysturoyartunnilin, sem gert er ráð fyrir að verði ábatasamari en Sandoyartunnilin, mun fjármagna hið síðarnefnda að hluta með krossniðurgreiðslu. Gert er ráð fyrir að 300-400 ökutæki á dag muni nota göngin til Sandoy.

Til samanburðar var meðaltal farþega á ferjuleiðinni 195 ökutæki (með ökumönnum) og 613 farþegar án aksturs, árið 2021. Farþegafjöldi á Sandoyartunnilinum yrði aukin enn frekar ef hún gæti virkað sem skref fymrir Suðuroyartunnilin, eða ný ferjuleið, til Suðuroyar.

Verið er að byggja nýtt íbúðar- og iðnaðarhverfi með jarðgangaúrgang á Velbastað. Annar úrgangur er notaður í Runavík og Strenda fyrir nýjan strandveg.

Heimild:  Sandoyartunnilin

Það er alveg sama hvernig við reiknum þetta, á endanum borga göngin sig upp í topp. Ef Færeyingjar geta þetta, þá getum við Íslendingar þetta.