Hver var James Buchanan?

James Buchanan er ekki þekkt nafn en samt er nafn hans tengt órjúfanlegum böndum upphafs borgarstyrjaldarinnar í Bandaríkjunum. 

Abraham Lincoln er hins vegar andlit borgarastyrjaldarinnar og á tímabili kenndi ég hann um að hafa ekki komið í veg fyrir stríðið. Forsetatíð hans byrjað einmitt 4 mars en borgarastyrjöldin hófst 14. apríl, fáeinum vikum eftir að hann tók við völdum. En hins vegar var atburðarrásin komin langt áleiðis og hann gat lítið gert til að afstýra stríðinu. En hann sýndi í verki í stríðslok, að hann gat rétt fram sáttarhönd en einmitt nokkrum dögum eftir lok stríðsins var hann allur. Hann var því stríðsforseti nauðugur einn og var forsetinn allt stríðið.

En ætlunin var að ræða um forsetann sem náði ekki að sameina landsmenn, James Buchanan. Ef litið er á íslensku Wikipedíu þá segir hún einungis þetta: "James Buchanan (1791 – 1868) var 15. forseti Bandaríkjanna og þjónaði því embætti frá 1857 til 1861. Hann er eini forsetinn sem komið hefur frá Pennsylvania og eini forsetinn sem ekki hefur kvænst." Punktur. Ekkert meir. Ekkert um "lame duck" forsetatíð hans.

Lærum aðeins meira um hann.

Buchanan komst til forsetaembættisins við nokkuð hefðbundnar en erfiðar aðstæður. Hann var fimm sinnum fulltrúi í fulltrúadeildinni, utanríkisráðherra undir stjórn James Polk forseta. Á þingi demókrata í Cincinnati árið 1856 tók Buchanan forystu frá sitjandi forseta, Franklin Pierce, í fyrstu atkvæðagreiðslunni og barðist síðan við öldungadeildarþingmanninn Stephen Douglas frá Illinois um forsetatilnefninguna. Buchanan sigraði í 17. atkvæðagreiðslunni og sigraði John C. Fremont, úr nýstofnuðum Repúblikanaflokknum, í forsetakosningunum 1856.

Þaðan í frá var allt niður á við hjá Buchanan forseta. Hann veiktist mjög og dó næstum því úr veikindum sem dreifðist um hótel hans í Washington, þar sem hann ferðaðist til funda sem kjörinn forseti.

Í setningarræðu sinni kallaði Buchanan landsvæðisdeiluna (hvaða ríki og svæði mættu hafa þræla) um þrælahald „hamingjusamlega, mál sem skiptir engu máli í raun og veru.“ Honum hafði verið bent á niðurstöðu Hæstaréttar í málinu Dred Scott gegn Sandford, sem kom stuttu eftir embættistökuna. Buchanan studdi þá kenningu að ríki og landsvæði hefðu rétt á að ákveða hvort þau myndu leyfa þrælahald. (Það voru líka fregnir af því að Buchanan gæti hafa haft áhrif á úrskurð dómstólsins). Ákvörðun Dred Scott vakti reiði og styrkti repúblikana sem andstæðinga Buchanans, og hún rak fleyg inn í demókrataflokkurinn. Landið fór einnig í efnahagslægð þegar borgarastyrjöldin nálgaðist.

Árið 1860 var ljóst að Buchanan ætlaði ekki að vera í framboði til endurkjörs. Innan þriggja mánaða eftir kosningarnar höfðu sjö ríki yfirgefið sambandið þar sem Buchanan var áfram sem lélegur forseti (lame duck) þar til Lincoln gat tekið við forsetaembættið í mars 1861. Í ræðu sinni um ástand ríkissambandsins á Bandaríkjaþingi (árleg ræða Bandaríkjaforseta fyrir sameinað Bandaríkjaþing) sagði Buchanan að hann teldi að aðskilnaður suðurríkjanna væri ólöglegt, en alríkisstjórnin hafði ekki vald til að stöðva það.

„Allt sem þrælaríkin hafa nokkru sinni barist fyrir er að vera látin í friði og leyft að stjórna innlendum stofnunum sínum á sinn hátt. Sem fullvalda ríki eru þau, og þau ein, ábyrg frammi fyrir Guði og heiminum fyrir þrældómnum sem ríkir meðal þeirra. Fyrir þetta bera íbúar norðursins ekki meiri ábyrgð og eiga ekki meiri baráttu fyrir afskiptum en við svipaðar stofnanir í Rússlandi eða í Brasilíu,“ sagði Buchanan.

Buchanan útskýrði einnig hvers vegna hann tók ekki virkan þátt í aðskilnaðarbaráttunni sem forseti. „Það er ofar valdi hvers forseta, sama hverjar hans eigin pólitísku tilhneigingar kunna að vera, að koma á friði og sátt meðal ríkjanna. Viturlega takmarkaður og takmarkaður eins og vald hans er samkvæmt stjórnarskrá okkar og lögum, getur hann einn áorkað litlu til góðs eða ills hvað varðar svo mikilvægri spurningu. Hann átti við önnur vandamál að stríða í forsetatíð sinni, þar á meðal þráhyggja fyrir málefni Kúbu og deilur um stríð við mormóna landnema á Utah-svæðinu.

Buchanan fór á eftirlaun  og dvaldist í íbúð sínu í miðborg Pennsylvaníu og lifði til að sjá endalok borgarastyrjaldarinnar. Rétt áður en hann lést árið 1868 sagði hann: „Sagan mun réttlæta minningu mína frá sérhverri óréttlátri álitsrýrnun."

Abraham Lincoln tók við embætti í mars 1861 en 12. apríl sama ár var borgarastyrjöldin hafin. Hann hafði í raun engan tíma til að breyta einu eða neinu.

Eftir sigur Lincoln fóru öll þrælaríkin að íhuga aðskilnað. Lincoln átti ekki að taka við embætti fyrr en í mars 1861, og skildi sitjandi demókrataforseti, James Buchanan frá Pennsylvaníu, sem hafði verið hliðhollur suðurhlutanum, eftir að vera í forsæti landsins fram að þeim tíma. Buchanan forseti lýsti því yfir að aðskilnaður væri ólöglegur en neitaði því að ríkisstjórnin hefði nokkurt vald til að standa gegn því. Lincoln hafði ekkert opinbert vald til að bregðast við á meðan aðskilnaðarkreppan jókst.

Engu að síður var herjað á Lincoln með  margvíslegum ráðum. Margir vildu að hann veitti Suðurríkjum fullvissu um að hagsmunum þeirra væri ekki ógnað.

Þegar Lincoln áttaði sig á því að róandi orð um réttindi þrælahaldara myndu fjarlægja hann frá grasrót repúblikana, á sama tíma og sterk afstaða til óslítandi sambands myndi kveikja enn frekar í Suðurríkjum, valdi Lincoln stefnu þagnar. Hann þagði. Hann trúði því að ef nægur tími væri til staðar án augljósra aðgerða eða hótana í garð Suðurríkjanna, myndu Suðurríkjasambandssinnar sjá að sér og koma ríkjum sínum aftur inn í sambandið. Að tillögu Suðurríkjakaupmanns sem hafði samband við hann, höfðaði Lincoln óbeint til Suðurríkjanna með því að útvega efni sem öldungadeildarþingmaðurinn Lyman Trumbull gæti sett inn í sitt eigið ávarp. Repúblikanar lofuðu ávarp Trumbull, demókratar réðust á hana og Suðurríkin hunsuðu hana að mestu.

"Lame duck" kallast forsetar sem gera ekki neitt, eru ekki leiðtogar og eins og James Buchanan sýndi og sannaði að hann var slíkur forseti. Ekki gera neitt, getur nefnilega leitt til stórra átaka. Sjá má þetta í forsetatíð Joe Biden, sem óbeint hefur kvatt ribaldaríki til að gera árásir á önnur ríki og fara sínu fram.

Hins vegar finnst mér að leysa hefði mátt ágreiningin um þrælahaldið friðsamlega og komið í veg fyrir blóðbaðið mikla. Það hefði verið hægt ef forsetinn á undan Abraham Lincoln hefði haft bein í nefinu. Þetta tókst Brasilíumömmum 1888 og Bretar bönnuðu þrælahald 1833 í flestum breskum nýlendum og höfðu þegar byrjað með því að banna þrælaverslun 1807. Það var nefnilega þeigjandi og í hljóði samkomulag að útbreiða ekki þrælahald í Bandaríkjunum. Tækniþróun í baðmullarrækt og breytt samfélag (líkt og í Brasilíu og á þjóðveldisöld Íslands) leiddi til þess að það þótt ódýrara að láta hræódýrt vinnuafl, frjálst, vinna störf þrælanna. Tíminn vinnur nefnilega ekki með óréttlætinu.