Sagnfræði og sagnfræðingar (Ranajit Guha (1981)) Indversk þjóðernissinnuð sagnfræði

Ranajit Guha talar um í grein sinni um að söguritun sem heldur á lofti merki hinnar indversku og þjóðernissinnuðu yfirstéttar hafi um langt skeið tröllriðið samfélagið, en henni megi svo skipta í nýlendusinnaða yfirstéttarhyggju (e. colonialist elitism) eða borgaralega-þjóðernisinnaða yfirstéttarhyggju (e. bourgeois-nationalist elitism) en báðar stefnurnar séu hugmyndafræðileg afurð breskra yfirráða á Indlandi en hafa lifað af allar valdabreytingar og hafa verið samlagaðar við ný-nýlendusinnuðu (e. neo-colonialist) og ný-þjóðernistefnulegu (e. neo-nationalist) formi í Indlandi.

Þessir aðilar hafa leitað í smiðju breskra höfunda sem fyrirmynd að sagnaskrifum. Yfirstéttarleg sagnaskrif með þjóðernislegum einkennum sé einkum indversk að uppruna, þó að eftirhermur meðal frjálslyndra sagnfræðinga í Bretlandi og annars staðar hafa tekið hana upp í einhverju mæli.

Báðar þessar útgáfur eiga það sameiginleg að halda því fram að tilurð indversku þjóðar og þróun þjóðernislegar vitundar sem stýrði þessa tilurð, hafi aðallega eða alfarið verið afrek indverskrar yfirstéttar. Hin nýlendusinnaða og ný-nýlendusinnaða sagnaritun hefur þakkað þessum árangri breskum nýlenduyfirráðum, þ.e. stjórnarformi, stjórnargerð og –stefnu, stofnanir og menningu en hjá þjóðernissinnuðum og nýþjóðernissinnuðum skrifum – hefur árangrinum aðallega verið þakkað indverskri yfirstétt, indverskum stofnunum, gerðum og hugmyndum.

Það sem þessar stefnur eiga sameiginlegt er að lýsa indverskri þjóðernishyggju sem ,,þróun lærdóms” eða hún hafi þróast og framfarast í gegnum það að indverska yfirstéttin varð þátttakandi í stjórnmálum með þátttöku í hinu ýmsu stofnunum og samsvarandi menningar fyrirbærum sem nýlendustjórnin hafði innan sinna vébanda til að stjórna landinu. Einnig hefur því verið haldið fram, af þessari yfirstéttarsinnuðu sagnaritun, að indversk þjóðernishyggja hafi leitt fólkið frá ánauð til frelsis.

Það sem Ranajit Guha er hér að reyna að halda fram er að saga indverskrar þjóðernishyggju hafi verið skrifuð sem eins konar andleg sjálfsaga indverskrar yfirstéttar.

Yfirstéttasinnuð sagnaritun er þó ekki alveg gagnlaus segir hann. Hún hjálpar okkur t.d. að átta okkur betur á gerð nýlenduríkisins, suma þætti hugmyndafræði yfirstéttarinnar svo eitthvað sé nefnt og svo það að hún hjálpar okkur að skilja hugmyndafræðilegan karakter sagnaritunarinnar sjálfrar.

Hins vegar getur þessi gerð af sagnaritun ekki hjálpað okkur við mörg önnur úrlausnarefni, t.d. að útskýra indverska þjóðernishyggju fyrir okkur, þ.e. framlag fólksins sem það lagði fram sjálft óháð yfirstéttinni til skilnings á gerð og þróun þessarar þjóðernisstefnu. Hún hunsar til dæmis þátttöku indversk almennings, stundum í hundruðum þúsunda eða milljóna, í þróun og starfi þjóðernishreyfingarinnar sem var stundum án allra þátttöku eða afskipta indverskrar yfirstéttar, t.d. í and-Rowlatt uppreisninni 1942.

Og það sem er greinilega vanrækt í hinni yfirstéttarsinnuðu sagnaritun er stjórnmálaþátttaka hinu lægri settu í samfélaginu, fólkið sjálf og fyrirmenn þess.

Það sem Ranajit Guha er hér að reyna að segja, þátttaka fólksins ,,neðan frá” í stjórnmálum hafi hingað til (1981) verið vanrækt.

Það er þessi almenningsvæðing (e. mobilization) andstöðunnar gegn nýlenduyfirráðum Breta; hún hafi ekki verið tekin með í reikninginn en hún er annars eðlis en sú yfirstéttarlega.

Sjá má hina fyrri hreyfingu t.d. kristallast í bændauppreisnum, og síðan ekki síst andstöðunni gegn indversku yfirstéttinni sjálfri.

Ranajit Guha vill leggja meiri áherslu á muninn sem var milli undirstéttanna og yfirstéttarinnar og þeirrar staðreyndar að indversk borgarastétt mistókst að vera málsvari þjóðarinnar. Hins vegar voru undirstéttirnar ekki nógu öflugar til að klára það verk sem borgarastéttin mistókst að gera, að taka af fullu afli þátt í baráttunni fyrir frelsun þjóðarinnar. Það sé rannsóknin á þessum sögulegu mistökum þjóðarinnar til að verða til á eigin forsendum (alþýðunnar og borgarastéttarinnar) – sem sé hinn miðlægi vanmáttur sagnaritunar, sem fjalli um nýlendutímabil Indlands, að eiga við. Hin hefðbundna fæst ekki við þetta vandamál og verður því fyrir vikið máttlaus.