Sparnaður í ríkisfjármálum

Nú ætla ráðherrarnir að vera sniðugir og koma með sparnaðartillögur í anda DOGE. Forsætisráðherra segir að nú eigi að spara. Það væri frábært ef það á að draga saman í ríkisbálkninu. En hver verður sparnaðurinn þegar upp er staðið? Það á nefnilega spýta inn í velferðakerfið. Er ekki að segja að það sé slæmt en kostar sitt. Kannski að nú fari skattfé í réttar hendur. Krist­rún aug­lýsir eftir sparnaðarráðum

Hvar má spara? Alls staðar og það má leggja niður stofnanir sem ætlunin er að setja á fót eða eru komnar á fót. Má þar nefna Mannréttindastofnun Íslands.

Samkvæmt upplýsingum frá Stjórnarráði Íslands eru ríkisstofnanir á Íslandi yfir 160 talsins. Þessi tala inniheldur ekki opinber hlutafélög, sjálfseignarstofnanir eða lögaðila sem eru að hluta eða öllu leyti í eigu ríkisins. Ef tekið er mið af öllum þeim stofnunum sem teljast á einn eða annan hátt til ríkisins, gæti talan verið enn hærri. Starfsmenn eru um 23 þúsund talsins sem er ansi mikið. Stofnanir

Og hvar á að spara í þessum stofnunum? Allar vilja þær verja sig og starfsfólks sitt og helst ekki draga saman, heldur að auka í. Það er hægt að spara innandyra eða leggja niður.

Fjármála- og efnahagsráðuneyti segir að "það er stefna stjórnvalda að fækka stofnunum, m.a. með sameiningum. Helstu rök fyrir sameiningum eru þau að stærri einingar séu betur til þess fallnar að sinna kjarnaþjónustu og veita góða þjónustu. Slíkar einingar séu einnig betri rekstrareiningar. Mikill munur er á stærð ríkisstofnana allt frá þeirri stærstu, Landspítalanum með um 5.000 stöðugildi í þá minnstu með 2 starfsmenn. Rúmur helmingur stofnana er með færri en 50 stöðugildi." Skipulag og stjórnun ríkisstofnana Og staða stofnanakerfisins eftir hugsanlegar breytingar væru  118 stofnanir og jafnvel niður í 90 stofnanir.

Forsætisráðherra þarf því ekki að auglýsa opininberlega eftir sparnaðartillögum, heldur að fara eftir aðgerðatillögum ráðuneytisins. Fækka stofnanir með sameiningu og þannig minnka yfirstjórnar kostnað. Stofnanir eru flokkaðar í A-,B- og C-hluta.

Áfram segir:

"Til B-hluta teljast önnur fyrirtæki og lánastofnanir sem eru undir beinni stjórn ríkisins og rekin eru á ábyrgð ríkissjóðs og ekki teljast til A-hluta. Þessir aðilar starfa á markaði og standa að stærstum hluta undir kostnaði við starfsemi sína með tekjum af sölu á vöru eða þjónustu til almennings og fyrirtækja.

C-hluti

Til C-hluta teljast sameignar- eða hlutafélög í meirihlutaeigu ríkisins sem starfa á markaði. Til C-hlutans telst einnig Seðlabanki Íslands."

Kannski væri best að einbeita sér að stofnunum sem eru á samkeppnismarkaðinum og selja þær? Hér er átt við B- og C-hluta.

Það er eitt ríkisapparat sem tekur freklega í buddu skattborgarans og það er RÚV.  Útvarpsgjaldið hækkaði nú um áramótin upp í rúm 21 þúsund krónur og er dregið af alla Íslendinga eldri en 18 ára og öll fyrirtæki landsins á skrá. Starfsmenn 2022 voru 262 og tekjurnar skiptast í tvennt.

Framlög úr ríkissjóði: Þetta eru tekjur fyrir almannaþjónustu. Árið 2022 fékk RÚV um 5,1 milljarð króna úr ríkissjóði, sem var 430 milljónum krónum meira en árið 2021. Áætlað var að þessi framlög myndu aukast í 5,7 milljarða króna árið 2023 (Heimildin).

Tekjur af samkeppnisrekstri: Þetta eru tekjur af auglýsingasölu og kostun. Árið 2022 voru þessar tekjur rúmlega 2,8 milljarðar króna, sem var aukning um 454 milljónir króna frá fyrra ári. Tekjur af auglýsingum og kostun voru 2,4 milljarðar króna árið 2022 og höfðu aukist um 774 milljónir króna á tveimur árum, eða um 48% (sama heimild: Heimildin).

Með öðrum orðum hefur RÚV yfir 8 milljörðum að ráða 2022-23 (veit ekki um 2024) og samt illa rekið. Ekki er dagskráin mikið betri en hjá einkastöðvunum. Ef þessi stofnun er aflögð og nefskatturinn aflagður, sparar 4 manna fjölskylda 80 þúsund krónur á ári. Það munar um minna.

Og svo má spyrja í lokin: Af hverju í ósköpunum eru starfsmenn Seðlabanka Íslands um 311 talsins??? Seðalbankinn - vinnustaðurinn Hvað er allt þetta fólk að gera allan daginn? Það gerir um 1 Seðlabanka starfsmann á hvert þúsund Íslendinga. 

Þrátt fyrir að þessar sparnaðartillögur ríkisstjórnarinnar nái fram að ganga, þá mun sækja aftur í fyrr horf. Af hverju? Nú, hér er um annarra manna fé að ræða og þeir sem koma höndum yfir slíkt fé til eyðslu hika ekki við að bruðla þeim. Það kemur aldrei niður á þá hvort sem er.

Svo má setja mörk á álögur sem önnur ríki setja á Ísland. Til dæmis loftlagsskatta sem lagðir eru á flugfélög og skipafélög og kosta almenning og atvinnulífið stórfé árlega. Og það í hreinasta landi Evrópu og þótt víða væri leitað.

ÁTVR og RÚV á rangri öld

Það er kostulegt hvernig nátttrölin ÁTVR og RÚV réttlæta tilveru sína. Bæði ríkisapparötin urðu til á 20. öld við gerólíkar aðstæður en eru í dag. Bæði voru orðin úreld þegar netið og í raun upplýsingaöldin gékk í garð í upphafi 21. aldar en í sögunni verður þetta tímabil kallað upplýsingaöldin síðari.

Fólk getur keypt sér áfengi eða horft á þúsundir sjónvarpsrása í gegnum netið. Fólk fær áfengið sent heim á vegum einkarekna áfengissölu ef það vill. Það er engin ástæða fyrir ríkið, sem gerir allt dýrara og ekki samkvæmt kröfum markaðarins, að vera vafast í rekstri sem einkaaðilar gera betur.

ÁTVR

En hver eru hallærðislegu rökin fyrir tilveru ÁTVR? Jú, með því að láta ríkið selja áfengið, ekki Jón niðri í bæ, er verið að stuðla að lýðheilsu! Bloggari hefur aldrei séð Vínbúðina (ÁTVR) reka áróður gegn eigin sölu.

Ef pistill forstjóra ÁTVR er lesin, fer allt púðrið í að væla yfir lægri sölu og minni skatttekjur en minna í áhyggjur af unglinga drykkju (sem er sögulega lítil en dópsala mikið áhyggjuefni).  Hérna erum við komin að kjarna málsins, alltaf þegar þarf að fylla upp í fjárlagagatið á Alþingi, eru álögur á áfengi og tóbak hækka og er þetta árlegt. ÁTVR er peningamaskína ríkisins.  Það væri nær að styðja SÁÁ í starfsemi síni en samtökin eiga undir höggi að sækja. Þau hefðu raunverulega hagsmuni af að stuðla að lýðheilsu unglinga og fullorðna og ættu að sjá um forvarnastarfið en ekki fíkniefnasalinn ríkið.

En áhyggjur forstjórans eru skiljanlegar, hætta er á að smásala áfengis verði gefin frjáls og hann verði atvinnulaus.  Það er ekkert sem kemur í veg fyrir stranga reglur og lög fyrir einkarekna áfengissölu. Ekki þarf að selja það í matvöruverslun, heldur sérreknum sölustöðum eins og gert er með munntóbakið/tóbakspúðana. Pistill forstjóra ÁTVR

RÚV

Í pistlum hér hefur RÚV verið harðlega gagnrýnt fyrir lélegan rekstur, frekjulega innheimtu nefskatts á óviljuga neytendur og fyrir að skekkja samkeppnismarkaðinn.

Í mati Fjölmiðlanefndar á almannaþjónustuhlutverki RÚV frá 2020 segir: "Hér á landi er kveðið á um hlutverk og skyldur Ríkisútvarpsins í lögum um Ríkisútvarpið, fjölmiðil í almannaþágu, nr. 23/2013. Þar er kveðið á um ákveðnar skyldur sem á Ríkisútvarpinu hvíla, til viðbótar hinum almennu skyldum samkvæmt lögum um fjölmiðla. Reglurnar taka flestar mið af þeim sérstöku sjónarmiðum sem gilda um fjölmiðla í ríkiseigu en slík sjónarmið byggja meðal annars á því að fjölmiðlum sem starfa í almannaþágu sé ætlað að flytja vandað efni, sérstaklega af innlendum og menningarlegum toga, sem ekki er tryggt að fjölmiðlar, sem eingöngu eru reknir með viðskiptasjónarmið í huga, telji arðvænlegt að láta framleiða eða miðla." Bls. 15.

Það má færa mörg rök fyrir að einkaaðilar geti og hafa gert þetta sama en margir vandaðir íslenskir fjölmiðlar hafa hrakist af fjölmiðlamarkaði vegna risans á markaðinum - RÚV.  Fjölmiðillinn er að sýna þriðja flokks bandarískar og breskar sápuóperur en reynir að klóra í bakkann með innlent efni á föstudögum. Þessi rök standast ekki. N4 var til dæmis með frábæra þætti af landsbyggðinni sem RÚV vanrækir að hluta til en Stöð 2 bætir upp.

RÚV-arar hins vegar vísa alltaf í þetta til stuðnings tilveru sinnar: "Fréttastofa RÚV er hluti af almannavörnum og Ríkisútvarpinu ber að tryggja nauðsynlega öryggisþjónustu með upplýsingamiðlun um útvarp og þegar við á eftir öðrum boðleiðum. Þegar heimsfaraldur COVID-19 reið yfir heimsbyggðina voru gerðar breytingar á starfsemi og dagskrá Ríkisútvarpsins til að tryggja órofna þjónustu og mæta þörf almennings fyrir fræðslu, upplýsingar og afþreyingu í samkomutakmörkunum." Bls. 8.

Hver segir að einkaaðilar geti ekki gert þjónustusamning við ríkið um að vera hluti af almannavörnum? Get ekki betur séð en að Morgunblaðið og Stöð 2 (og fleiri fjölmiðlar sem myndu birtast ef RÚV færi af markaðinum) hafi staðið sig frábærilega í fréttaflutningi af hættuástandi, sett upp bein streymi frá gosstöðvum o.s.frv.  Ef hætta ber að höndum, til dæmis ef Katla gýs, fá allir farsímaeigendur í nágrenninu um yfirvofandi hættu og að rýma svæðið. RÚV kemur hvergi að máli.

Ef einhver getur bent bloggara á hversu vitrænt er það að innheimta 10 milljarða árlega í ríkisrekstur RÚV og fjölmiðillinn sé nauðsynlegur, þá væri gaman að lesa þau rök.

Og ekki hefur verið minnst hér á hlutdræga fréttastofu RÚV sem er flækt í spillingarmál og fréttamenn látnir fjúka eða flýja vegna þess. Ríkisfréttir? Nei takk!

Verkin tala í málefnum RÚV

Eins og þeir vita sem lesa þetta blogg, er bloggritari enginn aðdáandi RÚV. Svo að það sé haldið til haga. Svo var ekki alltaf og fyrir 2000 var RÚV ágætis stofnun sem sinnti sinni skyldu af kostgæfni. En síðan þá hefur sigið á ógæfuhliðina fyrir þessari ríkisstofnun sem felur sig undir viðskeytisins ohf.

En RÚV er orðið að tilbera og nátttrölli. Það er ekki lengur nauðsynlegt að ríkið sé að vafsast í fjölmiðlarekstri, allra síst í rekstri fréttastofu. Tímarnir breytast en RÚV ekki með. Í ljósi internetsins og allt frjálsræðis þar, er fjölmiðillinn tímaskekkja. Einkareknu fjölmiðlarnir hafa margoft sannað að þeir hafa vandari innlenda dagskrá. Samkepnin er skökk, risinn á auglýsingamarkaðinum er RÚV sem með nauðungasköttum tekst að komast í 10 milljarða rekstur árlega.

Nú rekja hneyklismálin hvert á fætur öðru hjá ríkisstofnunni. Samherjamálið var umdeilt og nú er það Kveiksmálið.  Talandi um bullandi hlutdrægni RÚV í Eurovision og gat ekki einu sinni staðið með sigurvegarann sem vann keppnina á Íslandi. 

Umdeildur er fréttaflutningur fréttastofunnar sem hefur greinilega aðra sýn en margur borgarinn. Áróðurinn skín í gegn í hverjum einasta fréttatíma og fréttastofan hefur ákveðna sýn, það er engin spurning. Það sést bara á hvaða frétt er valin og hvar hún birtist í fréttatímanum. Oft eru minniháttar fréttir látnar birtast sem fyrsta frétt, sem hæfir málstað RÚV, en fréttir sem varða allan almannahag látnar birtast aftar eða ekki.

Ríkið á ekki að móta almenningsálitið en gerir það með rekstri fréttastofu. Þetta er ekki eðlilegt á upplýsingaöld og í lýðræðisríki. En hvað gerir ráðherrann sem sinnir málefnum RÚVs?

Lilja Alfreðsdóttir gerir ekkert í að breyta stöðunni en verkin tala sínu máli. Það er ýmislegt sem hún getur gert. Hún getur bannað auglýsingar á RÚV. Það væri fyrsta skrefið. Það er ekki eðlilegt að stofnunin hafi yfir að ráða 10 milljarða árlega en til samanburðar fær Vegagerðin 29 milljarðar króna í ýmsar vegaframkvæmdir og viðhald á árinu 2024 en þyrfti að fá miklu meira til að sinna nauðsynlegu viðhaldi. En er nokkuð hægt að ætlast til af Framsóknarmanni að hann taki afstöðu? Þegar stefna flokksins er miðjumoð og aðgerðaleysi sem þeir kalla miðjustefnu.

Eina sem óánægður borgari eins og bloggari getur gert, er að mótmæla. Hann getur ekki neitað að borga, því að ríkið sér til þess að það er enginn valkostur. Á meða fara 20 þúsund krónur úr veski bloggara árlega og úr veskjum fjölskyldu hans í vasa illa rekis ríkisútvarps.  Ríkisfjölmiðill, nei takk!

Fjölmiðlar eru að velja forseta fyrir kjósendur

Skoðanakannanir eru ágætar eins langt og þær ná. Þær mæla fylgi frambjóðenda en geta verið skakkar á sama tíma. Það er einn þáttur sem menn taka ekki með í myndina, nema þeir sem nýta sér þær, en það er að þær eru notaðar til að móta afstöðu kjósenda.

Stöðugur fréttaflutningur af gengi einstakra frambjóðenda, fréttir og skoðanakannanir, hífur upp fylgi þeirra og býr til sigurvegara í hugum lesenda og áhorfenda. Þar með er búið að afgreiða alla hina sem eiga kannski brýnt erindi til kjósenda og eru e.t.v. "rétta" fólkið í embættið. 

Nú eru fjölmiðlar búnir að velja þrjá frambjóðendur sem líklega sigurvegara. Þetta hlýtur að draga kjarkinn úr þeim sem verða undir í kastljósi fjölmiðlanna. Og kosningabaráttan er ekki einu sinni byrjuð. Engar kappræður eða alvöru viðtöl hafa farið fram við frambjóðendur.

Bloggritari ætlar ekki að láta skoðanakannanir stjórna vali sínu, frekar en hinn daginn. Hann kýs sinn frambjóðanda sem hann telur vera réttan í embættið.  Skiptir engu máli hversu fá prósent hann fær. Þjóðin velur ekki alltaf "rétt" og það er fegurðin við lýðræðið. Til valda velst fólk, sem reynslan sýnir okkur að reyndist vera rétta fólkið eða rangt. Ef rangt, þá er einfaldlega hægt að kjósa það úr starfi.

Að öðru

Að lokum. Það er til mikils að verða forseti. Hann er nánast eins og aðalsmaður. Þetta er eitt mesta forréttindastarf landsins. Hlunindin eru með ólíkindum. Forsetinn fær húsnæði, bifreið, fæði og klæði, staðahaldari/umsjónarmaður, einkaritara, kokk, bílstjóra, hreingerningamanneskju og lífvörð (lögreglumaður á vakt). Svo var ráðinn aðstoðarmaður forsetans sem er kallaður "sérfræðingur". Hann á að hjálpa til við ræðuskrif, hélt að forsetaritari og starfsfólk á forsetaskrifstofunni hjálpaði til við það. Forsetinn hefur mannaforráð yfir níu manns samtals, tíu ef lögreglumaðurinn er talinn með  - sjá slóð: Skrifstofa forseta Íslands

Besta af öllu er að hann ræður vinnutíma sínum að miklu leyti. Hann getur verið virkur eða óvirkur, allt eftir eigin vilja.

Og nú eru sauðsvartur almúgi illa séður við Bessastaði. Aðgengi er heft og ef einhver vogar sér út á Bessastaðanes, má alveg eins búast við afskipti lögreglumanns staðarins, fer eftir í hvaða skapi hann er í.

Elur RÚV á sundrungu?

Það er alveg einstakt að fylgjast með nátttröllinum sem kallar sig RÚV, útvarp allra landsmanna. Ríkilsmiðillinn var stofnaður 1966 þegar fátt var um fína drætti í fjölmiðlamálum. Það má eiginlega segja að sjónvarp RÚV hafi verið stofnað til höfuðs Kanasjónvarpsins sem naut mikilla vinsælda meðal þeirra sem náðu útsendingum þess og höfðu sjónvarp yfirhöfuð. RÚV átti að verja íslenska menningu sem það gerði með miklum sóma framan af.

Saga og menning Íslands síðastliðina 58 ára lifir nú í formi myndefnis, þökk sé RÚV.  En sjónvarpstækni er nú þannig að jafnvel einstaklingar og einkafyrirtæki geta einnig sinnt sjónvarpsútsendingum.  Upp úr 1980 fóru frelsisvindar að streyma til Íslands og náðu landinu 1986 er Stöð 2 og Bylgjan sama ár voru með mikilli andstöðu íhaldssamra afla (vinstri og hægri manna).

Gott og vel, einkaframtakið og ríkisvaldið, starfa á sama vettvangi og hafa gert allar götur síðan. En smám saman hefur hallað á einkaframtakið og nú er RÚV risi á litlum fjölmiðlamarkaði í gjörbreyttu fjölmiðlaumhverfi. Dagblöð eru nánast horfin, fjölmiðlar komnir á netið og einstaklingar geta rekið einka fjölmiðla í formi hlaðvarps. Frelsið orðið algjört, ekki satt?

Nei, einkaframtakið er að sundrast niður í sífellt smærri einingar, og frábærir fjölmiðlar eins og N1, Sýn og hvað þeir hétu, já hétu, því að þeir þoldu ekki ójafna samkeppni við ríkisfjölmiðil sem fær milljarða ofan á milljarða í forgjöf og gáfu upp laupana.  Það er engin ástæða fyrir Íslendinga að hafa ríkissjónvarp á 21. öld. Engin.

Verra er að RÚV er orðið rammpólitískt (hefur alltaf verið með einkenni en reynt að fela tilhneiginguna með andliti hlutleysis). Það segist vera að þjóna öllum á landinu.  Það ryðst meira segja inn á ný svið, TikTok, til að einoka nýjan vettvang. RÚV, útvarp Íslendinga, er svo ríkt að það getur verið með fréttir á pólsku og ensku. Látum vera að einhverjar fréttir eru á ensku, jú, enskan er alþjóðatungumál og útlendingar sem búa hér, nýkomnir eða túristar, þurfa að geta leitað sér frétta, til dæmis um eldgos.

En af hverju á pólsku? Pólverjar, frábært fólk og vinnusamt, eru stærsti minnihlutahópurinn á Íslandi. Sumir ætla að setjast að en aðrir að staldra stutt við. En þeir sem ætla að setjast hér að, til frambúðar, samlagast seint eða aldrei, ef þeir þurfa ekki að lesa eða tala íslensku. Þetta elur á sundrungu og enga samlögun.

Hvað er aftur tískuorðið í dag, innleiðing útlendinga að íslensku samfélagi? Enginn skilur hugtakið og virðist það vera orðskrípi. Í raun er það svo að við Íslendingar hafa þurft að aðlagast útlendum hópum sem setjast hér að, ekki öfugt. Íslendingum er að takast að búa til hliðarsamfélög í örríkinu Íslandi. Þarna á RÚV stóran þátt og því á fullyrðingin, að RÚV ali á sundrungu, rétt á sér, þótt hér sé hart dæmt.

En bloggritari má gagnrýna RÚV, jú, hann borgar nauðugur árlega af tekjum sínum í þennan fjölmiðil sem og fjölskyldan hans. Held að engar breytingar sé að vænta í rekstri og umhverfi RÚV á meðan núverandi stjórnmálastétt er við völd.  Núverandi mennta og ferðamálaráðherra, hefur ekki gert neitt til að breyta einokunarstöðu RÚV.  Ekkert. Það er ekkert frelsi til að velja á fjölmiðlamarkaðinum fyrir einstaklinginn, ef hann er nauðugur til að borga fyrir ríkisfjölmiðil. Svona eru fjármunum skattborgarans sólundað í alls óþarfa, og í fólk sem ríkið þarf að ala (lesist: Listamenn í ævilangri áskrift að skattfé ríkisins) eins og segir í laginu Austurstræti eftir Ladda.

 

 

RÚV hefur tekist að mynda harðan kjarna andstæðinga

Útvarp allra landsmanna er það ekki lengur. Lengi vel var ríkisútvarpið eini ljósvakamiðillinn í landinu. RÚV varð að fara vel með einokunarstöðu sína og gerði það lengi vel. En svo kom fjölmiðlafrelsið.  Til varð ný stétt fréttafólks sem flakkaði á milli fjölmiðla.  Þetta fólk er allt með svipaðan bakgrunn, kemur úr ný-marxískum stofnunum Háskóla Íslands og sér heiminn eftir því.

Þetta fólk, fámennur hópur, stýrir nú þjóðfélagsumræðunni. Þeirra sýn er matreidd á hverjum degi fyrir almenning. Borgarar landsins eru mun fjölbreyttari hópur og fjölmennari og hafa þar af leiðandi fjölbreyttari skoðun. Það sér sumt hvert ekki umheiminn með ný-marxískum gleraugum eins og fjölmiðlamenn.

Smá saman hefur andstaðan við RÚV aukist og því meir sem fréttastofa RÚVs verður pólítískari. Og það er enginn vafi á að fréttastofan er pólitísk og RÚV í heild.

En hvernig er hægt að sjá hvaða vind RÚVARAR taka í seglið?

Í fyrsta lagi með vali á fréttum. Það gerist nefnilega margt á hverjum degi á Íslandi og í umheiminum. Það sem fréttamennirnir telja vera fréttnæmt er þeirra persónulega val. Takið sérstaklega eftir hvaða frétt þeir velja sem fyrstu frétt í fréttatímum. Að þeirra mati er það aðalfréttin.

Í öðru lagi með vali á álitsgjöfum.  Sjá má að þeir eru flest allir vinstri sinnar. Aðra er erfiðara dæma um. En þeir virðast meinlausir fyrir hugmyndafræði RÚV og því í lagi að leita til þeirra.  En það er nokkuð ljóst að seint verður leitað til Hannes Hólmsteins Gissurarsonar sem álitsgjafa fyrir RÚV!

Í þriðja lagi með því að taka þátt í daglegri pólitík. Nýjasta útspilið er Pontíusar Pílatusar ákvörðun stjórnar RÚVs varðandi söngvakeppni sjónvarpsstöðva. Á vef RÚV segir:

"Ákveðið hefur verið að rjúfa tengsl á milli Söngvakeppninnar og þátttöku Íslands í Eurovision. Söngvakeppnin verður haldin sem fyrr, en ekki ákveðið endanlega með þátttöku Íslands í Eurovision fyrr en að henni lokinni og í samráði við sigurvegara. Ástæðan er sú gagnrýni sem hefur verið uppi um þátttöku Ísraels í keppninni, þrátt fyrir stríðið á Gaza." Ef þetta er ekki pólitík, hvað þá?

Í fjórða lagi með vali á sjónvarpsefni. Valið er á köflum nokkuð sérstakt og oft eru sjónvarpsþættirnir sem valdir eru til sýningar, með nokkuð vel falinn boðskap.

Allt þetta ofangreinda, hefur myndað andstöðuhóp fólks sem getur ekki lengur horft á RÚV og vill fjölmiðillinn í burtu sem fyrst. Bloggritari er þar á meðal. Og það má bæta við ástæðum af hverju RÚV á ekki að vera til lengur.

RÚV er ekki lengur öryggistæki, hægt er að senda skilaboð í gegnum farsíma um hættur. Aðrir fjölmiðlar eru fullfærir um að flytja fréttir af nátttúruhamförum á Íslandi.

Sem verndari íslenskrar menningar hefur RÚV ekki staðið sig sem skyldi. Þættir sem þeir gera eru dýrir og fáir. Aðrir ljósvakamiðlar, svo sem Stöð 2, Sjónvarp símans og aðrir sem hafa orðið undir í samkeppninni við RÚV, svo sem N4, hafa gert og gera betra innlent sjónvarpsefni.

Ríkisstyrktur fjölmiðill, sem fær 6-8 milljarða í forgjöf (með auglýsingatekjum) skekkir alla samkeppni á fjölmiðlamarkaði. Samt tekst RÚV að reka sig með bullandi tapi og hefur t.d. þurft að selja frá sér lóð sína!

Svo má bæta við nauðungarskattinn sem bæði einstaklingar og fyrirtæki þurfa að borga til RÚV. Nefskatturinn svonefndi sem lagður er á alla borgara landsins, 18 ára og eldri. Þetta er aukaskattur sem munar um fyrir fátækustu fjölskyldur landsins. Tökum sem dæmi fjögurra manna fjölskyldu og þrír þeirra eru yfir 18 ára aldri. Þeir þurfa að borga um 60 þúsund krónur til RÚV, fyrir dagskrá sem þeir vilja e.t.v. ekki horfa á. Hvar er frelsi borgaranna til að sækja sér vitneskju og skemmtunar í frjálsu samfélagi?

Ríkisfjölmiðill á tímum samfélagsmiðla og internetsins, er algjör tímaskekkja. Borgarar landsins vilja ekki horfa á heiminn með augum ríkisins, heldur sem frjálsir borgarar sem sækja sér upplýsingar á markaðstorgi frjálsra fjölmiðla. RÚV er nefnilega ekki bara í samkeppni við innlenda fjölmiðla, heldur einnig erlenda.

Fréttastofa RÚV

Fréttastofa RÚV er merkilegt ríkisapparat. Lengi vel var þessi eina fréttastofa landsins virt og dáð og vegna þess að það var aðeins einn ljósvakamiðill á Íslandi framan af 20. öld, þurftu starfsmenn hennar að vanda vel til verka, a.m.k. sýnast vera hlutlausir. 

Stórhluti þjóðarinnar hlustaði á útvarpsfréttir í hádeginu og um kvöldið. Einnig fjölmennti þjóðin við viðtækið á kvöldin til að horfa á sjónvarpsfréttir. Sýn þjóðarinnar á umheiminn var í gegnum þessa rörsýn fréttastofu RÚVs.

Svo kom samkeppnin, aðallega við fréttastofu Stöðvar 2. Í raun var þetta engin samkeppni, enda kom fólk sem flutti fréttirnar og valdi þær úr sama hópi menntamanna. Þetta fólk flutti sig um set, á milli fréttastofa, ef það missti vinnuna einhverja hluta vegna. Allt keimlíkt fólk með svipaðar skoðanir.

Það er einn maður sem hefur haft gífurleg áhrif á störf fréttastofunnar en það er Bogi Ágústsson.

Á Wikipedia segir að hann hafi verið "...fréttamaður hjá Fréttastofu Sjónvarpsins frá 1977-1984. Hann flutti til Kaupmannahafnar  árið 1984 og starfaði sem fréttamaður þar og flutti fréttir frá Norðurlöndum fyrir Ríkisútvarpið til ársins 1986. Árið 1987 varð hann aðstoðarframkvæmdarstjóri Ríkisútvarpsins. Um nokkra mánaða skeið árið 1988 var hann blaðafulltrúi Flugleiða, nú Icelandair. Sama ár varð hann fréttastjóri Ríkissjónvarps og gegndi starfinu til ársins 2003. Bogi varð þá forstöðumaður fréttasviðs Ríkisútvarpsins, en lét af því starfi við skipulagsbreytingar 2007. Síðan hefur hann starfað sem frétta- og dagskrárgerðarmaður."

Hann flytur enn fréttir en væntanlega er hann kominn á eftirlaun og grípur inn í fréttaþula starfið, í afleysingjum.  Bogi er mætur maður, vel máli farinn og hefur leynt vel hvaða þjóðfélagsskoðanir hann hefur, sem er erfitt að gera. Hann á því hrós skilið.  Eftir sem áður, hafa Íslendingar séð umheiminn í gegnum hans "frétta gleraugu". Það er ekki gott.

Það er eins og áherslur fréttastofu RÚV hafi breyst í gegnum árin og hún orðið róttækari, til vinstri. Hún ber sig þannig að hún sé hlutlaus en það skiptir máli hvernig framsetning frétta er, við hverja er talað og síðan en ekki síst, hvaða fréttum er sleppt. Það er nefni gífurlega margt fréttvænt efni en er sleppt vegna tímaramma sem fréttastofurnar starfa eftir.

Í dag erum við með tvo íslenska glugga út í umheiminn, í gegnum hlutdræga fréttastofu Stöðvar tvö og fréttastofu RÚV sem er líka hlutdræg, en fer leynt með það. Það eru margir einstaklingar mjög óánægðir með fréttaflutning þessara fréttastofa og leita í erlendar fréttastofur.

En það væri frábært að ef fleiri íslenskir fréttagluggar opnist út í heim, en til þess þurfa íslensk stjórnvöld að skapa umhverfi fyrir slíkt. Stjórnvöld verða því að sleppa hendinni af RÚV alfarið.  Það er ekki eðlilegt að ríkið sjálft sé að flytja fréttir! Ekki í anda alvöru lýðræðis.  Leyfa borgurum landsins að velja sér fjölmiðil sem þeir vilja styrkja með útvarpsgjaldinu umdeilda. Sköpum samkeppniaðstöðu og vonandi þannig fáum við fleiri fréttastofur.

 

 

Vantrú á fjölmiðla vestan hafs aldrei minni

Bandaríkjamenn hafa aldrei haft eins lítið álit á fjölmiðlum og í dag.  Samkvæmt einni könnun treysta aðeins 17% almennings fjölmiðla. Það er meira traust til íslenska fjölmiðla, sem er óverðskuldað.

Fjölmiðlar hafa gert ýmislegt til að verðskulda þetta vantraust. En hvenær missti almenningur traust á fjölmiðlum? Það er erfitt að segja en ef til vill má rekja þetta til CNN sem var fyrstu fjölmiðla með fréttir allan sólarhringinn. Þetta var mikil nýjung en breytti kannski fréttamennskunni. 

Nú þurftu menn að finna fréttir allan sólarhringinn og þótt sömu fréttirnar væru endurfluttar oft á sólarhring, skapaðist vandamál við að fylla í eyðurnar.  Þá varð til "skoðanafréttir", fréttamenn fóru að segja sitt álit og teygja lopann. Í stað hlutlausrar frásagnar var komin sýn fréttamannsins eða fréttastofunnar. Ástandið hefur bara versnað síðan þá, því nú er netið komið, með podcast, eins manns fjölmiðila, til dæmis, Tucker Carlson, Bill OReilly og fleiri og allir með skoðanir.

Nú er svo komið að almenningur þarf að vera á varðbergi gagnvart fjölmiðlum og framsetningu þeirra og úr því að fátt annað er í boði en skoðanafjölmiðlar, kýs fólk fjölmiðla sem endurspegla a.m.k. að hluta til skoðanir og gildi þeirra. Einhliða fréttaflutningur er því af gangi heimsmála og innanlandsmála og skipting landsmanna í tvær fylkingar varanlegar. Tökum sem dæmi spillingarmál Joe Bidens, mjög fáir demókratar vita nokkuð af viti um þau, enda fréttirnar af mesta spillingamáli Bandaríkjasögu í skötulíki hjá vinstri sinnum fjölmiðlum Bandaríkjanna.

Margir leita því á netið og velja sér eins manns fjölmiðil, t.d. Bill OReilly og reyna þannig að afla sér upplýsinga. Svo kallað kapalsjónvarp er á miklu undanhaldi vestan hafs og eftir að Foxnews rak besta sjónvarpsmann sinn, Tucker Carlson, hefur fjölmiðill verið á hraðri niðurleið, þróun sem er löngu hafin hjá öðrum kapalsjónvarpsstöðvum.  CNN er þar á botninum, enda hvarf allur trúverðleiki miðilsins þegar hann reyndi með öllum tiltækum ráðum að taka niður Donald Trump.  Hann dró fram í dagsljósið sem allir vissu, að fjölmiðlar eru ekki hlutlausir. Hann dró líka fram djúpríkið sem allir vissu líka af en var í bakgrunninum.

Þetta er að mörg leyti góð þróun, því að þótt fjölmiðlar áður fyrr hafi þóttst vera hlutlausir, þá voru þeir það aldrei. CIA var með starfsmenn innandyra hjá helstu fjölmiðlum landsins.

Sömu þróun má sjá hér á landi. Risavaxinn ríkisfjölmiðlinn skekkir reyndar myndina á Íslandi.

Ríkisfjölmiðill RÚV, með 8 milljarða meðgjöf í formi nauðungar áskrift og nokkra milljarða í auglýsingatekjur, gnæfir yfir íslenska fjölmiðlamarkað.  Honum hefur tekist að útrýma marga einkarekna fjölmiðla, má þar nefna N4 sem mikil eftirsjá er að, enda eina landsbyggða sjónvarpið. Við fáum ríkissýn á fréttir dagsins.

En svo er íslensk fréttamennska kapituli út af fyrir sig. Hún er á lágu plani.  Íslenskir auðmenn, líkt og í Bandaríkjunum, hafa keypt sér ákveðna fjölmiðla til að hafa áhrif á skoðanir almennings. Við heyrum og sjáum þá mynd af veröldinni sem þeir vilja að við sjáum. 

Ég er hættur að horfa á kvöldfréttir Stöðvar 2 eða RÚVs, því að þessar fréttastofur eru með hreinan áróður með efnistökum sínum.  Kíkið t.d. á hvað er fyrsta viðfangsefni fréttatímanna.  Það endurspeglar ekki alvarleika eða þýðingu fyrir almanna hagsmuni og verðskuldi að vera fyrst á dagskrá. Það sem fréttamönnunum sjálfum finnst vera merkilegt er ekki endilega það sem á fyrst og fremst erindi við almenning. Svo eru fluttar fréttir af "ekki fréttum" í marga daga, eða þar til andstæðingurinn hefur gefist upp eða fréttastofan fengið "réttu" viðbrögðin. Og almenningur farinn að trúa fréttaflutninginum.

Oft halda fjölmiðlanir fram málstað örhóps og hampa honum. Gott dæmi um þetta eru mótmæli hvalfriðunarsinna sem fengu mikið pláss í íslenskum fjölmiðlum. Svo kemur í ljós í skoðanakönnun að um 70% almennings studdi ekki aðgerðir aðgerðasinna.  

Annar kapituli fyrir sig, eru viðmælendur eða álitsgjafar fjölmiðlanna og hverja þeir spyrja ekki álits.  Mjög vinstri sinnaður álitsgjafi er spurður álits um íslensk stjórnmál og annar einstaklingur um bandarísks stjórnmál, hreinræktaður demókrati sem finnst repúblikanar ekki húsum hæfir eða ferjandi.

Ef til vill er mesta ámælisefnið fréttirnar sem aldrei eru sagðar og hunsaðar.  Útvarp saga, sem er eini fjölmiðillinn sem sannarlega flytur öðruvísi fréttir, t.d. frá Svíþjóð, sem aðrir fjölmiðlar fjalla ekki um. En Útvarp saga er ekki hlutlaus og virðist vera á hægri kantinum en við vitum af því sem hlustum og tökum mið af því.  En allar skoðanir fá að viðra sig, líka afdankaðar skoðanir Pírata, sem er gott mál. 

Íslenskir fjölmiðlamenn mættu vinna störf sín betur. Grafa betur eftir upplýsingum og reyna að halda sem mest í hlutleysið, þótt það sé erfitt. En umfram allt, ekki ljúga að almenning, sem er frumskilyrði blaðamennskunnar.  Ekki copy/paste erlendar fréttir án gagnrýnnar hugsunnar.

Í heimi 1984 sem gildir í dag, þar sem ekki er bara ráðist á tjáningarfrelsi fólk, málfrelsið þar fremst í flokki, heldur er ráðist á hugsanafrelsi fólks og lætur það ritskoða sjálft sig í hugsunum sínum, það er hætttulegasta þróunin í dag og sú lævíska. Reynt er að hafa áhrif á hugsanir fólks, til dæmis með breytingu á tungumálinu. Fundin eru upp ný hugtök fyrir allt á milli himins og jarðar. Sum hugtökin eru til framfara og taka út niðurlægjandi orð og hugtök en önnur beinlínis ætluð til að breyta hugsunum okkar. Vei þeim sem notar rangt hugtak.

Þetta er vandamál, því að fólk þarf sífellt að vera á varðbergi gagnvart sjálfu sér. Spurningin er hvort að hægt er að fá fólk til að trúa að rangt sé rétt og rétt sé rangt? Það er hægt hjá stórum hópum þjóðfélagsins, ótrúlegt en satt, og því hægt að setja þjóðfélagið á annan enda og fella það.

Sjá má þetta í sögunni 1984. Í stað hefðbundinnar löggæslu kemur Hugsunarlögreglan, eða Thinkpol. Þeir þjóna sem dómari, kviðdómur og böðull fyrir hvers kyns glæpi gegn kenningum flokksins, jafnvel neikvæðar hugsanir. Þeir hafa ekkert stigveldi eða skipulag og einstaklingar eru óþekkjanlegir.

En sem betur fer, eru menn sem hugsa sjálfstætt á öllum tímum, jafnvel í harðstjórnarríkjum, og viðhalda skoðanafrelsinu. Því ber að hlúa að skoðanafrelsinu og þeim sem bera fram skoðanir sínar.  Ekki ráðast á atvinnu fólks; fara í manninn eins og sagt er og hafa af honum viðurværið. Þeir sem kalla eftir því, hafa greinilega ekki kynnt sér lífið í kommúnistaríkjunum kaldastríðsáranna. Útskúfun úr samfélaginu, missir vinnu var hlutskipti þeirra sem andmæltu ríkjandi skoðanir kommúnistastjórnanna. Nú kalla menn eftir útskúfun og atvinnumissir þeirra sem eru öndverðu skoðanna en þeir. Og myndavélar fylgja borgunum eftir um leið og stigið er úr húsi og jafnvel innandyra með farsímann sem njósnatæki.

Við erum skemmur frá samfélagi 1984 en ætla má.

 

 

 

 

 

Fréttaskýringin "Tæknifyrirtæki lagði Fox News " RÚVs er ágiskun en ekki frétt

Enginn veit hvers vegna Fox News lagði ekki út í baráttu í réttarhöldum við tæknifyrirtækið Dominion.  Samt heldur RÚV að það viti svarið.  Ein skýringin, ósönnuð, er að Rupert Murdoch, aðaleigandi Fox News, hafi sagt, borgið bara, þegar honum var ljóst að hann yrði koma í eigin persónu í réttarhöldin. Hann vildi það ekki, hvers vegna er ekki vitað en hann er orðinn gamall eða 91 árs gamall sem gæti verið skýringin.

Svo er RÚV að reyna að tengja Tucker Carlson við málið, þegar hann fjallaði mjög lítið sem ekkert um það og aðrir á stöðinni mun meira og gengu lengra í skoðunum sínum á forsetakosningunum 2020. Ef fórna hafa átt peði í sambandi við málaferlin, væri nær að reka Sean Hannity sem fór hamförum eftir kosningarnar eða einhvern annan en aðal peningavél fjölmiðilsins.

Innanbúðarmenn Tucker Carlson sem fréttaskýrendur hafa talað við, telja frekar að tengja megi uppsögn hans við ræðu sem hann hélt fyrir skömmu, sem var með mjög trúarlegum undirtóni og það hafi farið alveg með Murdoch. En Carlson hefur farið í taugarnar á honum síðan konan hans fyrrverandi hélt Carlson í guða tölu.

Þáttastjórendur skilja ekkert í Fox News að semja við Dominon sem hafði ekki sterk mál á bakvið sig enda tjáningarfrelsið í Bandaríkjunum öflugra en á Íslandi. Bæturnar sem borgaðar voru eru mörg hundruð prósent hærri en markaðsvirði Dominion og mögulegs taps þess. En Fox News (þetta vissi RÚV ekki) er með digra sjóði fyrir málaferli og því munaði fjölmiðillinn ekki um að borga margfalt þessa upphæð. En Murdoch gerði stór mistök með að reka Tucker Carlson, skæðustu stjörnu sína. Áhorf hefur fallið um helming síðan, sumir segja um 60%.

Hægri sinnaðir áhorfendur flykkjast inn á Newsmax og aðrar fréttarveitur í stað Fox News.   Þetta gæti verið upphafið að falli fjölmiðilsins. Tucker Carlson hægði á fall kapalsjónvarpsstöðvanna og Fox News var þar fremst í flokki með hjálp Carlsons.  Þáttastjórnendur eru á því flestir að þetta sé sjálfsmorð Fox News. 

Í dag er slegist um Tucker Carson, jafnvel þótt Fox News sé að leka myndbönd af honum sem eiga að sýna hann sem fordómafullan mann (líkt og RÚV) en þau sem hafa birst, hafa bara staðfest skemmtilegar hliðar og fyndna á persónunni Carlson.  Bæði hægri sinnaðir stjórnmálamenn og þáttastjórnendur hafa fylkt sig á bakvið Tucker Carlson og menn telja hann eigi bjarta framtíð. Elon Musk er talið hafa rætt við hann um stofnun nýs fjölmiðils en þetta er vangavelta en ekki staðreynd!

Tæknifyrirtæki lagði Fox News

Fox News að segja skilið við Donald Trump og hægri hreyfinguna?

Það er grein á Foxnews sem fjallar um samskipti Donald Trump í einkaþotu sinni við blaðamann.  Eitthvað sinnaði Trump við blaðamanninn og vildi hann út úr flugvélinni. Þetta er í sjálfu sér engin frétt en gæti verið vísbending um að viðskilnað Foxnews við íhaldsmenn og stefnu þeirra í Bandaríkjunum. 

Einhver hreinsun á sér stað þarna, ekki bara Tucker Carlson sem var rekinn, heldur annar þáttastjórnandi, Dan Bongino, sem er líka vinsæll hægri þáttastjórandi sem fékk ekki endurnýjaðan samning.  

Foxnews virðist vera í sjálfsmorðs leiðangur en þetta er eina kapalsjónvarpstöðin sem hægri menn geta leitað til í Bandaríkjunum til að fá nokkuð hlutlausar upplýsingar. Newsmax er á bullandi siglingu eftir brottrekstur Carlson en áhorf Foxnews á hraðri niðurleið.

Það þýðir ekkert fyrir Foxnews að leita á sömu mið og aðrir vinstri fjölmiðlar í Bandaríkjunum, samkeppnin eru hörð þar, fólk bregðst við með að  slökkva bara á stöðunni og fara annað og á Newsmax.  Og kapalsjónvarpið er hvort sem er dautt. Carlson og fleiri hægðu bara á þróunni. Netið og Podcast og aðrir miðlar eru teknir við.