Mannfjöldinn í heiminum er nánast orðinn 8 milljarðar

Mannfjöldi í heiminum var kominn í 7 milljarða þann 31. október 2011. Spáð er að hann ná 8 milljörðum árið 2023, 9 milljörðum árið 2037 og 10 milljörðum manna árið 2055. Hann hefur tvöfaldast á 40 árum frá 1959 (3 milljarðar) til 1999 (6 milljarðar).

Eins og er (2020) að vaxa um 1,05% á ári, sem bætir 81 milljón manns á ári við heildina.

Vöxturinn náði hámarki seint á sjöunda áratugnum, þegar hann var 2,09%.

Vöxtur fer nú minnkandi og er spáð að hann haldi áfram að minnka á næstu árum (ná undir 0,50% árið 2050 og 0,03% árið 2100).

Gríðarleg breyting á mannfjöldanum í heiminum átti sér stað með iðnbyltingunni: á meðan það hafði tekið alla mannkynssöguna fram til ársins 1800 að láta jarðarbúar ná 1 milljarði, var annan milljarða markinu náð á aðeins 130 árum (1930), þriðji milljarður kom á 30 árum (1960), fjórði milljarður á 15 árum (1974), fimmti milljarður á 13 árum (1987), sjötti milljarður á 12 árum (1999) og sjöundi milljarður á 12 árum (2011).

Á 20. öldinni einni saman hefur íbúum í heiminum fjölgað úr 1,65 milljörðum í 6 milljarða.

Sumir vísindamenn telja að íbúafjöldi jarðar toppi við 11 milljarða markinu en fari svo fækkandi. Hægt er að sjá þetta og reikna út miðað við fjöldan í kynslóðunum sem nú eru að vaxa úr grasi.

Samkvæmt SÞ á heimsbyggðinni að fjölga jafnt og þétt með árunum:

1. 2030: 8,5 milljarðar

2. 2050: 9,7 milljarðar

3. 2100: 10,9 milljarðar

Aftur á móti dregur IHME upp aðra mynd. Það spáir því að íbúafjöldinn nái í raun hámarki í 9,7 milljarða árið 2064. Eftir þessa braut gætu það verið 8,8 milljarðar manns árið 2100.

En þessar tölur eru í raun spátölur, líkt og tölur í veðurspá. Ekki er tekið inn í þessar tölur aðrar breytur, svo sem heimsstyrjöldin þriðja, ef hún kemur, meiriháttar náttúruhamfarir, eyðing og mengun jarðar o.s.frv.

Heimildir:

• World Population Prospect: the 2019 Revision - United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (June 2019)
• International Programs Center at the U.S. Census Bureau, Population Division

Fleiri heimildir:

• World Population (Worldometer)

Skuldaklukkan tifar í Bandaríkjunum

Óheyrileg skuldaaukning í tíð ríkisstjórnar Joe Bidens á sér engar hliðstæður í bandarískri sögu. Peningaaustrið í hitt og þetta, helst ekki neitt vitrænt, t.d. að greiða niður allar námsskuldir námsmanna til að ná atkvæðum, hefur komið skuldir Bandaríkjanna yfir $30 trilljóna markið og er komið upp í 31 trilljóna markið.

Þetta er stjarnfræðileg tala og erfitt að ímynda sér. Kíkjum á skuldaklukkuna fyrir BNA hér fyrir neðan en fyrst skilgreinum hvað er skuldaklukka.

Skuldaklukka er opinber teljari, sem sýnir ríkisskuldir (einnig þekktar sem opinberar skuldir eða ríkisskuldir) opinbers fyrirtækis, venjulega ríkis, og sem sýnir framvinduna með uppfærslu á hverri sekúndu. Vegna spegilmyndarfylgni milli skulda og viðskiptakrafna eru á meðan einnig til eignaklukkur eða eignaklukkur sem sjá fyrir séreignir og ríkiseignir. Klukkur til að sýna innlend vaxtagjald eru kallaðar vaxtaklukkur.

Skuldaklukkan sýnir á sláandi hátt gangverkið í skuldavexti ríkisins. Í því sambandi er litið fram hjá einkaskuldum og vexti peningalegra eigna kröfuhafa. Skuldaklukkan sýnir, fyrir utan raunverulega nýja skuldsetningu ríkisins með fjárfestingarlánum af ríkisskuldabréfum, einnig áhrif vaxta og samsettra vaxta („vextir af vöxtum“) og þenslu á skuldsetningu ríkisins sem stafar af vöxtum sem greiða ber. 

Er ríkisreksturinn í Bandaríkjunum sjálfbær? Skuldaaukningin mun örugglega halda áfram að aukast í veldisvexti undir stjórn demókrata en ef repúblikanar ná vopnum sínum í miðtíma kosningunum í næstu viku, verður örugglega stigið á brensuna. En er það nóg?

US dept clock 

Rússland og bölvaða landafræðin - Innrásahættan mikla

Ef Guð hefði byggt fjöll í austurhluta Úkraínu, þá hefði hið mikla flatlendi sem er Evrópu sléttan ekki verið svo aðlaðandi landsvæði fyrir innrásarheri sem hafa ráðist þaðan ítrekað inn í Rússland í gegnum tíðina. Eins og staðan er núna telur Pútín, eins og rússneskir leiðtogar á undan honum, að hann eigi ekki annarra kosta völ en að minnsta kosti að reyna að stjórna flatlendinu í vestri frá Rússlandi.

Svo er það með landslag um allan heim - yfirborðsleg einkenni þeirra fanga stjórnmálaleiðtoga, takmarka val þeirra og svigrúm til athafna. Þessar landafræðireglur eru sérstaklega skýrar í Rússlandi, þar sem erfitt er að verja völd og þar sem leiðtogar um aldir hafa bætt það upp með því að þrýsta ríkið út á við.

Vestrænir leiðtogar virðast eiga erfitt með að skilja hvatir Pútíns, sérstaklega þegar kemur að aðgerðum hans í Úkraínu og Sýrlandi;

Núverandi leiðtoga Rússlands hefur verið lýst með orðum sem kalla fram fræga athugun Winstons Churchills árið 1939 að Rússland „sé gáta vafin leyndardómi inni í ráðgátu".

En það er gagnlegt að skoða hernaðaríhlutun Pútíns erlendis í samhengi við langvarandi tilraunir rússneskra leiðtoga til að takast á við landafræðina. Hvað ef hvatir Pútíns eru ekki svo dularfullar eftir allt saman? Hvað ef maður getur lesið þær skýrt á korti? Kíkjum á landakortið.

Rússland er stærsta land heims miðað við landmassa, sem nær yfir Evrópu og Asíu og nær yfir skóga, sléttur, vötn, ár, frosnar steppur og fjöll, steðja vandamálin að. jafnt á landi sem sjó ef litið er á varnarmál Rússland (réttara sagt varnarvandamál Rússlands).

Á undanförnum 500 árum hefur nokkrum sinnum verið ráðist inn í Rússland frá vestri. Pólverjar komust yfir Evrópu sléttuna 1605, síðan Svíar undir stjórn Karls XII 1707, Frakkar undir Napóleon 1812 og Þjóðverjar - tvisvar, í báðum heimsstyrjöldunum, 1914 og 1941. Í Póllandi er sléttan aðeins 300 mílur á breidd - frá Eystrasalti í norðri til Karpatafjöll í suðri - en eftir það teygir það sig í um 2.000 mílna breidd nálægt rússnesku landamærunum og þaðan býður það upp á flata leið bina leið til Moskvu.

Þannig eru endurteknar tilraunir Rússa til að hernema Pólland í gegnum tíðina skiljanlegar; landið táknar tiltölulega þröngan gang sem Rússar gætu keyrt herlið sitt inn í til að hindra framrás óvina í átt að eigin landamærum, sem er miklu erfiðara að verjast, þar sem landið er breiðist frá landamærunum. Líkja má þessu við trekt.

Evrópska sléttan

Á hinn bóginn hefur víðáttur Rússlands einnig verndað landið; Þegar her nálgast Moskvu hefur hann þegar ósjálfbærar langar birgðalínur, sem verður sífellt erfiðara að vernda þar sem þær ná yfir rússneskt yfirráðasvæði. Napóleon gerði þessi mistök árið 1812 og Hitler endurtók þau árið 1941.

Snemma í sögu Rússlands var landið óverjanlegt. Þar voru engin fjöll, engar eyðimerkur og fáar ár sem stöðvuðu innrásarheri

Jafn hernaðarlega mikilvægur - og jafn mikilvægur fyrir útreikninga leiðtoga Rússlands í gegnum tíðina - hefur verið hinn sögulegur skortur landsins á eigin hlývatnshöfn með beinan aðgang að höfunum í kring allt árið um kring.  

Margar af höfnum landsins á norðurslóðum frjósa í nokkra mánuði á hverju ári. Vladivostok, stærsta rússneska höfnin við Kyrrahafið, er afgirt af Japanshafi, sem er undir yfirráðum Japana.

Þetta stöðvar ekki bara flæði viðskipta inn og út úr Rússlandi; það kemur hins vegar í veg fyrir að rússneski flotinn starfi sem sjóveldi, þar sem hann hefur ekki aðgang að mikilvægustu sjóleiðum heimsins allt árið um kring.

* * *

Rússland sem hugtak nær aftur til níundu aldar og nær yfir lauslegt samband austur slavneskra ættbálka þekktur sem Kænugarðs Rússa, sem höfðu aðsetur í Kænugarði og öðrum bæjum meðfram Dnieper ánni, í því sem nú er Úkraína.

Mongólar, sem stækkuðu heimsveldi sitt, réðust stöðugt á svæðið úr suðri og austri, og yfirbuguðu það að lokum á 13. öld.

Rússar, sem voru nýbyrjaðir sem veldi, fluttu sig síðan til norðausturs í og við Moskvuborg. Þetta snemmbúna Rússland, þekkt sem Stórfurstadæmið Moskvu, var óverjanlegt. Þar voru engin fjöll, engar eyðimerkur og fáar ár til varnar.

Inn í dæmið kemur Ívar hinn grimmi, fyrsti rússneski keisarinn. Hann setti í framkvæmd hugmyndina um sókn sem vörn - að treysta stöðu sína heima og færa sig síðan út á við. Rússland hafði hafið hóflega útrás undir stjórn afa Ívans, en Ívan hraðaði henni eftir að hann komst til valda á 16. öld. Hann náði yfirráðasvæði sínu austur að Úralfjöllum, suður að Kaspíahafi og norður í átt að heimskautsbaugnum. En honum mistókst að tryggja ríkinu hafnir við Eistrasalt, sem Pétur mikli náð tveimur öldum síðar.

Rússar fengu aðgang að Kaspíahafinu og síðar Svartahafinu og nýttu sér þannig Kákasusfjöllin sem hindrun að hluta á milli sín og Mongóla. Ívan byggði herstöð í Tsjetsjníu til að fæla frá sérhverjum árásarher, hvort sem það eru mongólska gullhjörðin, Ottómanaveldið eða Persar.

Nú höfðu Rússar varnarsvæði að hluta til og bakland - einhvern stað til að falla aftur til ef um innrás yrði að ræða. Enginn gat ráðast á þá af krafti frá Norður-Íshafi, né barist yfir Úralfjöllum til að komast að þeim. Land þeirra var að verða það sem nú er þekkt sem Rússland og til að ráðast inn í það frá suðri eða suðaustri þyrftirðu að hafa risastóran her og mjög langar birgðalínur og innrásaarherinn þyrfti að berjast framhjá varnarstöðum.

Á meðan rússnesk stjórnvöld halda yfirráðum yfir Kænugarði myndi varnarsvæði Rússlands haldast ósnortið og standa vörð um Evrópusléttuna

Á 18. öld stækkaði Rússland, undir stjórn Péturs mikla – sem stofnaði rússneska heimsveldið árið 1721 – og síðan undir forystu Katrín mikla keisaraynja, þandist heimsveldið í vestur, þeir hertóku Úkraínu og náðu það til Karpatafjöllanna. Það tók yfir megnið af því sem við þekkjum nú sem Litháen, Lettland og Eistland — sem það gat varið gegn árásum frá Eystrasalti. Nú var orðinn til risastór hringur í kringum Moskvu; Séð frá norðurslóðum, kom það niður í gegnum Eystrasaltssvæðið, þvert yfir Úkraínu, til Karpata, Svartahafs, Kákasus og Kaspíahafsins og sveiflaðist aftur til Úralfjalla, sem náði upp að heimskautsbaugnum.

Í lok síðari heimsstyrjaldarinnar árið 1945 hertóku Rússar landsvæði sem það lagði undir sig frá Þýskalandi í Mið- og Austur-Evrópu, sum þeirra urðu síðan hluti af Sovétríkjunum, þar sem það fór að líkjast gamla rússneska heimsveldinu stórum.

Að þessu sinni voru það þó ekki Mongólar sem stóðu við hliðin; eftir 1949 var það NATO. Fall Sovétríkjanna árið 1991 olli því að rússneskt landsvæði minnkaði á ný, þar sem landamæri Evrópuríkjanna enduðu við Eistland, Lettland, Hvíta-Rússland, Úkraínu, Georgíu og Aserbaídsjan, á meðan læddist NATÓ stöðugt nær eftir því sem það sameinaði fleiri lönd í Austur-Evrópu undir sína forystu.

Breytt landamæri Rússlands

Tvö af helstu hugðarefnum Rússa - varnarleysi þeirra á landi og skortur á aðgangi að heitvatnshöfnum - komu saman í Úkraínu árið 2014. Svo lengi sem rússnesk stjórnvöld héldu völdum í Kænugarði, höfuðborg Úkraínu, gætu Rússar treyst því að varnarsvæði þess myndi haldast ósnortið og gætt Evrópu sléttunnar. Jafnvel hlutlaus Úkraína, sem myndi lofa að ganga ekki í Evrópusambandið eða NATO og myndi standa við leigusamninginn sem Rússar hefðu á heitvatnshöfninni í Sevastopol á Krímskaga, væri ásættanleg í augum Kremlverja.

En þegar mótmælin í Úkraínu felldu ríkisstjórn Viktors Janúkóvítsj, sem er hliðholl Rússlandi, og ný og vestrænari ríkisstjórn komst til valda, hafði Pútín ákveðið val. Hann hefði getað virt landhelgi Úkraínu eða hann hefði getað gert það sem rússneskir leiðtogar hafa gert um aldir með þeim slæmu landfræðilegu kortum sem þeir höfðu í höndum sínum. Hann valdi sína eigin tegund  af árás sem vörn, innlimaði Krímskaga til að tryggja aðgang Rússa að einu almennilegu heitvatnshöfninni og færði sig til Úkraníu að koma í veg fyrir að NATO læðist enn nær landamærum Rússlands.

Úkraníska stuðpúðasvæðið og Sýrland

Hvað ef hvatir Pútíns eru ekki svo dularfullar eftir allt saman? Hvað ef maður getur lesið þær skýrt á korti?

Sömu landfræðilegar áhyggjur eru sýnilegar núna í afskiptum Rússa af Sýrlandi fyrir hönd bandamanns Pútíns, Bashar al-Assad. Rússar eru með flotastöð í hafnarborginni Tartus á Miðjarðarhafsströnd Sýrlands. Ef Assad fellur gætu nýir ráðamenn í Sýrlandi rekið þá út. Pútín telur greinilega að hættan á að mæta NATO-ríkjum á öðru landfræðilegu sviði sé þess virði.

Síðastliðið árþúsund hefur Rússland stöðugt stækkað, það hefur mætt takmörkunum ríkisútþennslu sinni í ósigrum en staðfest landamæri sín með varnarsigrum gegn innrásaherjum. Bestu sigranir voru gegn herjum Napóleons 1812 og Hitlers 1941, þar sem tilvera ríkisins var undirlögð. Verstu ósigrar Rússlands voru árásastríð gegn nágrannaríki sín, Póland 1920, Finnland 1940 og nú að því virðist Úkraníu 2022 (á eftir að koma í ljós hvort að friðarsamningar sem gerðir verða, eru hagstæðir eða ekki).

Rússar hafa enn ekki lokið sig af við Úkraínu, né Sýrland. Frá Stórfurstadæminu Moskvu undir stjórn Ívars grimma, í gegnum Pétur mikla, Stalín og nú Pútín, hefur hver rússneskur leiðtogi staðið frammi fyrir sömu vandamálunum. Það skiptir ekki máli hvort hugmyndafræði þeirra sem stjórna og hvaða titil þeir bera, keisara, kommúnista eða vildar kapítalismi - eftir sem áður frjósa hafnirnar og Evrópusléttan er enn flöt og opin.

Helstu heimildir: Söguþekking mín og Tim Marshall, Prisoners of Geography: Ten Maps That Explain Everything About the World.

Færeyski fótboltinn á sér glæsta sögu - líkt og hinn íslenski

Það fyrsta sem útlenski fótboltaáhugamaðurinn spyr sig er hvort til sé knattspyrnulandslið í Færeyjum? Er til Færeyjardeild í fótbolta? Hvað hefur færeyska landsliðið fengið mörg stig í undankeppni HM?

Í mörg ár var færeyskur fótbolti spilaður á grófu undirlagi og við frumstæðar aðstæður. Engin skipulögð unglingaþjálfun var og aðstaðan í besta falli af skornum skammti. Landsliðið lék aðeins vináttuleiki og fékk aðeins að spila landsleik á útivelli árið 1962 gegn Íslandi. Þar áður lék landsliðið aðallega við nágrannana á Hjaltlandi.

Einangraður í Norður-Atlantshafi þróaðist færeyskur fótbolti án mikils innblásturs frá erlendum fótboltaliðum. Á sjöunda áratugnum eru merki um skipulagðan unglingafótbolta þar sem erlend áhrif eru að setja svip sinn á fótboltann.

Útvarpið og síðar sjónvarpið tengdi Færeyjar við umheiminn. Gervihnattasjónvarp verður vinsælt á níunda áratugnum og hefur áhrif á þróun fótboltaiðkunar í hinum fjarlæga norræna eyjaklasa.

Seint á níunda áratugnum fær færeyska knattspyrnan sitt stærsta tækifæri. Færeyingar gerast fullgildir aðilar að UEFA og FIFA.

Það eru áhyggjur innan fótboltaheimsins af því að færeysk knattspyrnulið eða landsliðið séu ekki undirbúin til að fást við nokkra af bestu leikmönnum heims. Sumir eru hræddir um að það geti valdið vandræðum og verið Færeyingum til skammar.

Þann 12. september 1990 léku Færeyingar fyrsta undankeppnisleik fyrir EM 92. Eftir nokkra vináttulandsleiki með misjöfnum árangri er 33 ára gamli Íslendingur, Páll Guðlaugsson, tilbúinn að stýra 11 áhugamönnum á vellinum í sænska bænum Landskrona.

Þar sem enginn löggiltur grasvöllur er í Færeyjum er heimavöllurinn fluttur til Svíþjóðar. Enginn í Færeyjum vissi af Landskronu fyrir leikinn. Það átti fljótlega eftir að breytast.

Andstæðingurinn er Austurríki sem var nýbúið að spila á HM 1990 á Ítalíu. Í austurríska liðinu voru leikmenn eins og Toni Polser og Andreas Herzog.

Það sem gerðist næst er eitt mesta uppnám í alþjóðlega fótboltaheiminum. Færeyingar munu alltaf minnast þess septemberkvölds árið 1990 þegar áhugamenn frá Færeyjum unnu atvinnumannaliðið í knattspyrnu frá Austurríki.

Eftir 61 mínútna markalausan leik skoraði Torkil Nielsen eitt mikilvægasta mark í færeyskri fótboltasögu. Færeyingar halda forystunni og vinna heimsfrægan 1-0 sigur.

Þessi sigur hefur verið kveikjan að öllu sem kom síðar. Sigurinn var svo óvæntur að austurríski knattspyrnustjórinn Josef Hickersberger var rekinn daginn eftir. Allur almenningur fagnaði og leikmenn færeyska liðsins voru hylltir sem hetjur.

Færeyska hagkerfið varð fyrir áföllum snemma á tíunda áratugnum en landsliðið var kærkomið truflun þar sem þúsundir fluttu til útlanda til að leita að vinnu. Ári eftir hinn fræga sigur gerir landsliðið vel aftur.

1-1 jafntefli gegn Norður-Írum á hinum fræga Windsor Park. Jöfnunarmarkið í síðari hálfleik kom frá Kára Reynheim rafvirkja.

Restin af keppninni endaði með tapi fyrir Júgóslavíu, Austurríki og Norður-Írlandi. Í Færeyjum var byggður nýr heimavöllur í Toftum.

Svangaskarður átti eftir að verða heimavöllur um ókomin ár. Knattspyrnuvöllurinn liggur á fjallshrygg á Austurey.

Litli stóri Daninn

Fyrir undankeppni HM 94 tóku Færeyjar á móti nokkrum stórstjörnum. Gheorghe Hagi, Enzo Scifo og Ryan Giggs unnu allir sigra á Toftum en stærsta stjarnan var nýi landsliðsþjálfarinn. Allan Simonsen er fyrrum leikmaður ársins í Evrópu hjá FC Barcelona og stærsta nafnið sem hefur starfað í færeyskum fótbolta. Hann á heiðurinn af því að gera uppsetninguna fagmannlegri.

Fyrsti sigur hans kom í undankeppni EM 96 gegn félögum í San Marínó. 3-0 á heimavelli og 3-1 í San Marínó. Í útileiknum var söguleg þrenna hjá Todi Jónsson.

Fyrir undankeppni HM 98 náðu Færeyingar tvöfaldan sigur gegn Möltu. Á síðustu stundu náði Todi Jónssyni að tryggja sigurmark gegn Möltu, 2-1.  Tveimur mánuðum síðar fyrir framan 6642 manns sem var metfjöldi á Svangaskarði unnu Færeyingar 2-1 sigur. Aftur var það Todi Jónsson aðalmaðurinn með stoðsendingu til Uni Arge, og eitt mark sjálfur.

Þessi keppni innihélt einnig tvo leiki gegn hinu volduga Spáni sem fékk aðeins á sig sex mörk. Þrjú þeirra skoruðu Færeyingar í 6-2 tapi á Svangaskarði og 3-1 tapi í Gijón.

Eftirminnilegt jafntefli

Í EM undankeppninni árið 2000 léku Færeyingar sinn besta fótbolta í riðli án smáþjóða liða. Seint jöfnunarmark tryggði jafntefli gegn Skotlandi á Toftir áður en  jafntefli var náð gegn Bosníu-Hersegóvínu. Tvö mörk frá Uni Arge tryggði forskot í síðari hálfleik en vítaspyrna þýddi 2-2 jafntefli eftir frábæran fótboltaleik. Markalaust jafntefli gegn Litháen bætti svo við stigafjöldann.

Undankeppni HM 2002 hófst á einu frægasta augnabliki færeyska landsliðsins í knattspyrnu. Á Toftum komust Færeyingar aftur úr tveimur núllum undir og gerðu 2-2 jafntefli á lokamínútum leiksins. Jöfnunarmarkið var skorað af heimamanninum Øssur Hansen sem sannaði hæfileika sína sem frábær aukaspyrnumaður.

Þetta átti að vera síðasta keppni Allan Simonsen. Hún endaði með tveimur sigrum gegn Lúxemborg. 2-1 sigur í Lúxemborg þar sem Christian Høgni Jacobsen varamaður og Todi Jónsson, skoruðu bæði mörkin. Todi Jónsson meiddist og hætti síðar vegna meiðsla en einbeitti sér áfram í félagsfótbolta. Hann lék síðar nokkra leiki til viðbótar fyrir landsliðið.

Heimaleikurinn gegn Lúxemborg var vatnapólóleikur. Völlurinn var óleikhæfur en dómarinn gaf færi á honum. Vítaspyrna frá Jens Kristian Hansen tryggði sigur og nýtt stigamet var slegið upp á sjö stig í undankeppninni.

Allan Simonsen hætti sem knattspyrnustjóri sem hafði breytt leikskipulaginu í kringum landsliðið og fór að stjórna landsliði Lúxemborgar.

Stóri Daninn

Gegn Skotlandi gaf Jákup á Borg tvisvar sinnum stoðsendingar á liðsfélaga sinn hann John Petersen sem skoraði í bæði skiptin. Hann gerði næstum því þrennu í seinni hálfleik en líkt og leikurinn gegn Bosníu-Herzegóvínu endaði hann með 2-2 jafntefli eftir frábæran fótboltaleik.

Eitt af eftirsjárverðustu augnablikum færeyskrar knattspyrnusögu kom í þýska bænum Hannover í október 2002. Eftir að hafa jafnað metin rétt fyrir hálfleik náðu Þjóðverjar forystunni aftur í síðari hálfleik, en hinn ungi Hjalgrím Elttør náði skot á stöngina á á loka sekúndum leiksins. Þetta hefði getað orðið enn eitt frægt 2-2 jafntefli, að þessu sinni fyrir undankeppni í HM.

Heimaleikurinn var leikinn á nýja þjóðarleikvanginum í Þórshöfn. Á Tórsvøllum héldu Færeyingar Þjóðverja í 88 mínútur en töpuðu 2-0 gegn tveimur mörkum eftir hornspyrnur.

Þjóð á tímum umbreytinga

Árið 2005 varð Jógvan Martin Olsen fyrsti Færeyingurinn til að verða landsliðsþjálfari. Færeyska knattspyrnan var í umskiptum eins og úrslitin sýna.

Eftir eitt og hálft ár í leit að réttu formúlunni kom besti árangur hans í næstsíðasta leiknum á stjórnartíð hans, þegar Austurríki kom í heimsókn í undankeppni HM 2010. Bogi Løkin, sonur Ábrahams Løkins sem lék í sögulegum sigri gegn Austurríki 1990, skoraði færeyska markið.

Árið 2009 varð Írinn Brian Kerr landsliðsþjálfari Færeyinga. Byggt á verkum Jógvans Martin Olsen, setti hinn írski, breskan stimpil á liðið. Þegar í fjórða leik sínum unnu Færeyingar Litháa á Svangaskarði í Toftum. Áherslan var á líkamlegan fótbolta og hver tomma skipti máli.

Sagan hefur það fyrir sið að endurtaka sig. Tæpum 20 árum eftir jafnteflið fræga í Belfast tryggði mark frá Christian Lamhauge Holst annað 1-1 jafntefli gegn Norður-Írum. Að þessu sinni í Tóftum.

Árið 2011 er toppurinn hjá Brian Kerr þar sem Færeyingar unnu Eistland 2-0 á Toftir. Sannfærandi sigur en það var endalok Brian Kerr.

Gríska kraftaverkið

Eftir virðulega byrjun setti nýr landsliðsþjálfari, danski fyrirliðinn Lars Olsen, virkilega stimpil sinn á liðið fyrir undankeppni EM 2016. Fyrirboðarnir voru þar en enginn bjóst við sigri í Grikklandi.

Þann 14. nóvember 2014, vikum eftir að landsdeildin lauk, unnu Færeyjar Grikkland 1-0. Jóan Símun Edmundsson skoraði eina mark leiksins í síðari hálfleik. Þetta er næst mikilvægasti sigur Færeyinga. En allt batnaði ennþá sumarið 2015.

Fyrir fullu húsi á Tórsvøllum komast Færeyjar í 2-0 með mörkum frá hinum kraftmikla miðjumanni Halli Hanssyni og Brandi Hendrikssyni Olsen – nýja stráknum á vellinum – áður en Grikkland minnkaði í 2-1 og gerði út um leikinn. Þetta hefur verið kallaður einn af fullkomnustu dögum með sólríku veðri, hávaðasömum fimm þúsund áhorfendum og sannfærandi sýningu á góðum fótbolta. Þetta var veislan sem allir höfðu beðið eftir með færeyska fána út um allt.

https://youtu.be/zSFidkj6PBE

Sögulegir punktar falla saman

Í undankeppni HM 2018 setti færeyska landsliðið nýtt met upp á níu stig. Glæsilegasta stigið kom gegn Ungverjalandi á Tórsvøllum. Það endaði markalaust en heimamenn voru með boltann og færin.

Því var fylgt eftir með annarri glæsilegri sýningu í Lettlandi. Færeyingar nýttu sér hornspyrnur í fyrri hálfleik og kláruðu skyndisókn tuttugu mínútum fyrir leiktíma og unnu Lettland 2-0. René Shaki Joensen og Jóan Símun Edmundsson skoruðu mörkin.

Góð úrslit urðu til þess að Færeyingar voru í stuði gegn Andorra, en þetta reyndust tvær mjög þéttar keppnir. Svekkjandi markalaust jafntefli í Andorra og 1-0 sigur á Tórsvøllum. Gilli Rólantsson skoraði sitt fyrsta mark fyrir landsliðið til að skrifa sögu þar sem Færeyingar náðu átta stigameti.

Keppnin lauk með markalausu jafntefli gegn Lettum á Tórsvøllum. Níu stig!

Síðasta keppni Lars Olsen veitti  aðeins eina stund af fagnaðarlátum. 1-0 sigur á heimavelli gegn Möltu. Það var endalokin fyrir Lars Olsen og Atla Gregersen hinn vinsæla fyrirliða. Það var augljóst á hátíðarhöldunum þar sem þeir tveir voru sérstaklega nefndir í fjölmiðlum.

Heimild og þýðing: Tróndur Arge á vefsetrinu: Guite to Faroe Islands, https://guidetofaroeislands.fo/history-culture/faroe-islands-national-football/

Færeyska fótbolta ævintýrið heldur áfram og mun eflaust eiga bjarta framtíð. Nú í sumar unnu Færeyingar sannfærandi sigur á tyrkneska landsliðinu, 2-0 á heimavelli. Framundan eru spennandi tímar.

Öll umgjörð um knattspyrnuiðkun í Færeyjum er hin glæsilegasta. Flestöll lið hafa gervigrasvelli með stúku. Færeyska deildin er spiluð frá mars þar til í lok október. En Færeyingum skortir knattspyrnuhús. Mér skilst að eitt sé í smíðum nú. Ef fleiri verða til, þá verður bylting í knattspyrnuiðkunn Færeyinga, líkt og hjá Íslendingum á sínum tíma. Ég man þá tíð þegar Íslendingar spiluðu malarvelli, svo kom gervigrasið en mesta byltingin varð þegar knattspyrnuhúsin komu til sögunnar.

Íslenskir leikmenn í færeyska fótboltanum

Í gegnum tíðina hafa margir íslenskir leikmenn spilað í Færeyjum. Margir íslenskir þjálfarar hafa einnig þjálfað í eyjunum við góðan orðstír. Má þar nefna markmaðurinn Albert Sævarsson spilaði með B-68 frá 2003 til 2005. Varnarmaðurinn Andri Freyr Björnsson spilaði 2015 með TB og 2016 hjá AB. Varnarmaðurinn Árni Rúnar Örvarsson spilaði 2016 með TB og fleiri.

Eins hafa færeyskir knattspyrnumenn spilað á Íslandi við góðan orðstír. Í sumar voru þrír færeyskir leikmenn sem spila í bestu deildinni á Íslandi valdir í færeyska landsliðið. Gunnar Niel­sen markvörður úr FH, Hallur Hansson miðjumaður úr KR og Patrik Johannesen sóknarmaður úr Keflavík eru allir í liðinu en ekki Skagamaðurinn Kaj Leo i Bartals­stovu sem hefur ekki leikið með landsliðinu í talsverðan tíma segir í frétt mbl.is.

Í dag spilar aðeins einn Íslendingur í Færeyjum, unglingurinn og framherjinn Ágúst Jens Birgisson. Hann spilar með 1. deildarliðinu B-71 í Sandey sem er lítið en öflugt knattspyrnulið á uppleið.

Ágúst Jens spilaði í yngri flokkum með FH til 2. flokks, er hann fékk samning við færeyska fótboltafélagið B-71. Árgangur hans í FH var sigursæll í gegnum tíðina og hefur Ágúst verið iðinn við að skora mörk.

Ágúst Jens er 18 ára gamall og var ekki búinn að klára 2. flokk er honum bauðst tækifæri að spila með meistaraflokki B-71 (Sandey í Færeyjum) á þessu keppnistímabili. Hann spilar jafnframt með U-21 liði B-71. Hann hefur staðið sig frábærlega, líkt og þegar hann spilaði með FH. U-21 liðið hefur aldrei náð eins hátt og nú á stigatöflunni og er Ágúst meðal markahæstu leikmönnum deildarinnar. Meistaraflokkurinn á möguleika á að fara í bestu deildina í Færeyjum ef þeir vinna síðasta leikinn sem er þessa helgi.

Hugmyndafræði Sjálfstæðisflokksins í höndum Gunnlaugs Þórs Þórðarsonar

Nú stefnir í formannsslag í Sjálfstæðisflokknum. Gunnlaugur Þór Þórðarson ætlar að fara í slaginn gegn Bjarna Benediktsson. 

Sá síðarnefndi virðist vera samtvinnaður við spillingamál síðan hann tók við keflinu fyrir 15 árum. Hann hefur að því virðist verið málsvari sérhagsmunina, sérhagsmunahópa og hann hefur greinilega ekki fylgt stefnuskrá Sjálfstæðisflokksins hvað varðar hægri gildi. Sjá má þetta í t.d. í útlendingamálunum og ofuráherslu á að hygla stórfyrirtækjunum og bönkum á kostnað smáfyrirtækja.

En hver er hugmyndafræði flokksins?  Sjálfstæðisflokkurinn segir hlutverk sitt „að vinna í innanlandsmálum að víðsýnni og þjóðlegri umbótastefnu á grundvelli einstaklingsfrelsis og atvinnufrelsis með hagsmuni allra stétta fyrir augum.“ Á sumum tímabilum hefur flokkurinn tekist að ná til allra stétta, líka lágstéttanna, en hann virðist skýrskota meira til hægri krata í nútímanum og margir sem eru í flokknum eru í raun sósíaldemókratar og ættu hreinlega ekki að vera í flokknum (dæmi um þetta er sjónvarps þáttagerðarmaður sem segist vera hægri maður).

Sjá mátti þetta þegar Viðreisn var stofnun, að þangað leitaði vinstri armur Sjálfstæðisflokksins og er aðeins sjónarmunur á stefnu þess flokks og allra hinna vinstri flokkanna, sem eru VG, Samfylkingin, Píratar og Flokkur fólksins dansar á línunni. Framsókn nær enn að vera á miðjunni en Miðflokkurinn er til hægri á kvarðanum, í raun meira til hægri en Sjálfstæðisflokkurinn undir forystu Bjarna Benediktssonar.

Hinn hluti Sjálfstæðisstefnunnar er söguleg arfleifð sjálfstæðisbaráttu Íslendinga um að Ísland eigi skilyrðislaust að vera sjálfstætt ríki og ætti flokkurinn því að vera á móti ESB en í raun styður hann EES og Schengen.

Stjórnmálaleg hugmyndafræði flokksins opinberlega er: Frjálslynd íhaldsstefna, frjálshyggja og Hægristefna.

Svo er það að vera leiðtogi þjóðar og stjórnmálaflokks. Bjarni er eflaust viðkunnulegur maður sem persóna en það er ekki spurt um slíkt í stjórnmálum, heldur er spurt hvort hann sé leiðtogi eða ei? 

Bjarni hefur sýnt það í verkum að hann er búrókrati, en erfitt er að þýða þetta orð. Það er notað yfir embættismenn, stundum eru þeir kallaðir slangryrðunum skriffinnar eða möppudýr. Hann hefur reynst afburðar embættismaður og séður að láta fjármálaráðuneytið og dómsmálaráðuneytið haldast innan vébanda Sjálfstæðisflokksins, enda veigamestu ráðuneytin.

En Bjarni hefur fallið á prófinu að vera leiðtogi. Hvernig þá? Jú, hann er frekar óáberandi opinberlega, virðist kunna best við sig í ráðuneytinu að sinna daglegri stjórnsýslu og makka á bakvið tjöldin.

En hann hefur látið hugmyndastefnuna og auglýsingu hennar lönd og leið, og gefið hinum flokkunum sviðið eftir. Skekkjan er orðin svo mikil að enginn veit hvað Sjálfstæðisflokkurinn stendur fyrir lengur og augljós hægri gildi og stefna er óljós í höndum Bjarna.

Spurningar: Af hverju er bálkið látið blása út? Af hverju hækka skattar í tíð ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins? Af hverju standa Sjálfstæðismenn ekki vörð um landamæri Íslands? Og láta EES og Schengen ráða förinni? Hvað með einstaklingsfrelsið? Af hverju stendur flokkurinn ekki fast á móti woke menningunni? Sem er að hluta til aðför að tjáningarfrelsinu. Af hverju stendur flokkurinn ekki með þjóðlegum gildum og kristinni trú? Er eðlilegt að eini hægri flokkurinn í landinu hefur aðeins 20-25% fylgi?

Nú er svo komið að Miðflokkurinn er de facto meiri hægri flokkur en Sjálfstæðisflokkurinn og hann er meira áberandi í þjóðfélagsumræðunni, þótt aðeins um tveggja manna flokk er að ræða? Er það ekki undarlegt?

En hvað gerir Gunnlaugur nú? Verður Sjálfstæðisflokkurinn aftur hægri flokkur undir stjórn Gunnlaugs? Hugmyndafræði flokksins endurreist? Geta hægri menn, sem hafa ekki gert það vegna sérhagsmuna stefnu núverandi forystu, kosið flokkinn á ný?

Um Moggabloggið - Margt sem má lagfæra

Ég hef einu sinni rætt um Moggabloggið hér. Svo við byrjum á hrósinu, þá er það frábært umræðutorg, þar sem allar raddir fá sitt dagsljós. Ég hef ekki orðið var við neina ritskoðunartilburði, hvort sem það er vegna þess að bloggararnir eru vandað fólk eða ritstjórn bloggsins sjá í gegnum fingur sér þegar mönnum er heitt í hamsi.

Aðgangur bloggara að umræðunni

En ég hef líka bent á að margt mætti laga í sambandi við uppsetningu og gera öllum jafnt undir höfuð. Í fyrra bloggi mínu benti ég á að á forsíðu Bloggsins megi sjá 10-12 blogg sem kallast "Umræðan eða Úrdráttur úr umræðunni". Í liðnum Svarað og spurt á vef Bloggsins segir um spurninguna: "Hvernig eru þeir bloggarar valdir sem eru í Umræðunni?"

Svarið er: "Við metum blogg til þátttöku í Umræðunni eftir ýmsum atriðum; hversu málefnalega er bloggað, hve langar eru bloggfærslurnar, er aðallega verið að blogga um fréttir og svo má telja. Skoðanir bloggara skipta engu í því sambandi enda er á listanum fólk úr öllum áttum."

En raunveruleikinn virðist vera annar. Alltaf sama fólkið (með fullri virðingu fyrir því) sem raðar sig á "topp tíu" listann og fær þar af leiðandi mestu lesningu og athygli. Ekki nóg með það, heldur fer það líka í listann "Nýjustu færslur" á sama tíma sem þýðir birting á tveimur stöðum í einu.

Það er margt fólk sem skrifar málefnilega, skrifar oft, skrifar misjafnlegar langar blogggreinar o.s.frv. en það fær enga athygli. Ég veit dæmi um að margir nenna ekki að skrifa vegna þessa atriði.

Þetta er einfalt að laga, leyfa öllum nýjum færslum að fara í gegnum "top tíu listann" og niður í "Nýjustu færslur" eftir því sem nýrri blogg berast. Allir fá jafna athygli og ef til vill verða til nýjar "bloggstjörnur" með vinsælt blogg.

Flokkun bloggs

Annað sem vekur athygli mína eru bloggflokkarnir. Sumir þessir flokkar eru úreldir, rangt flokkaðir eða lítt notaðir. Sjá flokkanna hér að neðan.

Tökum dæmi: Stjórnlagaþing sem var bara stundarfyrirbrigði. Þar eru aðeins 94 færslur og það er búið að leggja stjórnlagaþingið niður. Hvers vegna í ósköpunum er þessi flokkur enn uppi?

Svo er það flokkurinn "Pepsi deildin". Þessi deild er ekki lengur til eða réttara sagt, gengur undir nýju heiti sem er "Besta deildin". Af hverju ekki að breyta heitinu á bloggflokknum?

Svo má sameina bloggflokka. Dæmi: Til eru tveir flokkar, "Trúmál" og "Trúmál og siðferði". Mætti ekki sameina þessa flokka?

Að lokum. Það má líka bæta við nýjan eða nýja flokka. Dæmi: bloggflokkurinn "Saga" sem er ekki til. Eflaust má bæta einhverjum bloggflokki við sem ég sé ekki hér, eða laga umhverfi bloggaranna. En hér læt ég staða numið.

 

Bílar og akstur (3492)	Bloggar (400144)	Bækur (4611)
Dægurmál (83491)	Enski boltinn (3220)	Evrópumál (15056)
Ferðalög (9597)	Fjármál (3681)	Formúla 1 (880)
Heimspeki (2034)	Íþróttir (25083)	Kjaramál (4339)
Kvikmyndir (11683)	Lífstíll (24812)	Ljóð (5995)
Löggæsla (2352)	Matur og drykkur (7638)	Menning og listir (17330)
Menntun og skóli (4443)	Pepsi-deildin (2255)	Samgöngur (2955)
Sjónvarp (5590)	Spaugilegt (7693)	Spil og leikir (22443)
Stjórnlagaþing (94)	Stjórnmál og samfélag (258694)	Sveitarstjórnarkosningar (698)
Tónlist (14622)	Trúmál (4294)	Trúmál og siðferði (15001)
Tölvur og tækni (3656)	Umhverfismál (3078)	Utanríkismál/alþjóðamál (8254)
Útvarp (495)	Vefurinn (10034)	Viðskipti og fjármál (15894)
Vinir og fjölskylda (22850)

Niccolò Machiavelli og íslensk stjórnmál

Byrjum á að kynna manninn til sögunnar (tekið af Wikipedia):

Niccolò Machiavelli (3. maí 1469 – 21. júní 1527) var ítalskur heimspekingur, rithöfundur og stjórnmálamaður sem er einkum þekktur fyrir kenningar sínar í stjórnmálafræði sem hann setti fram í bókinni Furstinn (um 1513), en einnig fyrir ljóð og leikverk. Hann fæddist í Flórens og hóf feril sinn sem opinber starfsmaður í þjónustu lýðveldisins frá 1494 til 1512 og ferðaðist um Evrópu sem sendifulltrúi.

Þegar Mediciættin náði aftur völdum var hann ákærður fyrir þátttöku í samsæri gegn þeim, settur í fangelsi og pyntaður. Leó X, nýi Medici-páfinn, fékk hann lausan og hann settist þá að í sveit utan við San Casciano, nærri Flórens, þar sem hann helgaði sig ritstörfum. Við hann er kennd (með réttu eða röngu) sú stjórnmálaheimspeki sem gengur út á að tilgangurinn helgi meðalið.

Stjórnmálaheimspeki Machiavelli

Höldum okkur enn við íslensku Wikipedia og förum í stjórnmálaheimspeki Machiavelli:

Rit Machiavelli um stjórnspeki (þá helst Furstinn, þar sem hann heldur sig við umræðu furstadæma) lýsa með skarpskyggni og raunsæi stjórnmálalífi þess tíma, verk hans má þó yfirfæra á nútíma stjórnmál. Ólíkt heilögum Tómasi — sem taldi það vera í eðli mannsins að uppfylla tilætlanir Guðs— þá segir hann eðli mannsins einkennast af eigingirni, fégirni og grimmd.

Meginmarkmið landstjórnar er að auka vald landsins og stjórnendur þess ættu ávallt að sniðganga siðferðisreglur, lög og loforð þegar kemur að því að tryggja og auka völd, þeir lúti þó einni reglu og hún er að tryggja hagsmuni ríkisins. Furstinn (m.ö.o. stjórnendurnir) ætti því að sitja einn um völd og láta trú og annað ekki trufla sig. Furstinn ætti að virða eðli þegna sinna en notfæra sér þörf þeirra fyrir öryggi og vernd. Velferð þeirra er honum þó algjört aukaatriði, nema það henti til valdaaukninga. Í ritinu Orðræðan metur hann á svipaðan hátt ýmis stjórnkerfi og kemst að raun um að lýðveldi sé líklegast besta og stöðugasta kerfið ef það nýtur stuðnings þegnanna.

Furstinn: Hvers vegna ein hataðasta bók sögunnar skiptir enn máli

Það er þannig með flest allar bækur, að viska þeirra úreldis með tímanum, með nýrri þekkingu. En það er ekki alltaf þannig, því að þær bækur sem lýsa mannlegu eðli, hafa sumar reynst, ef skrifaðar af skarpskyggni, orðið tímalausar í visku sinni. Svo virðist hátta með bókinna Furstinn sem er til í íslenskri þýðingu.

Við sem búum í lýðræðisríkjum tökum ekki undir orð Marciavelli um að sniðganga eigi siðferðisreglur og furstinn ætti að sitja einn að völdum. Hann segir að markmið furstans; (sem gæti verið) einræðisherrans; konungsins; forsætisráðherrans eða forsetans ættu að tryggja hagsmuni ríkisins og það geta allir verið sammála um.

Viðhorf Machiavelli til eðlis mannsins, að það einkennast af eigingirni, fégirni og grimmd er kaldhæðnislegt og einkennist af svartsýni. En við vitum að þessir lestir eru hluti af stjórnmálunum og hver þekkir ekki sögur af stjórnmálamönnum sem auðga eigin fjárkistur með aðgangi sínum að völdum, samböndum og síðan ekki síðst vitneskju/upplýsingum sem getur reynst dýrmætari en gull.

Það versta er að ályktanir Marchiavelli í Furstanum eru að mörgu leyti enn ótrúlega viðeigandi fyrir okkur í dag.

Bókin byrjar á því að segja okkur að hún snýst um hvernig eigi að reka (sérstaklega) ítalskt endurreisnarveldi en þá var Ítalíu skipt upp í borgríki. Þó nokkrir hlutar bókarinnar, eins og kaflinn sem fjallar um rétta hlutfall hermanna og málaliða til að byggja upp her séu minjar fyrri tíma, býður Furstinn okkur enn upp á hagnýtar kennslustundir í stjórnmálum í dag.

Þó að sumar af bestu hugmyndunum í bókinni geti virst augljósar, eins og að ráðgjafaráð ætti samanstanda af vitrum mönnum frekar en smjöðrurum; fylgja margir samt ekki þessum einföldu ráðleggingunum.

Marhiavelli og íslensk stjórnmál

Íslenskir stjórnmálamenn virðast falla undir þessa gryfju stjórnmálanna skv. lýsingum Marchiavellis og stjórnmálamenn innan gamalgrónum flokkum, eins og Framsóknarflokknum, VG, Sjálfstæðisflokknum (og flokka sem ekki sitja í ríkisstjórn), sem sitja nú við völd, hafa setið undir ásökunum um spillingu við sölu á ríkiseignum og bönkum. Þeir hafa setið undir ásökunum um vitnesku um innherja upplýsingum, niðurfellingu skulda sína eða aðstandenda eða auðga sig og sína.

Hefur Machiavelli ekki rétt fyrir sér hvað eiginlega völd og áhrif geta haft á stjórnmálaelítuna og dregið fram mestu lesti mannlegs eðlis? En þessir menn (konur og karlar) eru aldrei dæmdir nema í undantekningatilfellum. Fáir íslenskir ráðherrar hafa sagt af sér vegna spillingamála sem hafa komið, sama á við um Alþingsmenn. Það eru þó dæmi um slíkt.

En helsta meinsemd íslenskra stjórnmála er frændhygli (smæð samfélagsins býður upp á það)en síðan en ekki síst stöðuveitingar innan stjórnsýslunnar. Glöggir lesendur þessa pistils, þurfa að ekki nota langtímaminnið, raunar að fara ekki lengra en tvo mánuði aftur í tímann til að finna a.m.k. eitt dæmi, til að rifja upp umdeilda stöðuveitingu í forstöðumanna stöðu.

Tilvísanir í orð Marchiavelli

Hér eru nokkrar af þeim hugmyndum sem hægt er að nota, til góðs eða ills, settar fram af Machiavelli.

"Skilsamur maður ætti alltaf að feta brautina sem stórmenni feta og líkja eftir þeim sem eru framúrskarandi."

„Það er því nauðsynlegt fyrir furstann að hafa lært hvernig á að vera annað en góður og að nota, eða nota ekki, gæsku sína eins og nauðsyn krefur."

„Allar aðgerðir eru áhættusamar, þannig að varfærni felst ekki í því að forðast hættu (það er ómögulegt), heldur að reikna áhættu og bregðast við af festu. Gerðu mistök af metnaði en ekki mistök af leti. Þróaðu styrk til að gera djarfa hluti, ekki styrk til að þjást.“ Þetta á sérstakleg við ef ríkið ákveður að fara í stríð. Góð dæmi um þetta er Falklandseyjarstríðið, Afganistanstríðið og Úkraníustríðið. Þar sem árásaraðilarnir misreiknuðu styrk varnaraðilans.

„Hafðu í huga að það eru tvær leiðir til að berjast, önnur í samræmi við lög manna, hin með valdi; sú fyrri hæfir mönnum, hin síðari skepnum. En þar sem fyrri aðferðin er oft árangurslaus verður nauðsynlegt að grípa til hinnar.“

„Og hér verðum við að athuga að annaðhvort verður að smjaðra fyrir mönnum eða kremja þá; Því að þeir munu hefna sín fyrir lítilsháttar ranglæti, en fyrir alvarlegt geta þeir það ekki. Sá skaði sem þú veldur manni ætti því að vera slíkur að þú þurfir ekki að óttast hefnd hans."

Svo mörg voru þau orð.

 

 

Málfrelsið sigrar - Elon Musk kaupir Twitter

Baráttan um málfrelsið fer fram í Bandaríkjunum og hefur orrustan staðið í mörg ár. Samfélagsmiðlar sem eiga að heita "forum" eða torg samskipta fólks á milli, hafa breyst í áróðurstorg ákveðina skoðana.

Samfélagsmiðlarnir hafa ráðið undirverktaka, sem eiga að ákveða hvað telst vera rétt, hvaða staðreynd er rétt, hvað megi segja um fólk og hluti og hvaða orðfæri megi nota. Er þetta málfrelsi? Þetta gerist á sama tíma og tækifærið fyrir Jón og Gunnu að tjá sig hefur aldrei verið meira. Hvers vegna í ósköpunum hefur þetta þróast í þessa átt?

Jú, samþjöppun eignarhalds á samfélagsmiðlum og fjölmiðlum. Talað hefur verið um að uppspretta frétta fyrir heimsbyggðina komi aðeins úr fáeinum fréttalindum. Að sjálfsögðu verða fréttir til hjá smærri fjölmiðlum en það sem mannkynið er matreitt á, á sér fáar lindir. Sama er um samfélagsmiðlanna. Þeir eru í eigu fárra manna, sem eru "frjálslindir" auðjöfrar og flestir þeirra, ef ekki allir, búa í hinni "frjálslindu" (hugtakið frjálslindur, hefur tekið gagnstæða merkinu, í meðförum þeirra sem segjast vera frjálslindir) Kaliforníu, sem er höfuðvígi demókrata í Bandaríkjunum. Þeir sem hallast í hina áttina, til hægris, kvarta yfir ritskoðunartilburði.

Maður heyrir reglulega af Íslendingum sem eru settir í skammarkrókinn eða vísað á dyr af samfélagsmiðlum eins og Facebook. Enn getur fólk sent inn kvartanir, líkt og börnin gerðu í framtíðarsýn George Orwells í skáldsögunni 1984 sem tilkynntu foreldra sinna til hugsunarlögreglu alræðisríkisins, og tilkynnt fólk sem það telur fara út af pólitísku línunni.

Og enn birtast "viðvörunarmerki" Facebook við sama hvaða frétt það er um Covid-19. Faraldurinn hefur gengið niður og það má samt ekki fjalla á óritskoðaðan hátt um Covid?

Kaup Elon Musk á Twitter er ef til vill merki um vatnaskil í baráttunni um málfrelsið. Vinstri öfgamenn í Bandaríkjunum hafa farið offari, líkt og hægri menn gerðu á tímum repúblikanann Joseph McCarthy sem átti sæti í Öldungadeildinni frá 1947-57. Þá fékk fólk á endanum nóg af ofstæki McCarthy og fylgismanna hans. Þá voru vinstri menn ofsæktir og þá sem mögulega gætu verið vinstri. Í þeirri "byltingu" voru hausarnir látnir falla.

Ef repúblikanar sigra í "midterm" eða miðtíma kosningunum sem eru innan við tvær vikur, í báðum deildum, hafa kjósendur sent skýr skilaboð til demókrata um að þeir séu orðnir þreyttir á "woke" menningunni og fylgifiska hennar eins og árásir á málfrelsið og óstjórn á efnahagi ríkisins.

Fyrsta skref var Musk var að reka stjórn Twitters og talið er að um 75% starfsmanna eigi eftir að fá reisupassann. Spurningin er hvort einhverjir þeir fái tækifæri til að eyðileggja samfélagsmiðilinn á útleiðinni.

Endurreisn málfrelsisins

Í apríl síðastliðnum sagði Musk að hann teldi að tjáningarfrelsi væri „grundvöllur starfandi lýðræðis“ og að Twitter væri „stafræna bæjartorgið þar sem rætt er um mikilvæg atriði fyrir framtíð mannkyns".

Hann ítrekaði þá yfirlýsingu í bréfi til auglýsenda á fimmtudaginn, en lagði áherslu á að Twitter „gæti augljóslega ekki orðið frjálst fyrir allan helvítis þvætting, þar sem hægt er að segja hvað sem er án afleiðinga!

„Auk þess að fylgja landslögum okkar verður vettvangurinn okkar að vera hlýr og velkominn fyrir alla, þar sem þú getur valið upplifun þína í samræmi við óskir þínar,“ sagði Musk (í lauslegri þýðingu minni).

Þegar kemur að varanlegum bönnum á Twitter hefur Musk sagt að hann telji að þau ættu að vera „afar sjaldgæf“ og fyrst og fremst frátekin fyrir ruslpóst eða falsa reikninga.

Milljarðamæringurinn hefur áður sagt að hann ætli að snúa við varanlegu banni sem var sett á Donald Trump fyrrverandi forseta. Hins vegar sagði Trump Stuart Varney hjá FOX Business fyrr á þessu ári að hann hefði engin áform um að ganga aftur til liðs við Twitter. Þess í stað sagðist hann halda áfram að einbeita sér að sínum eigin samfélagsmiðlavettvangi, Truth Social.

Því er frétt Kristjáns Kristjánssonar á Eyjunni um yfirtöku Musk, Trump fagnar – „Ég sný aftur á mánudaginn“ nokkuð sérstök.  Ekki er annað hægt að lesa en að Kristjáni sé ekki vel við störf fyrrum forseta. Blaðamenn eins og hann ættu að fagna útbreiðslu málfrelsisins og tekist hafi að verja eina læðvígustu árás á grundvöll lýðræðisins í heiminum, sem er tjáningarfrelsið. Væri hann og kollegar hans sáttir við að vera beittir ritskoðun í fréttaflutningi sínum?

Kristján gat ekki setið á sér og bætti við í lok greinar sinnar (kannski er hann bara að þýða grein úr CNN án gagnrýnis gleraugna): "Gagnrýnendur segja að Truth Social eigi í vandræðum vegna útbreiðslu hatursræðu og lyga. Hópar, sem styðja samsæriskenninguna QAnon, eru áberandi á miðlinum."

Þetta minnir á þjóðsöguna um Guðmund góða í Drangey og viðureign hans við hið illa og hún er svona:

"Guðmundur góði Arason biskup var fenginn til að vígja fuglabjörg Drangeyjar ef það gæti orðið til þess að fækka slysum. Hann seig í björgin allt í kringum eyna og skvetti vígðu vatni á klettana. Hann var kominn langleiðina hringinn í kringum eyna og hékk í kaðli við að vígja bjargið. Þá kom grá og loðin loppa út úr bjarginu. Hún hélt á stórum hnífi og reyndi með honum að skera á kaðalinn sem Guðumundur hékk í. Um leið heyrði Guðmundur að sagt var: „Vígðu nú ekki meira, Gvendur biskup: einhvers staðar verða vondir að vera.“ Hnífurinn beit hins vegar ekki á kaðalinn og Guðmundur komst aftur upp á bjargbrúnina." Slóð: Guðmundur góði í Drangey

Eigum við ekki að leyfa hinum vondu að vera einhvers staðar og þeirra illmælgi? Dæma orð þeirra sig ekki sjálf? Gefa fólki tækifæri til að brjóta niður rök þeirra? Er fólk ekki fært sjálft um meta hvað það finnst vera vitleysa eða þurfum við forræðishyggju og -stjórnum samfélagsmiðla til að segja okkur hvað við eigum að lesa og hugsa? Erum við ekki fullorðið fólk sem getum hugsað sjálfstætt?

Ekki virðist svokallað góða fólkið, vera nokkuð betra með ritskoðunartilburði sína. Eigum við að leyfa því að stjórna hugsunum okkar og orð okkar? Á það að fá að stjórna hvað er sagt í kaffistofum landsins? Þar sem jafnvel spaugið er illa séð?

Hvort er betra ritskoðun eða frjáls umræða, þar andstæðar skoðanir fái að takast á? Svari hver fyrir sig og þá vitum við hvaða mann hver hefur að geyma.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deilur um Gamla sáttmála

Patricia Pires skrifaði doktorsritgerð við Cambridge-háskóla um Íslendinga og Noregskonunga og í samtali við Lesbók segir hún niðurstöðu sína þá, að Gamli sáttmáli sé tilbúningur; færður fyrst í letur á fimmtándu öld og í hennar tíðaranda en sé ekki frá 1262. Sjá slóðina: Mín köllun er að kynna íslenzkar miðaldir

Doktorsritgerð hennar heitir; Íslendingar og Noregskonungar í ljósi sagna og lagatexta.

Hún segir: "Þessi mynd breyttist heldur betur, þegar ég fór að rannsaka málið og þá sérstaklega Gamla sáttmála því niðurstöður mínar urðu þær, að sá Gamli sáttmáli, sem við þekkjum, sé alls ekki frá 13. öld, heldur saminn tveimur öldum síðar og efni hans þá byggt á minnum og því sem menn vildu að hefði verið í slíkum samningi!

Gamli sáttmáli er ekki samhljóma ástandinu á Íslandi á 13. öld. Af honum mætti ráða, að Íslendingar hafi verið fátækir og þurfandi og má í því sambandi benda á þá grein, sem segir að Noregskonungur skuli sjá til þess að sex skip gangi af Noregi til Íslands. Ekki er nú beðið um mikið fyrir landið allt! En Sturlunga gefur allt aðra mynd af Íslandi þessa tíma; Íslendingar voru ekki fátækir, heldur í góðum efnum og djarfhuga.

Hins vegar smellpassar Gamli sáttmáli við Ísland á 15. öld. Þá ríkti fátækt í landinu og menn vildu meðal annars opna fyrir viðskipti við Englendinga. Það hefur ábyggilega verið vopn í þeirri baráttu að draga fram Gamla sáttmála og segja við Noregskonung að hann hafi ekki uppfyllt samninginn, hvað skipin sex snerti!

Í lagatextum frá 13. og 14. öld er hvergi minnzt á Gamla sáttmála, það er ekki fyrr en á þeirri fimmtándu sem hann stekkur allt í einu alskapaður fram í dagsljósið."

Þessi kenning hennar finnst mér ekki standa dagsins ljós.  Athugið að ég er ekki að skrifa hér lærða ritgerð, aðeins blogg, en það eru nokkur atriði sem koma strax upp í hugann sem varpar rýr á kenningu hennar.

Í fyrsta lagi urðu hér tímamót 1262/64 þegar Sturlungaöld leið undir lok. Gissur sneri aftur heim eftir að hafa verið stefnt til Noregs en nú með jarlsnafbót en varð ekkert ágengt og það var ekki fyrr en 1262 sem Íslendingar gengu Noregskonungi á hönd og samþykktu Gamla sáttmála, sem stundum var nefndur Gissurarsáttmáli. 

Á Wikipedia segir að ,,...Framan af, það er að segja frá 13. öld og fram á miðja 15. öld, er oft mjög torvelt að greina hverjir voru eiginlegir hirðstjórar og hverjir umboðsmennn hirðstjóra eða fógetar, svo og hvort menn höfðu hirðstjórn yfir allt landið eða aðeins helming þess eða einstaka fjórðunga. Ketill Þorláksson er fyrsti maðurinn sem kallaður er hirðstjóri í konungsbréfi og á honum hefst Hirðstjóraannáll Jóns Halldórssonar í Hítardal Á undan honum höfðu ýmsir menn verið umboðsmenn konungs á Íslandi en óvíst er hvaða embættistitla þeir báru þótt hefð sé fyrir því að telja Hrafn Oddsson og Orm Ormsson fyrstu hirðstjórana."

Jafnframt segir um lögmenn Íslands að ,,...Bárður Högnason (d. 1311) var lögmaður á Íslandi árið 1301. Hann var norskur og hafði riddaratign. Hann hafði komið hingað áður 1295 sem sendimaður Eiríks konungs og hefur því verið eitthvað kunnugur landinu.

Vorið 1301 kom Bárður aftur með Loðni af Bakka og Álfi úr Króki, sendimanni Noregskonungs. Hafði Hákon konungur háleggur sent þá til landsins og útnefnt Bárð og Loðin lögmenn. Var það í fyrsta skipti sem konungur tók sér vald til að skipa íslenska embættismenn og tók hann ekkert tillit til þess að fyrir voru lögmenn sem Íslendingar höfðu sjálfir kosið ári áður. Áttu þeir meðal annars að sjá til þess að konungur yrði hylltur af Íslendingum."

Hvers vegna er ég að rekja hverjir voru hirðstjórar, umboðsmenn eða lögmenn Íslands á 13. öld? Jú, það segir að Noregskonungur hafi raunverulega náð ákveðnum völdum yfir Ísland á seinni helmingi 13. aldar og í upphafi 14. Hann náði meira segja tangurhaldi á lögmannsembættinu sem er íslenskt að uppruna og æðsta íslenska embætti landsins gagnvart framkvæmdarvaldinu (konungsvaldinu). Sýslumenn komu til sögunnar sen fulltrúar konungsvalds í héraði, eða réttara sagt landsfjórðungi (fjöldi sýslumanna og sýslna var þá fljótandi). Járnsíða og síðar Jónsbók fjölluðu um nýsett valdakerfi Noregskonungs.

Til þess að geta tekið völd á Íslandi, þarf að gera skrifleg plögg, sáttmála milli Íslendinga og Noregskonungs. Menn voru formfastir á þessum tíma og skriffinnskan söm við sig, hvort það er á 13. öld eða þeirri 21.

Patricia Pires Boulhosa segir að Íslendingar hafi verið fátækir á 15. öld samanborið við þá 13. Það er alfarið rangt. Fátæktin kom á seinni helmingi 16. aldar þegar Danakonungur hafði tæmt landið af fjársjóðum og bjargráðum fyrir alþýðuna.

Hver er munurinn á 13. og 15. öld? Hafði eitthvað breyst? Jú fiskveiðar og verslun.

Fiskveiðar eru sjaldan nefndar í 11. og 12. aldar heimildum. Á 13. og þó einkum á 14. öld varð Ísland frægt fyrir skreiðarútflutning. Á 13. og 14. öld varð Ísland frægt fyrir harðfiskútflutning og að sama skapi jukust fiskveiðar [Heimild: Landbúnaðarsaga Íslands].

Björn Þorsteinsson sagnfræðingur þekkir 15. öldina manna best og hefur skrifað um verslun og veiðar Englendinga frá 15. öld til þeirra 20. Hann segir að siglingar þeirra hafi hafist í upphafi aldarinnar, nánar til tekið 1412. Verslun bættist því við fiskveiðar Íslendinga og eins og allir vita, hefur sjávarútvegurinn alltaf staðið undir auka arði, sem landbúnaðurinn náði sjaldan eða aldrei. Íslenskir skreiðarfurstar riðu um héruð og gátu keypt af ensku duggunum lúxusvarning og einnig af Hansakaupmönnum þegar þeir komu til sögunnar.

Hvað um Noregskonung? Svarti dauði gekk frá honum um miðja 14. öld. Norska konungsvaldið barr ekki sinn barr eftir það. Með stofnun Kalmarsambandsins 1397 varð Ísland svo hluti af ríki Margrétar Valdimarsdóttur og því næst Eiríks af Pommern, sem náði yfir Danmörku, Svíþjóð og Noreg. Þá fluttist þungamiðja konungsvalds í Noregi til Danmerkur og tengsl Íslendinga við Noreg minnkuðu mikið og rofnuðu endanlega um 1428.

Hvers vegna í ósköpunum ættu Íslendingar að vilja gera sáttmála við Noregskonung á þeirri fimmtándu? Til að tryggja siglingu 6 skipa á ári? Þegar hér dóluðu tugir og jafnvel hundruði fiskidugga við strendur landsins, með vörur til sölu og kaupendur að fiski? Englendingar keyptu fisk af Íslendingum beint og svo gerðu Þjóðverjar og konungsvaldið gat ekkert gert í málinu.

Ákvæðið í gamla sáttmála um lágmarks siglingar úr Noregi passar einmitt um ástandið á íslenska skipaflotanum á þessum tíma, skortur var á góðum hafskipum. Frásögnin af Flóabardaga sýndir einmitt fram á þetta. Íslendingar skráðu skipakomur úr Noregi á 14. öld og ekki var fjöldinn mikill, samanborið við þá 15. Þeir hafa því vilja tryggja lágmark siglingar. Svo lögðust siglingarnar af að miklu leyti þegar svarti dauði gekk yfir Noreg.

Helsta verslunarhafnirnar voru á Gásum og í Hvalfirði. Ekki er vitað hvenær verslun hófst á Gásum en elstu heimildir um hana eru frá seinni hluta 12. aldar en sú yngsta frá 1394. Greinilegt er af heimildum að Gásir voru aðal kauphöfn Norðurlands á 13. og 14. öld og fornleifar sem þar hafa verið rannskaðar eru einkum frá þeim tíma.

Svarti dauði barst líklega til Íslands með farmanninum Hval-Einari Herjólfssyni, sem tók land í Maríuhöfn á Hálsnesi í Hvalfirði. Stór hluti þjóðarinnar lést í sóttinni en hún skapaði á sama tíma tækifæri fyrir fátæklinganna að komast í bændastéttina. Þótt mörg býli hafi farið í eyði og sjósókn minnkað næstu áratugi, þá hefur íslenska þjóðin ávallt verið fljót að ná upp í fyrri mannfjölda (miklar barnseignir og fleiri máttu giftast og gátu gifst) og að marki því sem landið ber miðað við þáverandi samfélagsskipan.

Niðurlag

Lögbækur, nýtt stjórnkerfi, hafskipafloti landsins lítill og lok Sturlungualdar, þar sem höfðingjar höfðu sannað að þeir gátu ekki tekið yfir landið og urðu að leita til þriðja aðila (konung sem æðsti dómari) bendir eindregið til að Gamli sáttmáli hafi verið gerður á þeirri þrettándu, ekki þá fimmtándu. Íslendingar höfðu engar ástæður að leita til Noregskonung á þeirri öld hvað þá að gera samningu við konung vegna ágreining um verslun á 15. öld.

Lýður Björnsson segir í sögu verslunar á Íslandi að ,,...Þýskir víkingar hertóku Björvin á árunum 1428–1429 og unnu þar mikil hervirki. Íslandsverslun Norðmanna lagðist af fyrir fullt og allt eftir þann atburð. Þá hafði raunar veruleg breyting átt sér stað á utanríkisverslun Íslendinga. Sjávarafurðir urðu aðal útflutningsvörur Íslendinga um 1340."

Ísland, Danmörk og Noregur  höfðu lotið einum og sama konungi frá árinu 1380. Sá konungur mun hafa setið í Danmörku frá árinu 1387 að minnsta kosti, fyrst í Hróarskeldu en frá og með árinu 1443 í Kaupmannahöfn. Enginn raunverulegur Noregskonungur var til í Noregi á 15. öld! Hann sat í Danmörku.

Ef menn vilja tengja Gamla sáttmála við annan tíma en lok þjóðveldisaldar, væri nær að tengja hann við ástandið á 14. öld. Lýður Björnsson segir að "Einokun Björgvinjarkaupmanna (einokunarverslun fyrri) var  ekki hagkvæm Íslendingum. Björgvinjarkaupmenn áttu í erfiðleikum með að byrgja landið nauðsynjum og einkaleyfi fleirra gaf þeim tækifæri til að hafa veruleg áhrif á verðlag." Íslendingar hefðu þá vilja tryggja hingað siglingar á 14. öld. Á þeirri 15. var engin nauðsyn að leita til Noregs. Ég held samt að Gamli sáttmáli sé rétt tímasettur og sé frá 13. öld.

Hér kemur Gamli sáttmálinn:

Í nafni föður ok sonar ok heilags anda.

Var þetta játað ok samþykt af öllum almúga á Íslandi á Alþingi með lófataki:

At vér bjóðum (virðuligum herra) Hákoni konungi hinum kórónaða vára þjónustu undir þá grein laganna, er samþykt er milli konungdómsins ok þegnanna, þeirra er landit byggja.

Er sú hin fyrsta grein, at vér viljum gjalda konungi skatt, ok þingfararkaup slíkt sem lögbók váttar, ok alla þegnskyldu, svá framt sem haldin er við oss þau heit, sem í móti skattinum var játað. Utanstefningar viljum vér aungvar hafa, utan þeir menn, sem dæmdir verða af várum mönnum á Alþingi í burt af landinu. Item at íslenzkir sé lögmenn og sýslumenn á landi váru af þeirra ættum, sem at fornu hafa goðorðin upp gefit. Item at sex hafskip gangi á hverju ári til landsins forfallalaust. Erfðir skulu ok upp gefast fyrir íslenzkum mönnum í Noregi, hversu lengi sem staðið hafa, þegar réttir arfar koma til eðr þeirra umboðsmenn. Landaurar skulu upp gefast. Slíkan rétt skulu hafa íslenzkir menn í Noregi sem þeir hafa beztan haft. Item at konungr láti oss ná íslenzkum lögum ok friði eptir því sem lögbók váttar ok hann hefir boðið í sínum bréfum, (sem guð gefr honum framast afl til). Jarl viljum vér hafa yfir oss meðan hann heldr trúnað við yðr, en frið við oss. Halda skulum vér ok vorir arfar allan trúnað við yðr meðan þér ok yðrir arfar halda við oss þessa sættargerð, en lausir, ef rofin verðr af yðvarri hálfu at beztu manna yfirsýn.

Anno M. ijc lxiij.

Hér eptir er eiðr Íslendinga.

Til þess legg ek hönd á helga bók ok því skýt ek til guðs at ek sver herra Hákoni konungi ok Magnúsi konungi land ok þegna ok æfinlegan skatt með slíkri skipan ok máldaga sem nú erum vér á sáttir orðnir ok sáttmálsbréf várt váttar.

Guð sé mér hollr, ef ek satt segi, gramr ef ek lýg.

 

 

 

 

 

Borgarlínan er glapræði

Ég ræddi jarðgöng í síðasta pistli mínum, en það leiðir hugann að Borgarlínu málinu. Mér finnst Borgarlínuverkefnið vera út í hött. Að leggja nýjar stofnbrautir eða taka núverandi akbrautir undir 4% vegfarenda (notendur strætisvagna) er fásinna.

Á áróðurssíðu um Borgarlínuna segir: "Borgarlínunni má líkja við slagæð sem flytur fólk á greiðan og öruggan máta eftir helstu samgöngu- og þróunarásum höfuðborgarsvæðisins. Borgarlínan og Strætó verða tvinnuð saman í heildstæðu, hágæða leiðaneti en auk þess verður áhersla lögð á að borgarlínustöðvar séu vel tengdar hjóla- og göngustígum."

Og jafnframt: "Borgarlínan verður með góðar tengingar við strætisvagna sem koma frá nágrannasveitarfélögum."  Er verið að "bulla" í fólki með þessari setningu? Borgarlína er strætó samgöngur, ekkert annað en vegur sem strætisvagnar aka eftir.

Ekki er verið að bæta við nýjan samgöngumáta, sem gæti verið "tran" eða vagnar á brautum eða "metro" sem er bæði ofan- og neðanjarðarjárnbraut. Það er þegar búið að taka frá akbrautir fyrir strætisvagna með meðfylgjandi truflunum og skerðingum á umferð almennrar umferðar. Og talandi um alla hjólreiðastíganna sem taka dýrmætt pláss við götur borgarinnar, þeir hafa forgang  og framkvæmdir, s.s. mislæg gatnamót eða samræmd götuljós stýrð með gervigreind eru látnar sitja á hakanum.

En hvað kostar Borgarlínan? Enginn veit en talað er um tugir milljarða, Viðskiptablaðið vísar í Bjarna Benediktsson sem segir árið 2021 að hún kosti 53 milljarða. Síðan hvenær hafa áætlanir staðist á Íslandi? Ég veit ekki hvað það myndi kosta að leggja Metro eins og er í Kaupmannahöfn um höfuðborgarsvæðið, held að það sé of dýrt miðað við íbúaþéttleika.

Hér til fróðleiks er frétt um neðanjarðarlestakerfið í Kaupmannahöfn - Metro.

"Neðanjarðarlestakerfið í Kaupmannahöfn fékk fyrir nokkrum árum framlengingu, 15,5 km línu sem kallast Cityringen Metro. Cityringen-neðanjarðarlestakerfið hóf að ganga í september 2019 og bættist við fyrirliggjandi Metro kerfið sem hafði tvær meginlínur.

Cityringen Metro notar nútíma tækni og aðgreinir það sem sjálfvirka neðanjarðarlestarlínu. Ökumannslausu lestirnar keyra stöðugt, allan sólarhringinn, með akstur millibili á milli 80 og 100 sekúndur. Til að tryggja aukið öryggi hafa tjaldhurðir einnig verið útfærðar meðfram brún pallanna.

Cityringen myndar hring um miðborgina með 17 neðanjarðarlestarstöðvum, sem þjóna helstu svæðum Kaupmannahafnar, þar á meðal ráðhúsið, aðallestarstöðina, ráðhúsið og danska þingið. Það tengir þremur núverandi neðanjarðarlestarlínum borgarinnar og S-lestar úthverfisneti.

Með því að bæta við Cityringen neðanjarðakerfið verða 85% íbúa Kaupmannahafnar í innan við 600 metra fjarlægð frá neðanjarðarlestar- eða lestarstöð. Búist er við að Cityringen flytji meira en 240.000 farþega á dag. Lestin munu ferðast á 40 km/klst meðalhraða og heill hringur á Cityringen neðanjarðarlestinni mun taka um 24 mínútur samtals.

Cityringen Metro sem járnbrautarverkefni kostaði (áætlað) 21,3 milljarða danskra króna (3,2 milljarða dala) eða 399 milljarða íslenskra króna. Verkefnið fól í sér byggingu 17 stöðva, neyðarása og tvær nýjar línur sem tengjast núverandi neðanjarðarlestarstöðvum Kongens Nytorv og Frederiksberg."

Ég veit ekki hvað framtíðin ber í skauti sér, kannski engar lestir eða bíla. En við lifum í núinu. Forgangsraða þarf eftir fjölda notenda vegakerfisins á höfuðborgarsvæðinu og þá er það ljóst að einkabílaeigandinn sem og atvinnutækja ökumenn, er sá hópur sem er stærstur og þarf greiðari för um vegi höfuðborgarsvæðisins.