Skattahelvítið Ísland í samanburði við skattaparadís Rússlands

Það hefur verið vinsælt að níða niður Rússa og efnahag þeirra. Fyrirmenni Vesturlanda fussa og sveia og segja að rússneskur efnahagur sé einsleitur, aðeins sé byggt á auðlindum landsins en að öðru leiti sé aðrir atvinnuvegir frumstæðir eða lélegri. Auðlindirnar eru reyndar gífurlegar og geta Rússar, líkt og Sádar, lifað bara á þeim ef þeir vildu.

Þessar fullyrðar eru að sjálfsögðu út í hött. Oft eru geimvísindi og geimiðnaðurinn hafður til marks um tæknigetu þjóða. Þar hafa Rússar - áður Sovétmenn, verið í fararbroddi.  Í raun framleiða Rússar allt og þó að vörur þeirra rati kannski ekki allar á borð vestrænna þjóða, þá hafa þeir aðra markaði í Asíu.

Efnahagsþvinganir sem hafa verið beitt á Rússland síðan 2014, hafa ekki virkað og ef eitthvað er, lyft upp innlendum iðnað enda minni samkeppni. 

En hér er ætlunin að fjalla um skattaumhverfi ofangreindra landa. Samanburðurinn er allur Íslandi í óhag. Við sem þykjumst vera hátæknisamfélag og með dreifðar efnahagsstoðir, eru eftirbátar Rússa á efnahagsviðinu sem og skattaumhverfi.

Berum saman þjóðirnir.

Persónulegur tekjuskattur í Rússlandi. Tekjuskattshlutfall einstaklinga í Rússlandi er fast hlutfall 13% fyrir innlenda og erlenda aðila. Íbúar eru almennt skattlagðir af tekjum sínum um allan heim, en erlendir aðilar eru aðeins skattlagðir af tekjum sínum frá rússneskum uppruna.

Tekjuskattur einstaklinga á Íslandi. Á Íslandi er stighækkandi tekjuskattskerfi með nokkrum skattþrepum. Hlutirnir geta verið á bilinu 36,94% til 46,24% fyrir einstaklinga, allt eftir tekjum þeirra.

Tekjuskattur fyrirtækja í Rússlandi. Tekjuskattur fyrirtækja í Rússlandi er 20% hjá flestum fyrirtækjum. Hins vegar geta ákveðnar atvinnugreinar eða svæði verið með lægri álagningu. Lítil fyrirtæki og ákveðnar tegundir starfsemi geta verið gjaldgeng í ívilnandi skattakerfi.

Tekjuskattur fyrirtækja á Íslandi. Tekjuskattshlutfall fyrirtækja á Íslandi er að jafnaði 22% en ákveðnir frádráttar- og ívilnanir geta átt við.

Virðisaukaskattur (VSK) í Rússlandi. Venjulegt virðisaukaskattshlutfall í Rússlandi er 20%. Ákveðnar vörur og þjónusta kunna að vera háð 10% eða 0% lækkuðum gjöldum. Fyrirtæki sem stunda virðisaukaskattsskylda starfsemi þurfa almennt að skrá sig í virðisaukaskattsskyni.

Virðisaukaskattur (VSK) á Íslandi. Á Íslandi er staðlað virðisaukaskattshlutfall 24%. Sumar vörur og þjónusta kunna að vera háð 11% eða 0% lækkuðum gjöldum.

Félagsleg framlög í Rússlandi.  Atvinnurekendum og launþegum er skylt að greiða tryggingagjald.  Sem getur verið mismunandi, en  að jafnaði er heildariðgjaldahlutfallið um 30% af launum starfsmanns, þar sem vinnuveitandi og starfsmaður deila byrðunum.

Framlög almannatrygginga á Íslandi. Bæði vinnuveitendum og launþegum er skylt að greiða tryggingagjald. Framlagið getur verið mismunandi, en  heildariðgjaldahlutfallið er um 10,75% fyrir launþega og 12,82% fyrir vinnuveitendur.

Auðlegðarskattur er tekinn á Íslandi en svo virðist ekki vera í Rússlandi. Ísland leggur auðlegðarskatt á einstaklinga sem reiknast út frá hreinum eignum skattgreiðenda. Vextin geta verið mismunandi en eru almennt stighækkandi, með hærri vöxtum fyrir hærra auðmagn.

Fjármagnstekjuskattur er tekinn á Íslandi en svo virðist ekki vera í Rússlandi. Fjármagnstekjuskattur er lagður á við sölu ákveðinna eigna. Gjaldið er almennt það sama og tekjuskattshlutfall einstaklingsins, en sérstakar reglur og undanþágur geta átt við.

Eignaskattur í Rússlandi. Fasteignaskattshlutföll geta verið mismunandi milli landshluta og sumar eignir geta verið undanþegnar þessum skatti. Skattstofn er venjulega ákvarðaður út frá matsverði eignar.

Staðbundnar skattar á Íslandi, þar á meðal eignarskattur. Sveitarfélög geta lagt á viðbótarskatta, svo sem fasteignaskatta, sem geta verið mismunandi eftir svæðum. Svo eru aukagjöld lögð á, svo sem sorphirðugjald.

Vörugjöld í Rússlandi. Vörugjöld eru lögð á tilteknar vörur, svo sem áfengi, tóbak og ákveðnar tegundir eldsneytis. Álagning getur verið mismunandi eftir tegund vöru en er afar lág í samanburði við Ísland.

Vörugjöld á Íslandi. Vörugjöld eru lögð á tilteknar vörur, svo sem áfengi, tóbak og ákveðnar tegundir eldsneytis. Þessi álagning er stjarnfræðileg há í samanburði við öll lönd.

Samantekt og samanburður

Berum saman þrjá skattstofna sem skipta einstaklinga og fyrirtæki í báðum löndum  máli, tekjuskattar, fyrirtækjaskattar og virðisaukaskattar:

Tekjuskattar einstaklinga á Íslandi eru 37-46%

Tekjuskattur einstaklinga í Rússlandi er 13%!!!!!

Fyrirtækjaskattur á Íslandi er 22%.

Fyrirtækjaskattur í Rússlandi er 20%.

Virðisaukaskattur á Íslandi er 24% (á sumum vörum 11%).

Virðisaukaskattur í Rússlandi er 20% (á sumum vörum 10%).

Samanburðurinn er allur Íslandi í óhag. Hér eru alls kyns bull skattar lagðir á, sem ekki eru til í Rússlandi og nýjasta inngrip krumla íslenska ríkisvaldsins í vasa (skatt)borgara landsins, eru svo nefndir mengunar- eða loftslagsskattar! Bullskattar sem lagðir eru á samgöngufyrirtæki landins og hækka vöruverð og ferðlög til útlanda stórlega. Svo er annar samanburður Íslandi í óhag, til dæmis matvælaverð.

Niðurstaðan er einföld: Íslendingar búa í skattahelvíti. Ísland er sósíalistaríki ef mið er tekið af ríkisafskipti af borgurum/fyrirtækjum landsins (boð og bönn og innræting) og með skattlagningu.  Við höldum að við búum í lýðræðisríki, bara vegna þess að við getum tjáð okkur frjálslega opinberlega en önnur einkenni íslenska ríkisins eru sósíalísk.  Einu sinni var talað um blandað hagkerfi á Íslandi, svo er enn að einhverju leiti en afskipti ríkisins af daglegu lífi borgaranna,með innrætingu í skólum, opinberu orðfæri, reglugerðafargani, víðtækum lögum og valdaframsal Alþingis til yfirþjóðlegra stofnanna og ríkjasambands bera skýr merki sósíalisma.

Formaður skattgreiðenda á Íslandi sagði í nýlegu útvarpsviðtali að hann teldi skattlagningu á Íslandi keyra úr hófi fram og helst vildi hann hafa flata skatta, 20% á einstaklinga og fyrirtæki.

Samtök skattgreiðenda

Hlustaði á konu sem býr í Noregi í útvarpinu. sem getur ekki hugsað sér að koma heim til Íslands, þar sem lífskjörin á Ísalandinu eru vond. Skil hana vel.

Listamenn á þjóðar spena

Nýverið var uppnám meðal listamanna vegna þess að einn þeirra, sem er talinn vera virtur listamaður og fengið listamannalaun í áratugi fékk engan styrk í ár. Viðkomandi listamaður fór í fýlu og ætlar ekki að sækja um aftur.

Þá vaknar spurningin hver er það sem borgar þessum listamönnum laun?  Eru það ég og þú, almennir borgarar? Af hverju eigum við að borga þeim laun yfir höfuð? Ef engin eftirspurn er eftir listaverki viðkomandi (í þessu tilfelli bækur), af hverju eiga almennir borgarar að mylja undir fólk sem getur ekki lifað af list sinni og enginn vill kaupa verk eftir? Fólk sem ríkið þarf að ala segir í texta Ladda, Austurstræti.

Nú kann einhver að segja að listaverk viðkomandi sé þannig gert að erfitt sé að hafa af því tekjur. Það er rangt. 

Margur maðurinn hefur skrifað bækur án nokkurra aðstoðar og þurft að gera í frítíma meðfram vinnu. Ekki dettur honum í hug að fara að lifa á samborgrunum sínum.

Það er vel hægt að vera í listsköpun og sjá sjálfum sér farborða. Ég keypti í seinustu viku ljóðabók, ljómandi góða, gefin út af sjálfum höfundinum og frétti að öll eintökin seldust upp. Sá er einnig í fullri launavinnu sem hefur engin áhrif á listsköpun hans.

Listamenn og sérstaklega listmálarar 19. aldar sköpuðu ein bestu listaverk allra tíma. Allir þurftu þeir að strökla en ekkert stöðvaði þá. Nú seljast verk þeirra á milljarða króna hvert eintak.

Talandi um sjálftökulið, þá eru stjórnmálamennirnir verstir, þeir sem úthluta listamannalaununum. Þeir skammta sjálfum sér og flokkum sínum hundruð milljóna í styrki fyrir eigin stjórnmálastarfsemi. Á þessu kjörtímabili um 2 milljarða króna alls sem fara í sjálftökuliðið.

Látið annarra manna fé í friði! Við hin þurfum að vinna fyrir okkar launum í sveitt okkar andlit.

Ímyndaðu þér landamæralausan heim - hvernig heimurinn væri þá

Þessari spurningu svarar Victor Davis Hanson í eftirfarandi grein í gróflegri þýðingu minni - athugið að þetta er löng grein! Hún var skrifuð 2016.

Ímyndaðu þér heim án landamæra. Heimur án landamæra er fantasía

Imagine There’s No Border. A world without boundaries is a fantasy.

Landamæri eru í fréttum sem aldrei fyrr. Eftir að milljónir ungra múslima og aðallega karlkyns flóttamanna streymdu inn í Evrópusambandið á síðasta ári frá stríðshrjáðum Mið-Austurlöndum, kom upp almenn uppreisn gegn svokölluðum Schengen-samningnum, sem veita frjálsan ferðarétt innan Evrópu. Samhliða lokun flestra E.U. landa á ytra eftirlit með innflytjendum og hæli varð samningurinn um opin landamæri skyndilega óframkvæmanlegur.

Evrópski mannfjöldinn er ekki haldinn kynþáttahatri, en hann vill nú greinilega aðeins taka við innflytjendum frá Mið-Austurlöndum að því marki sem þessir nýliðar koma löglega inn og lofa að verða evrópskir í gildum og viðhorfum - samskiptareglur sem E.U. var  í raun henti út fyrir áratugum sem óþolandi. Evrópubúar eru að læra að ytri landamæri álfunnar marka mjög mismunandi nálgun á menningu og samfélag en það sem ríkir í Norður-Afríku eða Miðausturlöndum.

Svipuð kreppa á sér stað í Bandaríkjunum, þar sem Barack Obama forseti hefur afsalað sér fyrri andstöðu sinni við opnum landamærum og sakaruppgjöf stjórnar. Síðan 2012 hafa Bandaríkin í rauninni hætt að gæta suðurlandamæra sinna. Popúlíska afturförin gegn opnun landamæranna að Mexíkó olli forsetaframboði Donalds Trump – byggt á loforði frambjóðandans um að reisa órjúfanlegan landamæramúr – eins og flóð flóttamanna til Þýskalands ýtti undir andstöðu við Angelu Merkel kanslara.

Það sem ýtir undir vaxandi lýðskrumi í Evrópu og Norður-Ameríku er áframhaldandi hugmyndir elítunnar um landamæralausan heim. Meðal elítunnar hefur landamæraleysi tekið sinn sess meðal pólitískt réttra staða okkar tíma – og eins og með aðrar slíkar hugmyndir hefur það mótað tungumálið sem við notum. Lýsandi hugtakið "ólöglegur útlendingur“ hefur vikið fyrir hinum þokukenna „ólöglega innflytjanda“. Þetta hefur aftur á móti vikið fyrir "skjallausum innflytjanda“, "innflytjandi“ eða algjörlega hlutlausum "innflytjandi“ – nafnorði sem byrgir á hvort viðkomandi einstaklingur er að fara inn eða út. Svona tungumálaleikfimi er því miður nauðsynleg. Þar sem framfylganleg lög á suðurlandamæri eru ekki lengur til, geta engin innflytjendalög verið til að brjóta í fyrsta lagi.

Dagskrá opinna landamæra í dag á rætur sínar að rekja ekki aðeins til efnahagslegra þátta - þörfinni fyrir láglaunafólk sem mun vinna verkið sem innfæddir Bandaríkjamenn eða Evrópubúar munu ekki gera - heldur einnig í nokkurra áratuga vitsmunalegri gerjun, þar sem vestrænir fræðimenn hafa skapað töff sviði „landamæraumræðu“. Það sem við gætum kallað eftir landamærastefnu heldur því fram að mörk jafnvel á milli ólíkra þjóða séu aðeins tilbúnar byggingar, jaðarsetningaraðferðir hannaðar af valdamönnum, aðallega til að stimpla og kúga „hinn“ - venjulega fátækari og minna vestrænan - sem endaði að geðþótta á ranga hlið skilsins. „Þar sem landamæri eru dregin er vald beitt,“ eins og einn evrópskur fræðimaður orðaði það. Þessi skoðun gerir ráð fyrir að þar sem landamæri eru ekki dregin sé vald iekki beitt - eins og milljón innflytjendur frá Mið-Austurlöndum sem streyma til Þýskalands fari ekki með umtalsverð völd vegna fjöldans og hæfileika sinna við að hagræða vestrænum hugmyndum um fórnarlamb og kvíðapólitík. Reyndar leita vestrænir vinstrimenn eftir pólitískri valdeflingu með því að hvetja til komu milljóna fátækra innflytjenda.

Draumar um landamæralausan heim eru þó ekki nýir. Ævisagafræðingurinn og siðferðisfræðingurinn Plútarch hélt því fram í ritgerð sinni „Um útlegð“ að Sókrates hefði einu sinni fullyrt að hann væri ekki bara Aþeningur heldur „borgari alheimsins“. Í seinni evrópskri hugsun byggðu hugmyndir kommúnista um alhliða verkalýðssamstöðu að miklu leyti hugmyndina um heim án landamæra. "verkamenn heims sameinist!" hvöttu Marx og Engels til. Stríð brutust út, vegna þessari hugsun, aðeins vegna óþarfa deilna um úrelt ríkismörk. Lausnin á þessu ástandi endalauss stríðs, héldu sumir fram, væri að útrýma landamærum í þágu fjölþjóðlegra stjórnarhátta. Vísindaskáldsaga H. G. Wells, The Shape of Things to Come, fyrir stríð, sá fyrir sér að landamæri myndu að lokum hverfa þegar úrvals fjölþjóðlegir fjölfræðingar knúðu fram upplýsta heimsstjórn. Slíkir skáldskapar ýta undir tísku í raunheimi samtímans, þó tilraunir til að gera landamæri óverulegar - eins og á tímum Wells, Þjóðabandalagið reyndi að gera - hafi alltaf mistekist. Vinstrimenn halda ótrauðir áfram að þykja vænt um sýn á landamæralausan heim sem siðferðilega æðri, sigur yfir tilbúnum mismun.

Samt er sannleikurinn sá að landamæri skapa ekki mun – þau endurspegla hann. Áframhaldandi tilraunir elíutnnar til að eyða landamærum eru bæði tilgangslausar og eyðileggjandi.

Landamæri – og baráttan við að halda þeim eða breyta þeim – eru jafngömul landbúnaðarmenningunni. Í Grikklandi til forna brutust út flest stríð vegna kjarrlendis á landamærum. Hið umdeilda hálendi bauð lítinn hagnað fyrir búskap en hafði gríðarlegt táknrænt gildi fyrir borgríki til að skilgreina hvar eigin menning hófst og endaði. Hinn sjálfumglaði „borgari alheimsins“ Sókrates háði engu að síður sína mestu baráttu sem öfgafullur aþenskur hoplíti í röðum phalanx liða í orrustunni við Delium – háð um hin umdeildu landamæri milli Aþenu og Þebu. Aþenumenn á fimmtu öld eins og Sókrates sáu fyrir sér Attíku sem sérstaka menningar-, pólitíska og tungumálaeiningu, þar sem grundvallaratriði þess, róttækt lýðræði og heimsvaldastefna sem byggir á sjó, gæti virkað á allt annan hátt en nágrannaþjóðastefnan í Þebu. Attíka byggði á fjórðu öld f.Kr. landamæravirkjakerfi til að vernda norðurmörk þese.

Talsmenn opinna landamæra efast oft um sögulegt lögmæti slíkra landamæra. Til dæmis segja sumir að þegar „Alta“ Kalifornía lýsti yfir sjálfstjórn sinni frá Mexíkó árið 1846, hafi nýju landamærin strandað á frumbyggjum Latino í því sem brátt yrði hið 31. ríki í Bandaríkjunum. „Við fórum ekki yfir landamærin,“ segja þessir endurskoðunarsinnar. "Landamærin fóru yfir okkur." Reyndar voru líklega færri en 10.000 spænskumælandi sem bjuggu í Kaliforníu á þeim tíma. Þannig geta nánast engir nútímabúar í Kaliforníu af latínískum uppruna rekið búsetu sína aftur til miðrar nítjándu aldarinnar. Þau voru ekki „farin yfir“ af landamærum. Og norður-suður afmörkun, til góðs eða ills, skildi fólk ekki að geðþótta.

“What we might call post-borderism argues that boundaries even between distinct nations are mere artificial constructs.”

Saga landamæra hefur verið sífelld endurkvörðun, hvort sem land er skipt upp eða sameinað. Versalasáttmálinn frá 1919 var hugsjónasamur ekki til að útrýma landamærum heldur til að draga ný. Gömlu landamærin, sem keisaraveldin komu á fót, á að hafa valdið fyrri heimsstyrjöldinni; þær nýju myndu betur endurspegla, að vonum, þjóðernislegan og tungumálalegan veruleika og koma þannig á ævarandi friði. En heimurinn sem skapaður var í Versölum var sprengdur í sundur af þriðja ríkinu. Adolf Hitler, kanslari Þýskalands, mótmælti ekki hugmyndinni um landamæri í sjálfu sér; fremur leitaðist hann við að endurgera þær til að ná yfir alla þýskumælandi – og síðar svokallaða aría – innan einnar pólitískrar einingar, undir algerri stjórn hans. Margir þýskir menntamenn og listamenn á nítjándu og snemma á tuttugustu öld – þeirra á meðal heimspekingurinn Friedrich Nietzsche, sagnfræðingurinn Oswald Spengler og tónskáldið Richard Wagner – voru sammála um að landamæri Rómaveldis markuðu mörk siðmenningar. Hins vegar fögnuðu þeir stöðu sinni sem hinn einstaka „hinn“ sem hafði verið haldið utan við fjölkynþátta vestræna siðmenningu. Þess í stað lýsti Þýskaland sig í goðafræði sem kynþáttafræðilega óvenjulegt, einmitt vegna þess að ólíkt öðrum Vestur-Evrópuþjóðum var það ekki aðeins hægt að skilgreina með landafræði eða tungumáli heldur einnig með meintum kynþáttahreinleika sínum. Ævintýrauppruni þýska Volks var rakinn aftur fyrir fimmtu öld e.Kr. og byggðist á þeirri hugmynd að germanskir ættbálkar um aldir væru haldnir við norður- og austurhlið Dóná og Rínar. Í þjóðernissósíalískri hugmyndafræði forðuðust snemma þýskir, hvítir á hörund, arískir göfugir villimenn, þversagnakennt, að blanda sér inn í hið siðmenntaða Rómaveldi – niðurstaða sem er kærkomin niðurstaða brjálaðs kynþáttafræðings nasista, Alfred Rosenberg (The Myth of the Twentieth Century). ) og sjálfstætt starfandi Adolf Hitler. Seinni heimsstyrjöldin var barist til að endurheimta gömlu Austur-Evrópu landamærin sem Hitler og Mussolini höfðu þurrkað út – en henni lauk með stofnun algjörlega nýrra, sem endurspegla kraft og nærveru sovéska meginlandskommúnismans, sem var framfylgt af risastóra rússneska Rauða hernum.

Fáir komast undan smá hræsni þegar þeir prédika hið almenna fagnaðarerindi landamæraleysis. Barack Obama hefur skopmyndað byggingu múrs við suðurlandamæri Bandaríkjanna sem vitlausa, eins og landamæri séu mismunun og veggir virki aldrei. Mundu að Obama lýsti því yfir í ræðu sinni í Berlín árið 2008 að hann væri ekki bara Bandaríkjamaður heldur líka „heimsborgari“. Samt sem stendur er leyniþjónustan að bæta fimm fetum við girðinguna í Hvíta húsinu - væntanlega út frá þeirri rökfræði að það sem er inni á lóð Hvíta hússins er öðruvísi en það sem er fyrir utan og að því hærra sem girðingin fer („hærra og sterkara,“ leyndarmálið Þjónustuloforð), því meira fælingarmátt verður það fyrir tilvonandi innbrotsmenn. Ef fyrri veggur Obama var sex fet á hæð ætti fyrirhugaður 11 fet að vera enn betri.

Árið 2011 varð Antonio Villaraigosa, talsmaður opinna landamæra, fyrsti borgarstjórinn í sögu Los Angeles til að reisa múr utan um opinbera borgarstjórabústaðinn. Nágrannar hans, sem ekki höfðu múrveggir, mótmæltu því í fyrsta lagi að engin þörf væri á slíkri girðingu og í öðru lagi að hún bryti í bága við borgarskipulag sem bannar íbúðarmúra hærri en fjóra feta. En Villaraigosa vildi greinilega leggja áherslu á muninn á heimili sínu og annarra (eða á milli heimilis hans og götunnar sjálfrar), eða hafði áhyggjur af öryggi, eða sá nýjan vegg sem táknrænan fyrir upphafið embætti hans.

„Þú ert að fara að útskrifast inn í flókinn og landamæralausan heim,“ sagði John Kerry, utanríkisráðherra, nýlega hrifinn af útskriftartímanum við Northeastern háskólann. Hann hljómaði þó ekki öfundsjúkur, kannski vegna þess að Kerry sjálfur lifir ekki í slíkum heimi. Ef hann hefði gert það hefði hann aldrei flutt 76 feta lúxussnekkju sína frá Boston Harbor yfir landamæri ríkisins til Rhode Island til að komast hjá 500.000 dala söluskatti og ýmsum ríkis- og staðbundnum sköttum.

Þó að elítan geti byggt múra eða skipt um póstnúmer til að einangra sig, falla afleiðingar stefnu þeirra þungt á þá sem skortir peninga og áhrif til að sigla í kringum þá. Andstæðan milli hópanna tveggja - Peggy Noonan lýsti þeim sem "vernduðum" og "óvarnum" - var dramatískt í forsetaherferð Jeb Bush. Þegar fyrrverandi ríkisstjóri Flórída kallaði ólöglegan innflutning frá Mexíkó „ástarathöfn“ var framboð hans dauðadæmt. Svo virtist sem Bush hefði fjármagn og áhrif til að velja hvernig afleiðingar hugmynda hans féllu á hann sjálfan og fjölskyldu hans - á þann hátt sem ómögulegt væri fyrir flesta sem búa í suðvesturhluta Bandaríkjanna. Mark Zuckerberg, stofnandi Facebook, býður upp á aðra dæmisögu. Margmilljarðamæringurinn er talsmaður fljótandi landamæra í suðurhluta landsins og slaka innflytjendaeftirliti, en hann hefur líka eytt 30 milljónum dollara í laumu til að kaupa upp fjögur heimili í kringum bú hans Palo Alto. Þeir mynda einskonar einskonar landvörn fyrir utan hans eigin Maginot Line girðingu, væntanlega hönnuð gegn hoi polloi sem gæti ekki deilt smekk Zuckerbergs eða tilfinningu fyrir friðhelgi einkalífs. Annað bú Zuckerbergs í San Francisco kallar á kvartanir nágranna vegna þess að öryggisteymi hans tekur upp öll bestu bílastæðin. Veggir og landamæraöryggi virðist vera hjarta margra milljarðamæringsins með opin landamæri – þegar það er veggurinn hans, landamæraöryggið.

Þessi sjálfsbjargandi kraftur starfar líka út fyrir einstaklingsstigið. „Griðlandaborgir,“ til dæmis, boða sakaruppgjöf fyrir ólöglega útlendinga innan sveitarfélagamarka sinna. En stoltir sem þeir eru af fyrirlitningu borga sinna á alríkislöggjöf um innflytjendamál, myndu íbúar þessara frjálslyndu lögsagnarumdæma ekki samþykkja að aðrar borgir ógildi önnur alríkislög. Hvað myndu íbúi San Franciso segja ef Salt Lake City lýsti lög um tegundir í útrýmingarhættu ógild innan borgarmarka sinna, eða ef Carson City stöðvaði einhliða alríkis bakgrunnsathuganir og biðtíma eftir skammbyssukaupum? Þar að auki trúa San Francisco og Los Angeles á skýrt afmörkuð landamæri þegar kemur að rétti þeirra til að viðhalda sérstakri menningu, með sérstökum reglum og siðum. Til hliðar við sjálfsréttlætið þeirra, þá mótmæla griðarborgir hvorki hugmyndinni um landamæri né framfylgd þeirra - aðeins þeirri hugmynd að verndun suðurhluta Bandaríkjanna byggist á sömu meginreglum.

Í stórum dráttum eru kaldhæðni og mótsagnir í rökræðum og starfsháttum talsmanna opinna landamæra. Í akademíunni umrita jafnvel nútíma sagnfræðingar hins forna heims, sem skynja skap og stefnu stærri úrvalsmenningar, fall Rómar á fimmtu öld e.Kr., ekki sem hörmung barbara sem streyma yfir hefðbundin víggirt norðurlandamæri Rínar og Dóná. — lokamörkin sem um aldir héldu úti skynjaðri villimennsku frá klassískri siðmenningu — heldur frekar sem „síðari fornöld,“ forvitnilegur himnuflæði bráðnandi landamæra og víxlfrjóvgunar, sem leiðir til fjölbreyttari og kraftmeiri skurðpunkta menningar og hugmynda. Af hverju vitna þeir þá ekki í ritgerðum sínum um  læknisfræði Vandala, vatnsleiðslur Vestgota eða framfarir Húna í hvelfingabyggingu sem stuðlaði að þessari ríku nýju menningu á sjöttu eða sjöundu öld e.Kr. Vegna þess að þessir hlutir voru aldrei til. Hrun menningar var það sem gerðist.

Fræðimenn geta nú skopað að landamæri, en lykillinn að afstöðu þeirra er annaðhvort vanþekking á, eða viljaleysi til að takast á við, hvers vegna tugir milljóna manna kjósa að fara yfir landamæri í fyrsta lagi, yfirgefa heimalönd sín, tungumálakunnáttu eða höfuðborg - og taki mikila persónulega áhætta. Svarið er augljóst og það hefur lítið með náttúruauðlindir eða loftslag að gera: fólksflutningar, eins og þeir voru í Róm á fimmtu öld e.Kr., eða eins og þeir voru á sjöunda áratugnum milli meginlands Kína og Hong Kong - og er nú í nútímanum. Norður- og Suður-Kóreu - hefur venjulega verið einstefnugata, frá ekki vesturlöndum til vesturs eða vestrænnar birtingarmyndir þess. Fólk gengur, klifrar, synt og flogið yfir landamæri, öruggt í þeirri vissu að mörk marka mismunandi nálgun á mannlega reynslu, þar sem önnur hliðin er yfirleitt talin farsælli eða meira aðlaðandi en hin.

Vestrænar reglur sem stuðla að auknum líkum á samráði stjórnvalda, persónulegu frelsi, trúarlegu umburðarlyndi, gagnsæi, skynsemi, sjálfstæðu dómskerfi, frjálsum markaði kapítalisma og vernd einkaeignar sameinast til að bjóða einstaklingnum upp á velmegun, frelsi og persónulega. öryggi sem var sjaldan notið heima. Fyrir vikið gera flestir innflytjendur nauðsynlegar ferðalagfæringar til að fara vestur – sérstaklega í ljósi þess að vestræn siðmenning, einstaklega svo, hefur venjulega skilgreint sig út frá menningu, ekki kynþætti, og er þar með ein tilbúin að samþykkja og samþætta þá af mismunandi kynþáttum sem vilja deila samskiptareglum sínum.

Margir ósamlagaðir múslimar á Vesturlöndum eru oft í óvissu um landamæri og gera ráð fyrir að þeir geti hunsað vestræna lögfræði en samt reitt sig öfgakennt á hana. Förumaður frá Marokkó í dag gæti gremst berir armar kvenna í Frakklandi, eða pakistanskur maður nýkominn til London gæti viljað fylgja sharia-lögum eins og hann þekkti þau í Punjab. En óbeint eru tveir ónefndir fastir: förumaðurinn vill örugglega ekki snúa aftur til að horfast í augu við sharia-lög í Marokkó eða Pakistan. Í öðru lagi, ef hann hefði viljað og stofna innfædda menningu sína inn í landið sem hann nýlega var ættleiddur, myndi hann að lokum flýja afleiðingarnar - og enn og aftur líklega fara eitthvert annað, af sömu ástæðum og hann fór að heiman í fyrsta lagi. Múslimar í London geta sagt að þeir krefjist sharia-laga um trúarbrögð og kynlíf, en slík afstaða gerir ráð fyrir því ómögðu skilyrði að enska réttarkerfið verði áfram æðsta og þar með, sem múslimskir minnihlutahópar, verði þeim ekki hent út úr Bretlandi sem trúarlegum vantrúum. — þar sem kristnir menn eru nú reknir úr Miðausturlöndum.

Jafnvel hörðustu þjóðernischauvinistar sem vilja eyða suðurlandamærunum gera ráð fyrir að einhvers konar landamæri séu miðlægur í þeirra eigin kynþáttarkjarna. Þjóðarráðið í La Raza („kapphlaupið“; latína, radix) er stærsta hagsmunagæslustofnun fyrir opin landamæri að Mexíkó. Samt styður Mexíkó sjálft hugmyndina um landamæri. Mexíkóborg gæti spjallað um meintan kynþáttafordóma í Bandaríkjunum sem beinist að innflytjendum þeirra, en ekkert í bandarískum innflytjendalögum jafnast á við endurskoðun Mexíkó árið 1974 á „almennum lögum um íbúafjölda“ þeirra og áherslu þess á að innflytjendur komi ekki kynþáttasamsetningu Mexíkó í uppnám – orðatiltækilega orðað, sem að varðveita „jafnvægi lýðfræðinnar“. Í stuttu máli segja mexíkóskir ríkisborgarar óbeint að landamæri, sem halda þeim á ósanngjarnan hátt frá Bandaríkjunum, séu engu að síður nauðsynleg til að viðhalda eigin hreinu raza.

Almennt séð er Mexíkó á móti því að framfylgja landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó og sérstaklega fyrirhuguðum Trump-múr sem myndi koma í veg fyrir óleyfilega inngöngu í Bandaríkin - ekki vegna kenninga um landamæraumræðu heldur vegna þess að Mexíkó nýtur í ríkisfjármálum góðs af útflutningi þegna sinna norður á bóginn. , hvort sem það er að tryggja næstum 30 milljarða dollara í greiðslur, búa til öflugt anddyri útlendinga í Bandaríkjunum eða finna öryggisventil fyrir innbyrðis andóf. Athugaðu að þessi skoðun á ekki við þegar kemur að því að samþykkja norðurflutninga fátækari Mið-Ameríkubúa. Snemma árs 2016 herti Mexíkó landamæragæslu sína við Gvatemala, bætti við fleiri öryggissveitum og sögusagnir fóru jafnvel á kreik um áætlun um að reisa einstaka girðingar til að auka náttúrulegar hindranir frumskógar og áa. Svo virðist sem mexíkóskir embættismenn líta á fátækari Mið-Ameríkubúa sem nokkuð aðgreinda frá Mexíkóum - og vilja þannig tryggja að Mexíkó verði áfram aðskilið frá fátækari Gvatemala.

Þegar ég skrifaði greinina “Do We Want Mexifornia?” fyrir City Journal ’s Spring 2002 fann ég hvorki fann upp orðið „Mexifornia“ né ætlaði mér það sem niðrandi. Þess í stað tók ég hugtakð eignarnámi frá latínískum aðgerðarsinnum, bæði í akademíunni og í þjóðernisgengjum í fangelsum í Kaliforníu. Í Chicano fræðadeildum var litið á samruna Mexíkó og Kaliforníu sem eftirsóknarverða og spennandi þriðju leiðarmenningu. Sagt var að Mexifornia myndi myndast innan 200 til 300 mílna hvoru megin við beinvaxin landamæri Rio Grande. Forsendur Mexifornia voru síður orðaðar: milljónir latínumanna og mestizóa myndu búa til nýtt þjóðernissvæði, sem af einhverjum dularfullum ástæðum myndi einnig njóta háskóla, háþróaðrar læknisþjónustu, jafnræðislaga, jafnréttis kynjanna, nútíma húsnæðis, löggæslu, starfa, verslun og dómskerfi - sem allt myndi gera Mexifornia sláandi frábrugðið því sem nú er að finna í Mexíkó og Mið-Ameríku.

Þegar latnesk ungmenni trufla fund Donald Trump veifa þeir oft mexíkóskum fánum eða leifturspjöldum með slagorðum eins og „Gerðum Bandaríkin að Mexíkó aftur. En takið eftir tilfinningalegu þversögninni: Í reiði vegna hugsanlegrar brottvísunar veifa óskráðar innflytjenur í vitleysu fána landsins sem þeir vilja örugglega ekki snúa aftur til, á meðan þeir hunsa fána þjóðarinnar sem þeir vilja vera áfram í. Svo virðist sem mótmælendur vilji merkja sig með þjóðarbroti en án þess að fórna þeim kostum sem það að vera bandarískur íbúi hefur yfir því að vera mexíkóskur ríkisborgari í Mexíkó. Ef engin landamæri væru á milli Kaliforníu og Mexíkó gætu farandverkamenn eftir nokkra áratugi farið til Oregon, jafnvel þegar þeir sýndu í Portland að „gera Oregon að Kaliforníu.

Að afnema landamæri fræðilega virðist því aldrei standast væntingar í rauninni, nema í þeim sjaldgæfu tilfellum þegar næstum eins samfélög eru hlið við hlið. Enginn mótmælir almennt opnum kanadískum landamærum vegna þess að leið yfir þau, tölulega séð, er nokkurn veginn eins í hvora áttina – og Kanadamenn og Bandaríkjamenn deila tungumáli og svipuðum hefðum og lífskjörum, ásamt nokkurn veginn sömu nálgun á lýðræði, lögfræði , löggæslu, dægurmenning og hagfræði. Aftur á móti hefur veiking afmörkuð landamæra milli ólíkra þjóða aldrei höfðað til borgara mismunandi þjóða. Taktu jafnvel hörðustu andstæðinga auðkennanlegra og framfylgjanlegra landamæra, og þú munt sjá sambandsleysi á milli þess sem þeir segja og gera - í ljósi þess að mannleg þörf er á að afmarka, minnka og vernda hið skynjaða einkarými manns.

Enn og aftur, það er aðeins mögulegt að afnema landamærum milli nokkuð svipaðra landa, eins og Kanada og Bandaríkjanna eða Frakklands og Belgíu, eða í þau fáu tilefni þegar yfirþjóðlegt ríki eða heimsveldi getur innlimað mismunandi þjóðir með því að samþætta, aðlagast og giftast ættkvíslum fjölbreytt trúarbrögð, tungumál og þjóðerni inn í sameiginlega menningu – og vernda þá auðvitað með sérstökum og verjanlegum ytri landamærum. En fyrir utan Róm fyrir fjórðu öld e.Kr. og Ameríku á nítjándu og tuttugustu öld, hafa fá samfélög tekist að ná E pluribus unum. Þverþjóðlegt heimsveldi Napóleons entist ekki í 20 ár. Bretar reyndu aldrei að skapa heildræna erlenda stjórnmál á þann hátt að eftir margra alda deilur hafði það mótað enskumælandi Bretland. Austurrísk-ungverska, þýska, tyrkneska og rússneska heimsveldið féllu öll í sundur eftir fyrri heimsstyrjöldina, á þann hátt sem Sovétríkin og Júgóslavía líktu eftir á níunda og tíunda áratugnum. Rúanda og Írak endurspegla ekki tilgangsleysi landamæra heldur löngun einstakra þjóða til að endurteikna nýlendulínur til að skapa rökréttari landamæri til að endurspegla núverandi trúar-, þjóðernis- og málveruleika. Þegar Ronald Reagan þrumaði við Brandenborgarhliðið, „Mr. Gorbatsjov, rífðu þennan vegg!“ hann gerði ráð fyrir að árið 1987 væru þýskumælandi beggja vegna Berlínarmúrsins líkari en ekki og hefðu enga þörf fyrir landamæri sem Sovétríkin settu á innan Þýskalands. Báðir aðilar vildu sameiginlega samþykki ríkisstjórnar en kommúnistaforræðishyggju. Athugið að Reagan krafðist þess ekki að vestrænar þjóðir myndu leggja niður eigin landamæri að kommúnistablokkinni.

„Það er eitthvað til sem elskar ekki vegg,“ skrifaði Robert Frost frægur, „sem vill hafa hann niður. Að vísu viðurkennir skáldið í „Mending Wall“ sínu að á endanum sætti hann sig við rökhugsun granna síns: „Hann segir aftur: „Góðar girðingar gera góða nágranna.““ Af eigin reynslu í búskapnum, tvö atriði — vatn og landamerki — veldur næstum öllum deilum við nágranna. Þegar ég skrifa þetta er ég í landamæradeilu við nýjan nágranna. Hann krefst þess að síðasta röð möndlugarðsins hans eigi að vera nær landamærunum en mín. Þannig getur hann notað meira af landi mínu sem sameiginlegt rými til að snúa búnaði sínum en ég mun nota af landi hans. Ég vildi að ég hefði efni á að reisa vegg á milli okkar.

Endalok landamæra, og meðfylgjandi stjórnlausan innflutning innflytjenda, munu aldrei verða eðlilegt ástand - frekar en griðarborgirnar, nema þær séu þvingaðar af alríkisstjórninni, munu af fúsum og frjálsum vilja leyfa stofnunum utan ríkisins að fara inn á borgarmörk sín til að vísa ólöglegum innflytjendur úr landinu, eða Mexíkó mun stofnanavæða ókeypis inngöngu í land sitt frá álíka spænskumælandi Mið-Ameríkuríkjum.

Landamæri eru til aðgreindra lönd hvað girðingar eru fyrir nágranna: leið til að afmarka að eitthvað á annarri hliðinni sé frábrugðið því sem liggur hinum megin, endurspeglun á sérstöðu einnar einingar í samanburði við aðra. Landamæri magna upp meðfædda löngun mannsins til að eiga og vernda eignir og líkamlegt rými, sem er ómögulegt að gera nema það sé litið á það - og hægt sé að skilja það svo - sem aðgreint og aðskilið. Skýrt afmörkuð landamæri og framfylgd þeirra, annaðhvort með múrum og girðingum eða með öryggiseftirliti, mun ekki hverfa vegna þess að þau fara að hjarta mannlegs ástands - það sem lögfræðingar frá Róm til skosku upplýsingatímans kölluðu meum et tuum, mitt og þitt. Milli vina auka ógirt landamæri vináttu; meðal óvingjarnlegra, þegar þeir eru víggirtir, hjálpa þeir að halda friðinn."  Hér lýkur grein Victors Davis Hansons.

Landamæralaust Ísland

Ef þú er enn að lesa þennan pistil, sem er ansi langur, þá hefur þú greinilega mikinn áhuga á viðfangsefninu.  En þetta mál er stórmál samtímans. Það er alveg ótrúlegt að Ísland sem er eyríki með nátttúrleg landamæri, skuli hafa galopin landamæri.

Lögfræðilega séð, eru þau hálf opin en í raun galopin, vegna þess að stjórnmálamennirnir hafa heykst á að framfylgja gildandi lög. Það nægir fyrir ólöglegan innflytjandi að góla sem hæst í fjölmiðlum, lögfræðingar Pírata að fara af stað, til þess að útlendingastofnun láti undan og hleypi fólkinu inn á grundvelli "mannúðar".

Landamæri Íslands eru opin vegna þess að íslenskir stjórnmálamenn hafa gengist undir alls kyns alþjóðasáttmála um vernd flóttamanna og vegna þess að Schengen landamærin hripleka, þannig að för manns frá Norður-Afríku er greið sem og hverjum sem dettur í hug að koma hingað. Hann þarf aðeins að komast til Suður-Evrópu og taka næstu flugvél til Íslands. Þetta tekur aðeins 1-2 daga ef viljinn sé fyrir hendi og í flugvélinni getur hann rifið vegabréfið. Geta Íslendingar tekið á móti öllum sem hingað vilja leita? Ef svarið er nei, þá verður að velja og hafna, það er ljóst. Vilja Íslendingar stjórna hvaða innflytjendur fái stöðu flóttamanna? Enn og aftur, verður að velja úr hópi 100 milljóna manna sem eru á flótta, aðallega vegna efnahagsástands heima fyrir. Er þá ekki betra að íslensk stjórnvöld velji þá sem örugglega eru flóttamenn, ekki þá sem þykjast vera flóttamenn og koma hingað ólöglega (hafa fengið stöðu flóttamanns í öðru ríki, villa á sér heimildir eða rifið vegabréfið) en eru í raun að leita að inngöngu í velferðasamfélag Evrópu.

Svo er það staða íslensks þjóðfélags. Þarf ekki að vernda íslenska menningu og tungu? Er það gerlegt þegar helmingur íbúanna talar ensku og enga íslensku? Er sjálfgefið að hér verði töluð íslenska eftir 20 ár? Er í lagi að Íslendingar verði í minnihluta þá? Eða skiptir þetta engu máli?

Tilveruréttur og sjálfstæðisbarátta Íslendinga gekk út á að hér væri sérstök menning og tunga sem væri einstök í mengi þjóðanna. Ef þetta hverfur, væri þá ekki bara best að fara aftur í faðm Dana eins og leit út fyrir milli heimsstyrjaldanna lengi vel?

Ríkisborgararétturinn er háður efnahagslegu frelsi millistéttarinnar

Byrjum á hlutverki leiðtogans. Ég skildi það þegar í námi mínu að grísku borgríkin, lýðræðisríkin, urðu að velja sér leiðtoga gegn harðstjórnarríkin grísku.

Þótt valddreifingin er mikil í þróuðu lýðræðisríki, verður alltaf að vera einhver oddviti. Besti oddvitinn er sá sem er hæfastur og valinn þess vegna. Ef til vill þess vegna hafa lýðræðisríkin komið reglulega með stórkostlega leiðtoga sem hafa stýrt lýðræðisríkjunum til sigurs gegn einræðisríkjunum. Í þeim síðarnefndu veljast úrhrök sem láta ekkert eftir sig nema dauða og eyðileggingu. Þessir leiðtogar lýðræðisríkjanna koma oftast úr röðum fólks úr efri millistétt, menntað, efnað og vel upplýst.

En svo er það Akkelishæll lýðræðisríkjanna, að þau eru of frjálslind, opin og tækifærið til valdaráns innan kerfisins of mikið. Erdogan og Pútín eru dæmi um þaulsetna leiðtoga í lýðræðisríkjum (lýðræðisríki að nafninu til a.m.k.).

Hóphugsun eða hópákvörðun eins og sjá má í lýðræðisríkjum getur verið afdrifarík og hættuleg, til dæmis með yfirfærslu borgararéttinda til annarra en borgara ríkisins. Enginn stígur í ístað og stöðvar þetta. Allt í einu eiga allir erlendir borgarar rétt til réttinda sem eiga samkvæmt stjórnarskrávörnum réttindum aðeins að tilheyra viðkomandi borgurum ríkisins. Yfirstéttin styður þetta oft, enda að leita sér að ódýru vinnuafli sem hefur engin réttindi né getur mótmælt.

Lykilstétt þróaðs lýðræðisríkis er millistéttin, sem er fjárhagsleg sterk og frjáls, sem myndar mótvægi við yfirstéttina sem er rík og voldug og hefur alla þræði og úræði undirstéttinnar í hendi sér.

Victor Davis Hanson sagnfræðingur skrifaði bókina "The dying Citizen" (fullur titill er: The Dying Citizen: How Progressive Elites, Tribalism, and Globalization Are Destroying the Idea of America (2021)) þar sem hann komst að þessari niðurstöðu (með innskotum frá mér hér og þar).

Efnahagslegt frelsi og fjárráð var og er lykillinn að velgengni millistéttarinnar. Það er engin tilviljun að það voru menntaðir einstaklingar úr efri millistétt sem stýrðu byltingunum í Frakklandi og Bandaríkjunum á 18. öld (og öðrum byltingum, svo sem rússnesku o.s.frv.).

Hanson segir að í Grikklandi til forna var samfélaginu skipt í þrjá efnahagshópa: mjög ríka, mjög fátæka og fólkið í miðjunni.

Heimspekingar þess tíma töldu að einungis væri hægt að treysta millistéttinni til að halda uppi lýðræðislegum hugmyndum um lagalegt jafnrétti, eignarrétt og sanngjarna pólitíska framsetningu. Aftur á móti höfðu hinir ríku tilhneigingu til að vera aðgerðalausir og höfðu aðeins áhyggjur af því að afla sér meiri auðs. Aftur á móti voru mjög fátækir svo svangir að pólitískir ofstækismenn létu auðveldlega stjórna þeim - sem sögðu þeim að hata hina ríku.

Sjá má þetta í Kaliforníu í dag, þar sem öreigar (heimilislausir og eignalausir) eru orðnir risahópur fyrir utan milljónir ólöglegra innflytjenda án ríkisborgararéttinda en yfir þessum tveimur hópum drottna hinu ofurríku. Millistéttin flýr umvörpum sæluríkið Kaliforníu sem svarar hundruð þúsunda á ári og fer sífellt minnkandi. Hún flýr ofurskatta og háa glæpatíðni. En förum aftur í bók Hansons.  

Hvers vegna fannst stjórnmálaheimspekingum Grikklands til forna að millistéttin væri áreiðanleg og best til fallinn að verja lýðræðið?

Í fyrsta lagi var ekki auðvelt að stjórna slíku fólki; það hafði tilhneigingu til að vera sjálfbjarga landeigendur sem framleiddu ólífur og vín í gnægð og höfðu því fjármagn að eigin vali. Þeir voru lausir úr erfiði daglegs amsturs og höfðu meiri tíma til að eyða í pólitíska hugsun. Ólíkt hinum ríku hafði miðstéttin þó ekki efni á að vera aðgerðalaus. Þess í stað fóru þessir landeigendur í að bæta laga- og stjórnmálakerfin í kringum sig, þannig að þeir gætu látið börn sín fara frjálst með landið sitt. Í meginatriðum var millistéttin eini hópurinn sem sameinaði vinnusemi, sjálfstæða hugsun og áhuga á pólitískum stöðugleika.

Vestræn miðstétt nútímans heldur enn þessum dýrmætu einkennum

En, það er áhyggjuefni, að Bandaríkin verða vitni að því að miðstéttin er holuð út – og að stétt sem á meira sameiginlegt með miðaldabændastétt Evrópu er að rísa upp á ný. Þetta eru fátækir Bandaríkjamenn sem eiga ekki sitt eigið heimili, sem eru alltaf einn launaseðill frá örbirgð og sem eru arðrændir fjárhagslega af auðmönnum. Þessir nútíma bandarísku "bændur" eru nú um 46 prósent íbúanna. Þetta er vandamál fyrir okkur öll segir Hanson, því samfélag án millistéttar er ekki til þess fallið að virkja lýðræði.

Hvað það þýðir að vera ríkisborgari samkvæmt Hanson

Nú á dögum búa aðeins rúmlega 50 prósent jarðarbúa undir fullkomnu samþykki ríkisstjórna og njóta frelsis sem verndað er af lögum. Þeir eru nánast allir Vesturlandabúar, eða búa að minnsta kosti í vestrænum löndum.

Ríkisborgari, samkvæmt þýska heimspekingnum Immanuel Kant, er einhver sem nýtur „löglegs frelsis“. Með öðrum orðum, borgarar hlýða þeim lögum sem þeir hafa samþykkt.

Þegar kemur að nútímaupplifun Bandaríkjamanna, þá felur frjáls og pólitískt sjálfstæður ríkisborgari í sér að borgarar Bandaríkjanna ættu að fylgja lögum sem þeir hafa samþykkt af kjörnum fulltrúum þeirra. Þingmenn og forsetar eru þjónar en ekki herrar fólksins. Þeir geta ekki þröngvað vilja sínum upp á Bandaríkjamanninn. Bandarískir ríkisborgarar hafa réttindi sem Guð hefur gefið og aðeins þeir bera ábyrgð á eigin vali og gjörðum.

Í skiptum fyrir frelsi þeirra til að velja sér leiðtoga og setja sín eigin lög verða Bandaríkjamenn að virða hefðir og gildi lands síns. Þeir verða að heiðra minningar þeirra sem skildu eftir sig svo mikla þjóð með því að verja tíma sínum, peningum og stundum eigið öryggi til að þjóna landi sínu.

Ríkisborgararétturinn í Bandaríkjunum er í meginatriðum safn réttinda og forréttinda sem bandaríska stjórnarskráin tryggir borgurum sínum, þar á meðal tjáningarfrelsi, rétt til að eiga og bera vopn og kosningaréttur óháður kynþætti, trúarbrögðum og kyni, meðal annarra.

Bandaríkin er jafn góð og borgarar hverrar aldar sem kusu að vernda og hlúa að réttindunum fyrir komandi kynslóðir. En sagan er ekki kyrrstæð og siðmenningin þróast ekki alltaf fram á við. Reyndar fer hún oft í gegnum hnignunarskeið, er afvegaleidd og afturför á sér stað og stundum hrynur menningin.

Ríkisborgararétturinn samkvæmt hugmyndum Forn-Grikkja

Hugmyndin um samþykkja ríkisstjórn þróaðist ekki fyrr en fyrir um það bil 2.700 árum, í borgríkjum Forn-Grikklands, einkum í Aþenu. Borgarar þessara borgríkja voru að mestu leyti einstaklingar í millistétt sem töldu sig njóta verndar með lögum fremur en yfirstétta hylli og höfðu þannig vald til að vinna og skapa.

Grikkir töldu að til þess að borgarnir næðu sjálfsstjórn yrðu þeir að vera efnahagslega sjálfstæðir. Þeir lýstu sjálfsbjargarviðleitni sem formi frelsis frá efnahagslegri ánauð og þar af leiðandi að vera ekki pólitískri háðir auðmönnum eða ríkinu. Þeir töldu að borgarar gætu ekki notið og verndað réttindi sín án þess efnislega öryggis sem aðeins efnahagslegt sjálfræði millistéttarinnar getur veitt.

Ef við yfirfærum þetta yfir á Ísland, þá er ljóst að íslenska millistéttin er enn þokkalega sjálfstæð og efnuð, þótt sótt hefur verið hart að henni og hún nánast brotin á bak aftur með efnahagshruninu 2008.  Enn stendur hún höllum fæti í kjölfar covid faraldursins og harðri samkeppni við innflutt vinnuafl sem keppir við hana um húsnæði, velferðaþjónustu og störf.

Hér eru viðtöl við Victor Davis Hanson um bókina The dying Citizen:

 

 

 

 

 

Konungsefni Íslands - Friedrich Christian zu Schaumburg-Lippe

Gleðilegan fullveldisdag Íslendingar!

Í dag á íslenska ríkið 105 ára afmæli en þennan dag, fyrir þá sem ekki vita, varð Ísland fullvalda ríki 1918 en deildi áfram konung með Dönum. Kristján 10. varð þar með sérstakur konungur Íslendinga allt til lýðveldisstofnun 17. júní 1944.

Á þriðja áratugnum dreymdi Íslendinga um að losna algjörlega við dönsk áhrif og losa sig við kóng sinn og upp kom hugmynd að fá þýskan prins til að verða konungur Íslands. Friedrich Christian zu Schaumburg-Lippe hét kappinn.

 

Hér kemur fróðleikur um kappann: Árið 1938 gerði sendinefnd þriggja Íslendinga í Berlín Friedrich tilboð um að gerast konungur Íslands eftir áætluð sambandsslit Íslands við dönsku krúnuna. Friedrich tók boðinu alvarlega og þáði það að endingu með því skilyrði að það hlyti velþóknun þýskra stjórnvalda.

 

Nasistar réðu þá ríkjum í Þýsklandi. Áróðursmeistarinn Goebbels var að orðinu til samþykkur því að Friedrich tæki við konungdómi á Íslandi en utanríkisráðherrann Joachim von Ribbentrop var mótfallinn hugmyndinni og því runnu þessar ráðagerðir út í sandinn og fóru endanlega út um þúfur þegar seinni heimsstyrjöldin braust út og Ísland var hertekið af Bretum.

 

Friedrich hafði þó áfram áhuga á upphefð á Íslandi og kom meðal annars í heimsókn til landsins árið 1973 til að þreifa fyrir sér í þeim efnum.

 

Veit ekki hvort það hefði verið vera betra að fá kóng í stað forseta. Sá siðarnefndi hagar sér eins og kóngur á Bessastöðum, hefur öll forréttindi og skyldur konungs hvort sem er. Eini munurinn er að það er hægt að reka forsetann en erfiðara að losna við kónginn. Ætli það sé ekki best að geta rekið menn ef þeir standa sig ekki, það er lýðræðið í verki.

John Locke og þrískipting valdsins á Íslandi - endurgerður pistill fyrir 1. des. 2023

Það er ekki úr vegi, á þessum degi, 1. desember, afmælisdag Íslands, að birta endurgerðan pistil um John Locke, hugmyndir hans sem höfðu áhrif á hvaða stjórnskipan varð ofan á Íslandi sem og öðrum vestrænum ríkjum. Þessi pistill er endurbirtur og birtist hér á blogginu 2021. En eins og maðurinn sagði, góð vísa er aldrei of oft kveðin. Hér er pistillinn en lagaður til og bætt við.

John Locke, enski heimspekingurinn, setti fram á 18. öld fram kenninguna um þrískiptingu valdsins: Framkvæmdarvald, dómsvald og löggjafarvald. Frábær hugmynd sem hefur ekki enn komið til framkvæmda á Íslandi. Hins vegar tel ég, að bæta verði fjórða valdinu við sem myndi þjóna eins konar eftirlitshlutverki með hinum þremur valdaörmunum. Það er t.d. ótækt að dómsvaldið eða framkvæmdarvaldið séu að feta fingur í störf hvers annars.

Það er kominn vísir að þessu nýja eftirlitsvaldi, sem kallast umboðsmaður Alþingis en það er bara ekki nóg. Hann verður að geta slegið á fingur alla valdaþættina með reglustiku - með raunverulegu boðvaldi. Landsdómur er t.d. fæddur andvana og í raun stjórnað af framkvæmdarvaldinu eins og er. Varanleg og með raunveruleg völd, það er málið. En þá kemur spurningin, hver á að fylgjast með eftirlitsvaldinu? Locke leit svo á að valdaarmarnir þrír fylgdust með hver öðrum.

Það er fáránlegt að ríkisstjórnin (framkvæmdarvaldið) sitji á löggjafarþingi landsins og sitji þannig beggja megin borðs. Kannski væri betra að fyrirkomulagið væri eins og í Frakklandi, Finnlandi og Bandaríkjunum, það er að segja að kosinn væri forseti (í stað forsætisráðherra) sem svo myndaði ríkisstjórn. Það myndi spara okkur kostnaði við að reka forsetaembættið sem er kostnaðarsamt. Það ætti að vera hægt að koma öryggisventlinum fyrir í höndum annars aðila eða með breytingu á stjórnarskránni. 

Ríkisstjórnin á að leita stuðnings til þings ef hún vill breyta lögum en ekki sitja beggja megin borðs. Alþingi á svo að setja leikreglurnar (lögin) og einbeita sér að því. Ríkisstjórnin á því sem sagt að einbeita sér að því að stjórna landinu.

Ef til vill mun virðing Alþingi aukast, þegar völd þess vera raunveruleg og almennir þingmenn fá að starfa í alvörunni. Starfsdagar Alþingis eru nú bara rúmlega hundrað dagar á ári en samt hafa þingmenn aðstoðarmenn.

Hér er fróðleikur um John Lockes

John Locke (29. ágúst 1632 – 28. október 1704) hafði feikileg áhrif með ritum sínum í þekkingarfræði og stjórnspeki. Hann var einn helsti upphafsmaður bresku raunhyggjuhefðarinnar og lagði grunninn að hugmyndafræði frjálshyggju með frjálslyndum kenningum sínum. Kenningar Locke eiga rætur sínar að rekja til náttúruréttarhefðarinnar sem og nafnhyggjunnar. Hann var mikilvægur boðberi upplýsingarinnar.

Hugmyndir hans um mannlegt eðli voru ekki síður merkilegar. Hann var þeirrar skoðunar að maðurinn fæddist sem autt blað (l. tabula rasa) og það væri hlutverk menntunar að móta einstaklinginn frá grunni.

Í bókinni Ritgerð um ríkisvald (e. The Second Treatise on Civil Government, 1689) kom Locke orðum að tveimur hugmyndum, sem margir tóku undir á næstu öldum.

Hin fyrri var, að einkaeignarréttur gæti myndast af sjálfu sér og án þess að raska náttúrlegum réttindum manna, en hlutverk ríkisins væri að gæta eignarréttarins.

Hin síðari var, að ríkið væri reist á þegjandi samkomulagi milli borgaranna, sem nefnt er samfélagssáttmálinn, en þegar valdhafar ryfu þetta samkomulag og virtu lítils eða einskis réttindi borgaranna, væri það réttur þeirra að rísa upp og hrinda þeim af höndum sér. Sjá má þetta í bandarísku stjórnarskránni en þar er réttur borgaranna til að bera skotvopn stjórnarskrárvarinn. Vopnaburðurinn er einmitt réttlætur með að borgararnir geti gert uppreisn gegn óréttlátum stjórnvöldum.

Með síðari hugmyndinni varði Locke Dýrlegu byltinguna í Bretlandi 1688 og rökstuddi þrískiptingu ríkisvaldsins. Hún varð frjálslyndum stjórnmálahreyfingum 18. og 19. aldar mikil hvatning, til dæmis í bandarísku byltingunni 1776 og frönsku stjórnarbyltingunni 1789, og krafan um þingbundnar konungsstjórnir, sem hljómaði víða í Norðurálfunni á 19. öld, meðal annars í Danmörku og á Íslandi, var ekki síst runnin undan rifjum Lockes.

Gleðilegan fullveldisdag Íslendingar!