Steele skjölin - Mueller og Durham rannsóknirnar

Mikið er rætt um hneykslismál er tengist Christopher Steele nokkurn og Donald Trump. Ég efast um að margir Íslendingar viti um hvað málið snýst enda eru íslenskir fjölmiðlar latir við að flytja fréttir frá öflugasta lýðræðisríki heims. Hér skal aðeins bætt úr.

Steele skjölin, einnig þekkt sem Trump-Rússlands - skjölin er rannsóknarskýrsla um pólitíska andstöðu sem skrifuð var frá júní til desember 2016 og inniheldur ásakanir um misferli, samsæri og samvinnu milli forsetaframboðs Donalds Trumps og ríkisstjórnar Rússlands fyrir og meðan á kosningabaráttan stóð. NPR hefur lýst hinni umdeildu rannsókn stjórnarandstöðunnar sem „eldfimum skjölum með órökstuddum og svívirðilegum gögnum um meint tengsl Trumps forseta við Rússland“. Skjalið, sem lekið var í leyfisleysi, er ókláruð 35 blaðsíðna samantekt á óunninni upplýsingaöflun byggð á upplýsingum frá vitandi og óafvitandi nafnlausum heimildarmönnum sem höfundurinn, gagnnjósnasérfræðingurinn Christopher Steele, fyrrverandi yfirmaður Russian Desk for British Intelligence (MI6), skrifaði fyrir einkarannsóknarfyrirtækið Fusion GPS, en var greitt af forsetaframboð Hillary Clintons og Demókratanefndinni (DNC). Steele meðhöndlaði skjölin sem hrárri upplýsingaöflun, ekki sannaða staðreynd.

Í 17 skýrslum skjalsins er því haldið fram að framboðsmeðlimir Trumps og rússneskir aðgerðarmenn hafi lagt á ráðin um samvinnu í kosningaafskiptum Rússlands til að gagnast Trump. Þar er einnig haldið fram að Rússar hafi reynt að skaða framboð Hillary Clinton, þar á meðal að deila neikvæðum upplýsingum um Clinton með kosningabaráttuteymi Trumps. Drögin voru birt í heild af BuzzFeed News þann 10. janúar 2017, þar sem tekið var fram að það væri óstaðfest. Þetta var gert án leyfis frá Orbis Business Intelligence eða Steele sjálfan. Nokkrir almennir fjölmiðlar gagnrýndu ákvörðun BuzzFeed að birta skýrslurnar án þess að sannreyna ásakanir þeirra, á meðan aðrir vörðu ákvörðun sína með birtingu.

Í júní 2016 gerði Fusion GPS Steele að undirverktaka til að taka saman skjölin. Embættismenn DNC neituðu að hafa vitað að lögfræðingur þeirra hefði gert samning við Fusion GPS og Steele fullyrti að hann hafi ekki vitað að kosningateymi Hillary Clintons væri viðtakandi rannsókna hans fyrr en mánuðum eftir að hann gerði samning við Fusion GPS.

Eftir að Trump var kjörinn forseti, hætti fjármögnun frá Clinton og DNC, en Steele hélt áfram rannsóknum sínum og var að sögn greiddur beint af Fusion GPS af meðstofnandabyn Glenn R. Simpson. Á meðan hann tók saman skjölin sendi Steele nokkrar af niðurstöðum sínum til bæði breskra og bandarískra leyniþjónustumanna.

Fjölmiðlar, leyniþjónustusamfélagið og flestir sérfræðingar hafa farið varkárum höndum um skjölin vegna óstaðfestra ásakana, á meðan Trump fordæmdi innihaldið sem hreinan rógburð.

Bandaríska leyniþjónustan tók ásakanirnar alvarlega og alríkislögreglan (FBI) rannsakaði allar línur í skjölunum og benti á og talaði við að minnsta kosti tvo heimildarmenn Steele. Í janúar 2017 sagði aðal undirheimildin að Steele hafi rangfært eða ýkt ákveðnar upplýsingar. Mueller-skýrslan, samantekt á niðurstöðum rannsóknar sérstaks saksóknara á afskiptum Rússa af kosningunum í Bandaríkjunum 2016, innihélt vísun í sumar ásakanir málsins en lítið minnst á tilkomumeiri fullyrðingar þess.

Sumir þættir málsins hafa verið staðfestir, sérstaklega helstu niðurstöður þess að Pútín og Rússland studdu Trump á virkan hátt fram yfir Clinton og að margir embættismenn og félagar Trumps í kosningabaráttunni hafi átt mörg leynileg samskipti við Rússa en hafa verður í huga að ekki er bannað að tala við Rússa og það þarf ekki að vera saknæmt. Það er viðgeng venja að bandarískir embættismenn tali við ,,óvini" eins og Rússa og Kínverja.

Hins vegar eru margar ásakanir í málsskjölunum óstaðfestar, með öðrum orðum ósannar. Einni ásökun á hendur Michael Cohen var vísað á bug í Mueller-skýrslunni. Dómstóll úrskurðaði að önnur fullyrðinganna væri „ónákvæm og villandi“. Adam Goldman og Charlie Savage, tveir blaðamenn New York Times sem hafa mikinn þátt í að birta fréttir af afskiptum Rússa af kosningunum í Bandaríkjunum árið 2016, hafa lýst því sem „mjög gölluðu“. The Daily Telegraph hefur greint frá því að nafnlausir heimildarmenn telji að rússneskar leyniþjónustustofnanir hafi reynt að skapa efasemdir um sannleiksgildi málsskjalsins.

Málsskjölin eru þáttur í nokkrum samsæriskenningum. Þvert á samsæriskenningu sem Trump, Fox News og margir stuðningsmenn Trumps á þinginu ýttu undir, var skjölin ekki kveikjan að því að opnuð var gagnnjósnarannsókn FBI „Crossfire Hurricane“ á „hvort einstaklingar tengdir Donald J. Trump í embætti forseta. Herferðin var samræmd, af viti eða óafvitandi, viðleitni rússneskra stjórnvalda til að hafa afskipti af forsetakosningunum í Bandaríkjunum 2016,“ né gegndi hún neinu hlutverki í mati leyniþjónustusamfélagsins á aðgerðum Rússa í kosningunum 2016. Skjölin gegndi lykilhlutverki í því að leita eftir FISA-heimildum á Carter Page með tilliti til þess að koma á lágmörkum FISA vegna líklegra ástæðna.

Þessi skjöl hafa dregið langan hala á eftir sér og leitt til tveggja sérstakra rannsókna sérstakr skipaðra saksóknara.Hér er átt við Mueller rannsóknina og Durham rannsóknina. Förum fyrst í Mueller rannsóknina.

Mueller rannsóknin

Skýrsla Robert Mueller, sem ber formlega titilinn Report On The Investigation Into Russian Interference In The 2016 Presidential Election, er opinber skýrsla sem skjalfestir niðurstöður og niðurstöður rannsóknar fyrrverandi sérstaks lögfræðings Robert Mueller á tilraunum Rússa til að hafa afskipti af forsetakosningunum í Bandaríkjunum 2016, ásakanir um samsæri eða samhæfingu forsetakosninga Donalds Trump og Rússlands, og ásakanir um að hindra framgang réttvísinnar. Skýrslan var lögð fyrir William Barr dómsmálaráðherra þann 22. mars 2019 og útfærð útgáfa af 448 blaðsíðna skýrslunni var gefin út opinberlega af dómsmálaráðuneytinu (DOJ) þann 18. apríl 2019.

Hún skiptist í tvö bindi. Útfærslurnar úr skýrslunni og fylgigögnum hennar voru settar undir tímabundna „verndarfullyrðingu“ um framkvæmdaforréttindi af þáverandi forseta Trump þann 8. maí 2019, sem kom í veg fyrir að efnið yrði sent til þings, þrátt fyrir fyrri fullvissu frá Barr um að Trump „staðfesti“  að hann myndi ekki beita forréttinda sín.

Í I. bindi skýrslunnar er komist að þeirri niðurstöðu að rannsóknin hafi ekki fundið fullnægjandi sönnunargögn um að kosningaframboð Trumps hafi „samræmt eða haft samsæri við rússnesk stjórnvöld um afskipti af kosningum“. Rannsakendur höfðu að lokum ófullkomna mynd af því sem gerðist að hluta til vegna samskipta sem voru dulkóðuð, eytt eða ekki vistuð, auk vitnisburðar sem var rangur, ófullnægjandi eða hafnandi.

Hins vegar kemur fram í skýrslunni að afskipti Rússa af forsetakosningunum 2016 hafi verið ólögleg og hafi átt sér stað ,,...með yfirgripsmiklum og kerfisbundnum hætti en var fagnað af Trump-kosningaherferðinni þar sem hún bjóst við að hagnast á slíkri viðleitni. Þar er einnig bent á tengsl milli embættismanna kosningabaráttu Trump og einstaklinga með tengsl við rússnesk stjórnvöld, sem nokkrir aðilar tengdir herferðinni gáfu rangar yfirlýsingar um og hindruðu rannsóknir. Mueller sagði síðar að niðurstaða rannsóknar hans um afskipti Rússa ,,...verðskulda athygli allra Bandaríkjamanna".

2. bindi skýrslunnar fjallar um hindrun réttvísinnar. Rannsóknin beitti viljandi nálgun sem gæti ekki leitt til dóms um að Trump hafi framið glæp. Þessi ákvörðun var byggð á skoðun Office of Legal Counsel (OLC) um að sitjandi forseti sé ónæmur fyrir saksókn og trú Mueller að það væri ósanngjarnt að saka forsetann um glæp, jafnvel án þess að ákæra hann vegna þess að hann hefði engin tækifæri til að hreinsa nafn sitt fyrir dómi; ennfremur myndi það grafa undan getu Trump til að stjórna og koma í veg fyrir ákæru. Sem slík kemur rannsóknin ekki að þeirri niðurstöðu að forsetinn hafi framið glæp“; Hins vegar, „..það frelsar hann heldur ekki undan hugsanlegan glæp“, þar sem rannsakendur eru ekki vissir um sakleysi Trumps.

Skýrslan lýsir tíu þáttum þar sem Trump gæti hafa hindrað réttlætið á meðan hann var forseti og einum áður en hann var kjörinn, þar sem tekið er fram að hann hafi í einrúmi reynt að „...stjórna rannsókninni“. Í skýrslunni segir ennfremur að þingið geti ákveðið hvort Trump hafi hindrað réttlætið og gripið til aðgerða í samræmi við það, með vísan til þess og hafið ákæru fyrir brot í embætti.

Með öðrum orðum, niðurstaðan var engin niðurstaða. Ekki tókst að sanna glæp né afsanna hann. En síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar og upplýsingar í fjölmiðlum eru að birtast um að í raun hafi framboð Hillary Clintons staðið á bakvið þessu öllu. Þá er komið að þætti John Durhams sérstakts saksóknara.

Durham rannsóknin

Hver er John Durham? Durham starfar sem saksóknari Bandaríkjanna fyrir District of Connecticut. Hann hefur lengi starfað í dómsmálaráðuneytinu, hefur starfað sem alríkissaksóknari síðan 1982, með þátttöku í fjölda saksókna sem hafa verið mjög þekktar.

Það sem Durham er að gera núna er aðeins erfiðara að lýsa. Að öllum líkindum tekur hann þátt í umfangsmikilli rannsókn á heimsvísu um aðstæður í tengslum við rannsókn á tengslum Trump-framboðsins við Rússland, fyrirætlun sem virðist taka til starfa bæði FBI, í rannsókn sinni á gagnnjósnir Crossfire Hurricane, og áframhaldandi rannsókn sérstaks lögfræðings Robert Mueller. Skýrslur benda til þess að rannsóknarsafn Durhams hafi ítrekað stækkað og nái nú einnig til leka sem talinn er skaðlegur fyrir upphaf Trump-stjórnarinnar, samsæri sem var framkvæmt til að afhjúpa Michael Flynn (Demókratar stóðu fyrir því), til starfsemi í Úkraínu sem nær örugglega til meintrar starfsemi Hunter Biden, og í stórum dráttum, til mats bandaríska leyniþjónustunnar (IC) að Rússar hafi með aferðandi hætti reynt að hjálpa Trump að vinna forsetaembættið árið 2016.

Nákvæmar útlínur umboðs Durhams eru spurningar um innskot síðan, en eftirtektarvert er að Durham sjálfur hefur verið stöðugt fámáll um starfsemi/rannsókn sína. En yfirmaður Durham, Barr, og yfirmaður Barr, Trump, hafa verið minna hlédrægir. Fyrsta hugmyndin um að verkefnið eins og það sem Durham stundar nú hafi verið á „verkefnalista“ Barr, kom sjálft fram af Barr í staðfestingarheyrslu sinni fyrir dómsmálaráðherra 15. janúar 2019. Barr lofaði dómsmálanefnd öldungadeildarinnar að hann myndi skoða gagnnjósnarannsókn FBI gegn Trump-kosningahframboðsins og sagði að „besta stefnan væri að leyfa ljósi að skína inn". Þannig var Mueller rannsókn, sem þá átti enn nokkrum mánuðum eftir að ljúka, með þeim fyrirvara um að seinni ágiskun væri að hefjast.

Það eru þeir sem halda því fram að viðleitni Durhams sé ítarleg rannsókn á gagnnjósnarannsókninni sem miðar að viðleitni Rússa til að hafa áhrif á forsetakosningarnar 2016 sem þarf til að afhjúpa að fullu eðli og umfang þessarar starfsemi fyrir bandarískum almenningi, leiða í ljós hvers kyns þörf á umbótum, og útvega upplýsta ramma um framkvæmd nauðsynlegra úrbóta. Með því að samþykkja kosti hvers þessara markmiða er erfitt að greina hvaða viðbótarupplýsingar og mat sem hentar almennri birtingu er óþekkt eftir yfirgripsmikil skuldbindingar Mueller og Horowitz.

En jafnvel þótt gert væri ráð fyrir að önnur könnun (rannsókn) væri nauðsynleg til að fylla upp í eitt eða tvö skarð sem þessar aðrar rannsóknir skildu eftir, hafa atburðir í kringum Durham rannsóknina og sérstaklega tilfallandi athugasemdir Barr gert að engu allt framlag sem þessi viðleitni hefði annars getað gert til grundvallaratriði, óhlutdrægt mat á þessu fordæmalausa gagnnjósnarannsókn.

En nú eru niðurstöður Durhams að koma smám saman í ljós, þótt rannsóknarskýrslan hefur enn ekki verið birt. Sjá má af fréttum undanfarnar vikur, að netið þrengist að forsetaframboði Clintons og allur skandallinn í kringum rannsóknina á Trump komi frá Clinton í uppafi og það jafnvel áður en hann settist í forsætisembættið. Sjá umfjöllun mína um Flynt hershöfðingja og hvernig fráfarandi ríkisstjórn lagði gildri fyrir nýja stjórn Trumps.

Nú eru hausarnir að byrja að fjúka og handtökur að hefjast og þrengist hringurinn að innstu koppum innan forsetaframboðs Clintons. Eftir höfuðinu dansa limirnir. Durham er byrjaður að höggva limina af en hvað með hausinn sjálfan?

Þetta er í fréttunum í Bandaríkjunum þessa dagana en lítið sem ekkert á Íslandi:  Lögfræðingur í Washington sem sérhæfir sig í netöryggismálum hefur verið ákærður fyrir að hafa logið að FBI fyrir kosningarnar 2016 í samtali um hugsanleg tengsl Donalds Trump og Rússlands.

Michael Sussmann, fyrrum alríkissaksóknari sem hafði starfað á lögfræðistofu með langvarandi tengsl við Demókrataflokkinn, er annar einstaklingurinn sem ákærður er í rannsókn sérstaks lögfræðings, John Durham, á uppruna rannsókn Trumps og Rússlands FBI.

Sussmann á yfir höfði sér eina ranga staðhæfingu í tengslum við samtal sem hann átti við þáverandi aðallögfræðing FBI, Jim Baker, þann 19. september 2016. Á þeim fundi deildi Sussmann upplýsingum um möguleg tengsl rússnesks lánveitanda sem tengist Kreml, Alfa Bank og tölvuþjónn hjá Trump stofnuninni.

Í ákærunni er því haldið fram að Sussmann hafi „logið um það hvernig hann var að koma ásakanirnar til FBI“.

Sussmann sagði við Baker að hann væri ekki að miðla upplýsingum eftir beiðni neins viðskiptavinar. En saksóknarar halda því fram að hann hafi útvegað efnin fyrir hönd yfirmanns tækniiðnaðarins og forsetaframboðs Hillary Clinton.

Sú meinta lygi skipti máli, segir í ákærunni, vegna þess að hún afvegaleiddi FBI og svipti það „...upplýsingum sem gætu hafa gert það kleift að meta og afhjúpa uppruna viðkomandi gagna og tæknigreiningar, þar á meðal hverjir eru og hvaða hvatir skjólstæðingar Sussmanns hafa."

Lögfræðingar Sussmanns, Sean Berkowitz og Michael Bosworth, sögðu að skjólstæðingur þeirra muni „...berjast gegn þessari tilhæfulausu og pólitíska innblásnu saksókn“.

„Sérstakur lögfræðingur virðist nota þessa ákæru til að koma á framfæri samsæriskenningu sem hann hefur valið að ákæra ekki,“ sögðu þeir í yfirlýsingu. ,,Í kjarnanum er sérstakur saksóknari að færa rangan framburð á grundvelli munnlegs framburðar sem sagður var gefinn fyrir fimm árum fyrir einstökum vitni sem er óskráð og enginn annar hefur tekið eftir. Dómsmálaráðuneytið myndi venjulega aldrei höfða svo tilhæfulaus mál."

Sussmann vann að netöryggis- og persónuverndarmálum hjá lögmannsstofunni Perkins Coie. Í pólitískum lagahópi fyrirtækisins var fulltrúi forsetakosninga Clintons og hefur lengi veitt landsnefnd Demókrataflokksins ráðgjöf.

Eftir að ákæran var gefin upp á fimmtudag sagði Sussmann upp störfum hjá Perkins Coie til þess að einbeita sér að lagalegri vörn sinni, sagði talsmaður fyrirtækisins í yfirlýsingu.

Í ákærunni segir að DNC hafi haldið Sussmann í apríl 2016 til að vera fulltrúi þess í tengslum við innbrot Rússa á DNC netþjóna, og Sussmann ráðlagði einnig Clinton herferðina/framboðsins um netöryggismál.

Þar er einnig greint frá fundi sem Sussmann átti með félaga á lögmannsstofu sinni sem var almennur ráðgjafi Clinton-kosningaherferðarinnar sem og tæknistjóra sem var viðskiptavinur Sussmanns og vísindamanna um meint tengsl milli tölvukerfa Trump-stofnunarinnar og rússnesks banka.

Sussman tilkynnti um þessa fundi til Clinton-framboðsins, samkvæmt ákærunni. Hann rukkaði einnig Clinton framboðið fyrir fundi með blaðamönnum um sama efni.

Rannsakendur þingsins spurðu Sussmann árið 2017 um þennan þátt með Baker.  Sussmann sagði að hann hafi miðlað upplýsingum fyrir hönd viðskiptavinar, sem er sérfræðingur í netöryggi. Sussmann sagðist ekki hafa sérstaka beiðni til FBI; hann vildi bara að skrifstofan væri meðvituð um upplýsingarnar.

Í sérstökum vitnisburði þingsins sagði Baker við þingmenn að Sussmann hefði sagt honum „...að hann væri með netsérfræðinga sem hefðu aflað sér upplýsinga sem þeir teldu að þeir ættu að komast í hendur FBI."

Dularfullu tölvusamskiptin urðu efni í nokkrar fréttagreinar haustið 2016. FBI og rannsakendur þingsins skoðuðu báðir pingin á milli tölvukerfanna og komust að þeirri niðurstöðu að þau væru saklaus í grunni.

Samkvæmt ákærunni lét Sussmann Baker í té tvö drif og afrit af efninu, þar á meðal skjal sem Sussmann hafði aðstoðað við að skrifa, eitt skrifað af rannsakanda og annað skrifað af pólitíska rannsóknarfyrirtækinu sem starfaði fyrir Clinton-framboðið til að grafa upp andstöðurannsóknir um Trump.

William Barr, þáverandi dómsmálaráðherra, hvatti Durham árið 2019 til að kanna tilurð rannsóknar FBI á tengslum Trumps kosninga og Rússlands. Hingað til hefur aðeins einn annar einstaklingur - fyrrverandi lág-stigs FBI lögmaður að nafni Kevin Clinesmith - verið ákærður í rannsókninni.

Clinesmith, sem játaði sig sekan um að hafa átt við tölvupóst sem var notaður til að fá eftirlit með fyrrverandi ráðgjafa Trump í kosningabaráttunni, var dæmdur í eins árs skilorðsbundið fangelsi. Og tengslin ná jafnvel til núverandi ríkisstjórnar.

Jake Sullivan, þjóðaröryggisráðgjafi Biden forseta Hvíta hússins, er „utanríkisstefnu ráðgjafinn“ sem vísað er til í ákæru Michael Sussmann, fyrrverandi lögfræðings Hillary Clinton, forseta kosningabaráttunnar, samkvæmt tveimur vel treystandi heimildum Foxnews.

Þetta er það næsta sem rannsókn sérstaks saksóknara, John Durham, á uppruna rússnesku rannsóknarinnar hefur komið til einhvers sem tengist Biden Hvíta húsinu beint. En rannsóknin er ekki lokið og ekki öll kurl komin til grafar.

Sum sé, hausarnir eru farnir að fjúka en enn er eftir að rannsaka tengsl æðstu yfirmanna FBI og CIA við Demókrata og Clinton framboðið og hvernig þeir rannsaka pólitíska andstæða þeirra að því virðist á pólitískan hátt.

Þetta er í raun mesta hættan sem steðjar að bandarísku lýðræði, það er ekki valdataka hersins, heldur pólitísk íhlutun njósnastofnana af gangverki lýðveldisins Bandaríkin. Nógu vanir eru þessir aðilar að steypa ríkisstjórnum um allan heim og koma einræðisherrum til valda.

Málið allt sem snýr að Trump og andstæðinga hans og barátta þeirra á milli, er svo flókið og margslungið, að það þarf margar bækur til að lýsa öllum hliðum þess.

Þessi mynd er lýsandi fyrir hvers hræddir andstæðingar Trumps eru og hversu langt þeir ganga til að reyna að koma höggi á hann. Hann er mest rannsakaði forseti frá upphafi og meira segja Richard Nixon var ekki eins mikið rannsakaður.

Munurinn á Demókrötum og Repúblikönum

Demókratar og Repúblikanar eru tveir helstu stjórnmálaflokkar Bandaríkjanna. Þó að undanförnu hafi hófsamir flokkar og aðrir orðið áberandi, halda demókratar og repúblikanar áfram að vera í sögulegu samhengi stærstu flokkarnir, sem halda meirihluta sæta í Öldungadeildinni og í Fulltrúarhúsinu (fulltrúadeildinni). 

Þingið starfar í tveimur deildum eins og áður sagði, efri deildin nefnist öldungadeild en neðri fulltrúadeild. Í fulltrúadeildinni sitja 435 þingmenn (auk eins fulltrúa frá Washington D.C. sem ekki hefur atkvæðisrétt) sem kjörnir úr einmenningskjördæmum til tveggja ára í senn. Þingmenn fulltrúadeildar skiptast á milli fylkja í samræmi við íbúafjölda þeirra. Í öldungadeildinni sitja 100 þingmenn eða tveir frá hverju fylki, þeir eru kjörnir til 6 ára í senn en kosið er á tveggja ára fresti um þriðjung sæta í deildinni.

Demókratar og Repúblikanar hafa andstæðar skoðanir og stöðu í nokkrum helstu málaflokkum, þar á meðal efnahagsmálum, hernaðarmálum og félagsmálum.

Sagan og tákn beggja flokka

Demókrataflokkurinn er tengdur við hinn fræga lýðræðislega asna, sem birtist fyrst í forsetakosningunum 1828, hjá demókratanum Andrew Jackson sem varð forseti Bandaríkjanna. Eftir að andstæðingarnir kölluðu hann asna ákvað Jackson að nota myndina af dýrinu - sem hann trúði að vera snjallt, hugrakkt og sterkt - á kosningaspjöldum sínum. Táknið varð frægt þegar teiknimyndahöfundurinn Thomas Nast notaði asnann í teiknimyndasögum. Demókrataflokkurinn byrjaði árið 1828 sem flokksbrot og óx í að verða eitt af leiðandi pólitískum öflum Bandaríkjanna.

Repúblikanaflokkurinn - einnig þekktur sem GOP (Grand Old Party) - er tengdur við fílinn. Árið 1874 kynnti Thomas Nast fílinn í einni af teikningum sínum og með tímanum varð hið sterka og tignarlega dýr tákn Repúblikanaflokksins. Flokkurinn hóf starfsemi árið 1854 - nokkrum árum síðar en andstæðingurinn - Demókrataflokkurinn - en markmiðið var að stöðva þrælahald, sem var litið á sem stjórnarskrárbrot.

Demókratar andstæðir Repúblikönum

Helstu munurinn á tveimur flokkunum er hin pólitíska stefnumörkun þeirra. Demókrataflokkurinn hallast til vinstri, frjálslyndra afla og venjulega tengdur við framfarir og jafnrétti. Repúblikanaflokkurinn á móti, hallast til hægri, tengdur hefðum, við auðmagn og efnahagslegt frelsi og með hugsjónina um að ,,hinir hæfustu lifi af".

Þegar horft er á mismunandi uppruna þeirra og andstæðum stefnum, rekast flokkarnir á í mörgum grundvallarmálum:

Skattar

Repúblikanar telja að bæði ríkir og fátækir skuli greiða sömu hlutdeild skatta (og hugsanlega fá skattalækkanir á móti). Jafnvel þótt stórar skattalækkanir gætu leitt til lækkunar á tekjum sem ríkisstjórnin innheimtir, telja repúblikanar að ríkt fólk og atvinnurekendur myndu verða líklegri til að fjárfesta og skapa störf í kjölfar lækkunar á sköttum. Þannig myndi verða svokölluð ,,brauðmolaáhrif“ (brauðmolar af borði ríka fólksins sem dyttu á gólfið og fátækir nýttu sér þá) sem gætu á endanum til að allt samfélagið geti nýtt sér þetta. Repúblikanar andmæla einnig því að hækka lágmarkslaun og setja mörk á þau þar sem slíkt gæti aukið líkur á að skaðað lítil fyrirtæki;

Demókratar hafa trú á því að hækka skatta efri stétta og lækka skatta fyrir lægri- og miðstétt og gefa ríkisstjórninni aukið svigrúm til að auka útgjöld til félagslegra verkefna fyrir lægri stéttir.

Byssulög

Repúblikanar andmæla öllum frekari lagasetningu um byssueign og takmörkunum og fá skotfæri án nokkurar skráningar. Repúblikanar halda einnig uppi réttinum til sjálfsvarnar.

Demókratar eru fylgjandi frekari hömlum á notkun skotvopna en viðurkenna að viðauki tvö við stjórnaskránna er mikilvægur hluti af bandarískri hefð og rétturinn til að bera skotvopn skuli haldast. Demókratar berjast hins vegar gegn notkun árásavopna svo sem hríðskotavopna og stjórnvöld eigi að gera bakgrunnathugunarkerfið sterkara á þeim sem kaupa sér skotvopn.

Skilríkjalög fyrir kjósendur 

Repúblikanar vilja að kjósendur noti skilríki með ljósmynd; þeir telja að slík ráðstöfun muni koma í veg fyrir kosningasvik.

Demókratar segja að allir hafi rétt á að kjósa og eru á móti skilríki með ljósmynd; þar sem þeir telja að það leiði til mismununar. 

Fóstureyðingar

Repúblikanar stjórnast að mestu af trú- og hefðarsjónarmiðum, og segja að stjórnvöld eigi að banna eða setja mörk á fóstureyðingar. Í raun telja Repúblikanar að ófædd barn eigi grundvallarrétt til lífs sem ekki er hægt að taka í burtu.

Demókratar telja hins vegar að konan hafi rétt á að taka sína eigin ákvörðun varðandi eigin meðgöngu og stjórnvöld hafi engan rétt á að skipta sér af hennar ákvörðun.

Í stað þess að banna fóstureyðingar, vilja demókratar draga úr fjölda óviljandi þungunum með því að auka kynlífsfræðslu í öllum skólum. Aukin vitund myndi einnig draga úr fjölda tilfella kynsjúkdóma.

Gifting samkynhneigðra

Repúblikanar eru ekki fylgjandi giftingu samkynhneigðra og segja að gifting sé einungis milli konu og manns. Þeir telja einnig að samkynhneigð pör eigi ekki að eiga rétt á að ættleiða börn.

Demókratar eru á öndveðru meiði og segja að samkynhneigð pör eigi sama rétt og gagnkynhneigð pör, þar með rétturinn til að ættleiða börn.

Takmörk ríkisvalds

Repúblikanar vilja umfang ríkisstjórnarvaldsins sem minnst. Frá sjónarhólli þeirra, á ríkisstjórnin að hafa sem fæst ábyrgðarhlutverk og á ekki að skipta sér af efnahagskerfinu.

Demókratar telja að ríkisstjórnin eigi að gegna miklu hlutverki í að hjálpa og styðja Bandaríkjamenn.

Afskipti ríkisstjórnarinnar af opinberum umsvifum feli í sér að búa til reglugerðir fyrir fyrirtæki og heilbrigðisþjónustu.

Innflytjendamálin

Repúblikanar vilja öflugt landamæraeftirlit og hvetja til að innflytjendum verði fækkað – sér í lagi frá ákveðnum löndum. Repúblikanar telja að strangari stjórn á innflytjendum myndi gagnast bandarísku atvinnulíf vel og myndi draga úr áhættu sem tengist hryðjuverkum. Múslímabannið, sem forseti Trump lagði fyrir nokkrum dögum eftir upphaf umboðs hans, er skýrt dæmi um afstöðu repúblikana með tilliti til innflytjenda og samþættingar.

Demókratar eru yfirleitt jákvæðari gagnvart opnari stefnu um innflytjenda. Reyndar trúa þeir því að það eigi ekki að vera nein stjórn á innflytjendum og öllum sem vilja, verði veitt möguleiki á hæli, en þeir trúa því að ferlið við að biðja um hæli ætti að vera fljótlegra og að brottvísun fólks sé ekki lausnin á öllum vandamálum sem tengjast hryðjuverkum og atvinnuleysi. Um þessar mundir er stefna þeirra afar frjálslind og í raun virðast landamærin vera opin í stjórnartíð Joe Bidens.

Dauðarefsing

Í gegnum tíðina hafa Rebúblikanar verið hlyntir dauðarefsingum og telja að það sé réttlát refsing fyrir ákveðna glæpi.

Flestir Demókratar eru andstæðingar dauðarefsingu og telja að betra sé að dæma menn í ævilangt fangelsisvistar.

Heilbrigðismál

Rebúblikanar styðja einkarekið heilbrigðiskerfi og telja að regluvæðing heilbrigðisþjónustu á landsvísu ætti ekki að vera alfarið í höndum ríkisstjórnarinnar.

Demókratar styðja almenna almannaheilbrigðisþjónustu og telja að stjórnvöld ættu að grípa til aðgerða til að aðstoða Bandaríkjamenn sem eiga erfitt með að standa undir kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu.

Einstaklingsréttur og almannaréttur

Rebúblikanar trúa á réttindi einstaklingsins og þeir ,,hæfustu komist af“

en

Demókratar trúa á réttindi hópsins umfram einstaklingsréttinum

 

Þó að munurinn á tveimur flokkunum sé skýr, eru ekki allir Demókratar með sömu hugmyndir og ekki allir Repúblikana styðja alla hefðbundna sjónarmið GOP. Þessir tveir aðilar hafa orðið svo stórir að það er nánast ómögulegt að skilja hvar þeir standa í raun gagnvart ákveðnum málum. Til dæmis, venjulega eru Repúblikana á móti fóstureyðingum og með dauðarefsingu, en til eru undantekningar þar sem fulltrúar Repúblikana hafa lýst yfir stuðningi sínum við frjálsu vali og hafa fordæmt notkun dauðarefsingar.

Enn fremur, þótt Rebúblikanar séu talsmenn "lítillar ríkisstjórnar" sem ætti ekki að trufla atvinnulífið, styðja þeir sterkt ,,ríkisstjórnarvald" þegar þeir krefjast þess að það þurfi að setja reglur um fóstureyðingu. Á sama hátt, þótt Demókratar séu almennt talsmenn ,,sterks ríkisstjórnarvalds" sem ætti að grípa inn í efnahagslegar og félagslegar ákvarðanir, styðja þeir frjálst val og telja að ríkisstjórnin ætti ekki að hafa sem minnst um fóstureyðingu að segja.

Flokkarnir í forsetaembættinu og ríkisstjórn

Í forsetaembættið veljast frambjóðendur úr öðrum hvorum flokknum en veit ég ekki til að frjálst framboð hafi náð inn manni. Forsetinn myndar svo ríkisstjórn.  Forsetarnir endurspegla flokka sína að mestu leyti.

Hér er áróðursblað, sem kannski gefur ágæta mynd af áhersluatriðum hvorra flokkana í helstu málum.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Samantekt

 Demókrataflokkurinn og Repúblikanaflokkurinn eru tveir helstu stjórnmálaflokkar sem hafa mótað pólitíska atburðarás Bandaríkjanna frá 19. öld. Það er áhugavert að hafa í huga að á undanförnum áratugum hafa forsetar demókrata og repúblikana skipst á að gegna stöðunni. Slík tilhneiging sýnir að bandaríska samfélagið er enn djúpt skipt vegna helstu stefnumál.

Hin hefðbundna, hægri-hallandi Repúblikanaflokkur er á móti frjálslyndisstefnu vinstri-hallandi Demókrataflokks á sviði efnahagslega og félagslega og í pólitískum málum:

Rebúblikanar vilja öflugt landamæraeftirlit, skattalækkanir, notkun skotvopna og dauðarefsingar. Þau eru á móti fóstureyðingum, kynlífi samkynhneigðra og styðja einkarekna heilbrigðisþjónustu.

Demókratar styðja opinbert opna innflytjendastefnu, telja að ríkur fólk skuli greiða hærri skatta, eru talsmenn fyrir fleiri reglum um notkun skotvopna og andmæla dauðarefsingu. Þeir eru fylgjandi frjálsra kosta í öllum málum, styðja sömu kynlífshjónaband og ættleiðingarréttindi fyrir samkynhneigðra para og telja að stjórnvöld ættu að grípa inn í efnahagsleg og félagsleg málefni, þar á meðal heilbrigðisþjónustu.

Hins vegar eru báðir aðilarnir svo stórar og fjölbreyttir að það er frekar flókið að skilja hvar þeir standa í raun og að bera kennsl á þá línu sem greinilega skilur þá. Reyndar getum við fundið öfgamenn og meðalhófsfólk á báðum hliðum og þróun innlendra og alþjóðlegra eigna leiðir oft til að fólk breytir afstöðu sinni og sjónarmiðum um lykilatriði, þar á meðal innflytjendamál, skotvopnalöggjöf, dauðarefsingar, hjónaband samkynhneigðra og fóstureyðingu. Þess vegna er sú skoðun að þessir flokkar séu frekar ósammála og hefðbundnar staðhæfingar um lýðræðislegan mun á þeim ekki réttur og raunveruleikinn er frekar óljós og því ber að taka með fyrirvara helstu aðgreiningamun sem er sagður á þeim.

Að lokum skal benda á að það eru til fleiri stjórnmálaflokkar og flokkast þeir oftast undir ,,óháðir” og gegna ýmsum nöfnum.

Hvar er forseti Íslands?

Dags daglega gleyma Íslendingar því að þeir hafi forseta. Það er reyndar ekki ætlast til að forsetinn sé sífellt í sviðsljósinu en þó er ætlast til að hann sinni störfum sínum reglubundið.

Í vefgrein á Útvarpi sögu var spurt hvar forsetinn væri í sambandi við fjárfestingar lífeyrissjóða í grænum verkefnum.  Þessi spurning fékk mig til að spá í hvað forsetinn væri að gera dags daglega, þegar hann er ekki í sviðsljósinu. Ég hef margoft rakið dagskrá núverandi forseta Bandaríkjanna, Joe Biden, og furðað mig á því hve þunnskipuð dagskráin er þar á bæ.

En aftur til Íslands. Hvað er til dæmis núverandi forseti að gera og hvað gerði hann í október mánuði? Ef farið er inn á vef forsetaembættisins, forseti.is,  má greina ýmsa grasa. Meðal annars er efninu skipt í undirflokka, s.s.: Um forseta, fréttir, myndasafn, textar, fálkaorðan, sagan, húsnæði og Um embættið. Sjá hér að neðan.

Ætla mætti að í undirflokknum fréttir mætti sjá daglega dagskrá en svo er ekki að sjá. Með því rekja fréttir má sjá að forsetinn tekur þátt í viðburðum, 3-4 á viku októbermánuðinn 2021 að meðaltali. Stundum eru margir viðburðir hvern dag.

Það væri fróðlegt að sjá dagskrá forsetans hvern dag, það væri bæði fróðlegt, gæfi innsýn inn í starf forsetann og yki gagnsæi.

 

Forseti.is | Embætti forseta Íslands

• UM FORSETA
  • GUÐNI TH. JÓHANNESSON
  • ELIZA REID FORSETAFRÚ
  • VERNDARI
  • VERÐLAUN
  • VERKEFNI
• FRÉTTIR
   
• MYNDASAFN
   
• TEXTAR
  • ÁVÖRP FORSETA
  • YFIRLÝSINGAR
  • FRÉTTATILKYNNINGAR
  • FORMÁLAR OG KVEÐJUR
  • ÁVÖRP FORSETAFRÚAR
  • FRÉTTAPISTLAR
• FÁLKAORÐAN
  • TILNEFNINGAR
  • ORÐUHAFASKRÁ
  • SAGA FÁLKAORÐUNNAR
  • MYNDIR AF ORÐUNNI
• SAGAN
  • BESSASTAÐIR
  • FORNLEIFAR
  • FYRRI FORSETAR
  • GJAFASAFN
• HÚSNÆÐI
  • BESSASTAÐIR
  • BESSASTAÐAKIRKJA
  • STAÐASTAÐUR
  • HEIMSÓKNIR
• UM EMBÆTTIÐ

 

 

 

200 grein mín á blogginu og eitt ár að baki

Ég sé að ég byrjaði að skrifa blogg þann 10.11.2020, fyrir næstum einu ári síðan. Ástæðan fyrir að ég fór á bloggið var að Facebook lokaði á glósugerð en ég skrifaði heilu ritgerðirnar þar og margt annað. 

Ég er fyrst og fremst að skrifa fyrir sjálfan mig og það sem ég er að stúdera hverju sinni. Þar sem ég hef áhuga á öllu milli himins og jarðar, eru efnistökin mjög fjölbreitt.  Ég sé þó að fólk er að lesa efni mitt og er það velkomið en ekki nauðsyn fyrir frekari skrif. Samkvæmt talningu, þá eru að meðaltali um 50 lesendur að hverri grein, veit ekki hvort það er mikið eða lítið, en eins og áður sagði, er ekki markmiðið að safna lesendur. 

Á þessu eina ári, hef ég skrifað 200 greinar sem er nokkuð mikið. Stefnuyfirlýsing mín kom fram í fyrstu grein minni: Málfrelsið - aðeins ætlað fáum? En þar kemur strax fram að ég styð frjálsa umræðu og líka óþæginlega umræðu. Málfrelsið á ekki að vera undir hæl lagt og eftir mati einhvers eða hóp fólk niðri í bæ.  Málfrelsið (sem á undir högg að sækja um þessar mundir) á að vera algilt en menn eiga þó að vera tilbúnir að standa fyrir máli sínu fyrir dómstóla og ef þeir eru það ekki, þá er betra að sleppa skrifunum. Gagnrýnin skrif og málflutningur stendur undir sjálft sig en eins og í siðuðu samfélag ber fólk að sýna kurteisi og vera málefnalegt.  Við það skapast fjörug samfélagsumræða sem er lýðræðinu til góðs.

En þótt ég skrifa fyrir sjálfan mig, langar mig að bjóða þeim, sem þetta nenna að lesa, að biðja mig um að skrifa um efni sem viðkomandi langar að fá umfjöllun um.  Línan er laus eins og sagt er.