Skyldur umsækjenda um bandarískan ríkisborgarrétt samanborið við umsækjendur um hinn íslenska

Bandaríkin eru talin vera innflytjendaland. Fólk hvaðan æva úr heiminum leitar þangað og sækir um ríkisborgararétt. Milljónir manna fá landvist og ríkisborgarrétt í landinu árlega á löglegan hátt. En svo koma aðrir bakdyra megin ólöglega og þeir eru komnir upp í 20 milljónir eða svo að talið er. Jafnvel þetta fólk nýtur ákveðinna réttinda, þótt það hafi brotið lög við innkomu í landið, þökk sé stefnu Demókrata.

En Bandaríkjamenn hafa aðra stefnu en Íslendingar við móttöku erlendra ríkisborgara um íslenskan ríkisborgararétt. A.m.k. tveggja alda hefð er fyrir móttöku þeirra og ákveðin lög og ferill er við móttöku umsókna um bandarískan ríkisborgararétt. Á Íslandi er þetta geðþóttaákvörðun Alþingismanna hverjir fá ríkisborgararétt, manna sem hafa ekkert vit né þekkingu á þessum málaflokki.

Skilgreining á ríkisborgararétti Bandaríkjanna og skilyrði fyrir veitingu hans

Ríkisborgararétturinn í Bandaríkjunum er lagaleg staða sem felur í sér Bandaríkjamenn hafi sérstök réttindi, skyldur, vernd og fríðindi í Bandaríkjunum. Hann þjónar sem grundvöllur grundvallarréttinda sem leidd eru af og vernduð af stjórnarskrá og lögum Bandaríkjanna, svo sem tjáningarfrelsi, réttláta málsmeðferð, kosningarétt (þó hafa ekki allir borgarar kosningarétt í öllum sambandskosningum td þeir sem búa í Púertó Ríkó), búa og starfa í Bandaríkjunum og fá alríkisaðstoð.

Það eru tvær aðaluppsprettur bandarísk ríkisborgararéttar:

1. frumburðarréttarborgararétt, þar sem talið er að einstaklingar sem fæddir eru innan landamæra Bandaríkjanna séu ríkisborgarar, eða - að því tilskildu að ákveðnum öðrum skilyrðum sé fullnægt - fæddir erlendis af foreldri með bandarískum ríkisborgararétti,
2. …og ríkisborgararétt, ferli þar sem gjaldgengur löglegur innflytjandi sækir um ríkisborgararétt og er samþykktur. Fyrsta af þessum tveimur leiðum til ríkisborgararéttar er tilgreint í ríkisborgararéttarákvæðinu í fjórtándu breytingu stjórnarskrárinnar sem hljóðar:

Allir einstaklingar sem fæddir eru eða hafa fengið réttindi í Bandaríkjunum, og lúta lögsögu þeirra, eru ríkisborgarar Bandaríkjanna og ríkisins þar sem þeir eru búsettir.

Annað er kveðið á um í bandarískum lögum. Í 1. grein stjórnarskrárinnar er vald til að koma á "samræmdri reglu um náttúruvæðingu" er beinlínis veitt af Bandaríkjaþingi.

Eftirfarandi texti eru leiðbeiningar bandarískra stjórnvalda til umsækjenda um bandarískan ríkisborgararétt í lauslegri þýðingu minni – sjá slóðina: How to Apply for U.S. Citizenship | USAGov

Bandarískur ríkisborgararéttur með „náttúruvæðingu“

Að verða ríkisborgari í gegnum „náttúruvæðingu“ er ferli þar sem ríkisborgari sem ekki er í Bandaríkjunum gerist sjálfviljugur bandarískur ríkisborgari.

Bandarískir ríkisborgarar:

Lýsa yfir hollustu sína við Bandaríkin

Eiga rétt á vernd þess

Eiga að nýta réttindi sín og skyldur sem borgarar

Til að verða bandarískur ríkisborgari verður þú að:

1. Hafa haft kort með fasta búsetu (grænt kort) í að minnsta kosti fimm ár, eða í að minnsta kosti þrjú ár ef þú ert að skrá þig sem maki bandarísks ríkisborgara.
2. Þú verður að endurnýja fasta búsetukortið þitt áður en þú sækir um ríkisborgararétt ef: Kortið þitt mun renna út innan sex mánaða frá því að þú sóttir um, eða Kortið þitt er þegar útrunnið.
3. Þú getur sótt um ,,náttúruleyfi“ áður en þú færð nýja græna kortið þitt. En þú þarft að leggja fram ljósrit af kvittuninni fyrir eyðublaðið þitt I-90, umsókn um að skipta um varanlegt búsetukort, þegar þú færð það.
4. Uppfylla ákveðin hæfisskilyrði. Til að sjá hvort þú ert gjaldgengur skaltu smella á hlekkinn sem líkist mest aðstæðum þínum. Sumar kröfur geta falið í sér að vera: 1) Að minnsta kosti 18 ára þegar þú sækir um, 2) Geta lesið, skrifað og talað grunn ensku
5. Hafa góðum siðferðislegan eiginleika (karakter).
6. Farðu í gegnum 10 þrepa náttúruvæðingarferlið sem felur í sér: 1) Ákvörðun um hæfi þitt til að verða bandarískur ríkisborgari, 2) Fylltu út eyðublað N-400, umsóknina um náttúruleyfi og stofnaðu ókeypis reikning til að senda inn eyðublaðið þitt á netinu, 3) Að taka bandaríska ríkisborgaraprófið (umsækjandi er prófaður í sögu og siði BNA) og fara í persónulegt viðtal.

Til samanburðar, þá þarf  norrænn umsækjandi  um íslenskan ríkisborgararétt að hafa náð 18 ára aldri, hafa átt lögheimili hér á landi síðustu þrjú árin og hafa ekki á því tímabili verið dæmdur í fangelsi, til að sæta öryggisvist eða hælisvist samkvæmt ákvæðum almennra hegningarlaga.

Ef norrænn ríkisborgari uppfyllir ekki skilyrðin hér að ofan, getur hann lagt inn almenna umsókn um íslenskan ríkisborgararétt og þarf hann þá að hafa verið búsettur hér á landi í fjögur ár. En fyrir erlendan ríkisborgara þá eru skilyrðin ekki mikil, hann getur sótt um íslenskt ríkisfang:

1. þegar hann hefur haft lögheimili og samfellda búsetu á Íslandi í sjö ár.
2. Umsækjandi þarf að hafi fengið útgefið ótímabundið dvalarleyfi (áður búsetuleyfi) eða vera undanþeginn skyldunni til að hafa dvalarleyfi samkvæmt lögum um útlendinga.
3. Umsækjandi þarf að sanna með fullnægjandi hætti hver hann er með því að leggja fram afrit af vegabréfi.
4. Umsækjandi þarf að hafa staðist próf í íslensku samkvæmt kröfum sem settar eru fram í reglugerð um próf í íslensku fyrir umsækjendur um íslenskan ríkisborgararétt.

Eins og sjá má eru gerð sömu skilyrði í báðum löndum hvað varðar lið a.-d með ákveðnum undanþágum.

En hér kemur munurinn í lið. e. -f: Í Bandaríkjunum þarf viðkomandi að hafa góðum siðferðislegan eiginleika (karakter) – hvað svo sem það þýðir - og farið í gegnum 10 þrepa náttúruvæðingarferlið sem felur í sér: 1) Ákvörðun um hæfni viðkomandi til að verða bandarískur ríkisborgari, 2) Fylltu út eyðublað N-400, umsóknina um náttúruleyfi og stofnaðu ókeypis reikning til að senda inn eyðublaðið á netinu, 3) Að taka bandaríska ríkisborgaraprófið (umsækjandi er prófaður í sögu og siði BNA) og fara í persónulegt viðtal.

Hér kemur ekki fram að við veitingu borgararéttarins, þarf umsækjandinn að sverja hollustu við bandaríska ríkið eftir að hafa staðist ríkisborgarapróf.  Er nokkuð slíkt til að dreifa á Íslandi? Hvort kerfið er betra?