Örugg vöfrum um netið

Í þessum pistli ætla ég að fjalla um öryggi á netinu og hvernig maður getur leitað og skoðað á öruggan hátt. Þetta kemur ekkert við verslun á netverslunarsíðu, en þar verða menn að passa sig persónulega á að gefa ekki upp aðgangsorð, lykilorð eða kóða. En byrjum á grunn atriði.

URL

Með Hypertext og HTTP er URL eitt af lykilhugtökum vefsins. Það er vélbúnaðurinn sem vafrar nota til að sækja allar birtar heimildir á vefnum.

URL stendur fyrir „Uniform Resource Locator“ eða í lauslegri þýðingu samræmdir staðar leitarar. Vefslóð er ekkert annað en heimilisfang tiltekinnar einstakrar staðar á vefnum. Fræðilega séð bendir hver gild vefslóð á einstaka stað eða auðlind. Slíkur staður (auðlind) getur verið HTML síða, CSS skjal, mynd o.s.frv.

Í reynd eru nokkrar undantekningar, algengast er að vefslóð vísar á auðlind sem er ekki lengur til eða hefur færst til. Þar sem vefslóðin sem táknar vefslóðina og vefslóðin sjálf eru meðhöndluð af vefþjóninum, er það eiganda vefþjónsins að stjórna vandlega því tilfangi og tengdri vefslóð.

Hver er munurinn á HTTP og HTTPS?

Þegar við förum inn á vefsíðu eða vefsetur sjáum við http:// í slóðinni. Svo er til https:// en HTTPS er HTTP með dulkóðun og staðfestingu. Eini munurinn á samskiptareglunum tveimur er að HTTPS notar TLS (SSL) til að dulkóða venjulegar HTTP beiðnir og svör og til að undirrita þessar beiðnir og svör stafrænt. Þess vegna er HTTPS mun öruggara en HTTP.

Hypertext transfer protocol secure (HTTPS) er þar með örugg útgáfa af HTTP, sem er aðal samskiptareglan sem notuð er til að senda gögn á milli vafra og vefsíðu. HTTPS er dulkóðað til að auka öryggi gagnaflutninga. Þetta er sérstaklega mikilvægt þegar notendur senda viðkvæm gögn, svo sem með því að skrá sig inn á bankareikning, tölvupóstþjónustu eða sjúkratryggingaaðila. Ekki treysta vefsetur án s í https://

(Hengi)Lás í vefslóð

Glöggir netnotendur taka eftir lásnum sem er í upphafi slóðar. En hvað þýðir hann? Hann þýðir að tengingin er örugg. Það þýðir öruggt leyfi, útgefið af traustum aðila.

Með öðrum orðum þýðir hengilásinn að hann tryggir að gögn þín verði ekki lesin af öðrum, að ekki hafi verðið átt við og að þú sért í samskiptum við vefsíðuna sem er tilgreind með vefslóðinni. Hengilásinn tryggir ekki að vefsíðan sjálf sé örugg.

Lokaorð

Hengilás í slóð ásamt s í http:// , sjá til dæmis slóð (https//) þýðir örugga vöfrum þína á netinu. Sjá t.d. slóðina: https://www.mbl.is/frettir/ og hér er líka hengilás (þótt hann sjáist ekki hér hjá mér).

Um verslun í gegnum vefverslun gilda önnur mál sem og bankaviðskipti. Ofangreindir öryggis eiginleikarnir hér að ofan hjálpa til við að komast inn á vefverslunarsíðu eða bankasíðu, en þegar þangað er komið, verða menn passa sig rosalega. Þá verða menn að ákveða sig hvort þeir gefi upp kortaupplýsingar, notendanafn, lykilorð og aðgangskóða. Aldrei að gefa bankaupplýsingar að fyrra bragði.

En aðal hættan á netinu eru netsvindlarar sem hringja, senda tölvupóst eða skilaboð (nýjasta nýtt eru skilaboð í gegnum Messenger) í gegnum samskiptamiðla). Ef þeir koma til þín, en þú ekki til þeirra, er það fyrsta rauða viðvörunarljósið.