Harðindatímabilið 1752-1759

Flestir Íslendingar þekkja til tímabilsins 1783-1785 er móðuharðindin gengu yfir. Það þarf ekki að fara í þá sögu hér en færri vita að á  tímabilinu 1752-1759, sem einkenndist af hallæri, hungri og harðindum á Íslandi, létust umtalsverður hluti þjóðarinnar. Talið er að á milli 5-10% þjóðarinnar hafi látið lífið vegna hungursneyðar, sjúkdóma og áfalla tengdum erfiðleikunum. Þetta var afleiðing af samspili lélegrar heyöflunar, slæms veðurs, matarskorts og veikinda, ásamt áhrifum af náttúruhamförum eins og eldgosinu í Kötlu árið 1755.

Þó nákvæmar tölur séu erfitt að staðfesta fyrir þetta tímabil eru talið að þúsundir hafi látist. Aðstæður voru sérlega erfiðar fyrir þá sem höfðu ekki nægilega matvæli eða aðgang að mat, sérstaklega þar sem íslensk efnahagslíf var þá að stórum hluta háð heyskap og fiskveiðum, sem bæði brugðust á þessum árum.

Náttúran lagðist á sveif með allt annað. Náttúruhamfarir voru miklar. Þar ber helst að nefna eldgos í Kötlu.  Árið 1755 gaus Katla, sem olli miklum skaða, sérstaklega í suðurhluta landsins. Gosið olli jökulhlaupum sem eyðilögðu stór svæði af ræktarlandi, sem hafði alvarlegar afleiðingar fyrir búskap og matvælaframleiðslu.

Hörð veðurskilyrði fylgdu eldgosinu. Óvenjulega harðir vetrar og léleg sumar gerðu það að verkum að heyskapur brast og fiskveiðar voru lélegar, sem jók enn á hungur og fátækt.

Manngert hallæri í formi ófrjálsrar verslunar birtist í einokunarverslun Dana. Ísland var undir danskri stjórn eins og allir vita og verslun var stjórnað með einokunarverslun frá 1602 til 1787. Á þessum tíma höfðu íslenskir bændur og sjómenn takmarkaða möguleika til að versla við aðra en danska kaupmenn, sem takmarkaði aðgang að nauðsynjavörum. Danskir kaupmenn stjórnuðu framboði á nauðsynjavörum eins og korni, sem var oft ekki nægjanlegt til að mæta þörfum landsmanna á tímum hallæris.

Nútíminn um konur sem víkingar eða stríðsmenn

Á Netflix er verið að sýna þáttaröð sem á að kallast saga víkinga - The Vikings. Þar er goðsemdarkennda persóna Ragnar loðbrók höfð sem aðalpersóna.  Þetta er ágæt skemmtiefni en er langt frá raunveruleikanum.

Þar er t.d. haldið fram að konur hafi verið víkingar, þ.e.a.s verið stríðskappar. Þetta er eins fjarri veruleikanum og hægt er að hugsa sér. Jú, konur fóru með körlum í víking, enda oft ætlunin að setjast að í herteknu landi, en þær börðust ekki við hlið karlanna. Hlutverkaskipan á þessum tíma var fastmótuð og allir höfðu sitt hlutverk. Menn voru fastir í sinni samfélagsstöðu. Það þarf ekki annað að en að lyfta sverði, taka upp skjöld og fara í hringabrynju til að finna hversu erfitt var að berjast á þessum tíma. Í raun aðeins á færi stælta karlmanna á bestum aldri.

Það eru engar traustar skriflegar vísbendingar úr samtímanum – hvorki úr Íslendingasögum, sögulegum frásögnum eða samtímasögum, svo sem konunga sögum eða Sturlungu – um að konur hafi tekið þátt í bardaga eða herjað á svipaðan hátt og karlar.

Minnst hefur verið á stríðskonur í goðsögum. Textar eins og Saga Völsunga og Gesta Danorum eru dýrmætir til að skilja menningu og goðafræði víkingatímans, en þeir eru ekki fyllilega áreiðanlegir sem söguleg sönnunargögn. Þessar heimildir gefa innsýn í hugsjónir og skoðanir víkinga um hlutverk kynjanna og stríðsrekstur en ætti að túlka þær með varúð og jafna þær á við áþreifanlegri heimildir eins og fornleifafræði og samtímasögur.

Goðafræði skjaldmeyja og goðsagnakenndra kvenkyns stríðsmanna endurspeglar ekki endilega sögulegan veruleika heldur hugmyndir eða óvenjulegar persónur. Í augnablikinu er hugmyndin um víkingakonur sem stríðsmenn að mestu leyti vangaveltur, á rætur í goðafræði og einstökum fornleifamálum (einu umdeildu fornleifa máli) sem veita ekki óyggjandi sönnun um kvenkyns stríðsmenn í víkingasamfélaginu. Hvað er þetta umdeilda fornleifa mál eða réttara sagt gröf sem á að sýna kvennkyns víking?

Birka gröfin Bj 581 á að heita undantekningartilvik og getur ekki sett reglu eða verið óyggjandi sönnun þess að konur börðust reglulega sem stríðsmenn í víkingasamfélagi. Reyndar bendir eitt dæmi ekki til þess að kvenkyns stríðsmenn hafi verið útbreidd eða viðurkennd norm á víkingaöld og er verið að tala um gröf BJ 581.

Þessi gröf er eitt af tveimur fornleifafræðilegum dæmum (mjög umdeilt) þar sem kona hefur verið grafin með fullt sett af vopnum, venjulega tengt stríðsmönnum. Þessi gröf sker sig einmitt úr vegna þess að hún er einstök í samanburði við langflestar grafir á víkingaöld, sem benda ekki til þess að konur hafi verið útbúnar eða grafnar eins og stríðsmenn. Vopnin hafa t.d. sett í gröfina sem heiðurs staða.

Þessi sérkenni gerir það að verkum að erfitt er að alhæfa um víkingakonur sem hermannastétt. Meirihluti kvenkyns grafa frá víkingaöld inniheldur heimilismuni, skartgripi eða verkfæri sem tengjast heimilislífi frekar en vopn.

Menningarviðmið víkingatímans segja mikla sögu líka. Þó að konur í víkingasamfélagi hefðu umtalsverð félagsleg, efnahagsleg og lagaleg réttindi samanborið við konur í öðrum samtímamenningum, tóku þær yfirleitt ekki þátt í hernaði. Höfðu völd innanstokks en karlarnir riðu á þing og réðu. Flestar sögulegar heimildir og greftrunargögn leggja áherslu á hlutverk kvenna á heimilinu, stjórnun bús og stundum mikilvægar félagslegar stöður, en ekki sem bardagamenn.

Goðsögulegar persónur Valkyrja og skjaldmeyja tákna líklega hugsjóna eða goðsagnakenndar hlutverk frekar en sögulegan veruleika.

Rökræður í kringum Bj 581. Sumir fræðimenn halda því fram að vopnin í Bj 581 gefi ekki endilega til kynna að konan sem þar var grafin hafi verið stríðsmaður sjálf. Hlutirnir gætu hafa haft táknrænan eða trúarlegan tilgang, táknað vald, stöðu eða fjölskyldutengsl frekar en persónulega notkun í bardaga.

Skortur á bardagaáverkum á beinagrindinni vekur spurningar um hvort þessi einstaklingur hafi tekið virkan þátt í bardaga.

Víðtækara fornleifafræðilegt samhengi:

Flestar grafir frá víkingaöld endurspegla skýra skiptingu í hlutverkum og stöðu karla og kvenna, sérstaklega hvað varðar vopn. Karlagrafir innihalda oft vopn, á meðan kvennagrafir eru venjulega búnar hlutum sem tengjast heimilislífi, svo sem lyklum (tákn um heimilisvald) eða textílverkfæri.

Ein einangruð gröf eins og Bj 581, án víðtækari sönnunargagna frá öðrum kvenkyns stríðsgröfum samtímans, er ekki nóg til að gefa til kynna að víkingakonur hafi reglulega tekið að sér bardagahlutverk.

Lítum á þetta út frá sögulegt og bókmenntalegt samhengi. Það er ekki minnst á konur sem stríðmenn í samtímaheimildum eins og Sturlungasögu og aðrar Íslendingasögur. Þess í stað leggja þær áherslu á félagsleg, pólitísk og heimilisleg hlutverk sem konur gegndu, sem voru öflug en ólík hernaði.

Sögulegir textar utan víkingasamfélagsins, eins og frá arabískum og engilsaxneskum áhorfendum, skjalfesta heldur ekki konur sem bardagamenn, sem styrkir þá hugmynd að kvenkyns stríðsmenn hafi verið sjaldgæfir, ef þeir væru til.

Niðurstaðan er einföld

Þó að Bj 581 gröfin sé heillandi og mikilvægur uppgötvun, þá staðfestir hún ekki að kvenkyns stríðsmenn hafi verið regla í víkingasamfélagi. Það er enn undantekningartilvik og víkingasamfélag fylgdi almennt patriarkískum viðmiðum þar sem karlar voru aðal bardagamenn og hlutverk kvenna var að miða við heimilishald og heimilisvald.

Konur voru í nokkrum undantekningum í leiðtoga- eða trúarhlutverkum.

Goðafræði skjaldmeyja og rómantískar hugmyndir um stríðskonur endurspegla líklega hugsjónir víkinga, frásagnir og undantekningartilvik, frekar en sögulegan veruleika. Án frekari sannana styður tilvist eins dæmis eins og Bj 581 ekki þá hugmynd að víkingakonur hafi reglulega tekið þátt í hernaði eða að þær hafi gegnt aðalhlutverki í hernaðaraðgerðum víkinga.

Í blálokin. Það er bara þannig að nútímamenn, á öllum tímum, vilja yfirfæra sinn veruleika yfir á aðra tíma. Í raun getum við aldrei farið fyllilega í spor annarra, hvað þá á öðru tímabili. Kvennfrelsið er tiltölulega ný komið sem og frelsi fyrir alla karlmenn. Stéttskipting hefur verið ráðandi þáttur í samfélögum fortíðarinnar, allt frá því að siðmenning hófst fyrir ca. tíu þúsund árum. Menn hafa því kúgað konur og aðra menn allan þennan tíma. Svona er bara lífið. 

Hópur innan VG vill fremja pólitísk harakíri - endir flokksins

Hópur innan VG vill enda allt stjórnarsamstarf, strax ef hægt er. Hann segir að stefnumál flokksins hafi ekki náð fram að ganga, t.d. í umhverfismálum. Hvernig hann kemst að þessari niðurstöðu er á huldu því að flokknum hefur tekist að koma í veg fyrir allar virkjunarframkvæmdir á landinu á þessu kjörtímabili þannig að það stefnir í orkuskort. Arfleið flokksins er óðaverðbólga, húsnæðisskortur, hátt vaxtastig, opin landamæri og ólestur í útlendingamálum.

En með því að sprengja upp ríkisstjórnina er flokkurinn í raun að leggja sig niður. Fylgið mun ekki fara upp úr 3,5% eins og VG vonast til, heldur þurrkast út. Það er engin eftirspurn eftir flokki eins og VG né hefur flokkurinn leiðtoga eða forystu til að leiða flokkinn í næstu kosningum. Ráðherrar flokksins keppast við að henda forystu kyndlinum sín á milli, enginn vill fara niður með Titanic.

Kredit kort og reiðufé

Nú vilja margir aðilar koma reiðuféi fyrir kattarnef. Stjórnvöld, vegna þess að svarti markaðurinn notar reiðufé í viðskipum og þau verða því af skattfé. Þau vilja líka vita nákvæmlega hvað skattborgarinn á hverju sinni, þó þeim komi það ekkert við. Þetta er upp á skattleggingu að gera. Þeim er mein illa við að reiðufé liggi undir dýnum heim hjá fólki.

Kreditkorta fyrirtækin er einnig mein illa við reiðufé. Því þá eru þau ekki með í viðskiptunum. Það er þannig að þau taka ákveðnar prósendur af öllum viðskipum sem eiga sér stað með kredit kortum. Kredit kort hvetja til skuldasöfnunar og gerir neytandann háðan kortunum. Þau minnka líka verðgildi peningsins. Tökum dæmi:

Atburðarás: Þú kaupir matvörur að verðmæti 100 kr. en notar kreditkort í stað reiðufjár.

Það fyrsta sem gerist er seinkun á greiðslu. Þú strýkur kortinu þínu, en þú borgar ekki fyrir matvöruna strax. Þess í stað skuldar þú kreditkortafyrirtækinu 100 kr. Ef þú greiðir ekki þessa upphæð að fullu á gjalddaga gætirðu verið rukkaðir um vexti.

Verslunin fær 100kr, en þessir peningar koma frá kreditkortafyrirtækinu. Í raun og veru hefur þú ekki notað reiðufé þitt ennþá - þú hefur í raun fengið 100 kr. að láni frá kreditkortafyrirtækinu. Þessi lántaka getur aukið hraða og magn fé í hagkerfinu vegna þess að hún hvetur til eyðslu umfram peningana sem fólk hefur.

Ef þú borgar ekki 100 kr. skuldina að fullu fyrir næsta reikningstímabil gætirðu safnað vöxtum. Til dæmis, ef kortið þitt er með 20% ársvexti og þú borgar aðeins lágmarkið í hverjum mánuði, gætirðu endað með því að borga meira en 100 kr. fyrir þessar matvörur með tímanum (hugsanlega 120 kr. eða meira, eftir því hversu langan tíma þú tekur að borga).

Tökum annað dæmi og látum ChatGPT koma með það dæmi og nú er það $100 viðskipti.

Gengisfelling $100 í gegnum kreditkortagjöld

Upphafleg viðskipti:

Þú eyðir $100 í verslun með kreditkorti.
Kreditkortafyrirtækið rukkar söluaðila 3% gjald, þannig að kaupmaðurinn fær aðeins $97 fyrir $100 söluna.
Nú þegar hefur verðmæti $100 verið lækkað um $3 í viðskiptagjöldum.

Önnur viðskipti:

Verslunareigandinn notar síðan $97 til að greiða birgi fyrir vörur eða þjónustu. Hins vegar, ef þessi birgir samþykkir einnig kreditkortagreiðslur og verður fyrir sama 3% gjaldi, mun birgirinn aðeins fá $94,09.
Nú hefur upprunalega $100 verið lækkað frekar um $2,91 til viðbótar.

Þriðja viðskipti:
Vöru birgir tekur $94,09 og notar það til að greiða öðru fyrirtæki eða verktaka, sem tekur einnig við kreditkortum og stendur frammi fyrir sama 3% gjaldi.
Eftir aðra 3% frádrátt fær þessi verktaki aðeins $91,27.
Þannig að upphaflegu $100 hefur nú verið lækkað í $91,27, tapað $8,73 í verðmæti vegna viðskiptagjalda.

Uppsöfnuð áhrif með tímanum

Með hverri færslu heldur verðmæti upprunalegu $100 áfram að dragast saman vegna stöðugs frádráttar kreditkortagjalda. Með tímanum, því meira sem $100 dreifist með kreditkortagreiðslum, því meira "lækkar" það þar sem fyrirtæki fá minna og minna af upphaflegri upphæð eftir að hafa greitt gjöld.

Samanburður við reiðufé viðskipti

Ef þú notar reiðufé fyrir sömu viðskipti:

Fullu $100 haldast ósnortin í hverju skrefi vegna þess að engin gjöld eru í gangi.
Verslunareigandinn, birgirinn og verktakinn fá hvor um sig fulla $100 og viðhalda verðmætinu með mörgum skiptum.

Í hagkerfi sem byggir á reiðufé missa peningar ekki verðmæti einfaldlega með því að skiptast á þeim, sem er frábrugðið atburðarásinni þar sem kreditkortagjöld rýra smám saman peningaupphæðina á hverjum viðskiptapunkti.

Raunveruleg áhrif kreditkortagjalda:

Aukinn kostnaður: Fyrirtæki hækka oft verð lítillega til að standa straum af kreditkortagjöldum, sem þýðir að viðskiptavinir greiða óbeint fyrir þessi gjöld, sem leiðir til hærra verðs.

Virðisrýrnun: Því meira sem dollar fer í gegnum kreditkortakerfið, því meira minnkar verðgildi hans vegna gjalda, sem getur skapað hægfara „leka“ í hagkerfinu.

Áhrif á lítil fyrirtæki: Sérstaklega lítil fyrirtæki geta fundið fyrir áhrifum þessara gjalda, þar sem þau geta haft þrengri framlegð og minni samningsstyrk við kreditkortafyrirtæki. Gjöldin lækka í raun peningana sem þeir fá.

Samantekt:

 Upphaflega $100 (eftir 3% gjald): $97
 Eftir 2. færslu (annars 3%): $94,09
 Eftir 3. færslu (annars 3%): $91,27

Verðmætið heldur áfram að minnka við hverja færslu með kreditkorti.

Niðurstaða

Kreditkortagjöld leiða til "gengisfellingar" peninga þegar þeir eru í umferð. Þó reiðufé haldi fullu gildi sínu í hverri færslu, draga kreditkortagjöld smám saman úr gildi peninga, þar sem hvert fyrirtæki fær aðeins minna en heildarupphæðina. Þetta skapar uppsafnað tap sem væri ekki til í kerfi sem byggir á reiðufé.

Að lokum. Kredit korta fyrirtækin reyna að leyna "fjárdráttinn" með að vera með í boði alls kyns tilboð, t.d. ef varan er keypt með korti, fæst afsláttur. En þegar uppi er staðið, fer það ofan í vasa neytandans í hvert skipti sem hann rennir kortinu í gegnum raufina. 

Svo er annað mál hvernig bankar búa til pening með lánveitingu og komið hefur verið inn á hér áður.

 

Norðurlöndin einhuga um aukið samstarf í öryggis- og varnarmálum - utangarðsríki

Grænland, Færeyjar og Álandeyjar hafi oft upplifað sig utangarðs í norrænu samstarfi. Líka í öryggis- og varnarmálum. En í raun er Ísland líka utangarðsríki í öryggis- og varnarmálum.

Skandinavísku ríkin fjögur, Noregur, Danmörk, Svíþjóð og Finnland héldu sérstakan fund nýverið með umræðum um öryggis- og varnarmál. Þessi ríki sáu enga ástæðu til að bjóða Íslandi. Og til hvers að bjóða Íslandi þegar ríkið sýnir í verki að það hafi engan eða lítinn áhuga á eigin vörnum? 

Hér er enginn her og löggæslan innan landhelginnar er í skötulíki.  Það er ekki einu sinni virkt eftirlit í fjörðum landsins eins og kom fram í máli forstjóra Landhelgisgæslunnar.  Það ætti því að vera nóg að senda afrit af ályktun slíkra funda til utanríkisráðuneytisins, kannski að eitthvað möppudýrið þar nenni að lesa hana.

Norðurlöndin einhuga um aukið samstarf í öryggis- og varnarmálum

Fyrsti ríkisstjórnarfundurinn í heilt ár í Bandaríkjunum en Jill Biden stýrði honum!

Þetta er alveg galið að Bandaríkin skuli vera stjórnlaus, en eins og allir vita er Joe Biden með einkenni heilabilunar og virðist ekki getað stjórnað eigið lífi, hvað þá mesta herveldi sögunnar.

Alveg frá því hann var hrakinn úr embætti ólýðræðislega í sumar, hefur hann eytt tíma sínum að mestu á sólarströnd í Delaware. Bandaríkjamenn kalla þetta "lame duck" tímabil þegar forsetinn er áhrifalaus. Það eru bókstaflega allir hættir að tala um hann, líka andstæðingar hans.

En það er verra þegar eiginkona hans er farin að stjórna ríkisstjórnarfundi í fjarveru Joe Bidens.  Hún er ókjörin og alls sendis ófær um að stjórna einu eða neinu, nema kannski eiginmanni sínum. Ef þetta er ekki að sýna lýðræðinu löngutöngina, hvað þá?

Nú eru menn farnir að kjósa utan kjörstaðarfundar og það er kvíðvæntlegt ef Kamala Harris verður næsti forseti Bandríkjanna. Hillary Clinton hefði verið betra forsetaefni en hún.

 

Manntalið 1793 - 2 útlendingar skráðir á landinu - árið 2024 eru það 74.654 einstaklingar

Ísland 1703

Manntalið 1703 er eitt merkasta sögulega skjal á Íslandi og fyrsta almenni manntalsskráningin sem gerð var á landinu. Það var framkvæmt af dönskum stjórnvöldum á árunum 1702-1703 og náði til allra landsmanna. Markmiðið var að fá heildaryfirlit yfir mannfjölda, búsetu og félagslega stöðu íbúa Íslands, sem var hluti af danska konungsveldinu á þeim tíma. Miðað var við 1. janúar 1703 sem dagsetningu þegar fólk var talið. Þessi dagsetning var sett sem viðmið þegar upplýsingar voru teknar saman um íbúa landsins. Safnað var gögnum um alla sem voru á lífi þann dag, og manntalið var síðan framkvæmt á árinu 1703, þó að skráningin hafi tekið einhvern tíma að ljúka.

Þvílíkur upplýsingabanki þetta reyndist enda upplýsingarnar viðamiklar. Þær voru nöfn allra einstaklinga, jafnt barna sem fullorðinna. Aldur, hjúskaparstaða, og tengsl við heimilið. Staðsetning (bær, sveitarfélag). Staða innan heimilis, t.d. húsbóndi, húsmóðir, börn, vinnuhjú.

Þetta manntal er einstakt vegna þess að það var mjög nákvæmt miðað við aðstæður á þeim tíma og gefur ómetanlegar upplýsingar um íslenskt samfélag, bæði félagslega og efnahagslega. Það var gert í kjölfar mikilla áfalla í íslensku samfélagi, eins og Stórubólu og Skaftáreldanna, og sýnir lýsingu á íslensku samfélagi á mjög erfiðum tíma í sögu þjóðarinnar. En það sýnir líka hversu afskekkt Ísland var og erlend áhrif lítil.  Danska elítan og slektið í raun fjarstýrði landinu frá Danmörku og létu undirsátur sínar á Íslandi stjórna því dags daglega. Fáir Danir komu til landsins ár hver.

Ísland 2024

Í dag er öldin önnur og vegna þess að íslensk stjórnvöld hafa verið veiklunduð, hafa þau látið fámenn öfgasamtök eins og No border í raun stjórna landamærum landsins. Eina sem þau þurfa að gera er að koma sér fyrir framan ráðherrabústaðnum meðan ráðherrar funda og bingó, þau fá þær niðurstöður sem þau vilja fá, þvert á lög og reglu.

Reynt er bókstaflega á alla innviði þjóðfélagsins, menntakerfið, heilbrigðiskerfið, velferðakerfið og í raun allt, þar með dómskerfið og löggæslu. Og þetta kostar allt skattfé. Sem betur fer eru margir sem koma hingað til að vinna og leggjast ekki á velferðakerfið. En það eru annars ansi margir velferða leitendur sem ætla sér ekki að vinna né að leggja nokkuð til samfélagsins. Íslensk menning og samfélag stendur ekki undir þetta til langframa. En hvað eru margir útlendingar á landinu?

Í byrjun árs 2024 voru alls skráðir 74.654 erlendir ríkisborgarar með búsetu á Íslandi, sem er um 19,6% af heildaríbúafjölda landsins. Fjölgun erlendra ríkisborgara hefur haldið áfram undanfarin ár, með mestan vöxt frá löndum eins og Úkraínu og Palestínu, en þó hefur fólki frá Póllandi aðeins fækkað samkvæmt Þjóðskrá.

Lögreglan á Keflavíkurflugvelli segir að hún hafi staðið vaktina og hent óþjóðalýðnum sem streymir hingað í stríðum straumum úr landi en kvartar yfir að stjórnvöld nýti sér ekki þær sektarheimildir til að sekta flugfélög sem skila ekki inn farþegalistum. Á meðan svo er, geta glæpamenn og já hryðjuverkamenn streymt til landsins óáreittir eins og dæmin sanna.

Bloggritari eins og aðrir Íslendingar finnur fyrir þessu ófremdarástandi á eigið skinni, þ.á.m. bið eftir þjónustu í heilbrigðiskerfinu. Er ekki betra að gera vel við þá sem eru á landinu og hætta að reyna bjarga heiminum? Örlög heimssins eru ekki í höndum Íslendinga.

Sigurður Jórsalafari Magnússon fer til landsins helga (Ísrael)

Sigurður Jórsalfari konungur var kallaður Jórsalafari ("Sá sem ferðaðist til Jerúsalem", eða "Krossfarinn"). Var annar sonur Magnúsar berfætts konungs af Noregi. Hann fór í víking 10 ára gamall, var jarl af Orkneyjum og "konungur Eyjanna" 12 ára.

Eftir að faðir hans var drepinn í launsátri á Írlandi 1104 fór Siguð aftur til Noregs og varð konungur með hálfbróðir sínum  Eysteini.  Þegar hann var 18 ára dró hann saman einn stærsta flota miðalda í því sem þá var stærsta borg Noregs, Björvin (Bergen). 60+ skip, 5 000 - 8000 menn. Háfæddir aðalssmenn, atvinnustríðsmenn, bændur og þræla. Um það bil 10 - 12% af heildarfullorðnum karlmönnum í Noregi á þeim tíma.

Hvert fór Sigurður? Hann fór í krossferð. Eftir að hafa haft vetursetu á Englandi, eða hugsanlega í Frakklandi, frelsuðu hann og menn hans Lissabon, Baleareyjar og aðrar eyjar í Miðjarðarhagi frá múslimskum höfðingjum áður en þeir fóru inn í hið helga land. Þar sem þeir unnu nokkurn veginn alla bardaga sem þeir tóku þátt í. Hann var fyrsti evrópski konungurinn sem fór í raun í krossferð og var hugsanlega sá eini sem persónulega stóð í bardagalínunum.

Eftir að hafa hjálpað til við að tryggja Jerúsalem fyrir kristna  fór Sigurður Jórsalfari til Konstantínópel (Miklagarð) og dvaldist þar um hríð. Hann lét býsanska keisarann eftir talsvert ránsfengs síns í skiptum fyrir nokkra hesta og fylgdarlið, skildi marga menn sína eftir í borginni og sneri aftur til Skandinavíu yfir land. Margir af Jórrsala stríðsmönnunum voru teknir inn í Væringja lífvörðinn. Á leið sinni heim heimsótti Sigurður marga evs staði og dóma og tókst að koma krossfaraáróðri til þeirra. Og þetta er mögulega mikilvægasta arfleifð Sigurð Jórsalfara. Að heimsókn hans hafi sannfært fjöldann allan af evrópskum konungum um að þeir ættu að fara í krossferð. 

Sigurður Jórsalfari kom heim til Noregs árið 1111 og það sem eftir lifði hann tiltölulega friðsælt. Sigurður leiddi herferð inn í það sem nú er Svíþjóð, og hugsanlega krossferð í Eystrasaltslöndunum, en það er óvíst. Hann ríkti með Eysteini bróður sínum til 1123 og var einvaldur í Noregi til dauðadags 1130, 40 ára að aldri. Nokkuð undarlegt fyrir mann sinnar tegundar, féll Sigurður Jórsalfari ekki í orrustu. Hann einfaldlega dó. Og við vitum ekki nákvæmlega hvers vegna. Eftir dauða hans féll Noregur inn í borgarastyrjöld sem stóð yfir í meira en 100 ár og hún fór á fullt í n.k. Game of Thrones söguþráð um tíma.

Hvernig leit Sigurur Jórsalfari eiginlega út? Það er ómögulegt að segja. En samkvæmt sögunum var Sigurður stærri en flestir venjulegir menn. Hann var greinilega alvarlegur einstaklingur og hann var ekki myndarlegur. Sigurður var brúnhærður og var víst ekki með heilskegg sem tíðkaðist á þeim tíma. Af hverju veit í raun enginn. Samkvæmt heimildum var hann mjög þögull og talaði aðeins þegar hann hafði eitthvað mikilvægt að segja.

Hvers vegna að minnast hans? Jú, það voru Íslendingar með honum í för og sumir gerðust Væringjar. Það er verið að skrifa doktorsritgerð um sögu Væringja og væri það fróðleg saga að lesa. Svo er þetta athyglisvert í ljósi átaka samtímans, í Ísrael.

það voru sum sé Íslendingar sem gengu til liðs við Sigurð I Noregskonung,  Nokkrar Íslendingasögur, einkum Heimskringla eftir Snorra Sturluson, nefna Íslendinga sem tóku þátt í þessum leiðangri. Í sögunum er sagt frá því hvernig floti Sigurðar ferðaðist um ýmsa hluta Evrópu, náði að lokum til Jerúsalem og tók þátt í orrustum á leiðinni.

Þó nákvæmur fjöldi íslenskra þátttakenda sé óviss, benda sögurnar til þess að Íslendingar, sem hluti af breiðari norska konungsríkinu, hafi sannarlega átt hlut að máli. Margir Íslendingar á þeim tíma tengdust Noregi, ýmist í viðskiptum, ættartengslum eða pólitískum trúnaði, sem gerði það sennilegt að þeir hefðu farið í svo merkan leiðangur.

Sigurður Jórsalfari, var hinn síðasti alvöru víkingurinn!

Er þjóðkirkjan ekki lengur lútersk?

Alls kyns "villu"hugmyndir vaða nú uppi í þjóðkirkjunni og hefur gert lengi. Síðan Karl Sigurbjörnsson biskup var og hét, hefur vegur íslensku þjóðkirkjunnar legið niður á veg, á allan hátt.

Þróunin hefur verið áþreifanleg í fjölda þeirra sem eru meðlimir í kirkjunni en þeim hefur fækkað árlega í marga áratugi. Af hverju? Jú, kenningin er ekki rétt, villu hugmyndir myndu margir segja einkenna kirkjukenninguna í dag. Mótmælenda kirkjan íslenska telst vera lúterstrú og hefur verið síðan 1550.  Boðskapurinn hefur haldist stöðugur um margar aldir, allt þar til á seinni helmingi 20. aldar. Þá fór að halla undan fæti.

En síðan tók að trosna úr siðferði Íslendinga, trú, menningu og tungu. Sama þróun hefur einkennt þjóðkirkjuna, en í stað þess að vera bjargið, líkt og kaþólska kirkjan hefur verið, þrátt fyrir allar samfélagsbreytingar, hefur íslenska þjóðkirkjan verið eins og vindhaninn á turni Bessastaðakirkju og breytt um átt eftir vindi hverju sinni.

Það hefur líka verið óskráð regla, síðan kirkjan og ríkið aðskildust, að hvor aðili skipti sér ekki af störfum annars. Biskuparnir síðan Karl var og hét, hafa ekki getað haldið uppi agavaldi innan klerkastéttarinnar né að halda í fagnaðarerindið sem er einfaldur boðskapur. Nei, kirkjan hefur ákveðið að taka upp stefnu nýmarxista í samfélagsmálum og wokisma. Hugmyndir minnihlutahópa, sama hversu fáránlegar þær eru, eru teknar upp og viðurkenndar. Meira segja lífið sjálft, í formi ófæddra barna, er fórnað á altari woke hugmyndafræðarinnar.

Hér er nýi biskupinn, sem byrjar ekki vel, að skipta sér af stjórnvalds ákvörðun. „Reglur sam­fé­lagsins mega ekki vera ó­manneskju­legar“

Er nokkur von fyrir þjóðkirkjuna, þegar sjálfur biskup veit ekki hver rétta kenning er? Getur ekki aðlagað kirkjuna að nútímanum með nýju messuformi eða komið með dýpri útskýringar á kristnidómi? Er þetta fólk nokkuð kristið?

Íslenska þjóðkirkjan er eins og íslenskt þjóðfélag, á krossgötum, veit ekki hvert á að halda og hleypur í allar áttir. Það kann ekki góðri lukku að stýra.

Hlaðvarpið (Podcaster) kemur með dýptina í umræðuna - Ein pæling

Bloggritari rakst á þetta podcast/hlaðvarp fyrir tilviljun sem heitir Ein pæling. Það er í anda erlenda podcasta (hlaðvarpa) þar sem spyrillinn tekur langa umræðu við viðmælanda sinn. Joe Rogan og Tucker Carlson er hvað þekktastir fyrir þessa nálgun og ótrúlegt en satt, fólk þráir og líkar við slíka dýpt í umræðu.

Hér er rætt við þekkta sem og óþekkta einstaklinga sem hafa eitthvað til málanna að leggja. Hér koma tvö viðtöl, annars vegar við Sigmund Davíð Gunnlaugsson formann Miðflokksins og hins vegar við Sigurð Orra Kjristjánsson fyrrverandi Samfylkingarmann.