Sagnfræði og sagnfræðingar (Vincent Harding (1970)) Kynþáttur

Vincent Harding segir að hin mikla barátta blökkumanna hafi sett mark sitt á þá og söguskilning þeirra, að mikil sárindi hafi ríkt meðal þeirra. Hann talar um að nú hafi komið fram hreyfing sem hafi breytt sögu negra (e. Negro History) eða ,,sagnfræði negra” í sögu svartra (e. Black History) eða ,,sagnfræði svartra” og sé nú að spretta upp í leit að rannsóknum á blökkumönnum (e. Black Studies). Hann talar um að sumt af þessum sárindum sé nauðsynlegt en annað ónauðsynlegt.

Vincent Harding segir að barátta blökkumanna hafi einkennst af baráttu fyrir mannréttindum sínum og geta tekið fullan þátt í bandarísku samfélagi. En lykillinn að þessari baráttu var sú staðreynd að þeir sóttust eftir að vera viðurkenndir á þeim forsendum sem þjóðin skilgreinir sig út frá og meirihluti svarta viðurkenndi mítuna um bandaríska lýðræðið sem væri hinn mikli sannleikur – fyrir utan blökkumenn og flestir höfðu sætt sig við að aðeins lítill minnihluti svarta myndi komast inn í meginstraum samfélagsins.

Sem betur fer, segir Vincent Harding, hafa alltaf verið blökkumenn sem hafa sett spurningamerki við þetta. Hann vísar í W.E.B. Du Bois segir setur þetta í líkingamál. Hann talar um amerísku lestina og að svartir hafi barist hart fyrir að fá far með henni. En hann segir fáir eða engir blökkumenn hafi haft fyrir því að spyrja sig hvert lestin væri að fara, hver er áfangastaður hennar? Oftast nær veit enginn það og hafa sumir svartir spurt sig hvort þeir vilji í raun fara með henni, sérstaklega þegar ákvörðunarstaðurinn er ákveðinn af þeim sem hafa reynt að halda þeim frá lestinni í aldir.

Barátta nýlendna fyrir sjálfstæði sínu eftir seinni heimstyrjöld hafi sín áhrif á baráttu blökkumanna í Bandaríkjunum. Þegar þeir voru teknir inn í bandarískt samfélag eftir 1963, urðu þeir varir við að kynþáttafordómar voru enn ríkjandi meðal einstaklinga og stofnanna. Þannig að hreyfingin sem sóttist eftir inngöngu í bandarískt samfélag eins og það skilgreini sig þá, snérist frá þessari stefnu og varð að hreyfingu sem barist stjórnmálalega baráttu fyrir valdi á sjálfskilgreiningu og sjálfákvörðunarrétt sínum og getuna til að gera Ameríku tilbúna fyrir komu blökkumanna inn í samfélagið.

Við, segir Vincent Harding, sem skrifum sögu svartra, eigum erfitt með að trúa á Ameríku þegar við horfum í gegnum tárin á hörmungarsögu forfeðra okkar og við getum ekki skrifað ósnortnir af þjáningu þeirra. Við erum ekki sátt við að saga okkar sé viðurkennd sem hluti af sögu Ameríku. Við ætlum okkur ekki að falla í gryfju ameríska draumsins sem í barnaskap sínum forðast allt sem getur kallast drama eða dauði. --- Sagnfræði sem skrifuð er út frá sjónarhóli svarta, leitast ekki við að draga upp stórkostlega mynd af framlagi svartra til sögu Ameríku heldur er áhersla þeirra að endurtúlka alla sögu Ameríku eins og hún leggur sig en þeir eru fullir efasemda um að þessi saga sé rétt í meginatriðum. Þetta sé það sem aðgreinir sögu svarta frá sögu negra, en síðarnefnda saga hafi viðurkennt og tekið inn á sig ríkjandi hugmyndafræði og aldrei haft uppi efasemdum á góðsemi eða mikilleika amerískt samfélags á meðan hún sá möguleika þess til framfara eða umbóta. Sagnfræði svartra verður að spyrja sig hvað merkingin Ameríka hefur í raun.

Saga svarta, sem fjallar um Ameríku, er ekki hægt að aðskilja frá hinni evrópsku arfleifð sinni, hversu hrottafeng hún hefur reynst. Hún spyr að hvaða leyti Evrópa hafi risið á dauða þræla, forfeðra sinna og svo helsta barns Evrópu, Ameríku.

Og blökkumenn líta ekki sömu augum á lýðræðislega fortíð Bandaríkjanna og hvítir. Þeir sjá t.d., að þegar fulltrúalýðræðið var stofnað í Virginíu, þá var samtímis komið á þrælahald svartra í ríkinu. Þrælahald og fulltrúalýðræði var komið á samtímis og frelsið sem þarna komst á, var í raun þrældómur fyrir svarta. Í augum svarta getur sjálfstæðisyfirlýsing Bandaríkjanna varla verið annað en háð, því að hvaða merkingu hafði hún fyrir þrælahaldaranna eða þrælanna? Var þá einhvern tímann lýðræði í Bandaríkjunum þegar haft er í huga þrælahaldið og meðferðin á indjánum? En blökkumenn verða einnig að skoða söguna með augum indjána því að þeir hafa gengið í gegnum svipaða hluti og svartir menn.

,,Svört sagnfræði” verður að vera pólitísk vegna þess að hún fæst við heildar endurskilgreiningu á reynsluheim og sögu svartra sem var hápólitískt fyrirbrigði í fortíð sem og í samtíð; því hún fæst við baráttuna milli herrann og þjóninn, milli nýlenduherra og nýlendur, milli hinu kúguðu og kúgara o.s.frv. Og að þessi saga viðurkennir að allar sögur fólks feli í sér þátttöku í stjórnmálum og eru mótaðar af stjórnmála- og hugmyndafræðilegu sjónarhorni.

John Stossel um hina ,,nýju ger𔝠af Demókrata sósíalisma

Sósíalísk martröð - Gulag eyjaklasinn (The Gulag Archipelago)

Gúlag eyjaklasinn: Tilraun í bókmenntalegri rannsókn er þriggja binda fræðirit sem var skrifaður á árunum 1958 til 1968 af rússneska rithöfundinum og andófsmanninum Aleksandr Solzhenitsyn.

Það var fyrst gefið út árið 1973 og þýtt á ensku og frönsku árið eftir. Það fjallar um lífið í því sem oft er þekkt sem Gúlag, sovéska nauðungarbúðakerfið, með frásögn byggð úr ýmsum áttum, þar á meðal skýrslum, viðtölum, yfirlýsingum, dagbókum, lögfræðilegum skjölum og reynslu Solzhenitsyn sjálfs sem Gúlag fanga.

Eftir útgáfu hennar dreifðist bókin upphaflega í bannaðri neðanjarðarútgáfu í Sovétríkjunum þar til hún birtist í bókmenntatímaritinu Novy Mir árið 1989, þar sem þriðjungur verksins var gefinn út í þremur tölublöðum. Frá því Sovétríkin voru leyst upp hefur bókin Gúlag eyjaklasinn verið gefin út opinberlega í Rússlandi. Stytt fimmtugsafmælisútgáfa var gefin út 1. nóvember 2018 með nýju formála Jordan Peterson hins þekkta fræðimanns.

Bókin - sem er ákaflega erfitt að draga saman - fjallar um lögfræðilega og pólitíska sögu gúlagsins, þ.e. sovéska nauðungarvinnubúnaðarkerfisins, og byggir á persónulegri reynslu höfundar sjálfs, vitnisburði allt að 256 fyrrverandi fanga og alls um liggjandi rannsóknir.

Gúlag eyjaklasinn er tæmandi og sannfærandi frásögn byggð á átta árum Solzhenitsyn sjálfs í fangabúðum Sovétríkjanna, á sögum annarra fanga sem bundnar eru ljósmyndaminni hans meðan hann er í varðhaldi og á bréfum og sögulegum heimildum. Verkið táknar tilraun höfundarins til að safna saman bókmenntasögulegri sögu um yfirgripsmikla en djúp óskynsamlega notkun hryðjuverkastarfsemi ríkisins gegn eigin íbúum. Vitnisburður um ódæðisverk stalínista og Gulag-eyjaklasann hrellir lesendur utan Sovétríkjanna með lýsingum sínum á hrottaskap Sovétríkjanna. Bókin veitti gagnrýnendum sovéska kerfisins nýjan hvata og olli því að margir samúðarsinnar efuðust um afstöðu þeirra.

Fyrstu tvö bindin lýsa handtöku, sakfellingu, flutningi og fangelsi fórnarlamba Gúlagsins frá 1918 til 1956. Solzhenitsyn skiptir um óbilgjarnri sögulegri greinargerð með hræðilegum persónulegum frásögnum frá fangelsinu. Þriðja bindið greinir frá þeim reyntu að flýja og brjóta niður kerfið innan frá. --- Gúlag kerfið

Gúlagið er kerfi nauðungarvinnubúða og var fyrst vígt með tilskipun Sovétríkjanna frá 15. apríl 1919 og endurbætt með röð stjórnsýslu- og skipulagsbreytinga 1920 og endaði með stofnun Gúlagsins árið 1930 undir stjórn leynilögreglunnar. OGPU (síðar NKVD og KGB). Alls voru um 100 þúsund íbúar í Gúlaginu í lok 1920. Árið 1936 hélt Gúlagið alls 5.000.000 föngum, fjölda sem líklega var jafn eða farið fram úr á hverju ári þar til Stalín lést árið 1953.

Auk bænda sem handteknir, voru þeir sem sendir voru til Gúlagsins meðal annars meðlimir kommúnistaflokksins og herforingjar fallnir í ónáð, Þýskir stríðsfangar og aðrir hermenn Öxulveldanna (í síðari heimsstyrjöldinni), meðlimir þjóðarbrota sem grunaðir eru um óheilindi, sovéskir hermenn og aðrir þegnar sem höfðu verið teknir til fanga eða notaðir sem þrælaverkamenn af Þjóðverjum í stríðinu, grunaðir skemmdarvargar og svikarar, ýmsir menntamenn, venjulegir glæpamenn og margir sem voru gjörsamlega saklausir en voru miskunnarlaus fórnarlömb hreinsana Stalíns.

Hvað fóru margir í gegnum Gúlag kerfið?

Frá árunum 1928-53 fóru um 14 milljónir manna í gegnum Gúlag kerfið og aðrar 4-5 milljónir fóru í gegnum vinnuþyrpingarnar sem voru ekki beinlínis Gulags. Ekki miklu betra kerfi í hernumdu Þýskalands eftir seinni heimsstyrjöldina tók Stalín við nokkrum fangabúðum nasista um tíma og bætti þeim við Gúlag kerfið.

Fangar fylltu Gúlagið í þremur megin bylgjum: 1929–32, árin sem þegar sovéskur landbúnaði var komið á; á árunum 1936–38, þegar mest var um hreinsanir Stalíns; og á árunum strax eftir síðari heimsstyrjöldina. Solzhenitsyn fullyrti að á árunum 1928 til 1953 „afplánuðu um fjörutíu til fimmtíu milljónir manna langa dóma í eyjaklasanum.“ Tölur sem talið er að stjórn Gúlagsins hafi sjálf tekið saman (og gefin út af sovéskum sagnfræðingum 1989) sýna að alls voru 10 milljónir manna sendar til búðanna á tímabilinu 1934 til 1947. Sannar tölur eru enn óþekktar. 

Helstu lexíur frá „Gúlag eyjaklasanum“

1. Sovétmenn áttu sínar eigin fangabúðir.

2. Hugmyndafræðin veitir hinu illu ákveðna staðfestingu.

3. Hið illa er grafið djúpt inni í hjarta mannsins.

4. Sósíalisminn hefur alltaf leitt til fámennisstjórnar.

5. Til að vilji og þarfir fjöldann nái fram, þarf að berja niður einstaklinginn.

Flestir héldu að sósíalisminn hefði dáið með falli Sovétríkjanna 1991 en svo varð ekki. Hann lifði áfram nýju lífi en nú meðal menntamanna Vesturlanda, innmúraða og verndaðir í háskólum sínum. Þeir sáu að ekkert uppgjör eða lítið var við harðstjórnarfyrirkomulag sósíalista/kommúnista og því ákváðu þeir að koma með ,,nýja útgáfu“ af sósíalisma, svo kallaðan ný-marxisma.

Ný-marxismi er marxískur hugsunarskóli sem nær yfir 20. aldar nálgun sem breytir eða lengir marxisma og marxíska kenningu, venjulega með því að fella inn þætti úr öðrum vitsmunalegum hefðum eins og gagnrýnni kenningu, sálgreiningu eða tilvistarstefnu (þegar um er að ræða Jean-Paul Sartre).

Eins og með marga notkun forskeytisins neo-, hafa sumir fræðimenn og hópar sem eru tilnefndir sem ný-marxistar reynt að bæta við skynjaða annmarka rétttrúaðra marxisma eða díalektískrar efnishyggju. Margir áberandi ný-marxistar, svo sem Herbert Marcuse og aðrir meðlimir Frankfurt skólans, hafa sögulega verið félagsfræðingar og sálfræðingar.

Sama hugmyndaleg villa á sér stað í ný-marxismanum og hinum hefðbundna. Í stað stétta og stéttabaráttu, eru settir inn svo kallaðir undirokaðir hópar, konur, minnihlutahópa og áhersla er á réttindi hópa í stað einstaklingsins.

Um þessar munir snýst ,,barátta“ ný-marxista um rétt einstaklinga til orðræðunnar, hvað einstaklingar megi segja gegn ákveðnum hópum. Með öðrum orðum gera þeir atlögu að málfrelsi einstaklingsins.

Réttindi hópsins eigi að ráða för og ný-marxistar vilja eins og allir sósíalista mikil ríkisafskipti. Þetta kallast á ensku ,,collectivism“ eða sameignarstefna á íslensku.

Einkenni stefnunnar er sú venja eða meginregla að setja hóp í forgang yfir hverjum einstaklingi í honum.

Aðrar skilgreiningar:

Meginreglur eða kerfi eignarhalds og stjórnunar á framleiðslutækjum og dreifingu almennings sameiginlega, venjulega undir eftirliti ríkisstjórnar.

Sósíalísk kenning eða meginregla um miðstýringu allra tilskipana félagslegs og iðnaðarlegs valds, sérstaklega um stjórnun framleiðslutækja, í almenningi sameiginlega, eða ríkinu: andstæða einstaklingshyggju.

Kenningin um að land og fjármagn eigi að vera í eigu samfélagsins sameiginlega eða í heild; kommúnismi.

Nú virðist sósíalisminn hafa náð að hreiðra um í sjálfu forysturíki kapítalismans, Bandaríkjunum. Fróðleg en kannski skelfilegt verður að fylgjast með þeirri þróunum.

Sagnfræði og sagnfræðingar (Gisela Bock (1989))

 

Kynferði sem félagsleg, menningarleg og söguleg flokkun

 

Gisela Bok segir að ekki sé hægt að aðskila kvennasöguna frá hina almennu sögu, frekar en hægt sé að aðskilja sögu karlmanna frá henni.

Konur hafa verið skilgreindar sem félagsmenningarlegur hópur en um leið hafa karlar verið uppgötvaðir sem ,,kynferðisverur”.

Mikilvægt sé að tengja saman karla- og kvennasögu við hina almennu. Spurningar sem konur hafa sett fram, kvennasaga og kvennarannsóknir eru hlutir sem ekki er hægt að einangra við kynferði í formi kynþokka, heldur verða þeir að taka með alla félagslega þætti sem innifelast í gerð viðkomandi samfélags.

Þegar talað er um kynferði sem flokkun í þessu samhengi, segir Gisela Bok, vísar hugtakið til vitsmunalegra byggingar (e. intellectual construct), leið til þess að rannsaka og skynja fólk. Rökgreiningartæki sem hjálpar okkur að skilja vanrækt svið innan sagnfræðinnar.

Kynferði sem félagleg, menningarleg og söguleg samskipti

Kynferði vísar ekki til hlutdrægt viðfangsefni (er ekki hlutur), heldur vísar til flókin sett af samböndum og þróunum. Að hugsa í ,,samskiptum” er lykilatriði í þessu sambandi til þess að skilja kynferði sem greiningarflokk sem og menningarlegan raunveruleika, í fortíð sem í nútíð. Slík sýn á kynferði hefur þýðingu fyrir allar gerðir af sagnfræði eins og þær eru nú stundaðar.

Kvennasaga sem kynjasaga

Gisela Bok segir að við verður ekki aðeins að skoða samskipti kynjanna, karla og kvenna,heldur einnig samskipti innan kynjanna, kvenna við konur og karla við karla. Dæmi: samskipti við mæðra við dætur, húsmóður við þjónustustúlku o.s.frv.

Karlasaga sem kynjasaga

Spurningar sem varða kynferði hafa aðallega beinst að kvenkyninu, á ,,kvennaspurningar”. Gisela Bok segir að hernaðarsaga sé dæmigerð saga karlmanna enda sé hún dæmi um hópa karla sem mæta hverjum öðrum. En hins vegar hefur sérstök karlasaga, sem er eins og kvennasaga að gerð, aldrei verið gerð. En hún segir að jafnvel í hernaðarsögunni, getur kvennasagan látið á sér kræla, dæmi um það er t.d. rannsóknir á konum sem fylgdu herjunum, kyntákn í hernaði, áróður í stríðum þar sem beint er athyglinni að hinu kvenlega, friðarhreyfingar kvenna fyrir og á meðan fyrri heimstyrjöld stóð, nýja gerð af vændi og síðan ekki síst hvað stríð höfðu áhrif á samskipti kynjanna og innan þeirra (þ.e. milli kvenna annars vegar og karla hins vegar).

Hafnar eru sérstakar karlarannsóknir, sem aðallega eru gerðar af karlmönnum sem eiga við samskipti karla við kvenfólk og meðal þeirra sjálfra. Þessar rannsóknir hafa sýnt og styðja kvennarannsóknirnar; t.d. það kynjanorm og kynjaveruleiki séu háð sögulegum breytingum.

Hugmyndasaga (e. intellectual history) sýnir að karlasagan um karla verði aðeins sýnileg þegar hún er sýnd í sambandi við kvennasögu og hugmyndir kvenna er þannig hluti af kynjasögunni.

Framtíðarsýn George Orwell og Aldous Huxley

Dystópískar bækur og kvikmyndir eru vinsælar. Frægustu dystópísku skáldsögurnar eru Brave New World (Hin nýja bjarta veröld) og Nineteen Eighty-Four (1984). Hvor bókin um sig túlkaði martröðunum á þriðja og fjórða áratug síðustu aldar. En hvor sýnin er líklegri túlkun fyrir okkur núna á 21. öldinni? Erum við í óheillavænlegu eftirlitsríki George Orwell? Eða í hinni rólegu neytendamenningu Aldous Huxley?

 

Framtíðarbækurnar tvær eiga margt sameiginlegt. Báðir rithöfundar sáu framtíðina mótaða af gereyðingarvopnum – líffræðileg- og efnavopn í tilfelli Huxley, kjarnorkustríð í sögu Orwell. Þeir voru sammála um hættuna á varanlegri félagslegri lagskiptingu, þar sem mannkyninu var skipt í flokka sem ákvarðaðir voru af líffræðilegri breytingu og sálfræðilegri skilyrðingu (Huxley) eða hefðbundinni stétt ásamt alræðisbundnu hollustukerfi (Orwell). Báðir mennirnir ímynduðu sér framtíðarsamfélög með algjöra þráhyggju fyrir kynlífi, þó á öfugan hátt: ríkisrekna kúgun og hjónaleysi í tilfelli Orwells; vísvitandi, fíknisbundu lauslæti í tilfelli Huxley.

Báðir mennirnir héldu að framtíðin yrði undir yfirráðum Bandaríkjanna. Báðir mennirnir héldu að framtíðarstjórnir myndu eyða miklu púðri til frambúðar til að hvetja til efnahagslegrar neyslu - hvorugum manninum datt neitt í hug jafn ofboðslega ævintýralega og magnbundin slökun (á afskipum af lífi borgaranna). En þann kann að breytast með nýrri tækni og tækifærum stjórnvalda til að fylgjast með einkalífi borgaranna og sjá má vísir að í Kína.

Þeim datt heldur ekki í hug að til yrðu tæknirisar sem yrðu voldugri en heilu ríkin og söfnuðu upplýsingum um einstaklinga og seldu til annarra aðila. Að þessu einkarekna upplýsingarisar gætu njósnað um hvert skref notenda í bókstaflegri merkinu. Að þeir myndu reyna að stjórna orðræðunni (og þar með hugsunum borgaranna), þetta sá enginn fyrir.

Báðar byrjuðu bækur sínar með stuttri setningu sem ætlað er að gefa merki um heim sem var kunnuglegur en einnig óþægilega framúrstefnulegur: „Hnégrá bygging með aðeins þrjátíu og fjórum hæðum,“ byrjar Brave New World. 1984 hefst þannig: „Þetta var bjartur kuldadagur í apríl og klukkurnar slógu þrettán.“ Þrettán! Hryllingurinn! Báðir mennirnir voru að skrifa viðvaranir: „skilaboðin í bókinni“, sagði Huxley, voru: „Þetta er mögulegt: í guðanna bænum farið varlega.“ Í sýn hans stóð mannkynið frammi fyrir framtíðarheimi sem er róaður niður með ánægjutilfinningu og fíkniefnum og af frjálsu hugarangri „siðmenntaðrar smitgáttun“.

Hjá Orwell stóð mannkynið frammi fyrir varanlegu stríðsástandi og alræðislegri hugarstjórnun, sýn sem draga má saman í ímyndinni af „stígvéli sem treður á andlit manns að eilífu“. Þrátt fyrir alla skörunina eru þeir þó yfirleitt álitnir mótsagnakenndir, þ.e.a.s. þeir lýsa andstæðum útgáfum af framtíðinni.

Í dystópíu Orwell stjórnar fyrirtækjaríkið fréttum og krefst þess að „hvað sem flokkurinn heldur fram að sé sannleikur er sannleikur“. Orwell sá fyrir sér tvígátta sjónvarpsskjá sem njósnar um heimili allra borgara. Alsjáandi auga stóra bróður fylgdist með öllu. Allir voru uppljóstrarar, börnin hvað hættulegust.

Í dag höfum við Amazons tækið Alexa sem er ,,alltaf að hlusta", en Google, Facebook og öryggisstofnanir gína yfir persónulegum gögnum okkar til notkunar í eigin þágu. Orwell lýsti einnig innri flokknum - tveimur prósentum íbúanna - sem naut allra forréttinda og stjórnunarréttinda. Er það ekki skelfilega nálægt ,,eina prósentinu“, með auð sinn og andkapítalistisma?

En gagnrýnendur Orwells segja að 1984 sé tímasett dystópía, sýn sem hafi dáið með kommúnismanum. Skáldsagan sem hljómar betur í nútímanum okkar segja þeir vera Hin nýja bjarta veröld. Hér ímyndaði Aldous Huxley sér plastkenndu tæknisamfélag þar sem kynlíf er frjálsleg, skemmtanaljós skína og neysluhyggjan er grasderandi.

 

Það eru pillur til að gleðja fólk, sýndarveruleikasýningar til að afvegaleiða fjöldann frá raunverulegum veruleika og tengingar til að taka sæti ástarinnar og skuldbindingarinnar. Er þetta ekki allt svolítið nálægt heimilinu? Huxley ímyndaði sér jafnvel kastakerfi sem búið var til með erfðatækni, allt frá alfa og beta tegundum og niður í þræla undirflokki. Við höfum kannski ekki farið þann veg, en genabreyting gæti fljótlega gert þeim ofurríkum í Silicon Valley kleift að lengja líftíma þeirra og bæta útlit og greind afkvæmanna. Verðum við brátt vitni að fæðingu nýrrar erfðafræðilegrar ofurstéttar? Og hvað með samruna manns og tækninnar – gervigreindina og fjórða tæknibyltinguna?

Talað hefur verið um Orwellisma. Hann táknar viðhorf og grimmilega stefnu drakónískrar stjórnunar með áróðri, eftirliti, misupplýsingum, afneitun sannleikans (tvíhugsunar) og misnotkunar fortíðarinnar, þar með talið „ópersónugera fólk“ - það er að segja að tilvist og fortíð manneskja hefur verið útrýmt úr almennum opinberum gögnum og minni, framfylgt af al-umliggjandi og kúgandi stjórnvöldum.

Hver eru helstu skilaboð Hinu nýju björtu veraldar? Ein mest áberandi skilaboð Hinu nýju björtu veraldar er viðvörunin sem Huxley vekur upp gegn hættunni sem fylgir tækninni. Með því að nota vísindalegar og tæknilegar framfarir til að stjórna samfélaginu getur aukið vald alræðisríkja til að breyta hugsunarhætti og athöfnum manna.

Báðar þessar skáldsögur sáu fyrir sér ótrúlega framtíð, en hver fangar betur nútíð okkar og býður upp á viðvarandi viðvörun um hvert við getum stefnt? Það er erfitt að segja.

Ef til vill hefur framtíðarsýn þeirra ræðst í alræðisríkinu Kína samtímans. Það ríki  breytist úr kommúnistaríki (er það bara að nafni til í dag) í fámennisríkisstjórn (eða fámennisstjórn) sem beitir nýjustu tækni og einstaklingsframtakið í sína þágu (deilir hagnaðinum með einstaklingum en þeir síðarnefndu eru samt sem áður undir ægivald stjórnvalda). Líkt og í 1984 er áróður, eftirlit, misupplýsing, afneitun sannleikans gegnumgangandi þema en ríkið leyfir einstaklingnum að lifa í vellystingum og í neyslusamfélagi líkt og í framtíðarríki Huxleys.

Ekkert ríki í dag er annað hvort og ekkert er heldur hrein samblanda þessara framtíðarsýna, þó sjá megi sambærilega samfélagsdrætti í Kína nútímans.