Richard Wagner

Ég er núna að horfa á sjónvarpsþáttaröð frá 1983 um Wagner en Richard Burton, hinn breski stórleikari, leikur tónskáldið.

 

Ég vissi lítið um hann persónulega nema í gegnum tónlist hans og antisemistmann sem hann var illa haldinn af. Svo að ég renni aðeins yfir lífsferil hans og hvers vegna hann er svona merkilegur, þá er það að segja að hann fæddist 1813 og dó 1883. Hann var ekki bara þýskt tónskáld, heldur einnig leikstjóri og hljómleikastjóri.Óperur hans (eða, eins og sumir af síðari verkum hans voru síðar þekkt undir, "tónlistar sjónleikir eða drama").

 

Ólíkt flestum tónskáldum sem fengust við óperusmíði,skrifaði Wagner bæði texta og tónlist fyrir hvert sviðsverkum sínum. Wagner gjörbylti óperuformið gegnum hugmyndina sína á svokallað "Gesamtkunstwerk" ("allsherjar listaverki"), en hann leitaðist til að mynda til saman eða búa til eina heild úr ljóðforminu, hinu sjónræna, tónlistinni og dramatískum listum og var tónlistin þar undirgrein leiklistarinnar, eins og kom fram í verkum hans og sem hann kynnti til sögu í röð ritgerða milli 1849 og 1852.

 

Wagner veruleika gerði þessar hugmyndir að mestu og að fullu á fyrri hluta óperuraðarinnar Der Ring des Nibelungen sem voru fjögur óperuverk bundin saman lauslega í eitt verk. Ég er ekki búinn að klára þáttaröðina en það sem kom mér mest á óvart var að hann var ekki bara áhorfandi á atburði líðandi stundar, sem var reyndar eitt allsherjar umbrotaskeið, heldur beinn þátttakandi. Hann tók þátt í uppreisnunum 1849 og var aðalsprautan í uppreisninni í heimaborg sinni, Dresden. Hann var rekinn í útlegð og fór til Sviss.

 

Þangað til á allra síðustu árum hans, einkenntist líf Wagner af pólitískum útlegð, umbrotatímum, ofsafengnum ástarmálum, fátækt og sífelldum flótta frá kröfuhöfum sínum. Umdeild skrif hans á tónlist, leiklist og stjórnmálum hafa vakið mikla athygli á undanförnum áratugum, sérstaklega þar sem þær er tjá antisemismtísk viðhorf.

 

Wagner spilaði töluverða rullu í pólitík fyrri hluta 20. aldar. Adolf Hitler var einlægur aðdáandi hans alla sína ævi og Wagner ættin var nátengd nasistum á tímaskeiði þeirra. Tilraunir hafa verið gerðar í Ísrael til að spila tónlist hans en það fallið í grýttan farveg vegna helfarar eftirlifandi sem hafa ekki tekið í mál að tónlist einn mesta gyðingahatara 19. aldar í Þýsklandi fái hljómgrunn.

 

Áhrif hugmynda Wagners almennt má rekja í mörgum listgreinum alla 20. öldina; áhrif þeirra má m.a. gæta í heimspeki, bókmenntum, myndlist og leiklist. Ég hlakka til að klára þáttaröðina, þar sem fara saman á kostum leikhæfileikar Burtons og frábær tónlist Wagners. 

 

Athugasemdir

[Guðjón E. Hreinberg, 27.12.2023 kl. 23:53]

Ég er gallalaus. Er búið að koma fram í þáttunum þegar Lizst vinur hans ræddi ekki við hann í áratug útaf makaskiptum?

[Birgir Loftsson, 28.12.2023 kl. 00:25]

Ef þú ert í heilu lagi, ert þú gallalaus! AMEN.