Gleymda þrælaverslunin

Höfundur: Bob Koigi

https://www.fairplanet.org/dossier/beyond-slavery/forgotten-slavery-the-arab-muslim-slave-trade/

Inngangur (minn):

Evrópumenn geta stundum verið sjálfhverfir og tala bara um eigin sögu. Mannkynssagan er margbrotnari en ætla mætti og svo á við um þrælahaldið.  Það hefur verið til, eins lengi og siðmenningin hefur verið til og lengur. Þrælahald var algengt í Evrópu í fornöld og var í raun gegnum gangandi þráður, til að mynda hefðu Rómverjar ekki getað haldið út heimsveldi sínu án þess. Hins vegar lagðist grundvöllurinn af þegar Rómaveldi féll en frumstæðari þjóðfélög, eins og til dæmis hjá norrænum mönnum -víkingum eins og við köllum þá, þar var það algengt. 

Evrópumenn almennt bönnuðu þrælahald með vaxandi áhrifum kristinnar og á hámiðöldum var það tiltölulega lítið. Ánauð bænda kom í staðinn sem stundum var litlu skárra. En með opnun nýrra siglingaleiða til Asíu og svo Ameríku á síðmiðöldum skapaðist á ný grundvöllur fyrir evrópskri þrælaverslun sem stóð hartnær í 500 ár og var afnumið á 19. öld.

En þessi grein á ekki að fjalla um þessa tiltölulega þekktu sögu. Ég leita hér í smiðju Bob Koigi sem er margverðlaunaður kenískur blaðamaður sem hefur ítarlega greint frá landbúnaði, fæðuöryggi, byggðaþróun, loftslagsbreytingum og umhverfi í útvarpi, sjónvarpi, prentmiðlum og netmiðlum fyrir ýmsa alþjóðlega fjölmiðla. Koigi er með meistaragráðu í alþjóðafræðum og grunnnám í blaða- og fjölmiðlafræði. Hér fjallar hann um þrælaverslunina í austri, til Miðausturlanda og Norður-Afríku. Hér kemur grein hans í fullri lengd.

Arabíska- múslimska þrælaverslunin

Í gegnum árin hefur alheimsáhersla og orðræða um þrælahald beinst að Atlantshafsviðskiptum sem  fólu í sér Ameríku og evrópska kaupmenn. Ein önnur verslun hefur hins vegar verið að mestu hunsuð stundum jafnvel meðhöndluð sem bannorð þrátt fyrir að vera lykilþáttur í sögu Afríku vegna hrikalegra áhrifa sem hún hefur haft á álfuna, á kynslóðir og lífshætti fólks.

Arabískra - múslima þrælaverslunin, einnig þekkt sem þrælaverslunin yfir Sahara eða þrælaverslun í Austurlöndum, er talin sú lengsta, en hún hefur átt sér stað í meira en 1300 ár en milljónir Afríkubúa voru fluttar frá álfunni til að vinna í framandi löndum við ómannúðlegustu aðstæður.

Fræðimenn hafa skírt þetta dulbúið þjóðarmorð, og rekja það til niðurlægjandi og nær dauðans reynslu sem þrælar urðu fyrir, allt frá handtöku, sölu á þrælamörkuðum til vinnu á ökrum erlendis og hryllilega ferðarinnar þar á milli.

Þótt opinberar tölur um nákvæman fjölda þræla sem teknir voru frá Afríku, fluttir yfir Sahara  - í þrælaviðskiptum - sé umdeildur, segja flestir fræðimenn að matið sé um níu milljónir.

Í Austur-Afríku var strandsvæðið helsta leiðin fyrir þrælaviðskipti, með Zanzibar sem miðstöð þess.

Austræn þrælaverslun í Afríku var aðallega  miðlæg í Austur- og Vestur-Afríku. Í Austur-Afríku var strandsvæðið ákjósanleg leið og eyjaklasinn í Tansaníu, Zanzibar, varð miðstöð þessara viðskipta.

„Arabar réðust inn í Afríku sunnan Sahara í þrettán aldir án truflana. Flestir þeirra milljóna karlmanna sem þeir sendu úr landi hurfu vegna ómannúðlegrar meðferðar. Þessari sársaukafulla blaðsíða í sögu blökkumanna hefur greinilega ekki verið snúið alveg við,“ segir í lauslega þýddum útdrætti úr bókinni „The Veiled Genocide“, bók eftir Tidiane N'Diaye, fransks-senegalskan rithöfunds og mannfræðings.

Framtakssamir arabískir kaupmenn og milliliðir söfnuðust saman á Zanzibar  til kaupa á hráefni, þar á meðal negul og fílabeini. Þeir  keyptu þá svarta þræla sem þeir notuðu til að bera hráefnið og einnig vinna á plantekrum sínum erlendis. Þrælar allt frá Súdan, Eþíópíu og Sómalíu voru til sölu á Zanzibar markaðnum og fluttir um Indlandshaf til Persaflóa eða Arabíuskagans þar sem þeir störfuðu í Óman, Íran, Sádi Arabíu og Írak. Afrískir múslímar voru hins vegar aldrei handteknir og teknir sem þrælar vegna íslamskra lagasjónarmiða.

Á hinn bóginn lágu leiðir verslunarinnar þvert yfir Sahara frá Vestur-Afríkusvæðinu, þvert á Níger-dalinn að Gíneu-flóa, meðfram vegum yfir Sahara til þrælamarkaða í Maghreb og Nílarsvæðinu. Ferðin sem tekur allt að þrjá mánuði fól í sér ómannúðlegar aðstæður og þræla sem dóu á leiðinni vegna sjúkdóma, hungurs og þorsta. Áætlað er að 50 prósent allra þræla í þessum viðskiptum hafi dáið í þessum flutningum.

Á meðan evrópskir kaupmenn höfðu áhuga á sterkbyggðum ungum mönnum sem verkamenn á bæjum sínum, einbeittu arabísku kaupmennirnir sér að fanga konur og stúlkur sem voru umbreyttar í kynlífsþræla í kvennabúrum. Svo mikil var eftirspurnin að kaupmenn tvöfölduðu verðið á ambáttum og hlutfallið milli handtekinna kvenna og karla væri þrír á móti einum.

„Sú venja að gelda svarta karlþræla á ómannúðlega hátt, hafði áhrif á heilu kynslóðirnar þar sem þessir menn gátu ekki getið afkvæma.“

Karlkyns þrælar unnu sem verkamenn eða verðir við kvennabúrin. Til að tryggja að þeir fjölguðust sér ekki ef þeir kæmust í návígi við ambáttir, voru karlarnir og drengirnir geldir og gerðir að geldingum í hrottalegri aðgerð þar sem meirihluti týndi lífi í því ferli.

„Að gelda svarta karlþræla á ómannúðlegasta hátt breytti gangi heilu kynslóðanna þar sem þessir menn gátu ekki fjölgað sér. Arabísku eigendurnir eignuðust hins vegar börn með svörtum ambáttum. Þessi líkamslimlesting karlmannanna varð til þess að þeir sem lifðu af sviptu sig margir lífi. Þessi þróun skýrir sögu svartra araba nútímans sem eru enn fastir í vef sögunnar,“ sagði Liberty Mukomo, lektor við háskólann í Naíróbí í diplómatíu- og alþjóðafræðum.

Og jafnvel þegar Evrópa, einn af lykilaðilum afrískrar þrælaverslunar, afnam þessa venju fyrir hundruðum ára og Bandaríkin enduðu hana opinberlega árið 1865, héldu meirihluti arabalandanna áfram þræla viðskiptum og lauk þeim að mestu seint á 20. öld. Í Malaví var þrælahald opinberlega gert að glæpi árið 2007 en sum arabalönd sem nú eru hana viðriðin, stunda það í leyni.

Liberty sagði að: „Jafnvel þegar umheimurinn áttaði sig á skaðanum sem þrælahald olli heilli heimsálfu og gaf út yfirlýsingu um að afnema það, mótmæltu Arabar því og það þurfti miklar alþjóðlegar viðskiptaþvinganir og uppreisn þrælanna til að binda enda á það. En það er hversu mikið og ákaft það breytti öllu félagslegu, æxlunar- og efnahagslífi blökkufólks, gerði það grimmari og sársaukafyllra en hin þrælaverslunin sem fór yfir Atlantshafið.“