Út á hvað gengur kafbátadeila Ástrala og Frakka?

Deilan snýst fyrst og fremst um fjármuni.  Kíkjum á forsöguna. Samkvæmt Aukus-sáttmálanum svokallaða mun Ástralía fá tækni til að byggja kjarnorkuknúna kafbáta sem leið til að vinna gegn áhrifum Kína í hinu umdeilda Suður-Kínahafi. Bandaríkin útvega kjarnorkuknúna kafbáta sem þó verða ekki kjarnorkuvopnabúnir. Samstarfið hefur bindur endi á samkomulagi  upp á tugi milljarða dollara virði sem Ástralía undirritaði samkomulag árið 2016 um að Frakkland byggi 12 hefðbundna díselknúna kafbáta. Frakkar eru æfa reiðir enda miklar fjárhæðir að ræða í húfi. Ástralar fá 8 kjarnorkuknúa kafbáta fyrir 2040. Tii samanburðar eiga Kínverjar samtals 74 kafbáta, þar af 12 knúnir kjarnorku. Bretar eiga 11 og Frakkar 8. 

Ástralar höfðu áhyggjur af því að hefðbundnir kafbátar sem þeir pöntuðu frá Frakklandi myndu ekki fullnægja stefnumótandi þörfum sínum áður en þeir riftu margra milljarða varnarsamningi til stuðnings samkomulagi við Bandaríkin og Bretland fyrr í vikunni, sagði Scott Morrison forsætisráðherra Ástralíu.

Þetta er mjög skynsamleg ákvörðun af hálfu Ástrala. Þeir verða að hugsa nokkra ára tugi fram í tíma og í ljósi hernaðartilburði Kínverjar, hefði ekki mátt vera seinna.

Ákvörðun Ástralíu um að rifta upp 66 milljarða dala samning sinn við Frakkland um 12 dísilknúna kafbáta og í staðinn kjósa að smíða kjarnorkuknúin skip með Bretum og Bandaríkjunum, er tímamót atburður fyrir svæðisbundna pólitík í Asíu og Kyrrahafi og alþjóðlegum varnariðnaði. Kafbátafloti Ástralíu gæti starfað upp að ströndum Kína og í raun um allan heim.

Nýju kafbátarnir verða mun hæfari en upphaflega áætlaður floti og gæti þýtt hátíð fyrir varnarverktaka í Bretlandi og Ameríku.

Drifbúnaður: Dísil í samanburði við kjarnorku

Lykilmunurinn á frönsk byggðum og fyrirhuguðum nýjum kafbátum er drifbúnaðartæknin sem þeir munu nota. Skipin frá Frakklandi – eru byggð á kjarnorkuknúinni Barracuda flokki þar í landi-  áttu hins vegar að hafa rafmótora hlaðna með dísilvélum.

Einn af kostunum er að dísil-rafmagns kafbátar hafa tilhneigingu til að vera minni og hægt er að keyra í þögn með því að slökkva á dísilvélinni og treysta á rafhlöðu. Ókosturinn er hins vegar sá að bátarnir þurfa að koma reglulega upp á nýtt til að keyra dísilvélar sínar svo hægt sé að hlaða rafhlöðurnar - aðgerð sem er kölluð „hnerra“.

Kjarnaknúnir kafbátar eru aftur á móti smíðaðir fyrir úthald, með kjarnakljúfinn sem getur starfað í áratugi á milli áfyllingar. Hiti frá kjarnakljúfnum er notaður til að búa til gufu og knýja gufuhverflar til að framleiða rafmagn.

Ástralía valdi upphaflega dísil-rafmagns kafbáta til að skipta um eigin flota af hefðbundnum Collins flokki bátum.

Scott Morrison, forsætisráðherra Ástralíu, varði ákvörðun Ástralíu og sagði að hann hefði sagt Emmanuel Macron Frakklandsforseta í júní að það væru „mjög raunveruleg vandamál um hvort hefðbundin kafbátahæfni“ myndi taka á stefnumörkun öryggisþarfa Ástralíu á Indó-Kyrrahafi. Franskir ​​embættismenn segja að stjórnvöld í París hafi boðið Áströlum þann mánuð að breyta kafbátum í kjarnorkuknúna en þeim var mætt  með þögn.

Að velja að fara kjarnorkuleiðina verður hins vegar ekki án áskorana vegna skorts Ástralíu á mikilvægum innviðum.

„Allir kjarnorkuinnviðirnir sem land þarft eru mjög dýrir- fólkið, öryggisfyrirkomulag og bryggjuaðstaða, svo eitthvað sé nefnt.

Laumuspil og uppgötvun

Stærsti ávinningur kjarnorkuknúinna kafbáta er að þeir geta verið á kafi og haldið sér laumi miklu lengur. Venjulega knúin skip hafa ekki sama svið án þess að verða fyrir uppgötvun með því að koma upp á yfirborðið. Kjarnaknúnir kafbátar geta borið nægilegt eldsneyti í allt að 30 ára rekstur og þurfa aðeins að snúa aftur til hafnar vegna viðhalds og vistir sem er venjulega eftir 3ja mánaða úthald.

Kjarnaknúnir kafbátar eru „flóknustu vélar sem menn búa til, jafnvel meira en geimskutlan“, að sögn einn heimildarmanns. „Þú ert með kjarnakljúf að aftan, háar sprengiefni að framan og í miðjunni, svokallað hótel, þar sem fólk býr og allt fer fram neðansjávar í marga mánuði í einu.

Það er ekki enn ljóst hvers konar hönnun Canberra mun velja. Hins vegar er líklegt að það sé annaðhvort byggt á breska Astute kafbátum, smíðaðir af BAE Systems, eða ígildi bandaríska flotans, Virginia-flokki, smíðaður af America's General Dynamics Electric Boat og Newport News Shipbuilding.

Ein af lykilspurningunum verður hversu mikið af hljóðlausri keyrslu og sónar tækni flota þeirra Bretar og Bandaríkjamenn ætla að gefa Áströlum.

Vopnageta

Ástralía mun einnig efla vopnagetu sína verulega samkvæmt þríhliða samningnum.

Ástralar munu setja hefðbundnar eldflaugar á kafbáta, sem hefðu stærri burðargetu en þau vopn sem hefðu verið á frönsku skipunum.

Ákvörðunin um að kaupa Tomahawk eldflaugar - sem hægt er að skjóta úr annaðhvort skipum eða kafbátum - markar einnig mikla viðbót við getu Ástralíu.

Tomahawks eldflaugarnar myndi gefa Ástralíu meiri möguleika á að ná skotmörkum í Kína í öllum átökum, sem er mikilvægt vegna þess að Bandaríkin og bandamenn þeirra myndu eiga færri hernaðarlegar eignir við strendur Kína en kínverski herinn.

Tomahawk flaugarnar opnar dyrnar fyrir langtímaárásir á skotmörk eins og að taka niður samþætt loft- og eldflaugavarnarkerfi eða flugskýli.

Í dag eiga Ástralar sex kafbáta af gerðinni Collins sem eru úr sér gengir. Hins vegar er langt í kjarnorkuknúnu kafbátanna, hátt í annan áratug, nema Ástralar kaupi kafbáta af Bandaríkjunum sem þeir síðarnefndu ætla að afleggja.