Orrustan við Austerlitz

Orrustan við Austerlitz, einnig kölluð orrusta keisarana þriggja, (2. desember 1805), voru fyrstu átök þriggja keisara og markaði einn mesti hernaðarsigur Napóleons.

Um 68.000 hermenn Napóleons sigruðu næstum 90.000 manna her Rússa og Austurríkismenn undir stjórn M.I. Kutuzov og neyddi Austurríki til að gera frið við Frakkland (Pressburg-sáttmálinn) og hélt Prússland tímabundið frá and-franska bandalaginu.

Bardaginn átti sér stað nálægt Austerlitz í Moraríu (nú Slavkov u Brna, Tékklandi) eftir að Frakkar voru komnir til Vínar 13. nóvember og eltu síðan rússnesku og austurrísku hersveitirnar til Moravíu.

Koma Alexander I, rússneska keisarans, svipti Kutuzov æðsta valdi yfir hermönnum sínum. Bandamenn ákváðu að berjast við Napóleon vestur af Austerlitz og hernámu Pratzen hásléttuna sem Napóleon hafði vísvitandi rýmt til að búa til gildru.

Bandamenn hófu þá aðalárás sína, með 40.000 menn, á hægri væng Frakka (í suðri) til að loka á leiðina til Vínarborgar.

Louis Davout marskálkur, með 10.500 manns, stóðs með herkindum þessa árás og aukaárás bandamanna á norðurvæng Napóleons var hrundið. Þá hleypti Napóleon af stað Nicolas Soult marskálk, með 20.000 fótgöngulið, upp brekkurnar til að brjóta hina veiku miðju bandamanna á Pratzen hásléttunni. Soult náði hásléttunni og með 25.000 liðsauka frá varaliði Napóleons hélt hann henni gegn tilraunum bandamanna til að ná henni á ný.

Bandamenn voru fljótlega klofnir í tvennt og ráðist var kröftuglega á þá og þeir eltir bæði norður og suður af hásléttunni. Þeir misstu 15.000 menn drepna og særða og 11.000 handteknir, en Napóleon missti 9.000 menn segir á einu stað en staðfestar tölur eru ekki til. Ljós er þá að mikinn sigur var að ræða.

Leifar bandalagshersins voru dreifðar. Tveimur dögum síðar samþykkti Frans I frá Austurríki stöðvun stríðsátaka og sá fyrir því að Alexander I kæmist með herinn sinn aftur til Rússlands.

Stutt bardagalýsing

Bandamenn sendu herlið sitt vestur af Austerlitz og hernámu Pratzen hásléttuna. Þetta var staður sem Napóleon hafði skoðað nokkrum dögum áður eins og áður sagði og taldi hann kjörinn stað fyrir bardaga.

Napóleon, sem sá fram á að bandalagsríkin myndu hefja aðalárás sína sitt gegn hægri vængnum í því skyni að koma honum frá Vínarborg, þynnti hann því þann vænginn í blekkingaskini í að sýnast vera þar veikur fyrir. Í raun reyndist þar vera fyrir 10.500 manna sveit franska marskálksins, Louis Davout, sem veitti harða mótspyrna gegn 40.000 stormandi herjum bandamanna sem réðust á þá á sama tíma og hörð árás bandamanna á norðurvængur hans var að sama skapi hrakin.

Þegar Napóleon taldi að miðja bandamanna á hásléttunni væri nægjanlega veik, hleypti hann af stað Nicholas Soult marskálk með 20.000 fótgönguliðum upp Pratzenhlíðina.

Úrslitin

Loforð Napoleóns við Soult um að veita „eitt snöggt högg og stríðinu væri þar með lokið“ rættist þegar Marshal náði og hélt að lokum hásléttunni.

Hersveitir bandamanna voru síðan skipt í tvennt af frönsku riddaraliðinu og tveir sundurskornir helmingar hersveitanna voru eltir hver um sig norður og suður af hásléttunni.

Ástæður sigursins

 

Napóleon hafði unnið afgerandi skýran sigur, meðal annars með því að hafa valið vígvöllinn sjálfur í skátaleiðangri sínum. Ennfremur hafði keisarinn meiri atvinnu og lýðræðislega skipulagðan her í þjónustu sinni en rússneski herinn, þar sem barsmíðar voru aðalform aga og hvatningar.

Bæði rússneski og austurríski herinn var enn skipulagður á sömu nótum og þeir herir sem sáust á 18. öld, en herir Napóleons höfðu komist í fremstu röð herja á 19. öld.

Eftirmál orrustunnar við Austerlitz

Frakkar voru hreinir sigurvegarar bardagans. Þar með lauk allri andstöðu Austurríkis og endalok stríð þriðja bandalagsins. Frakkar höfðu misst a.m.k. 1300 drepna og 6000 særða. Bandamenn urðu fyrir miklu þyngra tapi þeir misstu 15.000 menn og þúsundir til viðbótar voru handteknir.