Pólitísk réttarhöld í ljósi sögunnar - Embættisbrotaákæra á hendur Bandaríkjaforseta

Í Bandaríkjunum eru að fara í gang réttarhöld yfir fyrrverandi forseta Bandaríkjanna. Þetta ætta að vera einstæður viðburður en hefur endurtekið sig á eins árs tímabili. Hann kallast á ensku Impeacement.

Þetta hugtak er erfitt að þýða yfir á íslensku en má þýða sem embættisbrotaákæra eða embættisglapaákæra, fyrra hugtakið er nærri lagi.

Fyrst verður að hafa í huga að ekki er bara hægt að ákæra forseta Bandaríkjanna fyrir afglöp eða glæpi í starfi, heldur einnig aðra embættismenn. Lítum á ferlið.

FORSENDUR ÁKÆRU

Embættisglæpaákæra í Bandaríkjunum er ferli þar sem löggjafarvald (venjulega í formi neðri deildar Bandaríkjaþings) leggur fram ákærur á hendur borgaralegum yfirmanni ríkisstjórnarinnar vegna glæpa sem sagður er hafa verið framinn, hliðstætt því að ákæra er höfðuð af hendi ákæruvaldi.

Réttarhöld geta komið fram á ríkisstigi eða alríkisstigi. Fulltrúadeild Bandaríkjaþings getur ákært alríkisembættismenn, þar með talinn forseta eða varaforseta, með einfaldan meirihluta þingmanna viðstaddra eða aðrar forsendur sem húsið samþykkir í samræmi við 5. gr. stjórnarskrá Bandaríkjanna.

Flest löggjafarvöld ríkisins getur ákært embættismenn ríkisins, þar á meðal ríkisstjórann, í samræmi við stjórnskipun hvers og eins en ríkin eru eins flestum er kunnugt fimmtíu talsins.

Flestar ákærur hafa varðað meinta glæpi sem framdir voru meðan embættismenn voru í embætti, en þó hafa verið nokkur tilvik þar sem þeir hafa verið ákærðir og síðan sakfelldir fyrir glæpi sem framdir voru áður en þeir tóku við embætti. Hinn ákærði embættismaður heldur áfram að sitja tíma sinn þar til réttarhöld fara fram.

Alríkislega þarf tvo þriðju meirihluta öldungadeildarþingmanna sem eru viðstaddir réttarhöldin til sakfellingar komi samkvæmt 3. grein 3. liðar, 6. grein stjórnarskrárinnar. Það þýðir 67 öldungadeildaþingmenn sem þurfa að standa á bakvið sakfellingu.

Í ákærumeðferð missir sakborningur ekki eða á hættu á að glata lífi, frelsi eða eignum. Samkvæmt stjórnarskránni eru einu viðurlögin sem öldungadeildin heimilt að beitaer  brottvikning úr embætti og vanhæfi frá því að gegna alríkisembætti í framtíðinni. Eftir að embættismaður hefur verið vikið úr embætti gæti það opnað fyrir ákæru vegna refsiverðra aðgerða vegna ákærunnar. Forsetinn er stjórnskipulega útilokaður frá því að veita náðun fyrir verknað hina ákærðu.

LISTI ÞEIRRA SEM HAFA VERIÐ ÁKÆRIR

Þessi listi er ekki langur í rúmlegri 230 ára sögu Bandaríkjanna. Flestir sem hafa verið ákærðir, voru dómarar eða öldungadeildarþingmenn. En þarna má finna Bandaríkjaforsetann Andrew Jackson á 19. öld, sem var sýknaður, Bill Clinton á 20. öld, sem var sýknaður og Donald Trump á 21. öld, sem er eini maðurinn hefur verið ákærður tvisvar sinnum, í embætti og kominn úr embætti.

Richard Nixon, sagði af sér embætti áður en til ákæru kom, og féll málið þar með niður. Gerald Ford náðaði hann svo eftir á.

Fyrri ákæran á hendur Donald Trumps féll um sjálfa sig og hann sýknaður. Í henni var hann sakaður um valdsníðslu og hindrun framgang Bandaríkjaþings.

Í seinni ákærunni er Trump sakaður um að hvetja til uppreisnar (e.incitement of insurrection).

SEINNI ÁKÆRAN Á HENDUR DONALDS TRUMPS

Við skulum kíkja á ákæruskjalið á hendur Trump. Það er eftirfarandi:

RESOLUTION

Impeaching Donald John Trump, President of the United States, for high crimes and misdemeanors.

1 Resolved, That Donald John Trump, President of the

2 United States, is impeached for high crimes and mis

3 demeanors and that the following article of impeachment

4 be exhibited to the United States Senate:..

Trump er í grundvallaratriðum ákærður fyrir stór glæpi og misgjörðir (e. high crimes and msidemeanors).

Allt í lagi, hvað fellst í því? Kíkjum aftur á ákæruskjalið:

ARTICLE I: INCITEMENT OF INSURRECTION

The Constitution provides that the House of Rep

6 resentatives "shall have the sole Power of Impeachment"

7 and that the President "shall be removed from Office on

8 Impeachment for, and Conviction of, Treason, Bribery, or

9 other high Crimes and Misdemeanors". Further, section 3

10 of the 14th Amendment to the Constitution prohibits

11 any person who has "engaged in insurrection or rebellion

12 against" the United States from ‘"hold[ing] any office ... 

Það er sem sagt hægt að dæma Trump fyrir Treason, Bribery, or other high Crimes and Misdemeanors eða landráð, múturþægni eða stórglæpi og misgjörðir.

Demókratar völdu tvo síðustu liðina, enda mjög óljóst hvað felst í stórglæpi og misgjörðir og hægt að klína hvað sem er á þá liði.

Trump er sem sagt ekki landráðamaður og/eða múturþæginn (nokkuð sem einn þingmaður Repúblikana er að undirbúa að leggja fyrir varðandi Biden í fulltrúardeildinni, en sú ákæra byggist á að Biden sé landráðarmaður (vinnur með erlendu stórveldi – Kína og múturþægni, þiggur prósentur af viðskiptum Hunter Biden við Úkraníumenn og Kínverja). Það er svo önnur saga.

Það sem Trump sagði og Demókratar telja vera hvatning til uppreisnar eru eftirfarandi setningar:

President Trump addressed a crowd at the Ellipse in

9 Washington, DC. There, he reiterated false claims that

10 ‘‘we won this election, and we won it by a landslide’’.He

11 also willfully made statements that, in context, encour

12 aged—and foreseeably resulted in—lawless action at the

13 Capitol, such as: ‘‘if you don’t fight like hell you’re not 14 going to have a country anymore’’. Sem sagt, orðin ,,if you don´t fight like hell you´re not going to have a country anymore”.

Ef túlka má þessi hvatningarorð sem árás á Capital hill, þá er ansi langt gengið í túlkun hvað teljist vera uppreisn (sem eru vanalegar í formi vopnaðri andstöðu).

Svo er haldið áfram með ruglrökin, að þessi orð hafi kvatt lýðinn til að ráðast á Capital hill eða Bandaríkjaþinghúsið.

Með öðrum orðum má stjórnmálaleiðtogi ekki lengur hvetja stuðningsmenn áfram og hann beri ábyrgð á gjörðum annarra. Svona svipað og að ákæra börn nasista fyrir glæpi foreldranna.

Bandaríska stjórnarskráin er skýr og útskýrir undir hvaða kringumstæðum og fyrir hvaða sakir forseti Bandaríkjanna er VIKIÐ ÚR EMBÆTTI, ekkert í henni segir að það megi fara í pólitískar ofsóknir eftir að hann lætur af embætti.

Bandaríkjaþing hefur ekkert lögsöguvald yfir fyrrverandi embættismanninum Donald Trump. Aðeins dómstólar (Hæstiréttur Bandaríkjanna) getur tekið á þessu máli. Munum að ákæran var ekki tekin upp í Öldungadeildina fyrr en eftir að Donald Trump hafði látið af embætti og Demókratar komnir með meirihluta í deildinni.

Hér er greinin í stjórnarskránni sem fjallar um brottvísun úr embætti vegna embættisafglapa eða – glæpi.

The constitution provides scant detail on what accounts for an impeachable offence, bar one line: The president, vice-president and all civil officers of the United States shall be removed from office on impeachment for, and conviction of, treason, bribery or other high crimes and misdemeanous.

 

PÓLITÍSK RÉTTARHÖLD

Þegar réttarhöldin eru pólitísk, þá veit það ekki á gott. Sá sem hér skrifar er enginn málsvari Trumps, en þegar maður sér réttarbrot og lýðræðið fótum troðið í krafti pólitísk meirihluta, þá verður maður hugsi.

Trump er hvorki guð eða djöfullinn, bara götustrákur frá New York sem rífur kjaft eins og New York-ara er siður. Ef maður eins og hann getur snúið á NY mafíuna og lifað af, þá er maðurinn harðjaxl eins og hann sýndi í verki í embætti.

Svo er það annað mál en Impescement eða embættisbrotaákæran sem nú er í gangi er algjör farsi og gengur gegn réttarríkinu og bandarísku stjórnarskránni.

Fyrir því eru tvær ástæður,

A. Engum vörnum var komið við í Fulltrúardeildinni og verjendur Trump fengu ekki að verja hann lögfræðilega. Málið afgreitt á innan við einn dag (fljótari en dómstólarnir nasista eða dómstólar Stalíns). Réttlát málsmeðferð brotin(e. due process). Málið hefði aldrei átt að fara úr Fulltrúardeildinni.

B. Ekki er hægt að ákæra borgarann Donald Trump og víkja hann úr starfi, þegar hann er hættur störfum samkvæmt ákvæðum stjórnarskránnar! Íhugum afleiðingarnar. Ef forsetar eru látnir bera ábyrgð á gjörðum sínum, segjum tveimur áratugum síðar, væri hægt að ákæra George W. Bush fyrir stríðsglæpi í Afganistan eða Írak! Ekki er hægt að stjórna ríki undir slíkum kringumstæðum.

Ákæran á hendur Bandaríkjaforseta er hluti af stærra máli og snýst annars vegar um hvers konar samfélag á að vera í Bandaríkjunum.  Það snýst um samskipti borgaranna. Það er hvort ný-marxísk hugmyndafræði fái að ráða þar för eða hin hefðbundu borgara gildi haldi áfram að ríkja. Hins vegar snýst baráttan einnig um efnhagsleg gildi, og hér koma sósíalísk gildi til sögunnar gegn kapítalískum gildum.

Trump er andlit gamla tímans og sterkur málsvari hans og er hann fyrsti forsetinn til að rísa gegn svokölluðu frjálslyndum gildum sem hafa farið sífellt vaxandi síðan hippatímabilið hófst og breytti vestrænum samfélögum til frambúðar. Þess vegna er svo mikilvægt að taka hann niður og koma í veg fyrir að hann verði aftur forseti Bandaríkjanna.

Það hefði þótt saga til næsta bæjar, að sósíalismi skuli upp á pallborðið í landi hinna frjálsu, tækifæra og frelsis til að leita að hamingjunni.

Eins og staðan er í dag er lýðræðið í Bandaríkjunum í tómu tjóni og grundvallarmannrétti eins og tjáningarfrelsið er í stórhættu og þegar undir atlögu sigurvegarans.

FYRRI PÓLITÍSKAR OFSÓKNIR Í SÖGU BANDARÍKJANNA

Svona pólitísk upplausn er ekki einsdæmi í bandarískri sögu. Bæði sjötti og sjöundi áratugur 20. aldar máttu þola upplausn og pólitísk átök. Kíkjum aðeins á fyrra tímabilið.

Þeir sem þekkja bandaríska sögu minnast McCarthyisman en McCarthy var þingmaður Repúblikana sem lagði líf fjölda listamanna í Hollywood í rúst með óstaðfestar ásakanir um að það væru kommúnistar. Afleiðingin var útskúfun úr samfélaginu.

Pólitískar ofsóknir og réttarhöld eru algeng í sögunni en yfirleitt gerist þetta í alræðisríkjum. Sjá má þetta í réttarhöldunum í Sovétríkjunum 1936 og hefndaræðið 1944 í Þýskalandi, pólitísk réttarhöld eða hreinlega pólitískar aftökur.

Skilgreinin: McCarthyismi er sá háttur að bera fram ásakanir um undirróður eða landráð, sérstaklega þegar það tengist kommúnisma, án þess að taka neitt almennilega tillit til sönnunargagna. Hugtakið vísar til bandaríska öldungadeildarþingmannsins Joseph McCarthy og á uppruna sinn á tímabilinu í Bandaríkjunum þekk seinni sem rauða hræðslan og stendur frá lokum fjórða áratugarins til fimmta áratugarins.

Höfnunarmenningin sem nú ríkir er af svipuðum meiði, allir þeir sem eru ekki með, eru á móti. Það á að útskúfa þá og útiloka frá opinberri þátttöku.  Demókratar hafa stutt þessa menningu og tekið upp aðferðafræðina (sem kemur beint úr bandarískum háskólum).

Svo er ekki annað en sjá að Demókratar séu að reyna að leika sama leik og McCarthy og þagga (cancel) niður alla þá niður sem tengjast Trumphreyfingunni með þöggun, missir vinnu eða ráða ekki í starf.

Höfnunarmenning samtímans er ekkert betri en McCarthyisminn sem mun leiða til mótspyrnu þeirra sem fyrir verða. Jafnvel stuðningsmenn munu snúast á endanum....galdrabrennutími er alltaf ákveðið tímabil. Hreyfing sem er byggð á nei-i og höfnun verður aldrei langlíf.