Sannar stríðið í Úkraníu að skriðdrekar eru úreldir?

Sannar stríðið í Úkraníu að skriðdrekar eru úreldir?

Tvennum sögum fara af því og skiptar skoðanir fræðimanna. Ég ætla að birta hér þýðingu mína á grein eftir Brent M. Eastwood. Heyrum hvað hann hefur að segja.

Eru drónar og skriðdrekabanar (eldflaugar) að gera skriðdreka úrelta?

Maður  hefur séð myndirnar og myndböndin sem hafa skjalfest hina fjölmörgu rússnesku skriðdreka sem hafa bilað eða verið  eyðilagðir, sem hafa runnið á vígvellinum. Bayraktar TB2 bardagadróninn og Javelin skriðdrekaflugskeytin hafa verið hrikaleg fyrir rússnesk bryntæki. Viðkvæm virkisturn skriðdrekans ræður ekki við eldflaugaárás. Skriðdrekaárásakerfi rignir svo sannarlega dauða ofan frá.

Vefsíðan 1945 hefur greint frá tilraunum Rússa til að verja skriðdreka sína fyrir þessum tegundum eldflauga. Hersveitir Vladimírs Pútíns hafa byggt járnbúr fyrir ofan skriðdrekaturna til að hindra niðurleið skriðdrekaeldflauga. Þessar mótvægisaðgerðir hafa ekki skilað árangri.

Ótrúlegt tap Rússa

Frá og með 13. mars hafa Úkraínumenn misst 389 skriðdreka og 1.249 brynvarða hervagna, að sögn úkraínska varnarmálaráðuneytisins sem vitnað er í í Kyiv Independent. Þó að þessar tölur séu ekki staðfestar af sjálfu sér er óhætt að segja að Rússar hafi eyðilagt hundruð skriðdreka en sjálfir orðið miklu tjóni.

Þess virði?

Árið 2020 gerði Army Technology veftímaritið könnun og spurði hvort skriðdrekar væru verðmæt fjárfesting. Þeir spurðu yfir 6.000 svarendur. 74 prósent aðspurðra sögðu að skriðdrekar væru sannarlega verðmæta fjárfesting á meðan 26 prósent sögðu að svo væri ekki.

Niðurstaða skoðanakönnunarinnar var að í bardögum gegn uppreisnarmönnum og hryðjuverkum í Írak og Afganistan gegndi helsti bardagaskriðdrekinn minna hlutverki og hann átti á hættu að verða eyddur. En vegna mikillar endurvakningar herafla Rússa og Kínverja – bæði lönd sem búa yfir stórum brynvörðum brynherjum – þótti skriðdrekinn orðinn mikilvægur á ný.

En hér koma úkraínsku hersveitirnar

Rússneska innrásin í Úkraínu gæti hafa breytt þeirri tilfinningu aftur. Verið er að eyða rússneskum skriðdrekum um allt land. Notkun Úkraínumanna á stand-off flugskeytum og drónum hefur leitt til nýrrar gáruáhrifa í hernaði með brynvörðum tækjum – sem hefur breytt sjónarhorni á hvað það þýðir að vera með skriðdreka í bardaga.

Landgönguliðar sleppa bryntækjum sínum

Bandaríska landgönguliðið var svo viss um að þessi breyting á hernaði myndi gera skriðdreka úreldan að þeir hafa tekið marga af Abrams skriðdrekum sínum úr umferð og sveitin ætlar að verða skriðdrekalaus til að geta einbeitt sér að sjóflugsverkefni sínu. Landgönguliðs skriðdrekaforingjar hafa verið beðnir um að yfirgefa þjónustuna, ráða  sig í aðra deildir herafla eða ganga í landherinn.

Kannski líta landgönguliðarnir út fyrir að vera klárir vegna þess að stríðið í Úkraínu sýnir að skriðdreka og fótgönguliðið er að verða óþarfi. Ein ástæða fyrir erfiðleikum brynvarða farartækja í Úkraínu hefur verið Bayraktar TB2 bardagadróninn.

Bayraktar drónarnir gjöreyðileggja rússneska skriðdreka

Þetta mannlausa kerfi er banvænt fyrir skriðdrekann. Bayraktar TB2 er tyrknesk framleiðsla og Úkraínumenn eru með um 50 slíka dróna og fleiri á leiðinni. Hver flugvél hefur fjórar leysistýrðar eldflaugar.

Dróninn getur flogið í um það bil 24 klukkustundir með lofthæð upp á 25.000 fet. Drónastjórnendur geta verið í allt að 185 mílna fjarlægð. Burðargetan er 121 pund með 105 hestafla vél. Hámarkshraði hans er um 80 mílur á klukkustund.

Bayraktar er að sanna að dróninn getur forðast rússneskar ratsjár og stöðvunarbúnað. En velgengni þeirra stafar líka af vafasömum aðferðum Rússa þar sem innrásarherarnir verja ekki alltaf bryndeildir sínar með loft-til-loft flaugum og öðrum tilgerðum loftvarnarkerfi.

Þrátt fyrir velgengni Bayraktar, tel ég ekki að skriðdrekinn sé orðinn úreldur. Lönd munu draga lærdóm af stríðinu í Úkraínu og styrkja brynvörn á toppi virkisturnsins. Taktíkin mun einnig batna. Bardagasveitir Bandaríkjanna munu nota eigin dróna til að vinna gegn óvininum og skynja betur árásir frá fjarstýrðum farartækjum. Þannig mun skriðdrekinn enn vera meginstoð í nútíma bardaga.

Brent M. Eastwood, PhD, starfar nú sem ritstjóri varnarmála og þjóðaröryggis fyrir ritið 1945 og er höfundur Humans, Machines, and Data: Future Trends in Warfare

Slóð: Does the War in Ukraine Prove Tanks Are Totally Obsolete? - 19FortyFive

Hugleiðingar mínar

Ég er ekki eins bjartsýnn og Brent og mér finnst hann tvísagna. Og stríðið í Úkraníu er kannski ekki besta kennsludæmið. Menn munu nota það sem víti til varnaðar. Drónatæknin er nýhafin og miklar framfarir eru árlega. Og talandi um gervigreindin, sem leiðir til gjörbyltingu i hernaði. Uppgötvanir í hertækni er einmitt oft leiðandi fyrir borgaralega tækniframþróun.

Brent bendir réttilega á veikleika skriðdrekanna gagnvart drónaárásum og það að fótgöngulið Bandaríkjanna er orðið afhuga skriðdrekanotknun. Þetta eru góðar vísbendingar um gagnleysi skriðdreka. Hann telur að tækniframfarir muni bjarga skriðdrekanum, en ég tel einmitt að tækniframfarir geri endanlega út um hlutverk skriðdrekanna. Það fer eins fyrir skriðdrekanum og stóru orrustuskipunum, þau voru þegar úreld í upphafi seinni heimsstyrjaldarinnar. Urðu að fljótandi fallbyssustæðum.

Ég myndi a.m.k. ekki vilja sækja um starf sem skriðdrekaliði og lýst betur á starf drónastjóra sem framtíðarstarf!

Allsherjarstríð og lýðræðisríki

Ég ræddi um herveldið Bandaríkin í síðustu grein minni. Ég sagði að BNA væri lýðræðisríki (sem er um leið heimsveldi og hagar sér eftir því) sem setur því ákveðin takmörk. Til að mynda geta Bandaríkin átt í erfiðleikum með að heyja allsherjarstríð, með öllu því sem því fylgir. Sjá mátti þetta í Kóreustríðinu og Víetnamstríðinu, hernaðurinn var takmarkaður og reynt var að hlífa almenningi. Bandaríkin unnu aldrei lokasigur, þ.e.a.s. stríðið, þótt þau hafi unnið allar orrustur. Í báðum stríðum var hernaðarlegt jafntefli en pólitískur ósigur.

Almennt séð, eru lýðræðisríki ólíklegri til að hefja stríð en harðstjórnarríki. En á því eru undantekingar ef þau eru heimsveldi, líkt og breska heimsveldið og það bandaríska.

Stríðsrekstur þeirra er þó ólíkari en hjá harðstjórnarríkjunum. Þau berjast oftast með aðra hendina bundna fyrir aftan bak, þ.e.a.s. þau heyja ekki allsherjar gereyðingastríð og þau reyna að hlífa borgurum meira. 

Sjá mátti þetta í seinni heimsstyrjöldinni, þegar Þjóðverjar (nasistar) - harðstjórnarríki, hóf stríð gegn öðru harðstjórnarríki, Sovétríkin. Hugmyndakerfin bæði kröfust algjöran sigur, gengið milli bols og höfuð, og annar yrði undir sem og varð. Aukaleikarnir í stríðinu á meginlandi Evrópu, Bandamenn (Bandaríkjamenn, Bretar, Kanadamenn og aðrir) háðu annars konar stríð við nasistanna. Það var grimmt en ekki eins grimmt og á austurvígstöðvunum. Farið var betur með fanga í vestri samanborið við austri af beggja hálfu og leikreglur meira virtar. Ef til vill vegna þess að nasistarnir voru að berjast á móti lýðræðisríkjum?

Hvað um það. Hér er ætlunin að fjalla um allsherjarstríð sem lýðræðisríkin eiga erfitt með að heyja ef barist er utan landamæra ríkja þeirra en eru meira tilbúin að heyja ef t.d. innrás á sér stað.  Hér verður að fara með alhæfingar, því að það eru alltaf til undantekningar á öllum reglum og sérstaklega í hernaði.

Það er ef til vill akkelishæll Bandaríkjanna að heyja ekki allsherjarstríð líkt og nasistar gerðu. Þeir síðarnefndu hlífðu engum og brutu alla andstöðu niður með harðri hendi. Dæmi um þetta eru örlög andspyrnuhreyfinganna í Evrópu, árangur þeirra var eins og bíflugubit og breytti engu um gang stríðsins. Það þurfti milljóna her Sovétríkjanna til að berja nasistanna niður. Harkan var svo mikill að Júgóslavar, annálaðir fjallahermenn réðu ekki við þýska hersetuliðið (og alls staðar annarstaðar var sama saga). Ef einn þýskur hermaður var drepinn, voru 10 borgarar drepnir, jafnt í Júgóslavakíu, Pólandi eða Frakklandi. Þetta hélt aftur af andspyrnunni og aðgerðir hennar voru takmarkaðar. Sömu taktík beittu Mongólar með góðum árangri í sínum hernaði, sama með Rómverja og aðrar sigursælar herþjóðir (Assýringar voru meðal fyrstu her heimsvelda í heiminum og annálaðir fyrir grimmd).

En ég er alls ekki að mæla allsherjarstríði neina bót, síður en svo,  lýðræðisríkin með "mjúka hernaði" sínum geta unnið stríð á sinn hátt og þau hafa gert það. BNA hafa í raun náð ásættanlegri niðurstöðu í stríðum sínum á 20. öld, haldið aftur af harðstjórnarríkjum, þótt fullur sigur hafi ekki fylgt í kjölfarið. Ég er hér aðeins að tala um stríðsrekstur út frá herfræðilegu sjónarhorni.

Hernaðarsagan segir að besta leiðin til að vinna stríð er allsherjarsigur og andstæðingurinn sé barinn svo á bak aftur, að hann eigi sér ekki viðreisnar von næstu aldir. Sbr. framganga Mongóla í Íran (afleiðingarnar má enn sjá). Berja verður hugmyndafræði andstæðingsins á bak aftur með sigrinum. Það er ekki nóg að vinna á vígvellinum, það verður að vinna friðinn (og afleggja hugmyndafræði andstæðingsins).

Skilgreining - hvað er allsherjarstríð?

Algert stríð er stefna þar sem herir nota allar nauðsynlegar leiðir til að sigra, þar með talið þær sem eru taldar siðferðilega rangar í tengslum við hernað. Markmiðið er ekki aðeins að eyðileggja heldur að sigra óvininn þannig að hann geti ekki haldið áfram að berjast um ófyrirséða framtíð. „Algert stríð“ felur í sér fjóra hluti: Virkjun, neita til málamiðlun, þurrka út hlutverki milli hermanna og óbreyttra borgara og alger stjórn á samfélaginu. Fyrri heimsstyrjöldin var að mörgu leyti algjört stríð. Það hafði aldrei verið stríð sem var jafn hrikalegt.

Bandaríska borgarastyrjöldin hefur verið flokkuð af sumum sagnfræðingum sem "algert stríð." Algjört stríð er skilgreint sem "stríð sem er ótakmarkað hvað varðar vopnin sem notuð eru, landsvæðið eða bardagamenn sem taka þátt eða markmiðin sem stefnt er að." Stríðið var ekki aðeins háð á fjarlægum vígvöllum þar sem hermenn voru staðsettir, heldur einnig meðal borgara í borgum og þeir sjálfir skotmörk.

Nútíma allsherjarstríð (á tímum iðnvæðingar)

Í nútímanum hafa skilgreiningar á stríði og byltingu orðið mjög svipaðar vegna þess að stríð og bylting hafa orðið mjög lík.

Eitt mjög áberandi einkenni samruna stríðs og byltingar er 20. aldar umbreyting á yfirlýstum eða fullyrtum stríðsmarkmiðum úr landhernaðarlegum markmiðum í pólitísk og byltingarkennd markmið samtímans.

Aldir fyrir 20. voru sannanlega „friðsamlegri“. Pitirim Sorokin, í bindi. 3 af Social and Cultural Dynamics, kom með þessa tölfræði sem sýnir hversu ótrúlega „friðsæl“ 19. öldin var =

*1701:1815; Stríðsslys (drepst, slys, sjúkdómur) = 8.829.000
*1815:1914; Stríðsslys (drepst, slys, sjúkdómur) = 2.217.000

Sorokin leitaðist við að búa til vísitölu stríðsátaka fyrir hverja öld. Hann mældi fjölda styrjalda, lengd, stærð herja, fjölda drepinna og særðra, fjölda landa sem tóku þátt og prósent íbúa í einkennisbúningi. Hann setti 15. öldina á vísitöluna "100". Í samanburði við þá vísitölu, 20. öld ALLT AÐ seinni heimsstyjöld (þ.e. frá 1900 til 1938) = "3000". Með öðrum orðum, fyrsti þriðjungur 20. aldar var 30 sinnum stríðsamari en öll 15. öld.

Hér eru tölur Sorokins um meðaltal árlegra dauðsfalla af völdum stríðs á undanförnum öldum =

1600-1699 = 33.000
1700-1799 = 52.000
1800-1899 = 55.000
1900-1936 = 700.000 | NB! 20.-c. tölur náðu aðeins yfir fyrsta 1/3 af 20. öld, fyrir seinni heimsstyrjöld (heimild: https://pages.uoregon.edu/kimball/wrx.total.htm )

Með öðrum orðum, því nær sem dregur okkur í tíma og því iðnvæddara sem samfélagið er, verða drápin og eyðilegging iðnvæddari (á verksmiðju stigi) og stærri í sniðum. Allt samfélagið lagt undir og allir verða fyrir barðinu á stríðinu sem er háð.

Borgarastríðið í Bandaríkjunum var eiginlega fyrsta nútímastríðið, iðnvætt og allsherjarstríð. Evrópsku hershöfðingjarnir lærðu ekki af reynslu þeirra bandarísku og því hófst fyrri heimsstyrjöldin þar sem frá horfði í þeirri bandarísku. Það er einmitt oft þannig að hershöfðingjar heyja nýtt stríð á forsendum hið gamla og gera þar með mikil mistök. Dæmi um þetta eru orrustskipin í seinni heimsstyrjöldinni en flugmóðuskipin voru þau tæki sem notuð voru og virkuðu. Sumir hershöfðingjar lærðu þó, sbr. George Patton, sem sá tækifærin í skriðdrekunum.

Núna

Evrópskir hershöfðingjar halda að frá og með lokum seinni heimsstyrjaldar, sé hægt að heyja takmarkað og "siðrænt" stríð. Líkur á hernaði séu litlar. Það er ekki rétt. Þeir hefðu átt að læra af reynslunni af upplausn Júgóslavíu og grimmilega borgarastríðið þar. Þeir eru nú að læra af harðri reynslu þessa daganna. Stríðið í Úkraníu ber sum einkenni allsherjarstríð, með mikilli grimmd, allt lagt undir þar til niðurstaða verður. Eina sem vantar í dæmið er notkun kjarnorkuvopna, allsherjar herkvaðningu og það er hótað að nota vígvallakjarnavopn.

Það er eins og í þessu stríði og öðrum á undan, birtast framtíðarvopnin í litlu mæli en segja til um hvernig framtíðarstríðið verður háð. Hér er ég að tala um dróna (skriðdrekinn er úreldur) og gervigreinina (gerbylting í hernaði). Sem betur fer verða bryndrekar framtíðarinnar mannlausir, sem og flugfarartæki og sjófaratæki herja. Allt annað hvort fjarstýrt og gervigreindin tekur oftar ákvörðun um líf og dauða, frekar en hermenn.

Stríð eru ljót verk mannanna. Svo virðist vera að hið fornkveðna, fælingarmáttur hervalds og vopnaður friður haldi best aftur af harðstjórum heimsins. Lýðræðisríki heimssins verða því að vera á verði um ófyrirsjáanlega framtíð. Megi friður komast á sem fyrst aftur í Evrópu!