Hvað varð um írsku þrælanna á Íslandi?

Svarið við þessu má að hluta til finna með að skoða sambærilega þróun og atburði á hinum Norðurlöndunum, hvað varð almennt um þá þræla sem víkingar hertóku?

Hér er frábær grein um DNA rannsókn á Skandinövum og áhrif þess að flytja inn þræla frá herleiðöngrum. Í ljós kom að þrælar þessir höfðu lítil sem engin áhrif á genamengi Norðurlandabúa. Það sama hlýtur að eiga við um Ísland. Skýringin er einföld, þrælar voru eign, ekki fólk. Þeir máttu ekki giftast né koma sér upp búi, þó undantekningar hafi verið á því, samanber frásagnir úr Íslendingasögunum.

Hér gildi hnefarétturinn, þeir sem voru lægra settir voru jaðarsettir eða drepnir sbr. hólmsáskoranir um konur og jarðir. Undirmálsfólkið hrakið upp á heiðar samanber söguna af Náttfara dæmið um landnám Eyjafjarðar. Börn voru borin út. Samfélagið var grimmt. Þrælarnir nutu ekki verndar ættarinnar sem var í raun eina lögregluvaldið á landinu. Ergo: afkomendur dóu flestir út á fyrstu öld byggðar á Íslandi.

Ég hef rekið hér áður að fyrstu landnemarnir, úr fyrstu bylgjunni komu margir hverjir úr byggðum norrænanna manna á Bretlandseyjum og Írlandi. Með í för voru írskir þrælar en sumir víkinganna giftust inn í keltneskar höfðingjaættir og voru sumir hverjir blandaðir hingað komnir. Írska blóðið í okkur hlýtur að koma frá þessu fólki. Svo lokuðust leiðir til Írlands og fleiri Bretlandseyja og fólk hætti að koma þaðan um í lok 10. aldar (orrustan um Clontarf 1014 markað endanlega lok yfirráða norræna manna á Írlandi). Víkingaöld lauk endanlega á Bretlandseyjum 1066 í orrustunni um Hasting. En víkingarnir skyldu eftir sig fólk, sem blandaðist fólkinu sem fyrir var, alls staðar á Bretlandseyjum. Írar eru t.a.m. mjög blandaðir norrænum mönnum, Skotar einnig en yfirstéttin þar er að mestu norræn að uppruna, sama má segja um Engleninga. Minnst eru áhrifin í Wales.

Í annarri bylgjunni kom norrænt bændafólk sem eyðilögðu grundvöll þrælahalds á Íslandi. Þetta gerist á mjög skömmum tíma og landið sem var hálf kristið og hálf heiðið, varð alheiðið til árþúsundamótin 1000. Norræn menning staðfest og tunga.

Innfluttir þræla á Norðurlöndum og innlendir skuldaþrælar

Þrælahald var ríkt á Norðurlöndum í heiðnum sið. Menn voru látnir þræla ef þeir borguðu t.a.m. ekki skuldir. Kristin kikja útrýmdi þetta að lokum. Kíkjum á hvað varð um erlendu þrælanna samkvæmt DNA rannsókn, sjá slóðina:

Ancient DNA Paints a New Picture of the Viking AgeAncient DNA Paints a New Picture of the Viking Age

"Ein besta skýringin á nýju niðurstöðunum var sú að víkingar réðust inn á svæði í kringum Skandinavíu að hluta til, til að eignast þræla, að sögn Mark Collard, þróunarmannfræðings við Simon Fraser háskólann í Bresku Kólumbíu sem tók ekki þátt í rannsókninni.

„Það er ljóst af fornleifum og sögulegum skjölum að þeir tóku líka fanga,“ sagði hann og bætti við að nýja rannsóknin bendi til þess að fjöldi þræla sem víkingar fluttu aftur til Skandinavíu hafi verið nægur til að hafa áhrif á erfðasamsetningu svæðisins.

Rannsóknin leiddi líka í ljós að fyrst og fremst voru konur fluttar inn í Skandinavíu úr austri á þessum tíma – sem „bendir til þess að víkingarnir hafi kannski helst miðað að konum og stúlkum sem þræla,“ sagði Dr. Collard.

Sumt fólksins sem kom til Skandinavíu gæti einnig hafa verið kristnir trúboðar eða munkar sem fluttust inn af fúsum og frjálsum vilja, sem og diplómatar og kaupmenn, að sögn Anders Götherström, meðhöfundar nýju rannsóknarinnar og prófessor í sameindafornleifafræði við Stokkhólmsháskóla.

En þessir nýliðar í Skandinavíu blómstruðu ekki, sýndi erfðagreiningin. Teymi Dr. Götherström skoðaði næstum 300 forn erfðamengi frá einstaklingum sem dóu frá upphafi fyrstu aldar til miðrar 19. aldar og fundust á fornleifasvæðum og gröfum víðs vegar um Svíþjóð og Noreg. Þeir báru síðan þessi erfðamengi saman við erfðafræðilegar upplýsingar frá meira en 16.600 einstaklingum sem búa nú í Svíþjóð, Noregi og Danmörku.

Rannsakendur komust að því að í kjölfar víkingatímans var áberandi samdráttur í Eystrasaltsríkjum og bresk-írskum ættum meðal Skandinava. Þó að einhver erfðafræðileg áhrif séu enn frá þessum svæðum í dag, þá eru þau „ekki eins mikil og við hefðum búist við,“ sagði Dr. Götherström.

„Eina trúverðuga leiðin sem ég get útskýrt er að margt af þessu fólki sem kom til Skandinavíu á víkingatímanum kom sér ekki upp fjölskyldur og var ekki eins duglegt við að eignast börn og fólkið sem bjó þar þegar,“ bætti hann við.

Þó fornt DNA skipti sköpum til að skapa skýrari mynd af sögu svæðisins, eru tennur og bein sem innihalda slíkar erfðafræðilegar upplýsingar takmarkaðar. Að finna slíkar leifar sem eru frá upphafi víkingatímans er erfitt að eiga við, þar sem líkbrennsla var algeng greftrunarhefð í Skandinavíu á þeim tíma, að sögn Dr. Götherström."

Dæmi um hversu innvígðir víkingarnir voru inn í samfélögin á Bretlandseyjum eru örlög víkinga í Skotlandi

Sameiginlegur málstaður og sameiginlegur áhugi varð mikilvægari en þjóðerni og norrænir, Skotar, Piktar og Bretar giftust í Skotlandi á öllum stigum samfélagsins. Að lokum voru það ekki aðeins Piktar og Skotar sem voru skoskir, heldur víkingarnir líka.

Enn og aftur voru eyjarnar öðruvísi og voru vígi víkinga og norrænna siða löngu eftir að víkingaöld lauk. Það var til eyja eins og Orkneyja, Hjaltlandseyja og Manneyjar sem írski konungurinn Máel Mórda dró marga bandamenn sína gegn Brian Boru í orrustunni við Clontarf (1014), og það var aftur til þessara eyja sem víkingarnir sem lifðu af sneru aftur. 

Hebríðar voru opinberlega á yfirráðasvæði Noregs, ekki Skotlands, fram á 13. öld, eins og Orkneyjar og Hjaltland fram á þá 15. Í dag eru þessir staðir enn jafn ríkir af norrænni menningu og þeir eru í norrænu blóði. DNA rannsóknir sýna að Hjaltlandseyjar eru 44% norrænar og Orkneyjar 30%, og gefa haldbærar vísbendingar um að þessi svæði í Skotlandi hafi verið byggð af skandinavískum fjölskyldum, en ekki bara karlkyns ævintýramönnum. Aðrar eyjar, eins og Hebrides, eru um 15-20% sem er enn mjög hátt miðað við að við erum að tala um fólksflutninga sem átti sér stað fyrir þúsund árum.

Wales eina svæðið sem víkingar náðu aldrei tök á

Það voru ekki bara Rómverjar eða Engilsaxar sem áttu í erfiðleikum með að taka Wales, heldur einnig víkingarnir.

Þetta hefur jafnan verið rakið til öflugan sameinaðan herafla samtímans hjá velsku konungunum, einkum Rhodri mikla. Þannig gátu víkingarnir ekki stofnað nein ríki eða svæði sem stjórnuðu í Wales og voru afskipti þeirra að mestu bundin við árásir og viðskipti. Danir eru skráðir fyrir árás á Anglesey árið 854.

Hins vegar voru það Normanar, afkomendur Norðmanna og Frakka í Normandí sem náðu að lokum að leggja landið undir sig upp úr 1066 en það tók langan tíma og í raun aldrei að fullnustu, því enn er töluð keltneska (gelíska) í Wales í dag.