Skattastefna íslenskra stjórnmálaflokka fyrir næstu kosningar

Skattar eru vinsælir til að leysa vandamál sem stjórnmálaelítan hefur komið sér í.  Í stað þess að reka stjórnarheimilið af hagsýni, er safnað upp skuldum, peningum eytt í alls kyns óþarfa. Nokkuð sem heimilið getur ekki.

Heimilið þarf til dæmis að neita sér um að sækja menninguna heim, það sleppir að fara í bíó, leikhús o.s.frv. Þjóðarheimilið eyðir jafnmiklu, sama hvernig árar. Heimilið sker niður, reynir að afla sér meiri tekja og halda heimilisbókhaldinu í jafnvægi. Annars er engin miskunn, það getur orðið gjaldþrota.  Þjóðarheimilið getur ekki orðið gjaldþrota, því að getur blóðmjólkað heimili og fyrirtæki til að mæta taprekstri. Slíkt kallar ekki á ábyrg vinnubrögð.

Flestir flokkanna sem eru á Alþingi eru það ófrumlegir að auðveldasta leiðin er valin, skattleggja.  Það er að "fjárkúga" skattgreiðandann meira. Hann er látinn borga alls kyns skatta til að mæta "trenni" hverju sinni, t.d. mengunarskatta út af ósannaðri kenningu um hlýnun jarðar. Og hann er látinn borga jaðarskatta til fjölmiðla, með RÚV í broddi fylkingar.

Við vitum að Samfylkingin ætlar að auka skattaálögur á borgara landsins. Hún er búin að boða það. Það á að koma með bankaskatt (bankarnir auka þá þjónustugjöld á viðskiptavini bankanna). Það á að hækka veiðigjöld, veit ekki hvort það hafi áhrif annað en á hagnað fiskveiðifyrirtækja.  Eflaust lúrir Samfylkingin á fleiri sköttum sem hún vill leggja á en segir ekki frá. En hún er greinilega ekki vinsamleg atvinnulífinu.

Samfylkingin telur sterk rök hníga að upptöku stóreignarskatts

Auð­legð­ar­skattur var lagður á í rík­is­stjórn VG og Sam­fylk­ing­ar­innar árið 2009. Guð­rún Helga Lár­us­dótt­ir, einn eig­enda og stofn­enda fjár­fest­inga­fé­lags­ins Stál­skips., stefndi íslenska rík­inu fyrir álagn­ingu auð­legð­ar­skatts árin 2010, 2011 og 2012. Guð­rún taldi skatt­lagn­ing­una ólög­mæta, þar sem hún væri brot á eign­ar­rétti og færi í bága við mann­rétt­inda­sátt­mála Evr­ópu. Skatt­lagn­ingin var hins vegar lög­mæt sam­kvæmt dómi Hér­aðs­dóms árið 2013 og var því ríkið sýknað af kröfum Guð­rún­ar. Hæsti­réttur stað­festi svo sýknu­dóm­inn ári síð­ar. Löglegur skattur en án vafa siðlaus.

Jöfnuður jafnaðarmannaflokka felst fremst í að taka pening úr vösum  fólks sem hefur unnið hörðum höndum við að afla sér fé og tekið áhættu við það og færi í vasa þeirra sem kunna ekki eða geta ekki afla sér nægilegt fé til framfærslu.  Það getur verið t.d. vegna of hárra skatta og of lágra launa sem fólk getur ekki sér farborða en líka vegna vangetu.

En svo er það Miðflokkurinn sem boðar skattalækkanir. Það er með afnám virðisaukaskatts á matvæli sem er í raun snilldarhugmynd. Jú, allir þurfa að borða, þetta eru skattar sem sem eru lagðir á nauðsynjarvörur.  Allir græða, fátæklingar landsins, millistéttin sem berst í bökkum og auðvitað elítan. Þetta er líka jákvætt gagnvart ferðamennskuna, en útlendingum blöskrar hátt verðlag á matvöru.

Svo eru það hinir flokkarnir. Allt skattaflokkar. Sjálfur Sjálfstæðisflokkurinn, sem hefur haft fjármálaráðuneytið meira eða minna síðastliðnu hálfa öld, er duglegur að leggja á nýja skatta og alltaf tilbúinn að halda sköttum háum. Hann hefur ekkert á móti ósanngjörnum sköttum, t.d. erfðaskatt.

Svo eru það óvæntu skattarnir. Mannúðin og opin landamæri hafa leitt til þess að skattbyrgðin á borgara landsins hefur margfaldast. Árlegur kostnaður skattborgara er 15-25 milljarða króna vegna áhlaups hælisleitenda hingað norður í ballarhaf. Það sem svarar 60 þúsund krónur aukalega á hvert einasta mannsbarn í landinu (börn meðtalin). Fyrir fjögurra manna fjölskyldu gerir þetta 240 þúsund krónur á ári sem allhá upphæð.

Svo eru það aukaskattarnir. Borgarinn er skattlagður fyrir að leggja bíl sínum í bílastæði.  Hann borgar fyrir að fara á heilsugæslu eða rannsókn þrátt fyrir skattheimtu fyrir heilbrigðiskerfið o.s.frv.  Innflutningsgjöld á allar vörur sem hann kaupir sér inn.

Svo dettur ráðherrum alls kyns ráð í hug til að láta aðra borga draumóra sína. Byggjum vegi, brýr og jarðgöng og látum skattgreiðendur borga brúsann með veggjöldum. Innheimtum 50 milljarða í bílaskatta en notum bara helminginn í vegkerfið. Leggjum km gjald á akstur bifreiða, skítt með landsbyggðina og fólkið sem býr þar, sem þarf að keyra langar vegalengdir til að sækja sér þjónustu.

Skattanetið er þéttriðið og smáfiskarnir sleppa ekki heldur.

Joe Biden næst óvinsælasti Bandaríkjaforseti nútímasögu Bandaríkjanna

"Á þessum tímapunkti á kjörtímabili hans - um 910 dagar inn í valdatíð hans - er Joe Biden annar óvinsælasti forsetinn í nútímasögu Bandaríkjanna. Frá og með 18. júlí 2023 er meðaltal starfssamþykkis Biden, samkvæmt skoðanakönnunum hjá FiveThirtyEight, lítil sem 39,1%; að meðaltali vanþóknun hans er 55,4%. Það þýðir að „nettó samþykki“ hans er -16,3%, sem er vel „neðansjávar,“ eins og skoðanakannanir vilja segja.

Neikvætt 16,3% er líka mjög slæmt sögulega séð. Reyndar var eini forsetinn með veikari tölur en Biden, Jimmy Carter, sem náði -28,6% á degi 910. Á þeim tíma samþykktu aðeins 29% Bandaríkjamanna frammistöðu Carter að meðaltali, en 57,6% voru ekki sammála." Why is Joe Biden so unpopular?

Við vitum að Joe Biden verður ekki í framboði og annar kandidat skýst inn í kosningabaráttuna á næsta ári.

Hér koma nokkrar góðar spurningar:

Einkennist forsetatíð Joe Bidens af sigrum? Er landamærastefna hans í suðri að skila árangri? Er utanríkisstefna hans að skila árangri? Var undanhaldið í Afganistan sigurbraut?  Hefur Joe Biden tekist að stilla til friðar í Úkraníu eða sigra Rússa? Er allt í besta lagi í Miðausturlöndum? Er stefnan gagnvart Íran að gera gagn og Íranir ekki að virkja fyrstu kjarnorku sprengju sína?

Er efnahagsstefna hans að bera árangur? Er glæpafaraldurinn í rénum? Fer fátækt minnkandi? Enginn eiturlyfafaraldur? Fara skuldir ríkisins lækkandi? Er verðbólgan að minnka? Er enginn orkuskortur í landinu? Er spilling að minnka (og þar á meðal hans)? Verður hann ekki ákærður fyrir spillingu (og landráð)? Verður Biden skarpari með tímanum og elliglöpin hverfi á næsta ári?  Er staðan á Bandaríkjaher góð? Og svo mætti lengi telja. Svarið við þessum spurningum er eitt orð: Nei.

Verst af öllu er að Biden sýnir enga leiðtoga hæfileika og hann lýgur eins og hann er langur en hann hrökklaðist úr forsetaframboði eitt sinn er hann var staðinn að lýgi um árangur sinn í lögfræðinámi. Hann var á botninum af 80 nemendum.

Flestöll vandamálin sem lýst er hér að ofan, er honum einum að kenna.

Verstu vandamálin sem Joe Biden skapaði:

• Opin landamæri (yfir 10 milljónir á þremur árum) og hætta á hryðjuverk mikil. 
• Hann skrúfaði fyrir borun eftir jarðeldsneyti (þvinga átti borgaranna yfir í rafmagnsbíla en ekkert rafmagn er til fyrir þessi orkuskipti). Orkuskortur í landinu og Bandaríkjamenn aftur háðir olíu frá Miðausturlöndum.
• Ósigurinn í Afganistan leiddi til að hýenurnar fóru af stað, samanber Hamas og Hezbollah og fleiri hryðjuverkahreyfingar hugsa sig til hreyfings.
• Ósigur í Úkraníu framundan. Repúblikanar eru búnir að fá nóg af fjáraustrinu í stríðið og segja nei. Án peninga tapa Úkraníumenn stríðinu og eru þegar á undanhaldi á vígvellinum.
• Friðþægingarstefnan í Miðausturlöndum hefur hvatt klerkastjórnina í Íran til dáða og afraksturinn sjáum við í staðgengisstríði Hamas og Hezbollah við Ísrael. Hætta á svæðisstyrjöld er mikil, jafnvel heimsstyrjöld.
• Bidennomic er hrein bull vinstri sósíalistastefna sem hefur gert millistéttina bláfátæka. Meiri en helmingur landsmanna lifir á launaseðli til launaseðils.
• Örbirð aldrei eins mikil og í dag.
• 10-20 milljónir ólöglegra innflytjenda leika lausum hala, sumir taldir vera hryðjuverkamenn.
• Ríkisskuldir Bandaríkjanna eru yfir 33 billjónir Bandaríkjadala í september 2023 og á Joe Biden 8,9% af þessum heildarskuldum sem hann hefur safnað upp í á þremur árum.
  
• Fentanyl faraldurinn leggur 100 þúsund Bandaríkjamenn í valið árlega í valdatíð Joe Bidens. Afleiðing opinnar landamæra.
• Glæpafaraldurinn sem nálgast óeirðir á köflum er í hámarki.
• Verðbólga hefur minnkað en hún var nálægt 10% en mælist enn há.
• Orkuskortur er í landinu, land sem getur flutt út eldsneyti eins og gert var í forsetatíð Donald Trumps.
• Spilling aldrei eins mikil og í dag meðal opinberra stofnanna og traustið á FBI (CIA) í söguleg lágmarki.
• Joe Biden verður ákærður fyirr embættisbrot í embætti fyrir spillingu og síðan en ekki síst, landráð!
• Joe Biden hefur aldrei verið skarpasti hnífurinn í skúffunni og það breytist ekki. Elliglöpin magna upp heimskuna.
• Bandaríkjaher er illa staddur. Búinn að tæma vopnabúr sín af skotfærum og getur ekki staðið í tveimur stríðum í einu.
• Biden er í vasa Kínverja en líkur eru á að hann hafi þegið mútur frá Kína, Úkraníu, Rússlandi o.fl. ríkjum og Hunter Biden notaður sem milliliður í glæpum Biden fjölskyldunnar.
• Algjör skortur á leiðtogahæfileika Biden hefur leitt til þess að öflugasta ríki heims, hefur ekki getað haldið valdajafnvæginu í heiminum í jafnvægi.
• Maðurinn er mállaus, sí dettandi, getur ekki svarað einföldum spurningum blaðamanna og starfsmannastjóri og ráðherrar hans stjórna ríkinu í andlegri fjarveru hans. 40% tíma sínum eyðir hann heima hjá sér í fríi. Þegar hann er í vinnunni, vinnur hann í 3-4 kl. á dag, ef svo mikið.

Eflaust má telja upp fleiri atriði en læt þetta duga. Lokaorð: Munu hýenurnar nota tækifæri áður en valdatíð hans er á enda, og koma af stað stórstyrjöld?

 

Thatcherismi

Thatcherismi er ákveðin tegund af breskri hugmyndafræði íhaldsstefnunnar sem kennd er við Margaret Thatcher, leiðtoga Íhaldsflokksins, sem tengist ekki bara pólitískum vettvangi hennar og sérstökum stefnum heldur einnig persónulegum karakter hennar og stjórnunarstíl meðan hún er í embætti.

Talsmenn Thatcherisma eru nefndir Thatcherítar. Hugtakið hefur verið notað til að lýsa meginreglum bresku ríkisstjórnarinnar undir stjórn Thatcher frá almennum kosningum 1979 þar til hún sagði af sér árið 1990, en það er einnig notað til að lýsa stjórnsýsluviðleitni sem hélt áfram í ríkisstjórnum íhaldsmanna undir stjórn John Major og David Cameron allan  áratuginn milli 1990 og 2010. Á alþjóðlegum vettvangi hefur Thatcherítum verið lýst sem hluta af almennri félags- og efnahagshreyfingu sem kallast nýfrjálshyggja, þar sem önnur lönd fyrir utan Bretland (eins og Bandaríkin) deila svipaðri stefnu um þenslukapítalisma.

Thatcherismi táknar kerfisbundna, afgerandi höfnun og viðsnúning á samstöðu eftir stríð innan Stóra-Bretlands að því er varðar stjórnarhætti, þar sem helstu stjórnmálaflokkarnir voru að mestu sammála um meginþemu keynesismans, velferðarríkisins, þjóðnýttan iðnað og náið eftirlit með hagkerfi Breta áður en Thatcher komst til valda. Undir stjórn hennar var ein stór undantekning frá breytingum Thatcheríta: National Health Service (NHS) (ríkisrekna heilbrigðiskerfið), sem naut mikilla vinsælda hjá breskum almenningi. Árið 1982 lofaði Thatcher að NHS væri „öruggt í okkar höndum“.

Nákvæmar skilgreiningar um það hvað það er sem byggir upp Thatcherisma og sérstaka arfleifð hans í breskri sögu undanfarna áratugi eru umdeild. Hugmyndafræðilega hefur Thatcherismi verið lýst af Nigel Lawson, fjármálaráðherra Thatchers frá 1983 til 1989, sem pólitískum vettvangi sem leggur áherslu á frjálsa markaði með aðhaldssömum ríkisútgjöldum og skattalækkunum sem tengist breskri þjóðernishyggju bæði heima og erlendis. Thatcher sjálf notaði sjaldan orðið „Thatcherism“. Hún flutti hins vegar ræðu í Solihull í kosningabaráttu sinni fyrir þingkosningarnar 1987 og setti inn í umræðuna um árangurinn í efnahagsmálum þar athugasemdina: "það er það sem ég kalla Thatcherisma".

Daily Telegraph lýsti því yfir í apríl 2008 að dagskrá næstu ríkisstjórnar sem ekki er íhaldssöm, þar sem „New Labour“ samtök Tony Blair stjórnuðu þjóðinni allan áratuginn milli 1990 og 2000, samþykktu í grundvallaratriðum miðlægar umbótaráðstafanir Thatcherismans eins og afnám hafta, einkavæðingu helstu innlendum atvinnugreinum, viðhalda sveigjanlegum vinnumarkaði, jaðarsetja verkalýðsfélögin og miðstýra valdi frá sveitarfélögum til ríkisvaldsins.

Þó að Blair hafi fjarlægst ákveðnum þáttum Thatcherisma fyrr á ferli sínum, í sjálfsævisögu sinni A Journey frá 2010, hélt hann því fram bæði að „Bretland þurfti iðnaðar- og efnahagsumbætur á Thatcher-tímabilinu“ og að „margt af því sem hún vildi gera. á níunda áratugnum var óumflýjanleg, afleiðing ekki sprottin af hugmyndafræði heldur félagslegum og efnahagslegum breytingum.

Lausleg þýðing úr Wikipedíu: https://en.wikipedia.org/wiki/Thatcherism

Það sem er undir okkar valdi

Heimurinn skiptist í það sem fellur undir okkar stjórn og það sem er utan við okkar stjórnar. Hamingja felst í að greina þar á milli, láta ekki það sem er utan okkar stjórnar á okkur fá og breyta rétt þegar kemur að því sem er undir okkar stjórn.

Handbók Epiktets

Þessi vísiorð stóuspekinnar er erfitt að fylgja eftir. Sérstaklega í nútímanum. Markús Árelíus, einn svonefndu fimm góðu keisara Rómverja, tókst að tileinka sér þessa speki á stríðstímum.  Hann þurfti að stríða á Parþa (Íran nútímans) og Germani en leitaði á sama tíma hugfróunar í speki stóu og skrifaði rit í anda hennar, Hugleiðingar.

 

„Við getum ekki verið hamingjusöm en við getum verið góð; við skulum þess vegna láta sem það skipti ekki máli hvort við erum hamingjusöm svo lengi sem við erum góð." sagði heimspekingurinn Bertrand Russel og var ekki sammála stóuspekingum að þessu leiti. Ekki hægt að vera rólegur og hamingjusamur þegar ógæfan dynur yfir.

 

Nú er heimurinn kominn inn fyrir dyr á Íslandi og menn taka afstöðu með eða móti ákveðnum stríðum  sem nú geisa í heiminum. Nú skiptir máli fyrir Íslendinga að halda hugarró sinni og taka rökræna afstöðu til yfirstandi átaka. Ekki nægir að taka afstöðu samkvæmt aburðum dagsins í dag eða gær, heldur morgundagsins.

 

Svo er sá möguleiki, sem er aldrei nýttur, að taka ekki afstöðu og sitja hjá þegar tveir aðrir deila. Og á réttum tíma að bjóða fram aðstoð til að stilla til friðar. 

 

Aldrei hafa íslensk stjórnvöld boðist til að stilla til friðar í Úkraníu, í því blóðuga stríði með 600 þúsund manns í valinu að menn telja. Hvert á móti, það er kynt undir átökin.  Aldrei buðust Íslendingar til að miðla málum í Sýrlandi þar sem a.m.k. 230 þúsund manns liggja í valinu. En allt í einu vilja sumir Íslendinga boða vopnahlé í stríði sem er enn lítið að umfangi í Ísrael. Í stríði þar sem fullvaldi ríki er í átökum við hryðjuverkasamtök.

 

Eru Íslendingar eins friðelskandi og þeir þykjast vera? Ótal mannskæð stríð hafa verið háð síðan lýðveldisstofnun 1944.  Íslendingar hafa reynt að vera samkvæmir sjálfum sér í atkvæðagreiðslum Sameinuðu þjóðanna en ávallt elt aðra í ákvörðunartökunum. Berum saman afstöðu Íslendinga við Svisslendinga.

 

Svisslendingar vilja ekki taka afstöðu í yfirstandi átökum í heiminum.  Stærsti stjórnmálaflokkurinn vill meira segja festa hlutleysisstefnuna í stjórnarskrá landsins. Ólíkt Evrópusambandinu, Bandaríkjunum eða Bretlandi hefur hið hlutlausa Sviss ekki lýst Hamas sem hryðjuverkasamtök. Sviss hefur ekki einu sinni eigin lista yfir hryðjuverkamenn. Það heldur því fram að það beiti aðeins refsiaðgerðum með ákvörðunum frá öryggisráði Sameinuðu þjóðanna, sem hefur ekki tilnefnt Hamas sem hryðjuverkahóp.

Vegna friðareflingarstarfs í Mið-Austurlöndum hefur Sviss samskipti við alla hlutaðeigandi aðila til að stuðla að viðræðum milli Ísraela og Palestínumanna sem og milli íslamska Hamas og veraldlegra Fatah hópa. Að nefna Hamas hryðjuverkasamtök myndi ekki leyfa nein bein samskipti við hópinn.

 

Ekki er hér verið að segja að við göngu jafn langt og Svisslendingar og lýsa ekki ákveðinn hóp hryðjuverksamtök, sérstaklega þegar saklaust fólk er drepið í massavís. 

 

En þegar upp er staðið er kannski besta utanríkisstefna Íslendingar að vera eins og Svisslendingar, skipta sér ekki af en bjóða fram aðstöðu til að stilla til friðar ef þess er óskað. Líkt og þegar stórveldin hittust í Höfða og Reagan og Gorbasjov leituðu sátta. Aðili sem báðir andstæðingar geta treyst. Ekki er hægt að treysta Íslendingum ef við tökum afstöðu með öðrum stríðsaðilanum; þannig verður sáttasemjari ekki til.

 

Sósíalista skrímslið er komið aftur til Íslands

Nú ætlar það að ganga í lið með Grýlu og Leppalúða um jólin og næstu misseri. Saklausasti, eða sá sem virðist saklausasti meðlimur fjölskyldu þeirra hjóna, Samfylkingin, mælist með hátt fylgi í skoðanakönnunum og nú er óskað eftir fleiri frambjóðendum. Stefnan er sett í skúffu, það er að koma Ísland í ESB, til að laða börnin í poka Grýlu.

Það er alveg magnað hvernig þessi stefna virðist geta lifað allt af, líka þjóðarmorð í Sovétríkjunum og Kína (nú síðast rústað Venesúela) og jafnvel í sjálft framvarðaríki kapitalismans, Bandaríkin en við stjórnvölinn þar er mesta sósíalistastjórn landsins fyrr og síðar. Við sjáum strax afleiðingar þeirrar stjórnar.

Það vantar öfluga leiðtoga til að takast á við þessa misheppnuðu stefnu, því að ein af ástæðum fyrir að hún rankar alltaf aftur við, er að unga kynslóðin fær enga fræðslu um afleiðingar stefnunnar. Meira segja skólakerfið er gegnsýrt af stefnunni og því ekki undarlegt að ekki tekst að kveða niður þetta skrímsli.  Sjá hér t.d. þetta frábæra myndband: Ungur nemandi skólar skólanefnd til 

Til að útskýra málið betur, þá er fyrirkomulag skólamála betra í Bandaríkjunum en á Íslandi. Svokallaðar skólanefndir stýra starfi skólanna en bæði foreldrar og nemendur mega mæta á fyrirspurnafundi þeirra og koma með athugasemdir. Tíðindalaust af þessum vettvangi, þangað til Covid faraldurinn kom. Milljónir barna send heim og foreldrum sett fyrir heimafræðslu. Þegar þeir lásu sósíalíska ruslefnið sem börnunum var ætlað lesa og innrætt, varð allt "brjálað". Foreldrar kvörtuðu á fundum skólanefndanna um allt land og demókrataflokkurinn sigaði varðhund sinn FBI á þá. Síðan hefur ríkt "stríðsástand".

Í ofangreindu myndbandi reyndi skólanefndin að hunsa gagnrýni nemandans, ýmis með að vera ekki viðstödd þegar stúlkan gagnrýndi eða setja innihaldi ræðu hennar skorður (ritskoðun). Á þessum fundi mætti nemandinn með stjórnarskránna til að minna nefndarmenn á að þeir eru bundnir tjáningarfrelsisákvæði stjórnarskráarinnar og flutti þeim pistinn við lofaklapp foreldra. Árekstur foreldra og skólayfirvalda um kynfræðslu í grunnskólum Íslands er af sama meiði.

Í þessum sunnudagspistli ætlaði ég að fjalla um sósíalismann almennt, en ekki eina afleiðingu hans, sem er innræting í skólum.

Málsvari kapitalískt þjóðfélags og frelsis - Margaret Thatcher

Helstu og öflugstu andstæðingar sósíalismans undir lok tuttugustu aldar voru Ronald Reagan og Margaret Thatcher, leiðtogar Bandaríkjanna og Bretlands. Löng valdatíð þeirra einkenndist af uppgangi, bjartsýni og efnahagsframfara. Áhrifa þeirra gætir enn í dag. Þau voru harðir andstæðingar kommúnista/sósíalista og þau unnu heimsveldi hins illa, Sovétríkin með vopnum kapitalismans, ekki vopnum.

Í ótal ræðum vöruðu þau við lymskulegum aðferðum sósíalista við stjórn ríkja. Og við skulum ekki fara í grafgötur um hvaða flokkar á Íslandi eru sósíalistaflokkar. Þeir eru Píratar (stjórnleysingar og verstir af öllum), Vinstri grænir (mennta kommar), Viðreisn (í dulargervi borgaralegs flokks), Sósíalistaflokkur Íslands (sem betur fer ekki á Alþingi) og Samfylkingin.  Margaret Thatcher gætir verið að ávarpa og vara við þessum flokkum í neðangreindri ræðu (sjá hér að neðan) og lauslegri þýðingu minni á úrdrætti ræðunnar. Gefum Thatcher orðið:

"Í síðasta úrræði, og þess vegna er hann svo hættulegur, táknar sósíalismi samþjöppun valds í höndum ríkisins og örsmárs hóps einstaklinga.

Við skulum aldrei gleyma því að allt vald hefur tilhneigingu til að spilla og algert vald spillir algjörlega. Sá mikli maður Alexander Solzhenitsyn varaði sérstaklega við sósíalisma þegar hann var síðast hér á landi. Hann sagði og ég vitna í:

„Hnignun nútímahugsunar hefur verið flýtt fyrir þokukenndri drauga sósíalismans. Sósíalismi hefur skapað þá blekkingu að svala þorsta fólks eftir réttlæti: Sósíalismi hefur vaggað samvisku þess í þeirri trú að valtarinn sem er við það að fletja það sé blessun í dulargervi.“

Ég vil að við tökum öll þessi orð til okkar; það er viðvörunin sem við hunsum  og setur okkar í hættu. Frelsið sem helst í hendur við frjálst framtakskerfi gerir það siðferðilega miklu æðri öllum valkostunum."

Sjá slóð: 1976 May 4 Tu, Margaret Thatcher. Speech to Junior Carlton Club Political Council.

Ég ætla að vitna í fleiri ræður, en eru flestar frábærar. Þarna er talað beint, hugsjónirnar sem hún stóð fyrir, á hreinu en ekki eins og útflattur stjórnmálajafningurinn nútímans.

Ræða Thatchers 1994:

1994 Nov 8 Tu, Margaret Thatcher. Speech at the "Salute to Freedom" award ceremony.

Úrdráttur: "Margar af rótum nútíma lýðræðis eru byggðar á biblíulegum gildum - trú á sérstöðu einstaklingsins, siðferðilega eiginleika frelsis, réttindi og skyldur sem við öll deilum, þetta eru kjarninn í lýðræðislegum meginreglum okkar.

Við deilum sannfæringu um heilagleika alls mannlífs, gildi hvers og eins og grundvallar mikilvægi fjölskyldunnar.

Baráttan fyrir mannréttindum hefur kannski aðeins komið fram á síðustu tveimur öldum eða svo en undirstöður hennar teygja sig aftur til biblíulegrar arfleifðar okkar."

Og ég enda þetta á orðum Thatchers um hryðjuverk sem á jafnt við um í dag og þá:  "Land getur ekki stutt hryðjuverk og ætlast samt til þess að komið sé fram við það sem meðlimur alþjóðasamfélagsins. Að taka gísla er að útiloka sjálfan sig frá hinum siðmenntaða heimi."

Margaret Thatcher og hryðjuverk

 

 

Stuðningsríki farin að sjá hættu á útbreiðslu átaka?

Ísraelsmenn eru á svipaðri braut og Bandaríkin eftir 11. september og horfa ekki til lausnar eða vopnahlés, segir Erlingur Erlingsson hernaðarsagnfræðingur í viðtali við RÚV.

Stuðningsríki farin að sjá hættu á útbreiðslu átaka

Þetta er athyglisverð niðurstaða sagnfræðingsins. En er hann samkvæmur sjálfum sér?  Í öðru viðtali segir hann um átökin í Úkraníu að Vesturlönd hafi verið of treg að senda Úkraníumönnum nauðsynleg hergögn. Þar styður Erlingur greinilega átökin í landinu.

Vestræn ríki verða að vera staðföst í stuðningi við Úkraínu

Getur verið að fyrrum störf hans hafi áhrif á mat hans? Erlingur er fyrrv. starfsmaður SÞ og NATO í Afganistan og við vitum hver afstaða S.þ. er gagnvart átökunum á Gaza svæðinu. Ísraelmenn eiga að gera tafarlaust vopnahlé. NATÓ styður Úkraníu. Situr Erlingur á ríkisstjórnarfundum Ísraelsstjórnar og veit hvað er sagt á fundum?

Mér finnst eins og mat hans sé byggt á pólitískum grundvelli en ekki hernaðarlegum.  Bæði átökin eru stórhættuleg fyrir heimsfriðinn. 

Munurinn er að átökin í Úkraníu hefur staðið í meir en eitt ár og menn ekki eins hræddir við að heimsstyrjöld brjótist út. Sem er rangt. Það þarf ekki en meira en ein mistök hjá hvorum stríðsaðila og heimsstyrjöld brotist út. Ef eitthvað er, eru átökin í Úkraníu mun hættulegri, því að þarna eru tvö mestu kjarnorkuveldi heims í staðgengisstríði. Þau eru ekki síður hættuleg en bein stríðsátök. Átökin eru líka stærri með hundruð þúsunda manna í valinu. En heimurinn er búinn að missa áhugan, í bili a.m.k. Hernaðarátökin búin, bara eftir að láta Úkraníumenn vita af því að þeir töpuðu stríðinu. Brestir eru komnir í Bandaríkjunum, Repúblikanar vilja ekki senda meiri pening í hítið í Úkraníu.

Menn eru líka hræddir við átökin í Ísrael. Þótt hætta sé á heimsstyrjöld, þá er svæðisstyrjöld líklegri, eins og er nú þegar. Það er að lönd eins og Líbanon (árásir Hezbollah), (Egyptaland sem móttökuland flóttamanna), Jemen (eldflauga árásir), Sýrland (loftárásir Ísraela á landið) sem hafa blandað sér í átök Ísraela og Hamas.

Á meðan bandarískar flotadeildir liggja við akkeri á Miðjarðarhafi og Rauðahafi og hótar bæði Hezbollah og Íran hefndaraðgerðum, gerðist ekkert meira. Íranir vita sem er, að Ísraelar og Bandaríkjamenn klæjar í fingurnar að sprengja innviði Írans í loft upp.  Allir vita að uppgjör við klerkastjórn Írans er líklegt, nema henni verði velt úr sessi í borgarastyrjöld.

Súnní ríkin með Sádi Arabíu í broddi fylkingar eru harðir andstæðingar shía ríkjanna.  Átakalínurnar eru skýrar. Og Ísraelar búnir að skipa sér í lið með súnní Araba. Svo er að sjá hvort innanlands ókyrrð verði það mikil að ráðamenn súnní Araba telji sig nauðbeygða til aðgerða gegn bandamanni sínu, Ísrael.

Líklegasta sviðsmyndin verði eins og hún er í dag. Ísraelar ganga á milli bols og höfuð á Hamas, og hugsanlega á eftir á Hezbollah en eftir ræðu leiðtoga þeirra í gær, virðist eins og þeir ætli að sitja hjá.  Ef þeir fara í Hezbollah í Líbanon, nota Ísraelar tækifæri og gera loftárásir á Íran, hugsanlega með þátttöku Bandaríkjamanna. Ef Íranir gætu ráðist á Ísrael, væru þeir löngu búnir að gera það. Í staðinn þurfa þeir að styðjast við "undirverktaka" til að herja á Ísrael.  Önnur stórveldi, Kína, Indland og Rússland sitja hjá og þar með engin heimsstyrjöld.

En veit nokkur maður hvað mun gerist? Ég eða aðrir? Allir eru að giska á útkomu en breyturnar eru of margar. Hvað ef Tyrkir fara af stað? Hvað ef Rússar blandast í átökin? Hvað ef... hvað ef?

En þetta eru hættulegir tímar. Ríki fara á stjá og í stríð þegar þau sjá tækifæri. Ekkert tækifæri er eins gott og þegar heimsveldið Bandaríkin er upptekið af tveimur stríðum. Eins og mannskepnan er byggt, er bara tímaspurs mál hvenær hún fari í næstu heimsstyrjöld.

Það er ekki að ástæðulausu sem ég er að hvetja Íslendinga til að vakna og sinna eigin vörnum. Bandaríkin geta e.t.v. ekki sinnt skuldbindingum sínum sem varnaraðili Íslands. Bandaríski herinn er veikur fyrir í dag, það er ekki spurning. Hann ræður ekki við marga öfluga andstæðinga í einu. En hann er reyndar ekki einn. Hann á marga bandamenn sem betur fer. Andstæðingar Bandaríkjanna kunna að leggja saman.

Skrif bloggara

Skrif bloggara eru eins misjöfn og bloggarar eru margir. Ástæðan fyrir að menn blogga er mismunandi.  Sumir taka fyrir ákveðna málaflokka, svo sem veður, trú eða annað, aðrir um daginn og veginn.

Skrif sumra eru umdeild.  Menn eiga jafnvel í málaferlum og nú reynir fjölmiðill einn að gera útgáfufyrirtækið Árvak ábyrgt fyrir skrif bloggara sem er eins og hengja bakarann fyrir smið!

Hver bloggari ber ábyrgð á eigin skrifum enda er hann að skrifa um eigin hugarefni. Svo er það umhugsunarvert að fjölmiðill sem starfar í skjóli málfrelsis, reynir að skerða frelsi einstaklinga til að tjá hugsun sinnar.

En hér á blogginu ber einnig á andstöðu gagnvart ákveðnum hópum. T.d. ákveðnir þjóðernishópar eru gagnrýndir eða aðrir hópar. Gott og vel, ef gagnrýnin er málefnaleg, þá er það í lagi.

Verst er að þeir sem ganga lengst í þessu, gefa ekki kost á andsvari í athugasemdum. Hvers vegna skyldi það vera? Þora menn ekki að standa við skoðun sína? Er þetta fólk eins og karlinn á kassanum sem predikar og hlustar ekki ef einhver svarar?  Karlinn á kassanum er reyndar betri en bloggarinn með engan athugasemda reit, því að fólkið á götunni getur hrópað á móti og mótmælt. Oft skapast skemmtileg samskipti úr þessu.

Bloggið er forum, umræðutorg. Það er því leiðinlegt ef engar umræður skapast af því að bloggarinn þolir ekki athugasemdir, bara einræður bloggarans sem afhjúpar sig með orðum sínum.

En svo höfum við bloggarar einn möguleika í stöðunni. Við getum andmælt með því að skrifa blogg grein á móti. Ég hef gert það einu sinni, því að viðkomandi bloggari þorði ekki í umræðuna.

En umfram allt, ekki banna skrif annarra! Ég er 1000% fylgandi málfrelsinu, án þess er ekkert lýðræði. En mér langar stundum að fá að svara á móti, því að bjóða upp á þögn er "brot" á málfrelsinu í vissum skilningi. Einræða er ekki lýðræðisleg umræða.

 

Bálknið stækkar 2024

Bálknið stækkar frá ári til árs. Það er athyglisverð útgjöldin fyrir 2022 sem eru hærri en fyrir 2023 sem munar um 1,7%. En þetta er bara undantekningin sem sannar regluna.

Ef litið er á tímabilið 2022-2026, þá aukast útgjöld ríkisins árlega. Frá 2023-24 aukast þau um 143,123 m.kr. Frá 2023-26 fara þau úr 1,334,867 m.kr. í 1,523,426 m.kr. Sjá slóð: Greiningar og mælaborð fjárlaga

Hér er ekki verið að segja að menn séu ekki að spara eða gæta aðhalds.  Ríkisendurskoðun sér til þess að menn haldi sér á mottunni að einhverju leyti.

Fjármagnskostnaður, ábyrgðir og lífeyrisskuldbindingar hækka á tímabilinu 2023-26. Sem gerir 31,429 m.kr. aukningu milli ára. En forsendurnar sem menn gefa sér sem tekjur eru bara í kolli reiknimeistara ríkisins. Óvissan um tekjur af ferðamönnum, veiðum o.s.frv. er algjör. Kannski kemur annar faraldur á næsta ári og allt breytist.

En það er eins og það megi ekki skera niður neinsstaðar. Alltaf aukast umsvif ríkisins.  Gott og vel. Ríkisvaldið getur stækkað kökuna ef það vill til að mæta þessum aukna kostnaði í ríkisútgjöldum, ef það fer vel með mjólkurkúnna sem eru einstaklingar og fyrirtæki landsins.

Hóflegir skattar og frelsi til athafna stækka kökuna. Ef fyrirtækin eiga fé aflögu, þá fjárfesta þau og sú fjárfesting eykur veltu o.s.frv.

En fróðlegt væri að vita hversu mikið fé rennur úr landi frá erlendum ríkisborgurum sem starfa hér á landi. Þeir stækka atvinnumarkaðinn en eru þeir að eyða fé sínu á Íslandi? Koma þeir hingað margir tímabundið, fá lélegt atvinnuhúsnæði sem húsaskjól á meðan unnið er hér en senda innunnið fé til heimalandsins? Sjálfsagt er það þannig, hef heyrt það frá þeim erlendu iðnaðarmönnum sem ég hef talað við, að hingað er sótt á "vertíð" í einhverja mánuði og svo lifað á afrakstrinum heima einhvers staðar í Austur-Evrópu.

Auðvitað skilja þeir eftir töluvert fé innanlands, þeir þurfa að kaupa sér í matinn o.s.frv. En það væri fróðlegt að vita þetta eins og áður sagði og hefur þetta áhrif á stöðu krónunnar?

Illskiljanlegur hagfræðiprófessor lýst illa á afnám vsk á matvæli

Þórólfur Matthíasson hagfræðiprófessor telur ekki að afnám virðisaukaskatts á matvæli sé góð leið til að bæta stöðu heimilanna eða til að lækka vexti eða verðbólgu, eins og formaður Miðflokksins hefur lagt til segir í ríkisfjölmiðlnum RÚV.

Segir tímabundið afnám virðisaukaskatts á matvæli eins og að pissa í skóinn

Af hverju er þetta vond hugmynd? Erfitt er að skilja rök hans. En hann sagði að skattar væru lagðir á til að standa undir svo mörgu öðru sem á að bæta líf okkar eins og velferðarkerfi, heilbrigðiskerfi, menntakerfi og fleira. Því gæti þurft að koma til niðurskurðar á einhverjum sviðum sem væri kannski ekki velferðarauki.

Er þetta ástæðan fyrir að ekki megi leggja af virðisaukaskattinn á matvæli? Að bálknið fái að stækka áfram í formi meiri skattheimtu? Skilur hagfræðiprófessorinn ekki að útþennsla ríkisútgjalda, aukin skuldasöfnun ríkisins og sveitarfélaga er að keyra upp verðbólguna?

Ekki er almenningur að auka hana við hana, fáir getur keypt sér íbúð en húsnæðismálin hafa áhrif á neyðsluvísitöluna. Matvælaverð í rjáfrum sem og annað verðlag í landinu. Margt fólk berst í bökkum fjárhagslega. Fátækt er hluti af lífi fólks og leiguverð á leiguíbúðum stjarnfræðilegt.

Ekki eru það fyrirtækin sem halda uppi verðbólguna þegar þau hafa ekki efni á okurvaxta lánum í boði Seðlabankans. Þau eru ofurskattlögð eins og heimilin í landinu og svo eru lagðir steinar í götu þeirra með reglugerðafargani.

Auðvitað hefur afnám virðisaukaskatts á matvæli strax áhrif á illa stödd heimili landsins og öll heimili. Það er ígildis launahækkanna, því allir þurfa að kaupa sér í matinn. Að kaupa sér mat er engin lúxus kaup sem fólk er að leika sér að gera.  Í raun hafa orðið kaupmáttarlækkun hjá meginþorra fólks, vegna þess að verðbólgan er hærri en launahækkanirnar.

Svo segir prófessorinn: "Hins vegar megi ræða samsetningu skattakerfisins. Jákvæðir skattar væru til dæmis mengunargjöld, síðan væru skattar sem hefðu ekki teljandi áhrif á efnahags starfsemina eins og veiðigjöld og síðan skattar sem hafa neikvæð áhrif. Þar megi setja virðisaukaskatt."

Hvað er jákvætt við mengunargjöld? Jákvæðir skattar? Mengunargjöld er aukaskattheimta ríkissins. Okkur er talið að allt sé að farast á Íslandi vegna mengunar, í landi hreinustu orku í heimi og heimilin menga ekkert með hitaveituna og rafmagnið. Og í hvað fara peningarnir sem innheimtir eru með mengunargjöld? Í ríkishítið. Og "...skattar sem hafa neikvæð áhrif. Þar megi setja virðisaukaskatt". Hvað á hann við með því? Óskiljanleg setning. Flestir skattar eru neikvæðir.

Kíkjum á tekjuskattinn:

Skatthlutfall einstaklinga í staðgreiðslu 2023

Skattþrep 1: Af tekjum 0 – 409.986 kr.	31,45%
Skattþrep 2: Af tekjum 409.987 - 1.151.012 kr.	37,95%
Skattþrep 3: Af tekjum yfir 1.151.012 kr.	46,25%

Þetta er rífleg skattheimta af tekjum launamannsins. Sem sagt, áður en hann fær launin í hendurnar, eru búið að hirða stóran hluta launa hans í ríkishítið. En þetta er bara byrjunin. Svo koma allir hinir skattarnir (og innflutningsgjöld á vörum) um leið og aumingja maðurinn dregur fram veskið.

Virðisaukaskattur

 Efra þrepNeðra þrep

Skattþrep virðisaukaskatts	24%	11%
Afreikniprósenta	19,35%	9,91%

Þessir skattar eru lagðir á allar vörur og þjónustu. Hvað er þá eftir af launum launamannsins og hvað fá fyrirtækin hlutfallslega? Bókstaflega allt er skattlagt, t.d. að leggja bílinn sinn í bílastæði og launamaðurinn er eltur í gröfina með erfðaskatti á afkomendum hans. Eignir hans sem hann er margbúinn að borga af í formi skatta.

Getur verið að prófessorinn sé hlyntur háu skattastigi í landinu? Að leysa eigi óráðsíuna með auknum álögum á borgaranna og fyrirtækin? Ábyrgð hins opinbera sé lítil? Ekki að gæta aðhalds og reka ríkissjóð hallalausan?

Hvernig væri að byrja á að sníða sér stakk eftir vexti. Minnka skattheimtuna og spara í ríkisrekstrinum. Það má til dæmis spara sér 15-25 milljarða á ári með því að loka á flóttamanna iðnaðinn en hingað leita þúsundir manna sem koma á fölskum forsendum og leggjast á velferðakerfið.  Það má létta á heimilin með afnám nefskattsins sem fer í RÚV órásíuna (8 milljarðar? plús tekjur sem RÚV hefur af einkareknum fjölmiðlum í formi auglýsinga) en bókarar ríkisapparatsins geta ekki lagt saman tvo plús tvo og komið með hallalausan rekstur.

Svo eru umsvif ríkisins í menningargeiranum.  Alls kyns starfsemi hans er ríkisstyrkt.  Menn liggja á spenanum eftir að hafa gefið út eitt gott listaverk og verðskulda lífstíðar uppihald ríkisins, þótt ekkert meira merkilegt komi frá viðkomandi listamanni. Margir listamenn og menningarfyrirtæki lifa góðu lífi á eigin verkum og án ríkisstyrkja, og þeir sem eiga ekki erindi, eiga að detta af menningasviðinu en ekki haldið uppi af almenningi, peningum mínum og þínum. Góðir listamenn sem afla tekna af list sinni í samkeppni við ríkisstyrkta listamenn sem geta ekki lifað af list sinni (af hverju skildi það vera?).

Hagfræðiprófessorinn mætti benda á að skera má niður í opinberri stjórnsýslu. Hætta að ríkisstyrkja stjórnmálaflokka, byggja hallir fyrir of umfangsmikið Alþingi (með 63 aðstoðarmenn fyrir þingmenn sem sitja við þingstörf að meðaltali 107 daga ársins). Þurfum við svona mörg sendiráð? Í nútíma þjóðfélagi, þar sem hægt er að reka erindi með fjarskiptabúnaði. Sendiherrarnir eru svo margir, að margir þeirra þurfa að starfa í utanríkisráðuneytinu, þar ekki eru til sendiráð fyrir þá. Vera með sendinefnd sem ræktar samskiptin við mörg ríki í einu, eftir þörfum, og sleppa dýrum rekstri sendiskrifstofa.

Allur sparnaður, þegar talið er saman, breytir lokatölum og rekstri ríkissjóðs.

 

 

 

 

 

 

Íslenski torfbærinn var einstakur í eiginlegri merkinu

Rætt hefur verið töluvert um íslenska torfbæinn í fjölmiðlum og hér á blogginu. Það er ekki allt sem sýnist varðandi íslenska torfbæinn.

Menn benda á muninn á stórbæjum og smábæjum, og ætla að gæði fari eftir stærð. En voru húsakynni smábænda eitthvað slæm í samanburði?

Ég fór ungur í sveit, unglingur, og var á bæ sem bar -kot heitis endir. Enda var þetta kot, lítil jörð rétt hjá stórbúi.  En mér til furðu er ég unglingurinn mætti á staðinn í fyrsta sinn, var að torfbærinn var enn uppistandandi. En nýreist steinsteypt hús gagnvart torfbænum! Fólkið hafi flutt í steinhúsið um veturinn, rétt áður en ég kom. Ég missti því af því að búa í torfbæ sumarlangt sem er leitt. Í raun var allt enn í notkun.  Smiðjan, hesthúsið bakvið, hlaðan og fjósið enn notað, eina húsið sem ekki var notað, var baðstofan og eldhúsið (og gangurinn), þar sem fólkið bjó (skálinn).  Dæmigerður gangnabær og bustabær. Sérhver vistarvera í gangnabæ er yfirleitt sjálfstætt hús sem auðvelt var að taka niður og reisa að nýju.

En þessi umræddur torfbær var mjög reisulegur, baðstofan þiljuð með timburgólfi sem og veggir en eldhúsið með moldargólfi og gangur í húsinu.  Það væsti ekki um fólkið á þessu koti, a.m.k. um sumarbil. Ég kom nokkrum árum síðar í heimsókn, en þá var búið að rífa allt niður og ómögulegt að sjá að þarna hafi staðið bær.

Það er ekki hægt að fullyrða neitt um torfbæinn nema að alvöru heildarannsókn fari fram. Lítil hefur verið rannsakað af hálfu fornleifafræðinga. Sýnishorn tekin hér og þar en eyðurnar eru margar.

Hver einasti torfbær var einstakur og allir eins ólíkir og hægt er, vegna þess að þeir voru byggðir eftir efnum og ástæðum. Engar byggingareglugerðir til né arkitekar. Menn reistu sína bæi eftir "sínu nefi" en eftir hefðum. Þó má sjá talsverðar breytingar í gegnum tímann, eftir efnahagsástandi landsins og eftir tímabilum. Sérstaklega á 17. og 18. öld, þegar allt var í kalda koli á landinu. Fornleifafræðingar sjá að húsatóftirnar eru minni á þessu tímabili, líka hjá elítunni, á höfuðbólunum. Og sjá má greinarmun á milli sunnlenska og norðlenska torfbæjarins enda ólík veðrátta.

Í úrdrætti úr grein Harðar Ágústssonar í bókinni “Íslensk þjóðmenning I – uppruni og umhverfi” um íslenska torfbæinn segir eftirfarandi:

"Landnámsbærinn er einhúsa, en þjóðveldisbærinn marghúsa. Á 14. öld fer að votta fyrir göngum um leið og inngöngudyr eru settar milli skála og stofu."

Þar segir líka: "Samfelld og sérstök saga íslenska torfbæjarins hefur enn ekki verið rituð enda þótt fjallað hafi verið um einstaka þætti hennar (sjá Privatboligen paa Island I Sagatiden eftir Valtý Guðmundsson, Híbýlahættir á miðöldum eftir Arnheiði Sigurðardóttur, Húsagerð á Íslandi eftir Guðmund Hannesson, Húsaskipan og byggingar eftir Jónas Jónasson o.fl.)."

Þar segir jafnframt að "Upp úr 1870 myndaðist á Norðurlandi sérstök bæjargerð, framhúsabærinn, í framhaldi af gangnabænum þar.

Tvennt er áberandi í sögu torfbæjarins; myndun gangnabæjarins og breytt afnot baðstofu."

Íslenski torfbærinn – Hörður Ágústsson

En menn mega líka skoða torfbæjaþróun annars staðar en á Íslandi til samanburðar. Líta má á írska torfbæinn (og þann skoska), eins í Noregi, Grænlandi á miðöldum og í Norður-Ameríku, þar sem menn höfðu ekki aðgang að timbri.  Þar voru byggð torfhús og svokallað "dugout", jarðhýsi, að vísu styrkt af timbri. Athyglisverðasti er munurinn á íslenska torfbænum á miðöldum og hinum grænlenska. Greinilegt er hvernig grænlenski torfbærinn tekur mið af veðráttunni. En það er önnur saga.

En ég skal ekki gera lítið úr því að margir torfbæjanna voru hrein hreysi. Helsti óvinur Íslendinga var kuldinn og það að reyna að halda hita í torfbæjunum. Skíturinn, myrkrið, þrengslin og ólyktin. Og landinn lúsugur. Erlendir ferðmenn sumir hverjir gripu andann á lofti er þeim var boðið inn og sumir kusu að gista í tjöldum utandyra frekar en að vera innandyra. Þá var öldin önnur en þegar Íslendingar höfðu sérstök baðhús utan við bæinn (hálfgerð sána) eða þegar sérstök baðstofa var sett inn í gangnabæinn sem var þá baðstofa í raun, ekki svefnhýsi heimilisfólksins. Hreinlætið kannski meira hjá Forn-Íslendinginum en hjá Nýaldar-Íslendinginum?