Frægasta og afdrifaríkasta ræða miðalda loksins á íslensku - Ræða Úrbans II

Eins og þeim er kunnugt sem fylgjast með bloggfærslum mínum, skrifa ég um allt milli himins og jarða og helst um það sem mér finnst annað hvort vanta í umræðuna eða skrifa mig til skilnings en það síðara á við um hér.

Ég hef þýtt margar frægar ræður sem hafa breytt mannkynssögunni eða verið tengdar henni. Hér kemur ein fræg ræða, ræða Úrbans II sem hvatti til krossferða, sem ég vissi af en hef aldrei lesið sjálfur eða séð íslenskaða. Kannski er hún til einhvers staðar á íslensku, skiptir engu, hér kemur þýðing mín.

En vandinn er að til eru sex útgáfur af ræðu Úrbans II. Hér kemur ein... eða fleiri, eftir því hvort ég nenni að þýðar þær allar. Innihald ræðunnar skiptir hér höfuðmáli, kannski ekki hvaða útgáfa hennar er hér þýdd.

En hér er hún:

Heimildabók miðalda:

Úrban II (1088-1099):

Ræða haldin við Council of Clermont, 1095 - Sjá slóðina: Medieval Sourcebook: Urban II (1088-1099): Speech at Council of Clermont, 1095 Six Versions of the Speech

Árið 1094 eða 1095 sendi Alexios I Komnenos, keisari Býsans, boð til páfans, Urban II, og bað um aðstoð frá vestrinu gegn  Selúk-Tyrkjum, sem tóku næstum alla Litlu-Asíu frá honum. Í ráðinu í Clermont ávarpaði Urban mikinn mannfjölda og hvatti alla til að fara til hjálpar Grikkjum og endurheimta Palestínu frá yfirráðum múslima. Gerðir ráðsins hafa ekki varðveist, en vér höfum fimm frásagnir af ræðu Urbans sem skrifaðar voru af mönnum sem voru viðstaddir og heyrðu hann.

Útgáfurnar eru eftir:

• Fulcher of Chartres: Gesta Francorum Jerusalem Expugnantium.
• Munkurinn Róbert: Historia Hierosolymitana.
• Gesta Francorum [Verk Franka].
• Balderic frá Dol.
• Guibert de Nogent: Historia quae citur Gesta Dei per Francos.
• Úrban II: Leiðbeiningarbréf, desember 1095.

1.Fulcher of Chartres

[adapted from Thatcher] Here is the one by the chronicler Fulcher of Chartres. Note how the traditions of the peace and truce of God - aimed at bringing about peace in Christendom - ties in directly with the call for a Crusade. Does this amount to the export of violence?

Kærustu bræður: Ég, Urban, hvattur af neyð, með leyfi Guðs yfirbiskups og preláts yfir allan heiminn, er kominn til þessara svæða sem sendiherra með guðlegri áminningu til yðar, þjóna Guðs. Ég vonaðist til að finna yður eins trúan og eins vandlátan í þjónustu Guðs og ég hafði ætlað þér að vera. En ef það er í þér einhver vansköpun eða skökk sem stangast á við lögmál Guðs, með guðlegri hjálp mun ég gera mitt besta til að fjarlægja það. Því að Guð hefur sett yður sem ráðsmenn yfir fjölskyldu sinni til að þjóna henni. Sælir munt þér vera ef hann finnur yður trúan í ráðsmennsku þinni. Þið eruð kallaðir hirðar; sjáðu að þið komir ekki fram sem leiguliðar. En verið sannir hirðar, með skúrka yðar alltaf í höndum þínum. Far þér ekki að sofa, heldur gæt yðar á öllum hliðum hjörðarinnar, sem þér er falin. Því að ef úlfur flytur einn af sauðum þínum fyrir kæruleysi þitt eða vanrækslu, munu þér örugglega missa launin sem Guð hefur lagt fyrir yður. Og eftir að þér hefur verið beisklega barinn með iðrun vegna galla þinna, þá muntu verða ofboðslega yfirbugaður í helvíti, dvalarstað dauðans. Því að samkvæmt fagnaðarerindinu eruð þér salt jarðarinnar [Matt. 5:13]. En ef þér bregst skyldu þinni, hvernig, má spyrja, er hægt að salta það? Ó, hversu mikil þörfin á að salta! Það er sannarlega nauðsynlegt fyrir yður að leiðrétta með salti viskunnar þetta heimska fólk, sem er svo helgað ánægju þessa heims, til þess að Drottinn, þegar hann vill tala við þá, finni þá rotna af syndum sínum ósöltuð og illa lyktandi.  Því að ef hann finnur orma, það er syndir, í þeim, vegna þess að þér hefur vanrækt skyldu yðar, mun hann skipa þeim einskis virði að kasta þeim í hyldýpi óhreinna hluta. Og vegna þess að þér getur ekki endurheimt honum mikla missi hans, mun hann örugglega fordæma yður og reka yður frá kærleiksríkri návist sinni. En sá sem beitir þessu salti ætti að vera skynsamur, forsjáll, hófsamur, lærður, friðsamur, vakandi, guðrækinn, réttlátur, sanngjarn og hreinn. Því hvernig geta fáfróðir kennt öðrum? Hvernig geta hinir lauslátu gert aðra hógværa? Og hvernig geta hinir óhreinu gert aðra hreina? Ef einhver hatar frið, hvernig getur hann þá gert aðra friðsama? Eða ef einhver hefur óhreinkað hendur sínar með ljótleika, hvernig getur hann hreinsað óhreinindi annars? Við lesum líka að ef blindur leiðir blindan munu báðir falla í skurðinn [Matt. 15:14]. En leiðréttið ykkur fyrst, til þess að þér getir, laus við ásakanir, leiðrétt þá sem þér eru undirorpnir. Ef þið viljið vera vinir Guðs, þá gerið með glöðu geði það sem þið vitið að mun þóknast honum. Sérstaklega verður þér að láta öll mál sem snerta kirkjuna stjórnast af kirkjulögum. Og gætið þess að símónía festi ekki rætur meðal yðar, svo að bæði þeir sem kaupa og þeir sem selja [kirkjuembættin] verði barðir með plágum Drottins um þröngar götur og hraktir inn á stað tortímingar og ruglings. Haltu kirkjunni og prestunum í öllum sínum stigum algjörlega lausum við veraldlega valdið. Sjáið til þess að tíund, sem Guði tilheyrir, sé tryggilega greidd af allri afurð landsins; lát þá hvorki selja né halda eftir. Ef einhver grípur biskup skal meðhöndla hann sem útlaga. Ef einhver tekur eða rænir munka, eða klerka eða nunnur, eða þjóna þeirra, eða pílagríma eða kaupmenn, þá sé hann bölvaður. Látið reka ræningja og kveikjumenn og alla vitorðsmenn þeirra úr kirkjunni og sýkna. Ef manni sem gefur ekki hluta af eign sinni sem ölmusu er refsað með helvítis fordæmingu, hvernig á þá að refsa þeim sem rænir öðrum eignum hans? Því svo fór um ríka manninn í fagnaðarerindinu [Lúk 16:19]; honum var ekki refsað af því að hann hafði stolið hlutum annars, heldur af því að hann hafði ekki notað vel það sem hans var.

"Þú hefur lengi séð þá miklu óreglu í heiminum sem þessi glæpir valda. Það er svo slæmt í sumum héruðum þínum, er mér sagt, og þú ert svo veikburða í réttarfarinu, að maður getur varla farið með. veginn dag eða nótt án þess að verða fyrir árás ræningja, og hvort sem er heima eða erlendis er hætta á að maður verði rændur með valdi eða svikum. Þess vegna er nauðsynlegt að endurtaka vopnahléið, eins og það er almennt kallað, sem lýst var yfir. fyrir löngu síðan af vorum heilögu feðrum. Ég áminn og krefst þess að þið, hver og einn, reynið mjög að halda vopnahléinu í ykkar biskupsdæmi. Og ef einhver verður leiddur af yfirlæti sínu eða hroka til að rjúfa þetta vopnahlé, með valdi Guðs og með lögum þessa ráðs skal hann sýknaður."

Eftir að þessum og ýmsum öðrum málum hafði verið sinnt, þökkuðu allir sem viðstaddir voru, klerkar og fólk, Guði og féllust á tillögu páfans. Þeir lofuðu allir dyggilega að halda skipanirnar. Þá sagði páfi, að í öðrum heimshluta væri kristnin að þjást af ástandi, sem væri verra en það, sem nú var nefnt. Hann hélt áfram:

"Þrátt fyrir, Guðs synir, hafið þið lofað ákveðnara en nokkru sinni fyrr að halda friðinn sín á milli og varðveita réttindi kirkjunnar, þá er enn mikilvægt verk fyrir ykkur að vinna. Nýlega kviknað af guðlegri leiðréttingu, verðið þið að beittu styrk réttlætis þíns til annars máls, sem snertir þig jafnt og Guð, því að bræður þínir, sem búa fyrir austan, þurfa á hjálp þinni að halda, og þú verður að flýta þér að veita þeim þá aðstoð, sem þeim hefur oft verið heitið. , eins og flestir hafa heyrt hafa Tyrkir og Arabar ráðist á þá og hafa lagt undir sig yfirráðasvæði Rúmeníu [gríska heimsveldisins] allt vestur að strönd Miðjarðarhafs og Hellespont, sem er kallaður Armur heilags Georgs. Þeir hafa hertekið meira og meira af löndum þessara kristnu og hafa sigrað þá í sjö orrustum. Þeir hafa drepið og hertekið marga, og hafa eyðilagt kirkjurnar og eyðilagt heimsveldið. Ef þér leyfir þeim að halda þannig áfram um stund með óhreinleika, þá verða trúir Guðs mun víðar fyrir árásum þeirra. Af þessum sökum bið ég, eða réttara sagt Drottinn, ykkur sem boðbera Krists að birta þetta alls staðar og sannfæra allt fólk af hvaða stigi sem er, fótgönguliðar og riddarar, fátækir og ríkir, til að bera hjálp til þessara kristnu manna og að eyða þessum viðbjóðslega kynstofni úr löndum vina okkar. Ég segi þetta við þá sem eru viðstaddir, það átti líka við þá sem eru fjarverandi. Þar að auki skipar Kristur það.

"Allir sem deyja á leiðinni, hvort sem er á landi eða sjó, eða í bardaga gegn heiðingjum, munu fá tafarlausa fyrirgefningu synda. Þetta gef ég þeim fyrir kraft Guðs sem mér er falið. Ó, hvílík svívirðing ef svo er. fyrirlitinn og auðmjúkur kynþáttur, sem dýrkar illa anda, ætti að sigra fólk, sem hefur trú á almáttugan Guð og er gert dýrlegt með nafni Krists!Með hvaða svívirðingum mun Drottinn yfirbuga okkur, ef þú hjálpar ekki þeim, sem með okkur, játa kristna trú!Látum þá sem hafa verið óréttlátir vanir að heyja einkastríð gegn hinum trúuðu ganga nú gegn vantrúum og enda með sigri þetta stríð sem hefði átt að hefjast fyrir löngu. Þeir sem lengi hafa verið ræningjar, verða nú riddarar. Þeir sem hafa barist gegn bræðrum sínum og ættingjum berjist nú á almennilegan hátt gegn villimönnum. Þeir sem hafa þjónað sem málaliðar fyrir lítil laun fá nú eilífa launin. Leyfðu þeim sem hafa verið að þreyta sig. bæði á líkama og sál vinna nú að tvöföldum heiður. Sjá! hér til hliðar munu vera sorgmæddir og fátækir, þar á meðal auðmenn; hinum megin, óvinir Drottins, þar á meðal vinir hans. Látið þeir, sem fara, eigi leggja af ferðinni, heldur leigi lönd sín og innheimta fé til útgjalda sinna; Og um leið og veturinn er liðinn og vorið kemur, þá skal hann leggja ákaft á leiðina með Guð að leiðarljósi."

 

Heimild:

Bongars, Gesta Dei per Francos, 1, pp. 382 f., trans in Oliver J. Thatcher, and Edgar Holmes McNeal, eds., A Source Book for Medieval History, (New York: Scribners, 1905), 513-17

 

Vísiorð Margaret Thatcher í morgunsárið

"Ekki gleyma því að ég setti fram meginreglur okkar áður en við komum til valda svo að fólk vissi nákvæmlega fyrir hvað við stóðum. Ég skal aðeins reyna að draga þær saman í stuttu máli.

Það er heilagleiki einstaklingsins og ábyrgð hans á lotningu hæfileika hans og hæfileika: Trúin á að frelsi sé siðferðilegur eiginleiki byggður á Gamla og Nýja testamentinu.

En frelsi getur aðeins verið til í siðmenntuðu samfélagi með réttarríki – og með rétt til einkaeignar.

Ef allt tilheyrir ríkinu hefur þú sem einstaklingur ekki frelsi til að standa upp gegn ríkinu."
____
1992 27. apríl mán., Margaret Thatcher.
Grein fyrir Newsweek ("Ekki afturkalla vinnu mína").

https://www.margaretthatcher.org/document/111359

 

Skattgreiðandi spyr um kosnað

Hér er mál málanna í dag, móttaka hælisleitenda, en aðalspurningin ekki spurð, hvað kostar góðmennskan? Það mætti spyrja á Alþingi utanríkisráðherra hvað Gasa ævintýrið kostar skattborgaranna. Það er ég og þú sem borgum þessa reikninga og ekki spurð. Hvað felur í þessum dvalarheimildum? Er þetta tímabundið eða ótímabundið? Verður fólkið á framfærslu ríkisins næstu árin? Fær það ókeypis húsnæði og stoðþjónustu? Góðmennskan kostar nefnilega peninga og einhverjir þurfa í alvörunni að vinna fyrir þess. Við skattgreiðendur eigum rétt á að vita þetta.  Bloggritari reiknar svo sem að hvert mannsbarn á Íslandi borgi í kostnað vegna hælisleitendaiðnaðinn um 60-80 þúsund krónur árlega. Það er töluverður peningur.

Sem skattgreiðandi er maður orðinn hundleiður á peningaaustrinu í hin og þessi gæluverkefni og alltaf hægt að fara í dýpra í vasa manns. Við Íslendingar erum mjög skattpíndir, matvælaverð með það hæsta á byggðu bóli, vextir á húsnæði og bíla stjarnfræðilega háir, húsnæðisverð í Reykjavík á við íbúð í miðborg Lundúnar og þjónustan ekki í samræmi við útlagðan kostnað. Velferðakerfið í skötulíki, menntakerfið útskrifar ólesandi unglinga og við höfum handónýtt heilbrigðiskerfi. Það er bara allt dýrt. Enginn kann að leggja sama tvo plús tvo þegar byggja á brú eða þjóðarspítala. Er þetta virkilega gott samfélag sem við búum í?

Hinn almenni þingmaður er nákvæmlega sama um Jón og Gunnu. Íslenska ríkið er svo illa rekið, að það þarf hækka skatta reglulega og hafa þá háa, alltaf.  Úps, það vantar 100 milljarða í ríkiskassann, hækkum skatta! Aldrei spurt, þurfum við eyða pening í þetta eða þetta? Getum við lækkað kostnað eða sleppt þessu? Fyrirtækjaeigandinn spyr sig hins vegar daglega, get ég gert þetta ódýrara og hin hagsýna húsmóðir spyr, get ég sparað í innkaupum fyrir heimilið? En þingmaðurinn spyr, getum við ekki bara hækkað skattana meira? Svo er það gert og öllum er slétt saman.

 

"Staða sambandsins" ræða Joe Bidens og skoðanakannanir

Bæði fjölmiðlar og þingmenn Bandaríkjaþings biðu spenntir eftir ræðu Joe Bidens í gær. Spurningin var hvort hinn aldni forseti gæti staðið uppréttur í klst, seint að kvöldi, og flutt ræðu sína frá textavél án multur eða japl og fuður.

Forseti Bandaríkjanna flytur árlega ræðu sem kallast á ensku "state of the Union" og er nokkuð konar formleg skýrsla Bandaríkjaforseta fyrir þingheim. Við Íslendingar höfum svipað fyrirkomuleg, þegar forseti Íslands ávarpar þingheim.

Bandaríkjaforsetinn á með ræðunni að sameina Bandaríkjamenn með ræðu sinni en hátt í fimmtíu milljónir manna fylgjast með í beinni. Ræður forseta er misjafnar, sumar pólitískar en aðrar hlutlausari og reyna forsetarnir þá að höfða til flestra, líka andstæðinga. Venjulega fær forsetinn standandi lófaklapp frá samflokksmönnum sínum en einstaka sinnum púun frá andstæðingum. Frægt var þegar forseti Fulltrúadeildarinnar (speaker) Nancy Pelosi, reif ávarp Donalds Trumps í beinni er hann hafði lokið ræðu sinni. Annan eins dónaskap höfðu menn aldrei séð áður. Í gær fékk Biden lófaklapp samflokksmanna sinna en púun frá andstæðingum sínum.

Joe Biden tókst að klára ræðu sína án mikilla vandkvæða, smá hnökrar hér og þar en annars var ræða hans í lagi. Ef kíkt er á dagskrá hans um daginn, gerði hann ekki neitt nema að æfa sig undir ræðuna. Hann hefur sjálfsagt fengið örvunarefni til að vera líflegri en hann er annars í ræðuhöldum sínum, sem eru jafn sjaldgæfar og hvítir hrafnar. Ræða hans var mjög pólitísk í gær, var með pólitískt skítkast, og lítið minnti á að hann væri leiðtoginn sem átti að sætta alla Bandaríkjamenn með stjórnunarstíl sínum. Ef eitthvað er, eru Bandaríkjamenn enn meira sundurlyndari en undir stjórn Trumps.

Góðu fréttirnar með ágætri ræðu Bidens, er að nú hefur hann þaggað tímabundið í þeim sem segja að hann sé algjörlega óhæfur forseti og of gamall til að gegna embættinu. Hann verður áfram andstæðingur Trumps í forsetaframboði sem eru góðar fréttir fyrir Trump, því að sá síðarnefndi skorar hærra í öllum skoðanakönnunum en öldungurinn Biden.

En það er ekki nóg að setja standarann eitt við að forsetinn geti flutt eina ræðu í klst skammlaust og án japl og fuður, hann verður að hafa flotta ferilskrá.  Hún er ekki glæsileg hjá Biden, verðbólga, orkuskortur, ósigur í Afganistan og flopp almennt í utanríkismálum, fátækt og glæpir og mál málanna í dag eins og á Íslandi, opin landamæri.  Líkt og á Íslandi verður hælisleitenda mál kosningamál og sjálf innflytjendaþjóðin Bandaríkin er búin að fá nóg. 10+ milljónir ólöglegra hælisleitenda hafa farið ólöglega yfir landamæri Bandaríkjanna síða Biden tók við fyrir þremur árum. Glæpir, eiturlyfjavandi og það að velferðakerfið er að sligast, er fastur fylgifiskur óhefts innflutnings hælisleitenda.

Landamærin í valdatíð Trumps, voru þau öruggustu í 47 ár og aldrei eins fáir sem sóttu um hælisvist en þegar Trump ríkti, enda skilaboðin skýr, ekki koma. Á fyrsta degi reif Biden allar forsetatilskipanir Trumps varðandi landamærin og hælisleitendur og allar götur síðan reynt að hafa landamærin opin (t.d. að rífa niður landamæragirðingar Texas og flytja inn 300+ þúsund hælisleitendur flugleiðis til Bandaríkjanna).

Eins og staðan er í dag, hefur Trump yfirhnæfandi stuðning repúblikana í embætti Bandaríkjaforseta. Hann vann með afgerandi hætti "Super Tuesday" í vikunni og eini andstæðingur hans í forvali repúblikana, Nikki Haley, sá sæng sína upprétta og viðurkenndi ósigur sinn. Það eru fjögur dómsmál enn í gangi gegn Trump en þrjú þeirra eru að falla um sjálf sig eins og staðan er í dag. Hann vann glæstan sigur hjá Hæstarétt Bandaríkjanna um daginn með einróma úrskurð hans um kjörgengi hans.

Jafnvel þótt Biden myndi sigra forsetakosningar í nóvember, er framtíð hans ekki björt. Elliglöp hans fara vaxandi og mikill munur er á Joe Biden frá 2020 og 2024 andlega. Vegna háan aldurs, er spurning hvort hann nái að lifa af næsta kjörtímabil og munu augu manna því beinast að varaforsetaefni hans, verður hin óhæfa Kamala Harris áfram varaforseti hans?

Sumir segja að Biden hafi sloppið hingað til með spilltan og glæpsamlega ferill sinn og hann ekki ákærður fyrir brot í embætti sé einmitt vegna þess að engum hugnast að fá hana í staðinn. Jafnvel ekki demókratar sem völdu hana í embættið bara vegna húðlitar og kyn.

Hér gefur á að líta skoðanakannanir fyrir forsetakosningarnar í ár. Það er ekki bara þessi sem sýnir að Trump er með yfirhöndina, heldur allar aðrar skoðanakannanir, líka hjá CNN sem er helsti andstæðingur hans í fjölmiðlaheiminum.

2024 Presidential Election Polls

Nú kann einhver að bölva á Íslandi vegna gengis Trumps, en Íslendingar eru ekki Bandaríkjamenn. Þeir velja sér leiðtoga eftir eigin skoðunum og vilja.  Ólíkindatólið Trump hefur lifað af, hingað til, allar pólitískar aftökur, og landnemaþjóðin Bandaríkin elskar sigurvegarann, einmana sheriff sem hreinstar til í spilta kúrekabænum eins síns liðs. Ekki er verra að bærinn dafnaði betur undir fyrrverandi sheriffinn en núverandi.

Spilltasti bærinn af öllum er sjálf Washington DC, höfuðborgin, n.k. Tombstone villta vestursins. Þar ríkir spillling og glæpalýðurinn veður uppi (lesist: Lobbýistar og spilltir stjórnmálamenn). "Drain the swamp" er slagorð utangarðsmanna í stjórnmálum sem fara til Washington og líta Bandaríkjamenn á Trump sem slíkan.  Kjósendurnir sem allir stjórnmálamennirnir hunsuðu í Miðríkjum Bandaríkjanna voru hunsaðir og hæddir (fórnarlömb hnattvæðingarinnar) en íbúar strandanna beggja, í borgunum, hyglaðir.  Í Trump fékk þetta fólk rödd. Og nú er að myndast kór með framboði Trumps, með auknum stuðningi blökkufólks og fólks af latneskum uppruna.

Hver hefði getað ímyndað sér slíkt? Fyrir áratug spáðu menn dauða Repúblikanaflokksins vegna breytta lýðfræði landsins. En Trump breytti því öllu. Flokkurinn er nú orðinn flokkur allra kynþátta (þó síst blökkumanna en fylgi Trumps fer hækkandi meðal þeirra) og ef hann velur blökkumanninn Tim Scott sem varaforseta, er sigur hans vís.

Hér er ræða Joe Bidens í heild:

Hér fer Joe Biden rangt með heiti stúlkunnar sem myrt var af ólöglegum hælisleitenda en hún er andlit aukina glæpa sem fylgir opnum landamærum. Hún heitir Laken Riley, ekki Lincoln Riley sem er þekktur þjálfari í amerískum fótbolta. Biden gat ekki einu sinni sagt nafn hennar rétt.

Goðsögnin Ronald Reagan - efnahags- og utanríkisstefna og samskipti við Ísland

Ronald Reagan var forseti Bandaríkjanna frá 1981-1989. Valdatíð hans markaði ákveðin tímamót í bandarískri stjórnmálasögu en hann og Margaret Thatcher, sem ríktu samtímis, komu með nýja nálgun á efnahagsmál, utanríkismál og stjórnmál almennt.

Reagan var repúblikani, en stefna hans markaði svo djúp spor í sögunni að valdatíð hans er kennt við ákveðið tímabil; Reagan tímabilið. Venjulega er stjórnastefna leiðtoga skipt í tvennt, innanríkistefna og -pólitík og utanríkisstefna og -pólitík. Byrjum á innanlandsmálum Bandaríkjanna.

"Reaganomics" og hagkerfið

Það kannast flestir, sem fylgjast með bandarískri stjórnmálum, að Biden þykist vera snillingur í efnahagsmálum en hann kallar efnahagsstefnu sína "Bidenomics" sem er í raun engin stefna og ber öll einkenni stefnuleysi. Svo sem óðaverðbólga, heimatilbúinn orkuskortur (driffjöður alls efnahagskerfis), hyglun ákveðina hópa með fjáraustri og ofur hallarekstur á ríkisfjárlögum. Afleiðing er að ríkið skuldar nú 34 trilljónir Bandaríkjadollara og enginn veit hvernig eða hvort hægt sé að minnka áður en ríkið verður gjaldþrota.

Byggt á hugmyndafræði um framboðshliðar efnahags, innleiddi Reagan forseti efnahagsstefnu sína árið 1981. Fjórar stoðir stefnunnar voru að:

1. Lækka jaðarskatta á tekjur af vinnu og fjármagni.
2. Draga úr reglugerðar fargani.
3. Herða á stjórn og minnka peningamagn til að draga úr verðbólgu.
4. Draga úr vexti ríkisútgjalda.

Með því að draga úr eða útrýma áratuga löngum félagslegum áætlanum, en á sama tíma lækka skatta og jaðarskattahlutföll, markaði nálgun forsetans til að takast á við efnahagslífið verulega frávik frá mörgum af keynesískum stefnum forvera hans. Milton Friedman, peningamálahagfræðingurinn, sem var vitsmunalegur arkitekt frjálsra markaðastefnunnar, hafði aðaláhrif á Reagan.

Þegar Reagan tók við völdum stóð landið frammi fyrir mestu verðbólgu síðan 1947 (meðalhraði á ári 13,5% árið 1980) og vextir allt að 13% (vextir Fed funds í desember 1980). Þetta voru álitin helstu efnahagsvandamál þjóðarinnar og voru öll talin hluti af „stöðnun“.

Reagan reyndi að örva hagkerfið með miklum, almennum skattalækkunum. Þensluhvetjandi ríkisfjármálastefna varð fljótlega þekkt sem "Reaganomics" og var af sumum talin alvarlegasta tilraunin til að breyta stefnu bandarískrar efnahagsstefnu nokkurrar ríkisstjórnar síðan New Deal á fjórða áratugnum. Róttækar skattaumbætur hans, ásamt því að draga úr innlendum félagslegum útgjöldum, harkalegum aðhaldsaðgerðum sem seðlabankastjórnin undir stjórn Paul Volcker beitti á peningamagn þjóðarinnar (hætta peninga prentun sem engin innistæða var fyrir) og miklar lántökur ríkisins sem þurfti til að fjármagna fjárlaga- og viðskiptahalla, auknum hernaðarútgjöldum, olli verulegri efnahagsþenslu og dró úr verðbólgu. Verðbólga minnkaði um meira en tíu prósentustig og náði lægst 1,9% árlegri meðalverðbólgu árið 1986.

Ein af aðferðum Reagan-stjórnarinnar til að draga úr ríkisútgjöldum var einkavæðing ríkisstofnana, að borga verktökum fyrir vinnu sem ríkisstofnanir höfðu áður unnið en í ljós kom að einkaaðilar unnið verkin skilvirkari og á ódýrari hátt en ríkisstarfsmenn. Er enginn í Sjálfstæðisflokknum sem man eftir góðæristíð Ronalds Reagans eða Margaret Thatchers?

Afrakstur efnahagsstefnu Ronalds Reagans

Afraksturinn var auðljós, einn mesti efnahagsuppgangur í sögu Bandaríkjanna fór nú í hönd. Allir muna eftir uppnefninu uppar en það vísar í kaupsýslumenn sem nutu velgengni í valdatíð Reagans.

Á átta árum náði Reagan-stjórnin eftirfarandi árangri:

20 milljónir nýrra starfa urðu til.

Samblanda skattalækkana og afnám hafta var hvati fyrir hagvöxt og atvinnuuppbyggingu. Nokkrar atvinnugreinar upplifðu stækkun - þennslu, þar á meðal fjármálageirinn, tæknigeirinn og framleiðslufyrirtæki. Meðan á þessari þenslu stóð höfðu fyrirtæki meira fjármagn og sveigjanleika, sem leiddi til atvinnusköpunar.

Verðbólga lækkaði úr 13,5% árið 1980 í 4,1% árið 1988.

Í stjórnartíð Reagan varð veruleg lækkun á verðbólgu, en verðbólgan lækkaði úr 13,5% árið 1980 í 4,1% árið 1988. Þessi lækkun verðbólgu var mikilvægur árangur fyrir stjórnina og var rakin til ýmissa þátta og stefnumarkandi ákvarðana stjórnar Reagans.

Áhersla stjórnarinnar á aðhaldi í ríkisfjármálum og lækkun ríkisútgjalda, ásamt skattaumbótum, losun hafta og hagvöxtur sem af því fylgdi, virkuðu allt saman til að ná niður verðbólgu. Þessi lækkun verðbólgu skapaði stöðugra efnahagsumhverfi, sem stuðlaði að auknu trausti fyrirtækja og fjárfestingu.

Atvinnuleysi minnkaði úr 7,6% í 5,5%.

Þegar stefna Reagans forseta var hrint í framkvæmd fór hagvöxtur að taka við sér. Þetta hagstæða efnahagsumhverfi gerði fyrirtækjum kleift að dafna og stækka og skapa þannig fleiri störf og minnka atvinnuleysi.

Hrein eign fjölskyldna sem þéna á milli $20.000 og $50.000 árlega jókst um 27%.

Efnahagsþensla, skattalækkanir og atvinnuaukning voru aðal drifkraftar þess að auka eignir fjölskyldna sem þéna á milli $ 20.000 og $ 50.000. Það sem stuðlaði að þessum vexti var aukning eigna og verðbólgu í hófi á þessu tímabili.

Raunveruleg landsframleiðsla hækkaði um 26%.

Þegar efnahagsstefna Reagans byrjaði að taka af skarið leiddi þetta á endanum til verulegrar hækkunar á vergri þjóðarframleiðslu (GNP), sem endurspeglaði aukna framleiðni, útrás fyrirtækja og fjárfestingar.

Aðalvextir voru lækkaðir í 10% í ágúst 1988.

Ríkisstjórn Reagan lækkaði aðalvextina um meira en helming, úr áður óþekktu vaxtastigi 21,5% í janúar 1981 í 10% í ágúst 1988. Þetta afrek stafaði af breyttri peningastefnu stjórnvalda sem miðar að því að halda verðbólgu í skefjum og örva hagvöxt.

Í hnotskurn: þjóðarkakan stækkaði undir stjórn Reagans og miklar efnahagsframfarir áttu sér stað í Bandaríkjunum.

Enginn forseti Bandaríkjanna hefur farið þessa leið síðan, nema Donald Trump en í hans stjórnartíð var líka góðsend tíð. En það er önnur saga. Tvíburasystir Reagans, Margaret Thatcher, beitti sömu aðferðum í Bretlandi og með sama glæsta árangri.

Reaganomics: Economic Policy and the Reagan Revolution

Utanríkisstefna Ronalds Regans

Bandarísk utanríkisstefna í forsetatíð Ronalds Reagans beindist mjög að kalda stríðinu sem var að magnast ört. Bandarísk stjórnvöld fylgdu stefnu um innilokun og afturköllun að því er varðar kommúnistastjórnir. Reagan kenningin virkaði þessi markmið þar sem Bandaríkin buðu upp á fjárhagslegan, skipulagslegan, þjálfunar- og herbúnað til andkommúnista andstæðinga í Afganistan, Angóla og Níkaragva. Hann jók stuðning við and-kommúnistahreyfingar í Mið- og Austur-Evrópu.

Með utanríkisstefna Reagans varð einnig miklar breytingar með tilliti til Miðausturlanda. Íhlutun Bandaríkjamanna af borgarastyrjöldinni í Líbanon var stöðvuð þar sem Reagan fyrirskipaði að hermenn yrðu fluttir á brott í kjölfar árásar á landgönguliðið árið 1983. Gíslakreppan í Íran í Teheran 1979 olli spennu í samskiptum við Íran og í Íran-Írakstríðinu studdi stjórnin Írak opinberlega og seldi Saddam Hussein vopn.

And-kommúnismi var í forgangi í utanríkisstefnu Reagans í Rómönsku Ameríku og Bandaríkin studdu sveitir sem böðust gegn uppreisnarmönnum eða ríkisstjórnum kommúnista. Eftir því sem leið á stjórn hans fór andstaða við áframhaldandi aðstoð Bandaríkjanna við þessa hópa að aukast á Bandaríkjaþingi. Að lokum bannaði þingið hvers kyns fjárhags- eða efnisaðstoð Bandaríkjanna til ákveðinna and-kommúnistahópa, þar á meðal Contras skæruliða í Níkaragva. Til að bregðast við þessu, aðstoðaði Reagan-stjórnin leynilegri vopnasölu til Írans og notaði ágóðann til að fjármagna rómönsku-ameríska andkommúnista. Afleiðingin af Íran-Contra-málinu yfirgnæfði önnur mál á öðru kjörtímabili Reagans í embætti.

Stefna hans er talin hafa hjálpað til við að veikja Sovétríkin og yfirráð þeirra yfir löndum Varsjárbandalagsins. Árið 1989, eftir að Reagan lét af embætti, urðu byltingar 1989 til þess að Austur-Evrópuríki steyptu kommúnistastjórnir sínar. Eftir upplausn Sovétríkjanna árið 1991 komu Bandaríkin fram sem eina stórveldi heimsins og eftirmaður Reagans, George H.W. Bush reyndi að bæta samskiptin við fyrrverandi kommúnistastjórnir í Rússlandi og Austur-Evrópu.

Helsta heimild: Foreign policy of the Ronald Reagan administration

Ronald Reagan og Ísland

Allir muna eftir leiðtogafundi Reagan og Gorbasjov 1986 í Höfða, Reykjavík, sem markaði fyrsta skrefið að endalokum kalda stríðsins. Þannig að Íslendingar voru beinir þáttakendur í lokum kalda stríðsins. Eitthvað sem nútíma íslenskir stjórnmálamenn geta lært af, að vera sáttamiðlarar, ekki þátttakendur í stríðátökum sem nú geisa.

Í neðangreindu myndbandi má sjá Vigdísi Finnbogadóttur í opinberri heimsókn í Hvíta húsið, 8. september 1982.

Hér má sjá hina frægu göngu Ronalds Reagans með Vigdísi Finnbogadóttur, við íslenska "Hvíta húsið" á Bessastöðum. 9-10. október 1986.

og að lokum, frá sjálfum leiðtogafundinum í Höfða, Reykjavík.

 

 

Ronald Reagan kom Íslandi á heimskortið.

 

Smáríkið sem skipti um þjóð

Um daginn fjallaði bloggritari um örlög örþjóðar Hawaii.  Þar beinlínis frömdu Bandaríkjamenn valdarán 1896 (líkt og þeir gerðu í Kúbu og Filipseyjum á svipuðum tíma) en með varanlegum áhrifum en í síðarnefndu ríkjum.  Frumbyggjarnir eru orðnir 10% íbúa, hluti af Bandaríkjunum, reyna þeir þó með veikum hætti að viðhalda andstöðu með "andspyrnuhreyfingu".

Allar þessar þjóðir eru eyþjóðir. Eyjaskeggjar hafa meiri sjálfsmynd en meginlands íbúar, þar sem landamæri flakka reglulega um svæði, stundum eru íbúarnir undir þessa ríkis eða stórveldis, en aðra stundina ekki.

Það vakti athygli bloggritara lofgerð í grein á Vísir um örlög annarra íbúa, en það er Lúxemborgara. Greinahöfundur greinir stoltur frá að það sé búið að skipta um þjóð í landinu.

Greinahöfundur segir að "Af okkur 660 þúsund íbúum Lúxemborgar eru heimamenn (það er að segja Lúxembúrgískir ríkisborgarar) einungis um 53% íbúanna. Af þessum 53% eru raunar 21% fæddir annarsstaðar svo „orginal“ Lúxarar eru því einungis um 40% íbúa Stórhertogadæmisins." Sjá slóð: Smáríkið sem skipti um þjóð

En hann bendir ekki á eitt atriði sem kann að valda því að ekki er mikil óánægja meðal "frumbyggja" Lúxemborgar, en það er góðærið sem hefur ríkt stöðugt frá seinni heimsstyrjöld. Á meðan allt leikur í lyndi, eru allir ánægðir.

En Lúxemborg er ekki eiginlegt ríki þar sem menningin og tungumálið sameinar fólkið. Lúxemborg hefur í aldanna rás tilheyrt ýmsum konungs- og keisaradæmum, var upphaflega virki en íbúarnir eru vanir að vera undir stjórn annarra. Í dag er það stórhertogadæmi.

Í landinu er töluð lúxemborgska, franska og þýska. Stærsta þjóðarbrotið er Portúgalar. Hlutfall erlendra ríkisborgara hefur aukist jafnt og þétt í gegnum tíðina, úr 26,3% árið 1981 í 47,4% árið 2023. Á heildina litið hefur þetta hlutfall hins vegar farið örlítið lækkandi frá árinu 2018 (47,9%) vegna áhrifa öflunar lúxemborgarborgara frá 2009 lögum um tvöfalt ríkisfang.

En Lúxemborgarar hafa þó þjóðarvitund. Lúxemborgarar voru, líkt og Austurríkismenn, í sögulegu samhengi taldir vera svæðisbundinn undirhópur þjóðarbrotar Þjóðverja og litu á sig sem slíka fram að hruni þýska sambandsins. Lúxemborg varð sjálfstætt, en var áfram í persónusambandi við Holland, eftir undirritun Lundúnasáttmálans árið 1839. Einkabandalagið reyndist skammlíft þar sem það var tvíhliða og í vinsemd leyst upp árið 1890.

Lagalega eru allir ríkisborgarar Stórhertogadæmisins Lúxemborgar taldir vera Lúxemborgarar samkvæmt lögum í Lúxemborg, þó að sérstakt germönsk þjóðernisleg auðkenning sé viðhöfð og kynnt.

Þótt Lúxemborg sé talið vera "fjölmenningaríki" er það nokkuð einsleit í grunninum.  Íbúar Evrópusambandsins, þar með Lúxemborgarar, eru Evrópubúar sem deila sömu gildi og menningu almennt séð. Það breytir litlu þó að Frakki eða Þjóðverji flytji til Lúxemborgar, hann upplifir sömu menningu og heimamenn, nema kannski tungumálið og svæðisbundna menningu.

Hér er vitnað í rannsókn um viðhorf Lúxemborgara gagnvart fjölmenningu, sjá slóð: Attitudes towards multiculturalism in Luxembourg: Measurement invariance and factor structure of the Multicultural Ideology Scale

Fyrri rannsóknir í Lúxemborg benda til þess að stuðningur sé við fjölmenningu að einhverju leyti til (Murdock, 2016). Bæði innfæddir og útlendingar kunna að meta kosti þess að búa í fjölmenningarlegu samfélagi, en þeir eru ósammála um ræktunarvalkosti í opinberu lífi og einkalífi, eins og raunin er í öðrum Evrópulöndum (t.d. Arends-Tóth og Van de Vijver, 2003).

Almennt séð mátu borgarar úr farandfjölskyldum fjölmenningu jákvæðara en innfæddir (Murdock, 2016).

Meginreglan – innleiðingarbil (Yogeeswaran & Dasgupta, 2014) hefur einnig komið fram fyrir innfædda í Lúxemborg: Hugmyndin um fjölmenningu er studd, en nokkur ágreiningur er um framkvæmdina í framkvæmd. Innfæddir lýstu tregari viðhorfum til aðlögunar og samfélagsþátttöku innflytjenda (Murdock & Ferring, 2016).

Nánar tiltekið lýstu innfæddir nokkrum ágreiningi við stefnu varðandi kosningarétt og atvinnutækifæri fyrir minnihlutahópa. Þessi skoðun var einnig studd í þjóðaratkvæðagreiðslu sem fram fór árið 2015. Meirihluti lúxemborgara greiddi atkvæði gegn því að veita erlendum ríkisborgurum atkvæðisrétt.

Hvað segir þetta okkur? Jú, meira segja í veikum þjóðríkjunum, ríki sem er á gatnamótum menningu og tungu, reyna menn að halda í auðkenni sín, líka Lúxemborgarar.

Hver er tilgangurinn með skrifum greinarhöfundar? Að við Íslendingar eigum að vera ánægðir með að verða minnihlutahópur í framtíðinni? Af því að Lúxemborgarar "sætti" við svo kallaða "fjölmenningu"og vera minnihlutahópur í eigin landi?

 

 

 

 

 

Sjálfstæðisflokkurinn klofinn?

Hver höndin er uppi á móti annarri í flokknum.  Flokkurinn er greinilega klofinn, því að í máli málanna þessa daganna, hælisleitendamálinu, er annar helmingurinn að stuðla að auknum innflutningi hælisleitenda (sækir þá meira segja erlendis) en hinn helmingurinn berst hart á móti. Í hvorn fótinn ætlar flokkurinn að stíga?

Á meðan hrynur fylgið af flokknum, því flokkurinn stendur ekki í lappirnar með nein mál. Í orkumálum ráða VG og VG/Framsókn er leyft að stækka bálknið í öfugan píramída. Bókun 35 er enn á dagskrá Sjálfstæðisflokksins og ógnar sjálfstæði Íslands.

Á meðan eykst fylgið hjá Flokki fólksins og Miðflokknum enda málflutningurinn stöðugur og samkvæmur sjálfum sér í meðbyr jafnt sem mótbyr.

Undir núverandi forystu er flokkurinn orðinn líkur klofningsflokknum Viðreisn. Valdagræðin er algjör. Skítt með allt, við viljum bara stjórna áfram. Ætli Samfylkingin sé komin með meira fylgi en allir stjórnarflokkarnir samanlagt?

Sigur fyrir lýðræðið í Bandaríkjunum

Hæstiréttur Bandaríkjanna færði í dag Donald Trump  einróma niðurstöðu í forval forsetakosninga árið 2024 og hafnaði tilraunum Colorado og fleiri ríkja undir stjórn demókrata til að draga fyrrverandi forseta repúblikana ábyrgan fyrir árásinni á þinghús Bandaríkjanna 6. janúar. Athugið að þrír af dómendum er settir í embætti af forseta demókrata.

Dómararnir úrskurðuðu daginn fyrir prófkjörið á ofurþriðjudegi sem er á morgun að ríki, án aðgerða frá Bandaríkjaþinginu fyrst, geti ekki beitt sér fyrir stjórnarskrárákvæði sem komið var eftir borgarastyrjöldina 1861-65 til að koma í veg fyrir að forsetaframbjóðendur komi fram á kjörseðlum vegna uppreisnar. Ákvæði sem komið var á rétt eftir borgarastyrjöldina til að koma í veg fyrir að uppreisnarmenn Suðurríkjanna kæmust til valda. En Trump hefur aldrei verið ákærður fyrir uppreisn gegn ríkinu.

Málið snýst um hvort að alríkið, þ.e.a.s. Bandaríkjaþing, ráði hvort frambjóðandi sé á atkvæðaseðlum eða einstaka ríki. Allir níu dómarar Hæstaréttar voru sammála um Bandaríkjaþing eitt geti úrskurðað í slíku málum, ekki einstaka ríki. Ef einstaka ríki getur hent frambjóðanda af atkvæðaseðlum, þá yrði fjandinn laus og sum ríkin myndu henda út frambjóðendur repúblikana en önnur demókrata. Niðurstaðan er auðljós, kjósendur ráða hverjir eru í framboði, ekki saksóknarar einstaka ríkja eða pólitískir andstæðingar.

Það er annað mál sem mun fara fyrir Hæstarétt Bandaríkjanna á árinu, en það er spurningin hvort forsetinn njóti friðhelgi í starfi og eftir hann lætur af störfum. Trump segir ef forsetinn njóti ekki friðhelgi, geti hann ekki starfað vegna ótta við lögsóknir. Embættið yrði óstarfhæft.

Það er alveg ótrúleg staða sem er nú í Bandaríkjunum, að einstaka dómstólar og saksóknarar skuli stjórna ferðinni í pólitík og ráðist á forsetaframbjóðanda. Slíkt er hatrið á Trump. Sama hvað fólki finnst um Trump, þá á ekki að rífa niður undirstöður lýðræðis í Bandaríkjunum bara út af einum manni, sem er stundarfyrirbrigði.  Þetta er eitthvað sem við Íslendingar getum lært af sjálfir. Maður sér fyrir sér íslenska Trump-hataranna bölva í hljóði yfir niðurstöðunni, en þeir ættu að horfa á stærri myndina.

Þetta minnir á réttarhöldin yfir Sókrates forðum, en hann var ranglega sakaður um að spilla æskunni með kenningum sínum. Hann var dæmdur sekur og unni dóminum, þótt hann hefði getað farið í útlegð hvenær sem er.

Í kjölfar dómsins hvöttu vinir, fylgjendur og nemendur Sókrates til að flýja Aþenu, aðgerð sem borgararnir bjuggust við; samt, í meginatriðum, neitaði Sókrates að hunsa lögin og komast undan lagalegri ábyrgð sinni gagnvart Aþenu. Vegna þess að hann var  trúr kenningu sinni um borgaralega hlýðni við lögin, framkvæmdi hinn sjötugi Sókrates dauðadóm sinn og drakk hemlockið, eins og hann var dæmdur til að gera í réttarhöldunum.

Sama gerði Hæstiréttur Bandaríkjanna, hann fylgdi eftir 14. viðauka stjórnarskránna á meðan dómstólar á neðri stigum tókum lögin í sínar hendur.

Frá dýpstu löngunum kemur oft banvænasta hatrið sagði Sókrates og þá á sannarlega við um demókrata sem ákváðu að taka lögin í sínar hendur með lögsóknum og vinna í gegnum dómstólakerfið en ekki í gegnum lýðræðislegum kosningum þar sem kjósendur eru endalegir dómendur.

 

Verður örlög Íslands lík þeirra í Hawaii?

Sagnfræðin og sagan er mikill viskubrunnur sem opnar dyr til fortíðar og varpar ljósi á samtíðina. Einn vitur maður sagði að sagan kennir okkur að við erum dæmd til gera sömu mistökin aftur og aftur, því við lærum aldrei af sögunni. Það er lærdómurinn af lestri sögu!

Þetta er rétt mat, því að maðurinn er fljótur að gleyma, nýjar kynslóðir koma fram og gera sömu mistök og forfeðurnir, bara á annan hátt. Jafnvel í samtímanum sjáum við vítin sem við getum varist, en álpumst samt ofan í næsta forapytt. Bloggritari spyr sig nánast daglega, hvernig getur fólk verið svona vitlaust og reynir að finna skýringu á hvernig fólk hagar sér svona heimskulega?

Einu skýringarnar sem hann finnur er að fólk er illa upplýst, því er sama eða það lætur hugmyndafræði ráða gjörum sínum, ekki almenna skynsemi. Einn spekingurinn sagði að mannkynið, þjóðir eða hópar fari reglulega í gegnum ákveðin skeið brjálæðis.

Þessar hugsanir koma upp í hugann þegar samfélagsleg þróun er skoðuð á Íslandi síðastliðin misseri. Íslendingar í dag eru uppteknir af tækninni og góðæri og meðal Íslendingurinn er búinn að tapa tengslin við landið, tungumálið, söguna og menninguna. Þegar hann lifir í loftbólu, sér hann ekkert nema sjálfan sig og sitt líf en á meðan brennur húsið allt í kringum hann.

Misvitrir stjórnmálamenn, óupplýstir um sögu og menningu eigin þjóðar og hafa enga framtíðarsýn, hjálpa til að brjóta niður hefðir og gildi sem hafa haldið íslensku þjóðfélagi saman hátt í 1200 ár. Í Íslandsklukkunni er fleyg setning: "Feitur þjónn er ekki mikill maður. Barður þræll er mikill maður, því í hans brjósti á frelsið heima."

Við Íslendingar erum orðnir feitir þjónar yfirþjóðlegs valds suður í Evrópu og lúbarðir kjölturakkar stórveldisins í vestri. Ekki er treyst á eigin getu, heldur skriðið undir kjólfald fröken Evrópu eða jakkalafur Sam frænda öllum stundum. Ekki einu sinni er reynt að hafa sér íslenska utanríkisstefnu - lesist skoðun - heldur er stöðugt hlerað, hvað ætla hinar Norðurlandaþjóðirnar að gera í þessu eða þessu máli? Færeyingarnir eru sjálfstæðari en Íslendingar, þótt þeir eigi að heita undir danskri stjórn.

Það er ein þjóð og örlög hennar sem við Íslendingar getum lært af, en það er hin frábæra þjóð Hawaii sem átti stórkostlega menningu og sögu, en þjóðin er núna horfin sem þjóð og eru íbúarnir núna feitir þjónar Bandaríkjanna og lítill minnihlutahópur í eigið landi. Hawaii var eitt sitt sjálfstætt koungusríki en er í dag eitt af 50 ríkjum Bandaríkjanna. Hvernig gerist sú saga?  Kíkjum á Wikipedíu í lauslegri þýðingu. Overthrow of the Hawaiian Kingdom

"Byltingin í konungsríkinu Hawaii var valdarán gegn Lili´uokalani drottningu, sem átti sér stað 17. janúar 1893 á eyjunni O´ahu og undir forystu öryggisnefndarinnar, sem samanstóð af sjö erlendum íbúum og sex þegnum Hawaii konungsríkisins í Bandaríkjunum. búsetta í Honolulu. Nefndin kallaði á John L. Stevens, ráðherra Bandaríkjanna, að kveða til bandaríska landgönguliðið til að vernda þjóðarhagsmuni Bandaríkjanna. Uppreisnarmennirnir stofnuðu lýðveldið Hawaii, en lokamarkmið þeirra var innlimun eyjanna við Bandaríkin, sem átti sér stað árið 1898.

Í afsökunarályktun bandaríska þingsins frá 1993 er viðurkennt að "...uppreisnin í konungsríkinu Hawaii hafi átt sér stað með virkri þátttöku umboðsmanna og borgara Bandaríkjanna og innfæddir Hawaii-búar afsöluðu sér aldrei beint til Bandaríkjanna kröfum sínum um eðlislægt fullveldi þeirra sem þjóð yfir þjóðlendum sínum, annað hvort í gegnum konungsríkið Hawaii eða með þjóðaratkvæðagreiðslu." Umræður um viðburðinn gegna enn mikilvægu hlutverki innan fullveldishreyfingunnar á Hawaii."

En hlutirnir gerast ekki einn tveir og þrír og án samhengis. Menning íbúa Hawaii fór hallokandi strax við fund evróskra landkönnuða en kapteinn Cook tók land þar 1778. Með Evrópumönnum komu sjúkdómar, glæpir og umbylting hawaiiskt samfélags. Blokkritari er einmitt að horfa á stórmyndina Hawaii (1966) með  Julie Andrews, Max von Sydow og Richard Harris sem fjallar um komu trúboða til eyjanna 1820. Stórkostleg mynd en sorgleg. Niðurstaðan var að útlendingum fjölgaði í Hawaii, völdin færðust smá saman til aðkomumannanna og frumbyggjarnir, með ekki nógu sterkt tengslanet við umheiminn, treysti meira og meira á Bandaríkin. 

Svo missa menn menningu sína, í smáum skrefum, fyrst er það trúin, svo tungumálið, svo gildin; heimamenn verða minnihlutahópur og svo dettur einhverjum snillingi í hug (íslenskum Gissuri Þorvaldssyni) að kannski væri best að Ísland verði 51 ríki Bandaríkjanna eða gangi í ESB. Látum aðra ráða örlögum eyjaskeggja.

Erlendir kóngar eða (íslenskir) umboðsmenn þeirra reyndu oftar en einu sinni að selja Ísland sem skiptimynt, án þess að spyrja Íslendinga eins eða neins. Við vorum barðir þrælar en stolir.

Allt sem hefur verið byggt upp á Íslandi, allar þessu glæsibyggingar,vegir og brýr, hefur verið byggt upp af sjálfstæðum Íslendingum síðan 1874, af sjálfstæðum eða sjálfstætt þenkjandi íbúum landsins. Fátækasta ríki Evrópu, er orðið eitt ríkasta, þökk sé frelsinu og sjálfsákvörðunar réttinum. En þjóðir koma og fara og menning þeirra með. Hvar er til dæmis Prússland í dag? Hvar er Býsantíum í dag? Hvar er Skotland í dag? Og svo framvegis. Hvar verður Ísland á morgun? Komið á ruslahaug sögunnar?

Endum þennan pistill á orðum skáldsins (sem flestir eru hættir að lesa eða kannast við):

"Mávera sigraðri þjóð sé best að útþurkast: ekki með orði skal ég biðja íslenskum vægðar. Vér íslenskir erum sannarlega ekki ofgóðir að deya. Og lífið er oss laungu einskisvert. Aðeins eitt getum vér ekki mist meðan einn maður, hvortheldur ríkur eða fátækur, stendur uppi af þessu fólki; og jafnvel dauðir getum vér ekki verið þess án; og þetta er það sem um er talað í því gamla kvæði, það sem vér köllum orðstír ..."

(Halldór K. Laxness. Eldur í Kaupinhafn. 10. kafli. Snæfríður Íslandssól.)

Er hægrið gengið af göflunum eða er það vinstrið?

Í Vísir birtist nýverið grein undir heitinu Gengur hægrið af göflunum? eftir Hauk Arnþórsson stjórnsýslufræðing. Þetta er ágætis yfirlitsgrein en því miður er greinin uppfull af rangfærslum, því vitlaust er gefið og hugtakanotkun er ekki rétt.

Sjá slóð: Gengur hægrið af göflunum?

Höfundur segir til dæmis  að Ronald Reagan og Margaret Thatcher hafi verið frjálslyndir stjórnmálamenn.  Það er einmitt þveröfugt farið nema verið sé að tala um efnahagsmál. Bæði voru þjóðernissinnar sem sjá má af samskiptum Reagans við Sovétríkin (stjörnustríðsáætlunin og endalok kalda stríðsins) og lofsemdarræður hans um Bandaríkin og bandarískt þjóðerni. Höfundur þarf ekki annað en að kíkja á næstu ræðu Reagans til að sjá sönnun þess.

Annan eins þjóðernissinna og Margaret Thatcher er varla hægt að finna. Hún fór í stríð suður í höf sbr. Falklandseyjar stríðið til að verja þjóðríkið Bretland.  Hún var mjög í nöp við ESB og flutti stanslausar ræður gegn yfirþjóðlegu valdi þess.

Sjá t.d. slóð: The Grocer´s Daughter

Europe cannot be built successfully by ignoring or suppressing this sense of nationhood, or by trying to treat sovereign nations as no more than regions controlled by a central body in Brussels. There is sometimes talk of trying to achieve federation by stealth.

 

It wont work because it runs against the grain of history.

____

1990 Oct 19 Fr, Margaret Thatcher.

Article for Inside the New Europe.

 

Ronald Reagan í lokakveðju sinni eftir 8 ára valdatíð:

 

"An informed patriotism is what we want. And are we doing a good enough job teaching our children what America is and what she represents in the long history of the world."

 

Farewell Address to the Nation

 

Hverjir eru það sem má kalla frjálslyndismenn? Að kalla "hægrið frjálslynt er öfugmæli." Orð bloggritara. En aftur að greinarhöfund.  "Þjóðernisíhaldið sækir gegn vestrænu frjálslyndi, sem er hin hefðbundna hugmyndafræði hægrisins," segir greinarhöfundur.

 

Maður þarf ekki annað en að horfa á bandarískar fréttir í eina klst. og sjá að repúblikanar kalla demókrata "liberals" í neikvæðri merkingu.  Í könnun Pew Research Center árið 2014 um pólitíska flokkun og skautun lýstu 12% repúblikana sjálfum sér sem frjálslyndum. Í könnun New York Times árið 2023 um stjórnmálaskoðanir repúblikana, telja 14% repúblikana sig vera íhaldssama frjálshyggjumenn. Eru bandarískir hægri menn því almennt frjálslyndir?

 

Það er ekki nýtt að hægri menn, og hefur fylgt þeim frá upphafi, að upphefja þjóðríkið.  Alþjóðaskipan byggir á tilvist þjóðríkisins og hefur gert í nokkur hundruð ár.  Þannig að það eru þjóðríki sem eiga sæti hjá Sameinuðu þjóðunum, ekki stjórnmálaflokkar.

Hugtakið "frjálslyndi" er of fljótandi til að nota nema með miklum fyrirvörum. Það er nefnilega til alls konar frjálslyndi.

Til dæmis frjálslyndi í efnahagsmálum eða frjálslyndi í félagsmálum, tveir ólíkir hlutir. Hægri menn almennt (líka þeir sem höfundur kallar öfga hægri menn) eru hlynntir frjálslyndi í efnahagsmálum. En hvað er að vera íhaldssamur frjálslyndismaður?

Kíkjum á skilgreininguna:

„Frjálslynd íhaldsstefna, einnig nefnd íhaldssöm frjálshyggja og íhaldsstefna, er stjórnmála- og félagsheimspeki sem sameinar íhaldsstefnu og frjálshyggju, sem táknar frjálshyggjuvæng íhaldsstefnunnar og öfugt.

Frjálslynd íhaldshyggja mælir fyrir mestu mögulegu efnahagslegu frelsi og sem minnst mögulegri stjórnun stjórnvalda á félagslífi (lýst sem "smá ríkisstjórn"), sem endurspeglar laissez-faire klassíska frjálshyggju, en beitir þetta til trúar á félagslega íhaldssamari heimspeki sem leggur áherslu á vald, siðferði og skylda. Frelsisleg íhaldshyggja, fyrst og fremst bandarísk hugmyndafræði, setur frelsi í forgang, stuðlar að tjáningarfrelsi, valfrelsi og frjálsum markaðskapítalisma til að ná íhaldssömum markmiðum á sama tíma og hún hafnar frjálslyndum félagsverkfræði.

Þrátt fyrir að hafa líkt með frjálslyndri íhaldsstefnu og þar af leiðandi almennri bandarískri íhaldssemi þar sem báðar eru undir áhrifum frá klassískri frjálshyggjuhugsun; Frjálslyndir íhaldsmenn eru miklu andsnúnari tölfræði og eru miklu fjandsamlegri afskiptum stjórnvalda í bæði félagslegum og efnahagslegum málum.“

Heimild: https://en.wikipedia.org/wiki/Libertarian_conservatism

Höfundur talar sitt á hvað um þjóðernisíhaldið sem hann kallar líka þjóðernishægrið.  Hvort er það? En áður en lengra er haldið er rétt að koma að vinstri frjálslyndismönnum og fyrir hvað þeir standa.

Frjálslyndur sósíalismi (e. Libertarian socialism) er pólitískur straumur gegn forræðishyggju og andkapítalískum hætti sem leggur áherslu á sjálfstjórn verkafólks. Það er andstætt öðrum tegundum sósíalisma með því að hafna eignarhaldi ríkisins og frá öðrum tegundum frjálshyggju með því að hafna einkaeign. Víðtækt skilgreint nær það til skóla bæði anarkisma og marxisma, auk annarra tilhneiginga sem eru á móti ríki og kapítalisma. Höfundur er væntanlega ekki að saka hægri menn (þjóðernisíhaldsmenn eins og hann kallar þá) um að vera frjálslyndir sósíalistar?

En er höfundur að fara rétt með hugtakið þjóðernisíhald (e. national conservatism)? Jú, hann gerir það en er ekki hrifinn. Kíkjum aftur á Wikipedíu í grófri þýðingu bloggritara:

"Þjóðernisíhald er þjóðernislegt afbrigði af íhaldssemi sem einbeitir sér að því að halda uppi þjóðerni, menningarlegri sjálfsmynd, samfélagshyggju og opinberu hlutverki trúarbragða. Það deilir hliðum hefðbundinnar íhalds og félagslegrar íhaldssemi, en víkur frá efnahagslegri frjálshyggju og frjálshyggju, auk þess að taka agnostískari nálgun á reglugerðarhagfræði og verndarstefnu. Þjóðernisíhaldsmenn sameina venjulega íhald og þjóðernissinnaða afstöðu og leggja áherslu á menningarlega íhald, fjölskyldugildi og andstöðu við ólöglegan innflutning eða andstöðu við innflytjendur í sjálfu sér. Þjóðernisíhaldsflokkar eiga sér oft rætur í umhverfi sem byggir á dreifbýli, hefðbundnum eða jaðarlegum grunni, andstætt þéttbýlisfylgi frjálslyndra íhaldsflokka."

En er eitthvað athugavert við þessa stefnu? Þjóðernishyggjan keppist við að búa til samstöðu innan þjóðarinnar og þjóðríkisins innan ákveðina landamæra. Ef menn vilja eitthvað annað, þá verða menn að segja það. Hvað vilja þeir í staðinn? Vilja þeir ESB í staðinn? Yfirþjóðlegt vald, án lýðræðiskjörna fulltrúa eins og sjá má tilhneygingu hjá ESB? Einstaklingurinn hverfur í massanum. Ef greinarhöfundur boðar glópalisma, þá er hann of seinn á ferðinni. Hann er að deyja drottni sínum um þessar mundir. Svæðisbundnar valdablokkir eru í deiglunni og e.t.v. nýtt kalt stríð.

Það hefur ekkert getað komið í staðinn í fyrir þjóðríkið. Menn reyndu að lifa eftir hugmyndafræðinni einni en hún hefur aldrei verið nógu öflug til að halda landssvæðum saman. Villta vestrið eða villta vinstrið kemur í staðinn. Vilja menn það? Er villta vinstrið hreinlega ekki gengið af göflunum? Þeir vilja rífa niður hefðbundin gildi (límið í þjóðfélaginu) en boða ekkert nýtt í staðinn. Eins og formaður Samfylkingunnar sagði um daginn, velferðaríkið verður ekki til án landamæra og viðurkennir þar með að hugmyndafræði villta vinstrisins gengur ekki upp.

Það er ekki betur séð en að hægrið sé samt við sig og hefur verið í árhundruð en vinstrið með tilkomu sósíalismann á 19. öld hafi gengið af göflunum allar götur síðan hann varð til og hann ber ábyrgð á dauða hundruð milljónir manna í nafni bræðralags. Sama á við nasistaflokkinn sem er byggður á sama vinstri hugmyndagrunni nema nú með öfga þjóðernishyggju að auki.

"jafnrétti og jöfnuður" átti að einkenna samfélagið. Í kommúnistakenningunni myndi lokastig mannlegrar þróunar marka endalok stéttabaráttu og þar með sögu: Allt fólk myndi lifa í félagslegu jafnvægi, án stéttaaðgreiningar, fjölskyldubyggingar, trúarbragða eða eigna. Ríkið myndi líka "visna".

Afleiðingin varð hins vegar að bræður börðust, stétt á móti stétt, fjölskyldan gerð útlægð, og alls staðar komust flokksklíkur til valda. Félagi Stalín var enginn félagi, hann var gamal dags einræðisherra sem mannkynssagan hefur upplifað aftur og aftur í árþúsundir. Fólk fékk flokksræði og einræði, ekki lýðræði.

Lengi lífi einstaklingsfrelsið, prentfrelsið, fundarfrelsið tjáningarfrelsið og athafnafrelsið. Lengi lifi einstaklingurinn!