Við þurfum ekki Schengen, EES, ESB - bara að vera í EFTA og NATÓ

Það vill gleymast í umræðunni að VIÐ ÞURFUM EKKI AÐ VERA Í EES! Við þurfum ekki að taka við bókun 35. Það nægir fyrir okkur að vera í EFTA og gera fríverslunarsamninga við allan heiminn. Það er viðskiptastríð framundan við ESB sem Bandaríkin munu framfylgja af fullum þunga. Ef við verðum í samfloti við ESB (jafnvel ganga í sambandið) fáum við á ofurtolla.

Það er hægfara skilnaður í gangi milli Bandaríkjanna og Evrópu. Ný heimskipan er í mótun. Heimskipanin sem varð til þegar tvö risaveldi urðu til eftir seinni heimsstyrjöldina með risaveldin Bandaríkin og Sovétríkin leið undir lok 1991. Á þessu 46 ára tímabili var Evrópa undir pilsarvæng Bandaríkjanna, naut einstakra viðskiptakjara og hernaðarvernd. Þetta skeið leið undir lok eins og áður sagði 1991 en við tóku óvissutímar. Á meðan varð til nýtt risaveldi - Kína.

Heimsverslunin er komin til Asía, þar er flest fólkið og viðskiptin. Fókus Bandaríkjanna er kominn þangað, þeir telja að næsta stríð - álfustríð eða heimsstyrjöld verði við Kína.  Bandaríkjaher og -stjórn hafa verið að þrýsta á Evrópuríkin að taka meiri þátt í eigin vörnum. Af hverju? Svo að Bandaríkjaher geti fært meginþunga og herafla til Asíu. Það er ekki að skilja Evrópu eftir varnarlausa. En um leið eru viðskiptatengsl ESB og BNA veikari og munu einkennast af meiri hörku í náinni framtíð (næstu 4 árin a.m.k.).

Staðan í dag er þessi varðandi EFTA og EES. Ísland er í EFTA (Evrópska fríverslunarsambandinu), ásamt Noregi, Liechtenstein og Sviss. Ísland er einnig í EES (Evrópska efnahagssvæðinu) í gegnum samning við ESB, ásamt Noregi og Liechtenstein – en ekki Sviss. Það fylgja ýmsir kostir EES-samningninn en hann tryggir aðgang að innri markaði ESB (frjáls vöru-, þjónustu-, fjármagns- og fólksflutningur). En helsti ókostur sem er farinn að vera of þungur en það regluinnleiðingu. Ísland þarf að innleiða stóran hluta ESB-reglugerða án þess að hafa atkvæðisrétt innan ESB. Að hugsa sér, samningurinn hefur ekki verið endurskoðaður allan þennan tíma þrátt fyrir stórkostlegar breytingar á inntaki ESB.

Helsta vandamálið varðandi EES er takmarkað lýðræðislegt aðhald. Ísland tekur við reglum frá ESB án þess að hafa atkvæði við borðið. Stöðug togstreita um innleiðingu laga eins og sjá með innleiðingu bókunar 35. Sum lög henta ekki íslenskum aðstæðum en þarf samt að innleiða þau.

Hvað er þá til ráða? Við getu farið svissnesku leiðina (ekki í EES). Sviss hafnaði EES-aðild 1992 í þjóðaratkvæðagreiðslu. Í staðinn hefur Sviss gert tvíhliða samninga við ESB um viðskipti og aðra þætti (sem nú eru í pólitískri óvissu). Kostirnir fyrir Sviss eru að landið er sjálfstæðari í lagasetningu og er ekki bundið af öllum reglum ESB. Gallarnir eru að það er mikil flækjustig og pólitískur þrýstingur frá ESB. ESB hefur neitað að uppfæra samninga við Sviss nema þeir samþykki aðlögun að lögum ESB í auknum mæli. Sviss hefur tapað aðgangi að sumum sviðum markaðarins (t.d. verðbréfamiðlun) vegna togstreitu. En þá megum við ekki gleyma að heimurinn er ekki bara Evrópa, heldur stærstu markaðir heims sem eru í Asíu og Ameríku. Samflotið við ESB getur nefnilega líka verið helsi. ESB er TOLLABANDALAG gangvart heiminum.

Möguleikar okkar eru að halda áfram í EFTA + EES og nýta sér þá möguleika sem samningarnir bjóða, en reyna að hafa áhrif innan þeirra ramma. Endurskoða EES-aðild, mögulega með því að takmarka eða mótmæla innleiðingu tiltekinna ESB-reglna. Styrkja þjóðarlega stefnumörkun innan samningsins. Sækjast eftir svissneskri leið, en það væri áhættusamt og myndi krefjast mikils samningakrafts – auk þess sem ESB virðist óviljugt til að leyfa öðrum að fara þá leið núorðið. Tvíhliða fríverslunarsamningar utan EES er kostur – það gæti verið erfitt fyrir lítið ríki nema í gegnum EFTA en allir fríverslunarsamningar Íslands í gegnum árin hafa komið í gegnum samtakakraft EFTA.