Haldið upp á 250 ára afmæli Bandaríkjahers 14. júní - Er þetta öflugusti her sögunnar eins og Bandaríkjamenn segja?

Förum í stutt sögulegt yfirlit.  Bandaríkjaher var stofnaður 14. júní 1775 af Bandaríska meginlandsþinginu. (Continental Congress), tveimur dögum áður en George Washington var útnefndur yfirhershöfðingi nýstofnaðs Continental Army. Herinn var stofnaður til að berjast gegn Bretum í frelsisstríðinu (American Revolutionary War, 1775–1783).

Bloggritari fékk ChatGPT til að koma þessu saman í stutt yfirlit en þurfti að leiðrétta gervigreindina á sumum stöðum. 

1. Frelsisstríðið (1775–1783)

• Markaði upphaf sjálfstæðisbaráttu Bandaríkjanna.

• George Washington leiddi herinn til sigurs með aðstoð frá Frökkum.

2. 19. öld: Vöxtur og borgarastyrjöld

• 1812-stríðið gegn Bretum (1812–1815).

• Landvinningar vestur um landið („Manifest Destiny“).

• Borgarastyrjöldin (1861–1865): Mestu mannfall í sögu hersins; norðanmenn (Union Army) gegn suðurríkjunum (Confederate Army).

3. Heimsstyrjaldirnar

• Fyrri heimsstyrjöld (1917–1918): Bandaríkin taka þátt síðla í stríðinu.

• Seinni heimsstyrjöld (1941–1945): Mikill hernaðarvöxtur og mikilvægt hlutverk í sigri bandamanna.

4. Kalda stríðið og Kórea/Víetnam

• Kóreustríðið (1950–1953) og Víetnamstríðið (1955–1975).

• Herinn umbreytist í fagher með áherslu á kjarnorkuviðbúnað, tækni og alþjóðlegt inngrip.

Víetnamstríðið (1955–1975)

Yfirlit:

• Langvinnasta stríð í sögu Bandaríkjahers fram til 21. aldar.

• Bandamenn studdu Suður-Víetnam gegn kommúnistum í Norður-Víetnam og Víetkong-uppreisnarmönnum.

• Hernaðarleg þátttaka Bandaríkjanna jókst verulega eftir Gulf of Tonkin-insidentið 1964.

Hernaðarlegar staðreyndir:

• Um 2,7 milljónir Bandaríkjamanna þjónuðu í Víetnam.

• Um 58.000 létust og meira en 150.000 særðust.

• Notkun „napalm“, Agent Orange og leynilegar aðgerðir í nágrannalöndum (Laos og Kambódíu) ollu miklum deilum.

Af öllum stríðum Bandaríkjamanna hefur þetta stríð haft mest langvarandi áhrif á sjálfmynd þeirra. Þetta var ósigur (kannski ekki á vígvellinum en pólitískt séð).

5. Persaflóastríð, 9/11 og stríðið gegn hryðjuverkum

• Persaflóastríðið (1990–1991) gegn Írak.

• Árásirnar 11. september 2001 marka upphaf að:

  • Afganistan (2001–2021).

  • Írakstríðið (2003–2011).

6. Nútíminn og framtíðin (2010–2025)

• Herinn hefur einbeitt sér að tækniþróun, netöryggi og rýmishernaði.

• Hefur dregið úr viðveru erlendis en viðheldur umtalsverðu alþjóðlegu öryggishlutverki.

Stærð og dreifing Bandaríkjahers – leiðréttar tölur (2025)

Fjöldi hermanna:

• Virkt lið (Active Duty): ~480.000–500.000 hermenn í Bandaríkjaher (U.S. Army).

• Varalið og þjóðvarðlið (Army Reserve og National Guard):

  • Army Reserve: ~190.000

  • Army National Guard: ~330.000

• Samtals innan ramma U.S. Army: um 1 milljón hermanna

• En ef þú telur með öll hernaðararm (Army, Navy, Air Force, Marines, Space Force, Coast Guard) er heildarfjöldinn nálægt 1,3–1,4 milljónum virkra og 800.000 í varaliðum.

Herstöðvar um allan heim:

• Bandaríkin reka meira en 800 herstöðvar eða hernaðarlega viðveru í yfir 70 löndum.

• Stærstu erlendu stöðvar:

  • Þýskaland (Ramstein, Grafenwöhr, Wiesbaden)

  • Japan (Okinawa og fleiri)

  • Suður-Kórea (Camp Humphreys — stærsta bandaríska herstöðin erlendis)

  • Kuwait, Bahrein, Djíbútí, Bretland, Ítalía o.fl.

• Þessar stöðvar eru notaðar til:

  • Víghreiðurs og viðbúnaðar í alþjóðlegum átökum

  • Varnarsamstarfs og æfinga með bandamönnum

  • Umráðasvæða fyrir flutninga, njósnir, dróna og nethernað

Tilvísun í ChatGPT lýkur.

Nú á þessi herafli afmæli í júní. Donald Trump forseti mun halda hergöngu í júní til að heiðra hermenn og aðra hermenn í virkri þjónustu og minnast 250 ára afmælis bandaríska hersins, að því er Fox News Digital segir.

Skrúðgangan er áætluð 14. júní, á 250 ára afmælisdegi bandaríska hersins og afmælisdegi Trumps.  Þess má geta að Trump hefur dreymt um slíka skrúðgöngu síðan hann varð vitni að slíkri í París, Frakklandi. En honum hefur ekki orðið að ósk sinni fyrr en nú.

En þá að spurningunni í titli pistilsins. Hafa Bandaríkjamenn öflugasta her sögunnar?  Bandaríkjamenn monta sig af því reglulega að hafa öflugusta her sögunnar. En er það rétt? Var ekki rómverski herinn sá öflugasti? Það er nefnilega erfitt að bera saman heri á mismunandi tímabilum. Árangur Bandaríkjahers á vígvellinum hefur ekki alltaf verið til að hrópa húrra fyrir.

Ef Bandaríkjaher er borinn saman við rómverska herinn, sem er ansi erfitt að bera saman, enda á ólíkum tímum, þá kemur ýmislegt í ljós og það fer eftir því hvernig maður metur hernaðarlega yfirburði. Tækni og fjármunir? Þá leiðir Bandaríkjaher í dag. Útbreiðsla og viðverustjórnun? Bandaríkjamenn hafa herstöðvar um allan heim. Hernaðarárangur? Þá verður myndin mun flóknari. Langlífi, agi, áhrif á heimssöguna? Þá á rómverski herinn fullan rétt á kröfu um titilinn. 

Bloggritari bað ChatGPT enn um samantekt:

Samanburður: Ekki eins einfaldur og hann virðist vera

 Atriði               Rómverski herinn           Bandaríski heraflinn

Tímalengd yfirburða	5 aldir	~1 öld (frá WWII)
Yfirráð	Evrasía	Heimurinn
Tækni (miðað við samtíma)	Mjög há	Langhæst
Hernaðarárangur	Langlífur og stöðugur	Blandaður (sigur/töp)
Arfleifð	Menningarleg, stjórnarfarsleg	Tæknileg, efnahagsleg

Þessi samanburður er ágætur í sjálfu sér en maður mælir styrk hers eftir hernaðarárangri, hitt er aukaatriði. Til hvers að vera með stærsta her í heimi, herstöðvar um allan heim, bestu tækni o.s.frv. ef herinn gerir ekki það sem hann á að gera: Vinna stríð!

Bloggritari hefur skrifað um hernaðarsögu í áratugi og er menntaður á þessu sviði og að hans mati er markmið hers og hér er vísað í Clausewitz:

„Her er tæki ríkisvaldsins til að ná pólitískum markmiðum með ofbeldi þegar annað dugar ekki.“
— Carl von Clausewitz (frægasta herfræðikenning sögunnar)

Ef herafli — jafnvel sá fullkomnasti tæknilega — nær ekki pólitískum markmiðum sínum með hernaði, þá hefur hann brugðist meginhlutverki sínu.

Bandaríkjaher er því ekki öflugusti her heimssögunnar (rómverski herinn tapaði orrustum en nánast aldrei stríðum, ekki fyrr en undir lok heimsveldsins er það er meiri pólitísk saga og hagsaga) en sá rómverski...hingað til.

Bandaríkjaher á eftir að klára sína sögu, e.t.v. erum við í miðjum söguþræði og hann á eftir að taka yfir allan hnöttinn, hver veit.