Reform áfram á sigurgöngu? Og af hverju eru milljarðamæringar að flýja Bretland?

Þetta er í raun efni í tvo pistla en hér sameinaðir í einn enda nátengt, fylgi stjórnmálaflokka og efnahagsstefna. Byrjum á stjórnmálunum.

Kannanir sýna að breski Umbótaflokkurinn (Reform UK) er jafn Verkamannaflokknum og Íhaldsflokkurinn er því eftirbátur viku fyrir sveitarstjórnarkosningar.

Bretar ganga að kjörborðinu á fimmtudaginn (1. maí) þegar 1.641 sæti í sveitarstjórn og sex sæti í borgarstjórastöðum eru í boði.

Þetta verða fyrstu kosningarnar síðan Verkamannaflokkurinn vann stórsigur í sveitarstjórnar- og þingkosningunum árið 2024, þegar Íhaldsflokkurinn tapaði 251 sæti í neðri deild þingsins.

Meirihluti – 996 – sæta í sveitarstjórn sem keppt er um að þessu sinni er í höndum Íhaldsflokksins, sem gæti tapað mestu í kosningunum í næstu viku.

En það er ekki allt sem sýnist. Í grein minni um landskostningarnar 2024 koma athyglisverðar upplýsingar fram en þær eru að atkvæðafjöldi endurspeglar ekki raunverulegt fylgi eða réttara sagt þingmannasæti á breska þinginu.

Þar segir: "Verkamannaflokkurinn fær 9,6 milljónir atkvæða en 412 sæti, Íhaldsflokkurinn fær 6,8 milljónir atkvæða en 121 sæti og UK Reform í Bretlandi fær 4 milljónir atkvæða en aðeins 4 sæti og Frjálslyndi demókrata flokkurinn fær 3,6 milljónir atkvæða og 71 sæti. Lýðræðislegi sambandsflokkurinn fær 5 sæti með aðeins 172 þúsund atkvæði. Er eitthvað að þessari mynd?"

Úrslit bresku þingkosinganna endurspeglar lýðræðishalla Bretlands

Fylgi við Verkamannaflokkinn er því ekki stórkostlegt og flokkurinn komst til valda vegna þess að líkt og Sjálfstæðisflokkurinn á Íslandi, hafði Íhaldsflokkurinn svikið grunnstefnu sína og kjósendur hreinlega gáfust upp á flokknum. Eins og Verkamannaflokkurinn hefur stjórnað landinu síðan hann komst til valda, vekur ekki bjartsýni.  Það stendur ekki steinn yfir steini og því hefur Umbótaflokkurinn náð upp að hlið flokksins og skilið Íhaldsflokkinn eftir í rykinu enn eina ferðina. Það eru því spennandi kostningar framundan. 

En þá er eftir sú spurning, af hverju eru þessar sviptingar í breskum stjórnmálum?  Jú, fólk hefur áhyggjur af efnahagsstefnu landsins og þar eru milljarðamæringar ekki undanskildir. Auðvitað skiptir stefna í útlendingamálum hér máli hjá almenningi en ekki hjá milljarðamæringunum. Þar er sósíalíska stefna Verkamannaflokksins í efnahagsmálum sem fyllir mælirinn hjá þeim.

Efnahagsástand Bretlands það sem er af árið 2025 einkennist af mikilli óvissu, auknum sköttum og minnkandi aðdráttarafli fyrir auðuga einstaklinga. Þetta hefur leitt til þess að fjöldi milljónamæringa og milljarðamæringa hefur yfirgefið landið.

Í mars 2024 afnam ríkisstjórnin svokallað "non-dom" kerfi, sem áður leyfði erlendum ríkisborgurum að greiða ekki skatta af erlendum tekjum sínum. Ný lög, sem tóku gildi í apríl 2025, kveða á um að allir íbúar Bretlands greiði skatta af öllum tekjum sínum, óháð uppruna þeirra. Þetta hefur leitt til þess að margir auðugir einstaklingar hafa flutt frá Bretlandi til landa með hagstæðara skattkerfi, eins og Ítalíu, Portúgal og Spánar.

Hækkun fjármagnstekjuskatts er umtalsverð. Frá apríl 2025 hefur fjármagnstekjuskattur hækkað úr 10% í 18% fyrir lægri tekjur og úr 20% í 24% fyrir hærri tekjur. Þetta hefur dregið úr hvata til fjárfestinga og leitt til minni tekna ríkisins af þessum skatti.

Ríkisstjórn Verkamannaflokksins undir forystu Keir Starmer hefur kynnt nýjar skattahækkanir, þar á meðal hækkun á erfðafjárskatti og þjóðarsjóðsgjöldum. Þetta hefur valdið óánægju meðal auðugra einstaklinga, sem óttast frekari skattahækkanir og óstöðugleika.

Samkvæmt gögnum frá Henley & Partners og New World Wealth yfirgáfu 10.800 milljónamæringar Bretland árið 2024, sem er 157% aukning frá fyrra ári. Þetta er næst mesti fjöldi sem hefur yfirgefið land í heiminum, á eftir Kína.

Áhrifin á breskan efnahags eru ótvíræði. Þessi þróun hefur haft neikvæð áhrif á breska efnahag. Tekjur ríkisins af fjármagnstekjuskatti lækkuðu um meira en 1 milljarð punda á einu ári, sem er 10% samdráttur. Að auki hefur útflutningur auðugs fólks leitt til minni fjárfestinga og minnkandi viðskiptavinafjölda í fjármálaþjónustu.​

Hvert fara þeir sem yfirgefa Bretland?

Flestir sem yfirgefa Bretland flytja til landa með hagstæðara skattkerfi og betri lífsgæði. Vinsælustu áfangastaðirnir eru Ítalía, Portúgal, Sviss, Frakkland, Spánn, Sameinuðu arabísku furstadæmin og Bandaríkin.

Niðurstaða

Auknir skattar og pólitísk óvissa hafa leitt til þess að margir auðugir einstaklingar hafa yfirgefið Bretland. Þetta hefur haft neikvæð áhrif á efnahag landsins og dregið úr tekjum ríkisins. Ríkisstjórnin stendur frammi fyrir áskorun að endurheimta traust og aðdráttarafl Bretlands fyrir fjárfesta og auðuga einstaklinga.

Þetta mættu sósíalistarnir í ríkisstjórn Íslands hafa í huga að blóðmjólka ekki kúnna, slátra ekki gullgæsinni eða hvað við köllum þetta. Sósíalistarnir skilja ekki kapitalisma. Til að fjárfesta í atvinnulífinu, þarf gríðarlegt fjármagn til að koma af stað stórframkvæmdum. Ef ríkið gengur hart fram í skattlagningu, verður lítið eftir af hagnaði eða arði og því minna fjármagn til fjárfestinga. Atvinnulífið stækkar ekki og því minni skattar.  Þjóðarkakan stækkar ekki og jafnvel minnkar ef hart er gengið fram. Þetta er gömul sannindi og ný. Aldrei læra menn af reynslunni.