Tvíhugsun (e. doublethink) er geđklofa hugsunarháttur samtímans

Í bókinni 1984 hugsađi Orwell vandlega um mátt tungumálsins. Newspeak, uppfundiđ tungumál skáldsögunnar, er sérstaklega hannađ til ađ stjórna hugsunarferlinu međ takmörkuđum orđaforđa og kerfi grimmilegrar einföldunar sem kemur í veg fyrir flókna hugsun eđa tjáningu hvers kyns hugtaks sem er ekki í samrćmi viđ rétttrúnađ alrćđisstjórnarinnar.

Ţađ er eins og vinstrisinnađir wokistar (lesist: ný-marxistar) hafi tekiđ bókina til fyrirmyndar en ekki til viđvörunnar.  George Orwell skrifađi bókina til ađ vara okkur viđ hćttur sósísalismans sem ávallt getur af sér alrćđisstjórnun á samfélaginu og sérstaklega einkalíf borgarans. Orđum og hugtökum er beitt markvisst til ađ stjórna hugsunum okkar hinna sem erum ekki woksinnar eđa marxistar. Nóta bene, held ađ margir fatti ekki ađ ţeir eru skilyrtir af ţessu kennikerfi enda er ţađ gert međ óbeinum hćtti í gegnum skólakerfiđ.  

Kíkjum á hvernig stóri bróđir misbeitir tungumáliđ. Orwell benti á hvernig ríkisstjórnir nota útúrsnúninga til ađ hylja raunveruleikann (t.d. "friđarráđuneytiđ fyrir stríđsmál). Í dag nota stjórnvöld og fjölmiđlar einnig mildađ orđalag, svo sem: "Enhanced interrogation" = "bćtt yfirheyrsla" sem er í raun pyntingar. Eđa "Restructuring" í stađ "layoffs" sem ţýđist endurgera en ţýđir í raun uppsagnir.

Svo eru ţađ algjör endaskipti á ţýđingu hugtaka. Dćmi: Tvíhugsun er ađ hafa tvö mótsagnakennd hugtök í huganum samtímis. Vera međ stríđi og á sama tíma á móti. "Raunveruleikaeftirlit", kölluđu ţeir ţađ í Newspeak.

Svo er ţađ hugtakiđ hugsunarglćpur sem ný-marxistarnir hafa tekiđ upp á sína arma. Bannađ er ađ nota röng hugtök og reynt er ađ afmá óćskilegar hugsanir. Ţú mátt til dćmis ekki segja neitt ljótt um transfólk eđa jafnvel ađ hugsa neikvćtt um ţađ. Tek fram ađ bloggritari hefur ekkert á móti trans eđa annađ fólk. Skilgreiningin er ađ hugsa eitthvađ sem brýtur í bága viđ ákveđnar skođanir stjórnvalda.

Markmiđ Newspeak og nýmarxista er ađ ţrengja hugsunarsviđiđ. Ađ lokum munum viđ gera hugsunarglćpi bókstaflega ómögulega, ţví ţađ verđa engin orđ til ađ tjá hann.

En versta sem ný-marxistarnir hafa gert okkur er ađ segja okkur ađ lýgi sé sannleikur. Til dćmis ađ ţađ eru til 72 kyn, ţegar nátttúran segir okkur ađ ţau séu tvö og viđ getum auđveldlega skiliđ ţađ og séđ međ eigin augum. Ţađ ađ ćtla okkur ađ taka undir lýgina er mesta ósvífa sem mađur hefur séđ. En ţeir eru ekki einir, ţeir eiga sér fyrirmyndir í nasistum og kommúnistum.

 


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Rúnar Már Bragason

Takk fyrir góđa samantekt um hrylling samtímans.

Rúnar Már Bragason, 22.3.2025 kl. 01:37

2 Smámynd: Birgir Loftsson

Takk fyrir innlitiđ Rúnar. Ţetta mun bara versna međ hjálp gervigreindarinnar. Nú er t.d. hćgt ađ láta Hitler eđa Stalín halda nýjar rćđur í raungerđum myndböndum. Engum sönnunum er lengur hćgt ađ treysta.

Birgir Loftsson, 22.3.2025 kl. 09:53

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Höfundur

Birgir Loftsson
Birgir Loftsson

Er áhugamaður um sögu og samfélag Íslendinga í nútíð og þátíð og tengslum Íslands við umheiminn. Móttó: ,,Hafa skal það sem sannara kann að reynast."

Ágúst 2025

S M Ţ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband