Vín innflutningur Norðmanna og Hansakaupmanna til Íslands

Hansakaupmenn fluttu ýmsar vörur til Íslands á 15. öld, en vín virðist hafa verið tiltölulega sjaldgæf vara í viðskiptum þeirra við Íslendinga. Hansakaupmenn, sem voru hluti af áhrifamiklu viðskiptabandalagi þýskra borga við Norðursjó og Eystrasalt, stunduðu mikið viðskipti með fisk, einkum harðfisk, ull, skinn og önnur hráefni. Hins vegar voru lúxusvörur eins og vín sjaldgæfari í þessum viðskiptum.

Þó að vín hafi verið vinsæl vara á meginlandi Evrópu, þá var Ísland fátækara og einangraðra en önnur lönd, með takmarkaða kaupmennsku fyrir lúxusvörur. Vín hefur hugsanlega verið flutt til landsins í litlum mæli, kannski fyrir kirkjuna eða fyrir yfirstéttina. Flutningur hansakaupmanna til Íslands var aðallega tengdur sjávarafurðum, en það er mögulegt að lítilsháttar magn af víni hafi fylgt með í verslunum, þó að það hafi ekki verið algengt.

Ein óbein sönnun fyrir vín innflutning er að fundist hefur gler vínglass, ægifagur sem er greinilega undir vín, hjá Snorra Sturluson. Hvort það hafi komið óbeint frá Björgvin og í gegnum viðskiptanet Hansakaupmanna er annað mál að sanna. En Norðmenn fluttu inn vín til Íslands.

Norðmenn fluttu vín til Íslands á tímabilinu 1262 til 1500, þó að magn þess hafi líklega verið lítið og takmarkað. Vín var fyrst og fremst lúxusvara og því að mestu flutt inn fyrir sérstaka hópa, þar á meðal kirkjuna. Eins og annars staðar í Evrópu var vín nauðsynlegt fyrir trúarathafnir, sérstaklega altarissakramentið. Kirkjan á Íslandi hafði því þörf fyrir innflutning á víni til að halda uppi kristnum siðum og messum. Kirkjunnar menn voru því helstu neytendur víns á þessum tíma.

Íslenskir höfðingjar og yfirstéttin höfðu einnig aðgang að víni, en það var sjaldgæf vara og oft notuð við sérstök tækifæri, veislur og hátíðarhöld. Vín var tákn um vald og auð og var því neytt í minni mæli af valdastéttinni.

Þó að Norðmenn hafi flutt inn vínið, var eftirspurnin á Íslandi takmörkuð af jarðfræðilegum og efnahagslegum skilyrðum. Ísland var að mestu einangrað og fátækt samfélag, þannig að mikil eftirspurn eftir lúxusvörum eins og víni var takmörkuð við litla hópa.

Englendingar hafa líka flutt inn vín er þeir hófu siglingar til Íslands 1412. En hvað var flutt inn, og hverjir fengu vín?

Enskir kaupmenn fluttu meðal annars vín til Íslands, líkt og Norðmenn og Hansakaupmenn. Vín var áfram sjaldgæf og dýr vara, fyrst og fremst ætluð yfirstéttinni og kirkjunni, líkt og áður. Enskir kaupmenn þjónuðu þannig þörfum valdastéttarinnar, sem taldi kirkjunnar menn og höfðingja, sem enn voru aðal notendur vínsins.

Aðalatriðið í viðskiptum Englendinga við Ísland var þó ekki vín heldur fiskur, einkum harðfiskur (stockfish). Englendingar höfðu mikinn áhuga á íslenskum fiskafurðum sem voru mikilvæg hrávara í evrópskum viðskiptum á þessum tíma.

Heimildir: Helstu heimildir fyrir vínsögu á þessum tíma koma frá rannsóknum á verslunarsögu Norðurlanda og kirkju Íslands á miðöldum. Til dæmis hefur sagnfræðingurinn Guðmundur J. Guðmundsson fjallað um viðskipti kirkjunnar á þessum tíma. Enn einnig aðrir íslenskir sagnfræðingar sem hafa fjallað um íslenska miðaldasögu.