Tímamót í sögunni

Sagan yfirleitt er hægfara þróun en stundum verða skýr skil. Svo var tímamóta árið 406 e.Kr. og markar tímamót fornaldar og miðalda. Fall Vestrómverska veldisins varð þar með að veruleika.

Undir þrýstingi frá Húnum fyrir austan þeirra og þar sem rómversku herstöðvarnar í suðri og vestri þeirra voru að veikjast, 31. desember 406 e.Kr., fóru Vandalar og aðrir germanskir villimannaættbálkar að fara yfir Rínarfljót inn á yfirráðasvæði Rómaveldis. Þetta er einn merkasti atburður heimssögunnar.

Þó það hafi aldrei verið komist að endanlega, er líklegt að Vandalarnir hafi flutt inn í það sem nú er Þýskaland frá Skandinavíu öldum fyrr, eftir að hafa farið fyrst í gegnum Pólland nútímans. Á fyrstu fjórum öldum e.Kr. höfðu þeir horft öfundsjúkir yfir Rín á auð rómversku siðmenningarinnar í Gallíu (nútíma Frakklandi) en máttur rómversku hersveitanna hélt þeim í skefjum.

En í byrjun 5. aldar var Róm í vandræðum. Gotar höfðu komist inn í heimsveldið handan við Dóná og valdið Rómverjum stórkostlegan ósigur í orrustunni við Adrianopel árið 378 eftir Krist. Þegar rómverskar hersveitir drógu sig til baka til að verja Ítalíuskagann, voru varnir meðfram Rín veiktar og í mörgum tilfellum yfirgefnar.

Veturinn 406 e.Kr. söfnuðust saman germönskar ættkvíslarnar "Vandalar, Alemannar, Frankar, Búrgúndar og aðrir" meðfram norður/austurbökkum Rínar. Þegar áin fraus, þutu þeir yfir fljótið og inn í Gallíu og breyttu gangi heimssögunnar.

Hinn heimsfrægi sagnfræðingur Edward Gibbon í The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, skrifað á 18. öld: "Á síðasta degi ársins, á tímabili þegar vötn Rínar voru líklega frosin, gengu (barbararnir) inn án mótstöðu hinir varnarlausu í héruðum Gallíu.

Þessi eftirminnilegi ferð Sueva, Vandala, Alana og Búrgunda, sem aldrei hörfuðu síðar, má teljast til fall Rómaveldis í löndunum handan Alpafjalla; og hindranirnar, sem höfðu svo lengi aðskilið villimenn og siðmenntaðar þjóðir jarðarinnar, voru frá þeirri örlagaríku stundu jafnaðar við jörðu.

"Vandalarnir rændu og rupluðu á leið sína yfir Gallíu og inn í það sem nú er Spánn, áður en þeir fóru að lokum inn í og lögðu undir sig stóran hluta Norður-Afríku. Að lokum myndu þeir ræna sjálfri Róm.

Víðsvegar um Evrópu leiddu landvinningar villimanna til þess sem varð þekkt (umdeilt þessa dagana) sem "myrku miðaldirnar."

Með hruni landamæranna neyddust Rómverjar til að yfirgefa Britannia (Bretland), sem féll í bráða menningar- og efnahagslega hnignun afkomendur þeirra Vandalarnir og villimenn þeirra fóru yfir Rín fyrir 1.617 árum.

Næstu stórkostlegu tímamótin voru um 1500 og er önnur saga og marka mót miðalda og nýaldar.

Athugasemdir

[Ingólfur Sigurðsson, 11.9.2024 kl. 15:46]

Fróðleg og skemmtileg grein. Ég hef bæði séð í heimildamyndum um Fyrstu Svíana og lesið á netinu að nú eru menn einnig farnir að endurskoða hugmyndir um víkingatímann, að hann hafi byrjað fyrr.

Vandalir og flestir aðrir germanir hafa að öllum líkindum verið Ásatrúar á þeim tíma. Gotar urðu þó snemma kristnir. Þeir voru að krisnast um þessar mundir, en þessi germanska frumkristni var hernaðarhyggja, aríanismi stundum.

Gaulverskan hefur verið lifandi tungumál í Gallíu á þessum tíma og líka drúizkan, þeirra heiðni. Þó er þetta tími sigurvinninga kristninnar. Næstu aldir gengur sigur heiðni og kristni sitt á hvað. 

Hamar Þórs, eða trúartákn sem minna á Óðin finnast jafnvel aftur fyrir Krists burð. Flestir þessara villimanna voru heiðnir, Ásatrúar eða svipaðrar trúar. 

Í heimildamyndinni sem danski kvensagnfræðingurinn gerði og sýnd var á RÚV reynir hún að rekja sögu Óðins, og farið er alla vega svona langt aftur, til 406 og 536, ársins þegar uppskerubrestur varð vegna sólmyrkva og eldgosa.

Hún hélt því fram að Ásatrú hafi verið til en orðið sterkari eftir mannfall af völdum hungurs og náttúruhamfara um þetta leyti. Hernaðarhyggjan í Ásatrúnni hafi styrkt fólk og þjappað saman.

[Birgir Loftsson, 11.9.2024 kl. 17:17]

Takk fyrir Ingólfur. Athugasemd þín er efni í eigin grein!