Enn um bókun 35 og brot á stjórnarskrá Íslands

Ég átti í rökræðum við einn ágætan bloggara í sambandi við grein mína um EES –samninginn. Honum tókst ekki að sannfæra mig um að bókun 35 væri lögleg gagnvart stjórnarskránni og ég er ekki einn um það að telja þetta vera lögbrot. Svo segir einnig Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrum hæstaréttardómari.  Hérna koma svör mín í athugasemdum við blogg mitt.

Samkvæmt bókun 35 á ESS - samningurinn að yfirtrompa íslensk lög. 2. gr. stjórnarskránnar segir ekkert um að reglurgerðir ESB (byggðar á erlendum lögum) gildi umfram íslensk lög....sjá hér að neðan. Alþingi verður að leiðrétta eftir á ruglið frá EES.....

Í  2. gr. stjórnarskránnar segir:

„Alþingi og forseti Íslands fara saman með löggjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnarvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdarvaldið. Dómendur fara með dómsvaldið.“ Ekkert um að erlend lög yfirbjóði íslensk lög.

Geta Íslendingar sagt nei við innleiðingu á reglum EES? Hvað gerist þá? Svo virðist sem Alþingi vilji ekki láta reyna á þetta eða geti það ekki, sbr. þetta:

Utanríkisráðherra segir ákvörðun Evrópuþingsins í morgun, um að staðfesta breyttar reglur um losunarheimildir í flugi, ekki hafa áhrif á Ísland. Taka þurfi málið upp í EES-samninginn til þess, og vinna við undanþágur er enn í gangi.

https://www.ruv.is/frettir/innlent/2023-04-18-segir-akvordun-evroputhingsins-ekki-hafa-bein-ahrif-a-island

Til að taka af allan vafa um hvað ég er að tala, kem ég með eftirfarandi rök:

a) Ég hef aldrei efast um að Alþingi hafi ekki löggjafarvald til að setja í lög reglugerðir ESB í gegnum EES-samninginn. En hver er ferillinn? Evrópuþingið setur reglur, þær innleiddar í ESS-samninginn og sendar til aðilaríkja EFTA-ríkja. Þar eru þau þýdd, hér hjá þýðingardeild utanríkisráðuneytisins. Þau áframsend til Alþingis sem "vottar" og innleiðir í íslensk lög hinu erlendu lög. Þetta er kannski ekki ólöglegt en þetta copy/paste aðferð og tekur yfir hlutverk Alþingis að setja íslensk lög fyrir íslenskar aðstæður. Þar með er Alþingi að fara í kringum 2. gr. stj.skr. um að um semja lögin sjálft!!! Líkt og við myndum innleiða reglur sem efnahagsbandalag Norður-Ameríku inn í íslenska löggjöf og löggilda það með stimplum Alþingis.

b) Ef við getum sagt nei við reglur ESB, af hverju þurfum við "undanþágu" frá reglugerðinni um losunarheimildir í flugi? Getum við ekki sagt nei? Sett íslensk lög um málið og málið dautt?

c) Eftir stendur óhaggað fullyrðing mín um að ekkert ákvæði er um framsal löggjafarvalds Alþingis til yfirþjóðlegrar stofnunnar (þótt íslensk stjórnvöld fari í kringum þetta með EES - samninginn og þykjast ráða ferðinni með því að beita stimpla Alþingis til að gera ólöglega hluti löglega). Þetta er eins og að undirrita dauðadóm yfir sjálfum sér og hreykja sig af því að hafa ákveðið með undirskrift að viðkomandi ráði yfir eigi lífi!

Þeir sem skrifuðu stjórnarskránna sáu ekki fyrir að Alþingi yrði eins og það var um aldir framkvæmdaraðili Danakonungs (lesist í dag, framkvæmdaraðili ESB), sem innleiddi erlend lög án andsvars. Löggjöf  gamla Alþingis (Alþingis samþykktir kölluðust þetta) var í mýmynd og breytingar voru í formi bængerðir sem sendar voru til Danakonungs með von að hann sjái aumur á fátæku Íslendingunum. Nú eru við að senda bænir til ESB um flugmálið!

d) Bókin 35 getur tæknilega séð verið lögleg, ef Alþingi samþykkir hana, en er ekki samkvæmt stjórnarskránni. Alþingi er þar með að gerast lögbrjótur en 2. gr. stj.skr. segir að Alþingi eitt setji lögin en ekki að erlend lög yfirbjóði íslensk lög sjálfkrafa en Alþingi verði svo að leita réttar síns eftir á.

Ef við höldum að Alþingi sé æðsti dómur (eins og það er samansett í dag af einstaklingum) og að það geti yfirtrompað stjórnarskránna, þá er það megin misskilingur! Dómsvaldið gæti til dæmis ákveðið að Alþingi sé að brjóta lög gagnvart stjórnaskránna og þurfi að leiðrétta sig. Forsetinn gæti líka tekið upp á því að neita að undirrita lög og skjóta málinu til þjóðarinnar. Ég efast um að núverandi forseti hafi bein í nefinu til að gera eitt eða neitt.

Svona hljómar frumvarpið:  ,,Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað. Sama á við um skuldbindingar sem eru innleiddar með stjórnvaldsfyrirmælum.“

Það er ekki nóg að ESS-samningurinn gangi fram fyrir íslensk lög, heldur einnig reglugerðir sem ráðherra setur! Þetta hlýtur að vera stjórnarskrá brot.  Að hugsa sér að reglugerðir komnar frá Evrópuþingi eru breyttar í íslensk lög og eru rétthærri þar til Alþingi "leiðréttir" málið.

Jón Steinar Gunnlaugsson fyrrum hæstaréttardómari hefur þetta að segja um málið:

„Hér virðist vera gert ráð fyrir að skuldbindingar samkvæmt EES- samningnum, sem ekki hafa verið leiddar í lög hér á landi, heldur aðeins með stjórnvaldsfyrirmælum, skuli ganga framar yngri almennum lagafyrirmælum ef ekki er efnislegt samræmi. Í þessu felst í reynd að lagasetningarvaldið er í þessum tilvikum tekið úr höndum íslenska löggjafans (Alþingis) og fengið í hendur erlendum aðila sem ákveður efni skuldbindinga samkvæmt EES-samningnum.

Að mínum dómi er ljóst að efni fyrrgreinds frumvarps stenst ekki fullveldisrétt þjóðarinnar sem allir virðast vera sammála um að felist í stjórnarskránni. Það er því ástæða til að benda ríkisstjórn Íslands á að ekki er unnt að samþykkja nefnt frumvarp sem lög í landinu nema fyrst hafi stjórnarskránni verið breytt í þá veru að heimila svona lagasetningu.“

Er hægt að stefna eða ákæra ríkissstjórnina fyrir brot á stjórnarskránni ef þetta gengur í gegn?

Er ekki tími kominn á að segja upp EES - samningum?

 

Athugasemdir

[Guðmundur Ásgeirsson, 20.4.2023 kl. 17:52]

", nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað."

Þessi aukasetning er lykilatriði því með henni er tryggt að frumvarpið heldur löggjafarvaldi Alþingis óskertu.

En í lok greinar þinnar veltir þú því upp hvort ekki sé kominn tími til að segja EES-samningnum upp. Ef það er afstaða þín væri miklu betra að koma bara hreint fram með hana heldur en að fela hana á bak við rangæfærslur um efni frumvarpsins.

Ef bókun 35 er ástæðan fyrir því að þú sért andvígur EES-samningnum, þá felst ekkert í því að nú sé kominn tími til að segja honum upp því bókunin hefur verið hluti af samningnum frá upphafi. Þú ættir þá að hafa verið andvígur samningnum frá upphafi frekar en allt í einu núna 30 árum seinna.

Það er algjörlega lögmæt afstaða að vera andvígur EES-samningnum, en tölum þá um hlutina á þeim grundvelli frekar en fölskum.

[Birgir Loftsson, 21.4.2023 kl. 09:02]

Umfjöllunarefni greina minna hefur verið um bókun 35, ekki sjálfan samninginn en úr því að þú minnist á hann (og ég er alveg heiðarlegur ef ég er aðspurður), þá hef ég alltaf haft efasemdir um forsendur hans. Ég man eftir að Vigdís Finnbogadóttir fékk annan af tveimur blettum á forsetaferli sínum þegar hún heyktist á að skjóta málinu til þjóðarinnar.

EES - samningurinn hefur sína galla og kosti. Hann er ágætur sem viðskiptasamningur en spurninginn er hvort við fáum ekki meira úr fríversluanrsamningi en alþjóðasamninginn sem er íþyngjandi.  Samningurinn hefur elst illa og innleidd eru inn í íslensk lög koma viðskiptum ekkert við.

Guðmundur, bókun 35 mun ekki brjóta íslensku stjórnarskránna? Ert þú að halda því fram? 

Aðalatriðið er þetta og vonandi ert þú að fara að ná þessu, 

,,Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað."

Þetta þýðir að ef ESB kemur með ný lög (sem engin íslensk lög eru til um), þá  NJÓTI þau forgangs). Alþingi verður því að bregðast við og búa til lög sem samræmast nýju löggjöfinni!!!

Ég held að ég treysti Jóni Steinari frekar en þér í þessum málum. 

[Guðmundur Ásgeirsson, 21.4.2023 kl. 14:16]

"ef ESB kemur með ný lög (sem engin íslensk lög eru til um), þá  NJÓTI þau forgangs)"

Athugaðu að ESB setur ekki lög heldur samþykkir tilskipanir og reglugerðir, sem einu nafni nefnast "gerðir". Slíkar gerðir hafa ekkert lagagildi á Íslandi eins og dómstólar hafa margítrekað staðfest. Þess vegna getur slík gerð frá ESB aldrei haft neinn forgang yfir íslensk lög.

Innleiðingarskyldan hefur verið 7. gr samningsins frá upphafi og er sem slík hluti af íslenskum lögum. Frumvarpið sem nú liggur fyrir Alþingi hefur ekkert með það að gera.

Frumvarpið hefur þann eina tilgang að tryggja að þegar Alþingi hefur sett lög sem innleiða EES-gerð þá skuli þau lög gilda en ekki vera dauður pappír. Það er til að tryggja að einstaklingar og fyrirtæki á Íslandi geti örugglega byggt rétt sinn á þeim íslensku lögum fyrir dómstólum.

Að sjálfsögðu eiga lög sem Alþingi setur að gilda, annars væri löggjafarvaldið til lítils. Að beita löggjafarvaldi felur hvorki í sér afsal þess né stjórnarskrárbrot, þvert á móti er það samkvæmt fyrirmælum stjórnarskrár sem Alþingi setur þau lög sem gilda á Íslandi.

Hvað er slæmt við að tryggja réttaröryggi Íslendinga þannig að þeir geti treyst því að lögbundin réttindi þeirra séu ekki haldlaus ef á það reynir fyrir dómstólum?