Sósíalísk martröð - Gulag eyjaklasinn (The Gulag Archipelago)

Gúlag eyjaklasinn: Tilraun í bókmenntalegri rannsókn er þriggja binda fræðirit sem var skrifaður á árunum 1958 til 1968 af rússneska rithöfundinum og andófsmanninum Aleksandr Solzhenitsyn.

Það var fyrst gefið út árið 1973 og þýtt á ensku og frönsku árið eftir. Það fjallar um lífið í því sem oft er þekkt sem Gúlag, sovéska nauðungarbúðakerfið, með frásögn byggð úr ýmsum áttum, þar á meðal skýrslum, viðtölum, yfirlýsingum, dagbókum, lögfræðilegum skjölum og reynslu Solzhenitsyn sjálfs sem Gúlag fanga.

Eftir útgáfu hennar dreifðist bókin upphaflega í bannaðri neðanjarðarútgáfu í Sovétríkjunum þar til hún birtist í bókmenntatímaritinu Novy Mir árið 1989, þar sem þriðjungur verksins var gefinn út í þremur tölublöðum. Frá því Sovétríkin voru leyst upp hefur bókin Gúlag eyjaklasinn verið gefin út opinberlega í Rússlandi. Stytt fimmtugsafmælisútgáfa var gefin út 1. nóvember 2018 með nýju formála Jordan Peterson hins þekkta fræðimanns.

Bókin - sem er ákaflega erfitt að draga saman - fjallar um lögfræðilega og pólitíska sögu gúlagsins, þ.e. sovéska nauðungarvinnubúnaðarkerfisins, og byggir á persónulegri reynslu höfundar sjálfs, vitnisburði allt að 256 fyrrverandi fanga og alls um liggjandi rannsóknir.

Gúlag eyjaklasinn er tæmandi og sannfærandi frásögn byggð á átta árum Solzhenitsyn sjálfs í fangabúðum Sovétríkjanna, á sögum annarra fanga sem bundnar eru ljósmyndaminni hans meðan hann er í varðhaldi og á bréfum og sögulegum heimildum. Verkið táknar tilraun höfundarins til að safna saman bókmenntasögulegri sögu um yfirgripsmikla en djúp óskynsamlega notkun hryðjuverkastarfsemi ríkisins gegn eigin íbúum. Vitnisburður um ódæðisverk stalínista og Gulag-eyjaklasann hrellir lesendur utan Sovétríkjanna með lýsingum sínum á hrottaskap Sovétríkjanna. Bókin veitti gagnrýnendum sovéska kerfisins nýjan hvata og olli því að margir samúðarsinnar efuðust um afstöðu þeirra.

Fyrstu tvö bindin lýsa handtöku, sakfellingu, flutningi og fangelsi fórnarlamba Gúlagsins frá 1918 til 1956. Solzhenitsyn skiptir um óbilgjarnri sögulegri greinargerð með hræðilegum persónulegum frásögnum frá fangelsinu. Þriðja bindið greinir frá þeim reyntu að flýja og brjóta niður kerfið innan frá. --- Gúlag kerfið

Gúlagið er kerfi nauðungarvinnubúða og var fyrst vígt með tilskipun Sovétríkjanna frá 15. apríl 1919 og endurbætt með röð stjórnsýslu- og skipulagsbreytinga 1920 og endaði með stofnun Gúlagsins árið 1930 undir stjórn leynilögreglunnar. OGPU (síðar NKVD og KGB). Alls voru um 100 þúsund íbúar í Gúlaginu í lok 1920. Árið 1936 hélt Gúlagið alls 5.000.000 föngum, fjölda sem líklega var jafn eða farið fram úr á hverju ári þar til Stalín lést árið 1953.

Auk bænda sem handteknir, voru þeir sem sendir voru til Gúlagsins meðal annars meðlimir kommúnistaflokksins og herforingjar fallnir í ónáð, Þýskir stríðsfangar og aðrir hermenn Öxulveldanna (í síðari heimsstyrjöldinni), meðlimir þjóðarbrota sem grunaðir eru um óheilindi, sovéskir hermenn og aðrir þegnar sem höfðu verið teknir til fanga eða notaðir sem þrælaverkamenn af Þjóðverjum í stríðinu, grunaðir skemmdarvargar og svikarar, ýmsir menntamenn, venjulegir glæpamenn og margir sem voru gjörsamlega saklausir en voru miskunnarlaus fórnarlömb hreinsana Stalíns.

Hvað fóru margir í gegnum Gúlag kerfið?

Frá árunum 1928-53 fóru um 14 milljónir manna í gegnum Gúlag kerfið og aðrar 4-5 milljónir fóru í gegnum vinnuþyrpingarnar sem voru ekki beinlínis Gulags. Ekki miklu betra kerfi í hernumdu Þýskalands eftir seinni heimsstyrjöldina tók Stalín við nokkrum fangabúðum nasista um tíma og bætti þeim við Gúlag kerfið.

Fangar fylltu Gúlagið í þremur megin bylgjum: 1929–32, árin sem þegar sovéskur landbúnaði var komið á; á árunum 1936–38, þegar mest var um hreinsanir Stalíns; og á árunum strax eftir síðari heimsstyrjöldina. Solzhenitsyn fullyrti að á árunum 1928 til 1953 „afplánuðu um fjörutíu til fimmtíu milljónir manna langa dóma í eyjaklasanum.“ Tölur sem talið er að stjórn Gúlagsins hafi sjálf tekið saman (og gefin út af sovéskum sagnfræðingum 1989) sýna að alls voru 10 milljónir manna sendar til búðanna á tímabilinu 1934 til 1947. Sannar tölur eru enn óþekktar. 

Helstu lexíur frá „Gúlag eyjaklasanum“

1. Sovétmenn áttu sínar eigin fangabúðir.

2. Hugmyndafræðin veitir hinu illu ákveðna staðfestingu.

3. Hið illa er grafið djúpt inni í hjarta mannsins.

4. Sósíalisminn hefur alltaf leitt til fámennisstjórnar.

5. Til að vilji og þarfir fjöldann nái fram, þarf að berja niður einstaklinginn.

Flestir héldu að sósíalisminn hefði dáið með falli Sovétríkjanna 1991 en svo varð ekki. Hann lifði áfram nýju lífi en nú meðal menntamanna Vesturlanda, innmúraða og verndaðir í háskólum sínum. Þeir sáu að ekkert uppgjör eða lítið var við harðstjórnarfyrirkomulag sósíalista/kommúnista og því ákváðu þeir að koma með ,,nýja útgáfu“ af sósíalisma, svo kallaðan ný-marxisma.

Ný-marxismi er marxískur hugsunarskóli sem nær yfir 20. aldar nálgun sem breytir eða lengir marxisma og marxíska kenningu, venjulega með því að fella inn þætti úr öðrum vitsmunalegum hefðum eins og gagnrýnni kenningu, sálgreiningu eða tilvistarstefnu (þegar um er að ræða Jean-Paul Sartre).

Eins og með marga notkun forskeytisins neo-, hafa sumir fræðimenn og hópar sem eru tilnefndir sem ný-marxistar reynt að bæta við skynjaða annmarka rétttrúaðra marxisma eða díalektískrar efnishyggju. Margir áberandi ný-marxistar, svo sem Herbert Marcuse og aðrir meðlimir Frankfurt skólans, hafa sögulega verið félagsfræðingar og sálfræðingar.

Sama hugmyndaleg villa á sér stað í ný-marxismanum og hinum hefðbundna. Í stað stétta og stéttabaráttu, eru settir inn svo kallaðir undirokaðir hópar, konur, minnihlutahópa og áhersla er á réttindi hópa í stað einstaklingsins.

Um þessar munir snýst ,,barátta“ ný-marxista um rétt einstaklinga til orðræðunnar, hvað einstaklingar megi segja gegn ákveðnum hópum. Með öðrum orðum gera þeir atlögu að málfrelsi einstaklingsins.

Réttindi hópsins eigi að ráða för og ný-marxistar vilja eins og allir sósíalista mikil ríkisafskipti. Þetta kallast á ensku ,,collectivism“ eða sameignarstefna á íslensku.

Einkenni stefnunnar er sú venja eða meginregla að setja hóp í forgang yfir hverjum einstaklingi í honum.

Aðrar skilgreiningar:

Meginreglur eða kerfi eignarhalds og stjórnunar á framleiðslutækjum og dreifingu almennings sameiginlega, venjulega undir eftirliti ríkisstjórnar.

Sósíalísk kenning eða meginregla um miðstýringu allra tilskipana félagslegs og iðnaðarlegs valds, sérstaklega um stjórnun framleiðslutækja, í almenningi sameiginlega, eða ríkinu: andstæða einstaklingshyggju.

Kenningin um að land og fjármagn eigi að vera í eigu samfélagsins sameiginlega eða í heild; kommúnismi.

Nú virðist sósíalisminn hafa náð að hreiðra um í sjálfu forysturíki kapítalismans, Bandaríkjunum. Fróðleg en kannski skelfilegt verður að fylgjast með þeirri þróunum.

Athugasemdir

[Birgir Loftsson, 8.2.2021 kl. 18:00]

Tölurnar sem slegnar hafa verið á þá sem létust í sældarríki sósíalismans, eru frá 20 milljónum til 60 milljóna frá 1919-1959. Þá er ekki tölurnar frá seinni heimsstyrjöld teknar með (27 milljónir er giskað á). Kannski voru nasistarnir ekki eins afkastamiklir í morðæðinu og kommúnistar?

Tölur frá Kína eru enn hærri, allt að 100 milljónir létust í þessu ríki jöfnuðar og félagslegs réttlætis!

Eins og Jordan Peterson bendir réttilega á, þá eru vestrænri stúdentar allseindis ófróðir um morðæði kommúnismans/sósíalísmans og taka glaðir upp slagorð kommúnista.

Og eins og Alexander sagði sjálfur, voru Sovétríkin sett til höfuðs kristni og guði. Skapa átti guðlaus sældarríki öreiga þar sem allir ættu að vera jafnháir. Raunin varð að allir urðu jafnfátækir og jafn mikið kúgaðir!

Af hverju leiðir sósíalisminn alltaf til fámennisstjórnar? Vinstri menntamenn hafa alltaf afsakað hryllinginn í Sovétríkjunum með að þetta hafa bara verið Stalín að kenna! En málið er að ef lögð er áhersla á réttindi FJÖLDANS,, þá þurfa réttindi einstaklingsins (þar á meðal málfrelsi hans), að lúta réttindum hópsins/fjöldans. Einstaklingsfrelsi og markaðskerfi (sem er frjáls samkeppni einstaklinga) geta aldrei farið saman við sósíalisma.

Greinin sem ég skrifaði um skáldsögurnar 1984 og Hin nýja bjarta veröld, lýsa sitthvoru ,,sældarríki sósíalismans“ þar sem colectivism ræður förinni. Farnar voru sitthvor leiðin til að stjórna almenningi, með kúgun og hryllingi (terror) en hin leiðin var læðvísari, með sefjun og hópstjórnun.

[Birgir Loftsson, 9.2.2021 kl. 16:05]

Hér ræðir Jordan Peterson um sósíalisma og að hann hafi aldrei í sögunni gengið upp.

https://youtu.be/w84uRYq0Uc8

[Birgir Loftsson, 9.2.2021 kl. 16:08]

Akademia of Idreas er með stutt podcast um ýmis fræði. Hér fjalla þeir um þessa bók.

https://youtu.be/t--pNU9ZfVE