Danskir sjóræningjar á Íslandi árið 1604

Árið 1604, þegar einokunarverslun Dana var að ná yfirhöndinni á Íslandi og íslenskir höfðingjar höfðu litla beina stjórn á strandhöfnum sínum, kemur upp undarlegt hernaðarlegt fyrirbæri:

Danakonungur veitir leyfi til vopnaðra verslunarflota, skipaðra mönnum sem höfðu áður stundað sjórán við Eystrasalt – og þeir koma til Íslands sem vopnaðir vöruflutningamenn með full rétt til að beita valdi ef viðnám mætti.

Þessir „verslunarmenn“ eru í raun enduruppteknir sjóræningjar ("fribyttere") sem fá konungsbréf um leyfilega vopnaburð. Þeir gista á staðbundnum höfnum (t.d. í Grindavík og í Flatey) og um sumarið 1604 skrá íslenskir bændur ógnanir, mannránstilraunir og gripdeildir þar sem heimamenn urðu að lúta vopnum þeirra.

Heimildir:

1. Kongelige Reskripter og Breve vedr. Island, 1604, Rigsarkivet
   – þar kemur fyrir orðalagið "ret for vordne købmænd at beskytte sig selv med våben mod ufredelige islændinge"
2. Þingbækur Reykjavíkur 1604–1605
   – Kvartanir frá bændum um "menn á skipum sem hefja kasti og reiða byssur"
3. Maritime Violence and Danish Commerce in the North Atlantic, Ársrit Hafnarháskóla (2007)
   – grein um notkun "reformed pirates" í þjónustu konungs í verslunarsvæðum Norðursjávar og Íslands.

Þetta var í raun hernaðarlegt valdframsal til einkaaðila, rétt eins og "privateers" í ensku heimsveldinu – nema á íslensku landsvæði, gegn vilja heimamanna. Þetta er ekki kennt sem sjórán, heldur "verslunartrygging" — en í reynd hernaðarleg stjórn að neðan. 

Kristrún í klemmu á NATÓ ráðstefnu

Kristrún forsætisráðherra er nú að klóra sér í kollinum og segja við sjálfa sig: “Hvað er ég að gera hér á NATÓ ráðstefnu, með engan her og 0,14% af vlf til varnamála?” Vonandi talar hún ekki við Trump…sem væri vís til að rukka fyrir hervernd Íslands.  Suður-Kóreumenn og Japanir þurfa að borga fyrir sína.

Hún talar um að fara upp í 1,5% af vergri landsframleiðlu sem á að fara til varnarmála. Auðvitað á hún að efla fyrst og fremst Landhelgisgæsluna, sem á úreldan tækjabúnað og lítinn. Breyta hlutverkinu og gera hana að samblöndu af herflota og landhelgisgæslu eins og Bandaríkjamenn gera við sína landhelgisgæslu.

Í aðsendri grein á Vísir segir hún sömu lummuna um friðsamt Ísland og engan íslenskan her. Kemst hún upp með það? Þetta 1,5% á mest að fara í innviðabyggingu (sem hvort sem er hefði verið farið í) á 10 árum. Sem verður svo svikið þegar Trump fer frá völdum. Það á sem sagt að sleppa billega áfram.  

Vandi Kristrúnar er að hún er búin að tala illa um Trump, a.m.k. gagnrýnir hún hann. Bandaríkjamenn eru engir kjánar og sendiráðsmenn vita um ESB draumóra Viðreisnar og Samfylkingarinnar og hvernig íslenskir leiðtogar tala um Trump.

En NATÓ er greinilega ekki að liðast í sundur eins og menn óttuðust. Menn skríða eftir gólfinu fyrir Trump á fundinum og heita 5% af vlf í varnarmál. Trump er hættur við að skilja við NATÓ. Erlendir leiðtogar eru farnir að þrýsta á Íslendinga að gera meira en að leggja bara fram land. Dagar "free lunch" eru á enda. En þetta skilur íslenskur almenningur ekki né stjórnmálaelítan. Ekkert ríki getur verið án varna né leggja ekkert fram um eigin varnir.