Samfélag og saga

Af hverju hafði Hitler áhuga á Ísland

Það má frekar segja að ástkona Hitlers, Eva Braun, hafi haft áhuga á landi og þjóð. Ef til vill hafði hans sjálfur engan áhuga, nema hernaðarlega, með Íkarus áætlun sinni. En síðar, lék staðsetning og efnahagur þessarar litlu eyþjóðar óvænt og afgerandi hlutverk í úrslitum síðari heimsstyrjaldarinnar.

Eitt af elstu litmyndaupptökum Íslands nokkru sinni var tekin á skemmtiferðaskipi á siglingu um Vestmannaeyjar. Ferðin þegar skipið kemur inn í Heimaeyjarhöfn er mögnuð. Eva Braun hélt á myndavélinni. Eina konan sem gat nefnt Furhrer með fornafni sínu: Adolf.

Braun var um borð í Milwaukee á Íslandi sumarið 1939, árið sem síðari heimsstyrjöldin hófst, skemmtiferðaskip sem var rekið af nasistum,

Á eftir Vestmannaeyjum lagðist skipið við bryggju í Reykjavík og réði allan leigubílaflotann á staðnum til að skoða hverasvæðið í Hveragerði. Þaðan var stefna skipsins tekin til norðvesturs og norðausturs, á Ísafjörð og Akureyri. Þann 3. ágúst, innan við mánuði áður en Þýskaland hóf hrikalegasta stríð sögunnar með innrás í Pólland, kom Milwaukee aftur til Travemunde í Þýskalandi, samkvæmt bæklingi um ferðina.

Aðeins mánuði fyrir heimsókn Evu Braun í miðborg Reykjavíkur hafði Þýskaland keypt áberandi einbýlishús sem hannað var af Guðjóni Samuelssyni, skapara Þjóðleikhússins og Hallgrímskirkju. Þriggja hæða Túngata 18 var hannaður til að hýsa eftirlaunaráðgjafa og uppáhalds nasistaflokksins: Werner Gerlach, lækni á eftirlaunum. Fyrir Þýskaland, sem var undir skuldabyrði, átti Hitler furðu háar fjárveitingar til að verja fyrir litla eyþjóð sem enn var undir yfirráðum Danakonungs.

Enn er óvissa um allan umfang starfsemi Þýskalands fyrir stríð vegna fjölda skjala sem nasistastjórnin eyðilagði við hrun ríkisins. Eftir lok Weimarlýðveldisins árið 1933 komu þýskir „vísindamenn“, styrktir af ríkinu, til Íslands í sívaxandi fjölda með óljós markmið. Okkur er líka kunnugt um að þýska flugfélagið Lufthansa hefur sent umboðsmenn fyrirtækisins til að beita sér fyrir millilandaflugvöll í því skyni að fljúga yfir Atlantshafið og þessi flugvöllur gæti þjónað sem millilanda flugstöð milli Þýskalands og Bandaríkjanna.

Hér má sjá ágætis myndband um Íslandför Eva Braun til Ísland rétt fyrir stríð.