Er Úkranía að tapa stríðinu?

Hér kemur svar mitt við grein eftir Páll Vilhjálmsson sem telur að Úkranía sé að  tapa stríðinu og vitnar í Úkraníuforseta, Selenskí. En er það svo?

Ég hef hvergi heyrt Selenskí tala um uppgjöf, raunar aldrei. Úkraníski herinn er í sókn við Kharkiv og hátæknibúnaðurinn sem þeir eru að fá og hafa fengið, er þegar tekinn í notkun eða tekinn í gagnið á næstunni. Ath. það tekur mánuði að þjálfa mannskapinn í notkun evróska eldflaugakerfa og annan vopnabúnað. Búast má við stórsókn í haust.

Það er raunar svo komið að Rússar þurfa að geyma skotfæri 100 km frá víglínunni enda drífa úkranísku eldflaugarnar 80 km. Birgðarflutningar eru því erfiðir, skortur er á trukkum til að flytja vopnabúnað á vígstöðvarnar og það undir stöðugum drónaárásum.

Svo vill gleymast að Rússar eru hættir "örvadrífu" eldflaugaárása og stórskotahríðar enda að vera búnir með birgðirnar. Framsókn þeirra hefur verið stöðvuð. Athugið að BNA hafa látið Úkraníu fá 53 milljarða dollara í hernaðarstoð (litlu minna en Rússar sem eyða árlega 65,9 milljarða dollar í hernaðarapparat sitt - allt kerfið). Aðrar þjóðir, svo sem UK og fleiri hafa líka verið duglegar að gefa vopn og skotfæri.

Donbass svæðið er allt annað dæmi en Krímskagi, sem auðvelt að verja enda skagi og Úkraníumenn virðast hafa misst alfarið (enda eiga þeir engan sögulegan rétt til svæðisins, sjá grein mína um eignarhald á Krímskaga í gegnum aldir). Rússar munu alltaf eiga í basli við að verja Donbass og Úkraníumenn þurfa bara að vera þolinmóðir. Það er bæði siðferðislega og hernaðarlega erfitt að halda hernumdum svæðum, það hefur sagan kennt. Evrópuþjóðirnar eiga enn til gömul landabréfakort af gömlu landamærum sínum. Þær eru vísar til að dusta rykið af þeim ef tækifæri gefst. Þar eru Þjóðverjar fremstir í flokki.  Annars leysist þetta ekki nema með friðarviðræðum. Málið verður seint afkláð með vopnum.

Joe Biden í harðri samkeppni við tvo eða þrjá forseta um útnefninguna um versta forseta Bandaríkjanna

Það eru margir tilnefndir af 46 forsetum Bandaríkjanna um titillinn versti forseti Bandaríkjanna en Joe Biden er kominn á listann, þrátt fyrir að hafa aðeins afplánað 18 mánuði í embætti.

Hér kemur listinn af þremur verstu forsetum Bandaríkjanna.

James Buchanan Jr. (1791 – 1868) var bandarískur lögfræðingur, stjórnarerindreki og stjórnmálamaður sem starfaði sem 15. forseti Bandaríkjanna frá 1857 til 1861. Hann starfaði áður sem utanríkisráðherra frá 1845 til 1849 og var fulltrúi Pennsylvaníu í báðum deildum Bandaríkjanna. Bandaríkjaþing. Hann var talsmaður réttinda ríkja, sérstaklega varðandi þrælahald, og lágmarkaði hlutverk alríkisstjórnarinnar fyrir borgarastyrjöldina. En honum tókst ekki að koma í veg fyrir borgarstyrjöld í Bandaríkjunum og þegar Abraham Lincoln tók við embætti, og eiginlega strax í kjölfarið, var allt komið í bál og brand.

Herbert Clark Hoover (10. ágúst 1874 – 20. október 1964) var 31. forseti Bandaríkjanna frá 4. mars 1929 til 4. mars 1933 fyrir repúblikana. Hann átti upptökin að nokkrum mikilvægum umbótum en er fyrst og fremst minnst fyrir heimskreppuna 1929 og þau vandræði sem fylgdu í kjölfarið og segja má að hann hafi ekki tekist að afstýra mestu efnahagskreppu sem hefur gengið yfir Bandaríkin fyrr og síðar.

Það má bæta Jimmy Carter á þennan lista.  Hér eru nokkrar ástæður fyrir því að Carter er venjulega talinn vera slæmur forseti, að minnsta kosti ef við gerum ráð fyrir að "slæmur" í þessu tilfelli þýðir árangurslaus.

Eftir Nixon og Ford árin fóru Bandaríkjamenn að líta á ríkisstjórn sína af kaldranalega raunsæi en, mikilvægara, spillta og vanhæfa. Þar að auki, hvað varðar alþjóðamál, voru Bandaríkin að lenda í alþjóðlegu kerfi sem var að verða sífellt fjölskautara. Með öðrum orðum, alþjóðlegt vald var að færast frá stórveldunum tveimur og sundrast á milli þriðja heims ríkjanna, Asíu og sífellt samþættari Evrópu. Þessi skipting valdsins var skýrast táknuð af ósigri Bandaríkjanna í Víetnam og röð olíukreppu sem OPEC (samsteypa olíuframleiðsluríkja með aðsetur í Mið-Austurlöndum, auk Venesúela) hafi komið á fót af völdum olíuverðs í Bandaríkjunum.

En stjónartíð Carters einkenntist af óðaverðbólgu, háu orkuverði, álitsmissir á alþjóðavettvangi og vanhæfni á flestum sviðum. Svipað munstur og sjá má hjá Joe Biden nema staða er mun verri í dag en hjá Carter. Í dag er staðan verri. Bandaríkin yfirgáfu eða hrökkluðust frá Afganistan með vansæmd (verra en afdrifin í Víetnam), óðaverðbólga, orkuverð í hæðstu hæðum, álitsmissir á alþjóðavettvangi, svo slæman að ríki eins og Rússland nýta sér ástandið.  Öll tök á Miðausturlöndum út í bý, eftir Abraham-samkomulagið fræga sem stjórn Trump kom á.

Glæpatíðini í hæðstu hæðum, opin landamæri við Mexíkó sem eru að valda miklum vandamálum, Covid mistök og almennt stjórnleysi og ráðaleysi enda virðist Joe Biden (eins og ég hef komið ótal oft inn á hér) vera orðinn elliær. Hann er einn óvinsælasti forseti sögunnar og ekki er öll sagan sögð.  Mikil spilling virðist einkenna Biden-fjölskylduna og mörg spjót standa á son hans og bróðir, hvað varðar spillingu og múturþægni. Kínversk stjórnvöld virðast hafa Biden-fjölskylduna í vasanum og það skapar öryggishættu fyrir Bandaríkin.

 

 

9 ástæður fyrir að 6. janúar nefndin í Bandaríkjunum er MacCarthy nefnd

1) Aðeins vilhöll vitni boðun til rannsóknarnefndar. Önnur vitni sem hafa aðra sögu að segja eru hunsuð. Sbr.leyniþjónustumennina sem DT á að hafa ráðist á en leyniþjónusta segir aðra sögu.

2) Forrrétti starfsfólks Hvíta hússins brotin (reglan sem hefur gilt í meir en 200 ár að framkvæmdarvaldið upplýsi ekki um trúnaðarsamtöl, ef það væri ekki, þá væri ekki hægt að stjórna landinu, því menn væru alltaf hræddir við að vera dregnir fyrir dóm vegna orða sinna) og það hótað fangelisvist ef það ber ekki vitni.

3) Nancy Pelosi og hennar þáttur hunsaður. Svo sem að afþakka þjóðvarðliðið sem Trump bauð til verndar Capitol Hill. Af hverju er hún ekki dregin fyrir nefndina en forseti Fulltrúadeildarinnar er formlega ábyrgur fyrir varnir Bandaríkjaþings ásamt lögreglustjóra þingsins.

4) Fólk sem fór inn í Capitol Hill og gerði ekkert (húsbrot í mesta lagi)hefur sætt fangelsisvist í marga mánuði án dóms og laga. Enginn vopnaður og eina manneskjan drepin var óvopnuð kona, fyrrverandi hermaður af hendi lögreglumanns sem skaut hana af færi. Aðrir létust síðar,  m.a. vegna sjálfsmorðs eða heilsukvilla.

5) Trump sagði stuðningsmönnum sínum að að mótmæla friðsamlega (með ættjarðarást í brjósti) fyrir framan þinghúsið. Hann sagði ALDREI að það ætti að fara inn. Mótmæli eru ennþá leyfð í Bandaríkjunum.

6) Skrýtnasta "valdarán" í sögunni þegar húsbrotfólkið (óeirðafólkið ef það er betra orð)fór fyrst inn í þinghúsið fyrir áeggjan FBI manns sem þóttist vera stuðningsmaður Trumps.

7) Trump hefur verið sakaður um að hindra valdaskiptin en það er alfarið rangt.  Formleg valdaskiptin voru þá í gangi (undirrituð af DT).

8) Öll vitnaleiðslan beinist að gera Donald Trump sekan og ábyrgðan fyrir uppþotið, þótt engar sannanir raunverulegar liggi fyrir.

9) Raunverulegt markmið nefndarinnar er að koma í veg fyrir forsetaframboð Donalds Trumps 2024 og áður en Repúblikanar ná völdum á Bandaríkjaþingi í næstu midterm kosningum nú í haust.

Sora pyttur samfélagmiðla

Athugasemdakerfi samfélagsmiðla virðist við fyrstu sýn þjóna tilgangi en hann er að almenningur geti tjáð sig um málefni samfélagsins og verið nokkuð konar lýðræðislegur ventill sem skrúfað er frá og hleypa þannig út yfirþrýstingi í þjóðfélaginu.

En frelsið er vandmeðfarið. Ég man þá tíð að Morgunblaðið bauð lesendum að senda inn stuttar greinar um það sem fólki lá á brjósti. Alltaf var fólk málefnalegt. En í dag, þá virðist fólk ekki að kunna umgangast frelsið sem samfélagsmiðlarnir bjóða upp og láta allt flakka. Sum hverjir gera það a.m.k.

Þetta datt mér í hug er mér var litið á fyrir tilviljun á grein um andlát Ivana Trumps. Þar létu sumir móðinn blása og virðast ekki hugsa út í eigin orð. Ljót orð voru látin falla sem ég hef ekki eftir. Fólk sem talar illa um látið fólk lýsir eigið ljótt innræti. Konan lést af slysförum og gerði ekkert annað en að vera gift kaupsýslumanni. Veit ekki betur en hún hafi verið góð móðir og eiginkona. Til hvaða saka hefur hún unnið til? Samfélagsmiðlar virðist vera sora pyttur ills innrætti fólks sem segir ljóta hluti. Íslendingar voru löngum þekktir fyrir gestrisni og góða mannasiði en nú er öldin önnur.

Ég er fylgjandi málfrelsi og myndi aldrei ekki banna þessu fólki að segja þessi ljótu orð en siðmenntað fólk þegir ekki þegar vanvitar góla á götum úti. Því ber að svara og ef það gengur yfir strikið og boðar ofbeldi eða níðir niður mannorð, þá eru dómstólarnir alltaf síðasta hálmstráið.  En nota bene, orð þessa fólks dæma sig sjálf og ef einhver sem ég þekkti talar svona, þá er virðingin fyrir viðkomandi fljót að hverfa.

Leyfum látnum að hvíla í friði.

 

Morðtilraunir við líf Donalds Trumps

Samkvæmt áreiðanlegustu heimildum Bill O´Reilly sem er frægur sjónvarpsfréttamaður og nú með eigin fréttaveitu, þá hafa Íranir margoft reynt að taka Donald Trump af lífi. Engar fréttir af því hér í villta vinstri fjölmiðlum landsins.

Íranir hafa ekki gleymt drápið á Solimani, næst valdamesta manns Írans, sem Bandaríkjamenn tóku af lífi í dróna/loftárás í Írak en talið er að hann hafi þá verið að skipuleggja enn ein hryðjuverkin.

Líkja má drápinu við aftöku Osama bin Ladens á sínum tíma sem markaði ákveðin tímamót. Íranir hafa ekki gleymt því.  En Trump er enn á lífi og því hafa þessar tilraunir engan árangur borið.  En reynt er að taka mannorð hans af lífi í svokallaðri 6.janúar rannsóknarnefnd Bandaríkjaþings sem er skipuð eingöngu Demókrötum og tveimur liðhlaupum úr liði Repúblikana.

Mikið hljóta menn óttast einn mann.

 

 

 

Er skriðdrekinn úreldur?

Um það er deilt í ljósi lélegs gengi skriðdreka í Úkraníustríðinu. Skriðdrekar standa frammi fyrir fjölmörgum áskorunum. Þó að þeir muni líklega halda máli í nokkurn tíma fram í tímann, þurfa þeir að aðlagast og þróast fyrir nútíma hernað.

Tímarnir eru að breytast og liðnir eru dagar fylkinga skriðdreka síðari heimsstyrjaldar. Það hafa aldrei verið færri skriðdrekar í notkun um allan heim en í dag, að minnsta kosti ekki síðan í síðari heimsstyrjöldinni. En aðalbardagaskriðdrekinn er áfram notaður og gagnlegur á vígvöllur. En það hlutverk er stöðugt að breytast og jafnvel minnkar.

Skriðdrekar standa frammi fyrir mörgum áskorunum, allt frá því að einbeita sér að nethernaði, yfir að verjast árásarþyrlur, yfir í ósamhverfan hernað til að verða sífellt dýrari og óviðráðanlegar. Skriðdrekar eru í stöðugri þróun til að mæta þessum áskorunum og Bandaríkjaher og Evrópuherir vinna báðir að þróun næstu kynslóðar skriðdreka.

Hér eru átta ástæður fyrir því að skriðdrekar eiga í erfiðleikum með að vera viðeigandi á nútíma vígvellinum.

Dýr og flókinn búnaður

Allar stöðugar hátækniuppfærslur verða sífellt dýrari. Þar af leiðandi standa herir stöðugt frammi fyrir þeim valkostum að hafa annað hvort færri, en fullkomlega nútímalega og uppfærða skriðdreka, eða fjölmarga að mestu úrelta og viðkvæma skriðdreka.

Auðvitað, því færri skriðdreka sem her hefur, því sársaukafyllra er það þegar þeir eyðileggjast Eftir því sem hertæknin batnar og verður sífellt flóknari lækkar tölurnar. En á sama tíma eru margir tugir þúsunda skriðdreka um allan heim í dag lítið annað en skotmarkæfingar fyrir fullkomlega nútíma her.

Þróun dróna

Drónar eru fljótir að breyta ásýnd nútíma stríðs. Nýleg átök milli Aserbaídsjan og Armeníu sýndu hversu mikið stríð hefur breyst. Að vísu voru þessi átök á milli tveggja ríkja sem voru ekki vopnuð með mikið af nútíma vopnakerfum og Armenar höfðu lítið til að berjast gegn Azeri drónum sem flestir nútímaherir myndu gera.

En samt, að sjá alla þessa (að vísu eldri) skriðdreka voru teknir út af tyrkneskum og ísraelskum drónum, rak heim það stig að nútímastríð er að breytast. Og ef skriðdrekarnir eru ekki nægilega vel varnir og ekki almennilega nútímavæddir, er hægt að gera þá fljótt viðkvæma og úrelta.

Algengi færanlegra skriðdrekabana

Einu sinni voru færanleg skriðdrekavopn (borin á öxl hermanns) dýr og aðeins notuð í litlu magni og notandinn þurfti að komast mjög nálægt til að geta notað þau rétt. En nú eru skriðdrekavarnarvopn miklu ódýrari og mun skilvirkari en áður. Þróun í eldflaugum gegn skriðdreka getur gert brynvörn skriðdreka úrelta.

Þó að skriðdrekabrynjur séu stöðugt uppfærðar eru þessar uppfærslur mjög dýrar og margir herir hafa bara ekki efni á að uppfæra skriðdreka sína stöðugt með nýjustu kerfum allan tímann.

Aukinn ósamhverfur hernaður

Skriðdrekar eru góðir í hefðbundnu stríði - eins og Persaflóastríðinu. Persaflóastríðið var fullkomið fyrir bandarísku skriðdrekana, þeir voru að berjast hefðbundið stríð gegn tæknilega afturhaldssömum óvini í mjög hagstæðu landslagi.

Hins vegar eru mörg átök nútímans gegn gerendum utan ríkis og stórir og dýrir skriðdrekar geta verið lítið gagn gegn þeim. Skriðdrekar hafa lítið gagnast gegn uppreisnarmönnum í Írak eða Afganistan sem krefjast létt brynvarðar, smærri og hreyfanlegri fylkinga. Þessi átök kalla meira á sérsveitir en stórar herdeildir.

Óhefðbundinn hernaður

Stríð er að verða minna og minna hefðbundið. Það er að verða sífellt meira annað hvort ósamhverft gagnvart öðrum en ríkisaðilum, eða það er að verða blendingshernaður eins og við sáum með þátttöku Rússa í Úkraínu árið 2014.

Blendingshernaður drullar yfir vatnið í því sem er og er ekki stríð, en skriðdrekar eru greinilega aðeins notaðir í raunverulegu skotstríði. Til að vinna gegn báðum þessum nútímaógnum verða herir að fjárfesta í hlutum eins og sérsveitum og nethernaði.

Einbeiting að netstríði

Nethernaður verður sífellt mikilvægari. Reyndar hafa sumir stórir herir, eins og Bretar, velt því fyrir sér að hætta skriðdrekaher sinn algjörlega svo þeir geti einbeitt sér að nethernaði og öðrum slíkum sviðum nútímastríðs. Þó að ólíklegt sé að það gerist í raun og veru og líklegt sé að bresku Challenger 2 skriðdrekum verði skipt út, þjónar það þó til að varpa ljósi á breyttar áherslur stríðs.

Nethernaður er nú gríðarlega mikilvægur hluti hvers kyns átaka og því meira sem her fjárfestir í dýr þróunarverkefni eins og skriðdreka, því minna getur hann fjárfest í nethernaði og öðrum sviðum.

Heimagerð sprengiefni (IED)

Heimagerð sprengiefni hafa reynst enn ein áskorunin fyrir skriðdreka á nútíma vígvellinum. Þó að skriðdrekarnir hafi að mestu verið uppfærðir og varðir gegn spunagerð sprengiefni með ýmsum mótvægisaðgerðum, eru þau enn mikið vandamál.

Eitt af vandamálunum við heimagerð sprengiefnin er að þau geta valdið svo miklum skemmdum á skriðdreka á meðan þau kosta nánast ekkert fyrir óvininn. Þessar ósamhverfar bardagar auka enn frekar þrýsting á hönnuði skriðdreka.

Árásarþyrlur

Árásarþyrlur eins og Apache eru skriðdrekamorðingjar og stór ógn við skriðdreka. Þó að þeir marki ekki endalok skriðdreka, flækja þeir virkni þeirra mjög.

Sem betur fer fyrir skriðdreka geta árásarþyrlur ekki dvalið yfir vígvellinum í mjög langan tíma áður en þær þurfa að fara aftur til herstöðvar og taka eldsneyti. En þegar þær eru til staðar þurfa skriðdrekar að vera mjög á varðbergi.

Í stuttu máli eru margar áskoranir sem skriðdrekar standa frammi fyrir og þótt líklegt sé að þær haldist viðeigandi í nokkurn tíma fram í tímann, þurfa þeir að aðlagast og þróast.

Heimild:

8 Reasons Why Tanks Are Struggling To Remain Relevant On The Modern Battlefield

Skotvopn skjóta ekki sjálf byssukúlur

Það er alltaf verið að hengja bakarann fyrir smiðinn. Sumir stjórnmálamenn sem eru alltaf í gírnum að banna, vildu strax banna eða takmarka aðgengi að skotvopnum í kjölfar árása geðsjúkra manna eða hryðjuverkamanna á almenning í Evrópu.

Við sjáum í Japan, þar sem skotvopnalöggjöfin er strangari en á Íslandi, var framið pólitískt morð en morðinginn smíðaði sér sjàlfur  heimagerða byssu. Þannig að takmarkað aðgengi skiptir litlu máli. Menn snúa sér þá að persónulegra vopni, sem er hnífurinn eða annað höggþungan hlut sem getur drepið. Ekki ætla menn að banna hnífa? Ef ekki er hlutur fyrir hendi, þá er hreinlega kyrkt eða drekkt.

Í mörgum löndum, svo sem Sviss, þar sem flestir eiga skotvopn, er morðtíðnin með skotvopn lítil. Þetta segir okkur að menningin og aðbúnaður geðsjúkra manna skiptir öllu máli hvað varðar beitingu skotvopna. Ég er því hlyntur bakgrunnsskoðun byssueiganda en ekki banna notkun. Við dæmum ekki fáein rotin epli í eplatunnu og hendum tunnunni. Geðheilbrigðiskerfið virðist heldur ekki vera gott á Íslandi, þar þarf að bæta í.

Svo er það ótakmarkað innstreymi útlendinga til landsins. Opin landamæri. Sem betur fer er stór hluti útlendinga sem setjast hér að, friðsælt fólk sem er að leita sér að vinnu og friðsælu samfélagi. En það er ekki allir góðir sem hingað koma, heilu glæpahóparnir með erlenda ríkisborgara hafa komið sér fyrir á landinu. Einnig hljóta að vera einhverjir sem aðhyllast hryðjuverkum og kannski er það tímaspursmál hvernær einhver lætur til skara skríða? Við þurfum ekki annað en að horfa á ástandið í Svíþjóð, til að sjá fallið ríki sem ræður ekkert við glæpalýðinn. Viljum við það sama?

Byssa skýtur ekki sjálf, heldur byssumaðurinn sjálfur, ekki satt?

 

Meiri fjölgun tilkynninga um eggvopn en skotvopn

Elítu hópur bloggara?

Ágætu bloggarar.

Ég ákvað að skrifa á blogginu eftir að Facebook lokaði á að hægt væri að skrifa langar greinar á svokölluðu "notes" eða glósur sem býður upp á að birta greinar allt að 100 bls. Nú hef ég skrifað í um tvö ár á svokölluðu Moggabloggi, og er kominn með um 400 greinar, sem gerir grein annan hvorn dag sem ég hef verið á Moggablogginu.

Það sem hefur vakið athygli mína er að sumir bloggarar fá alla athyglina en aðrir enga. Hvað á ég við? Jú, birtur er 10 blogga listi, sem m.a. birtist á mbl.is vefsíðunni. Þetta eru bloggin sem fá mestu athygli og lesningu. Önnur blogg, ekki síðri, fá enga athygli. Er hér miskipt? Ég sendi fyrirspurn á ritstjórn bloggsins, án viðbragða.

Eftir því sem mér skilst, er engin regla, bara geðþóttaákvörðun ritstjórnar bloggsins, um hverjir birtast á topp tíu listanum. Er það sanngarnt? Væri ekki nær að allir hafi sama aðgang, og nýjasta blogggreinin birtist efst á topp tíu listanum og færist niður eftir hver nýjasta grein birtist?  Ein spurning í viðbót, hversu mörg ár þarf fólk að skrifa eða hversu margar greinar þarf það að skrifa til að komast í náð Moggabloggs ritstjórnar og verða loks sýnilegt?

 

Eru flugmóðuskip úreld?

Frá lokum síðari heimsstyrjöldinnar hefur bandaríski sjóherinn lagt mikla áherslu á að vera með stóran flota flugmóðurskipa. Til að skilja hvers vegna, verður aðeins að líta á mismunandi aðferðir sem þjóðirnar sem tóku þátt í stríðinu stigu í átt að yfirburði í lofti.

Ráðist var á Pearl Harbor með meira en 400 flugvélum frá 6 japönskum flugmóðurskipum. Á meðan Bandaríkjamenn áttu nokkur flugmóðuskip sjálfir voru þessir flugmóðuskip langt í burtu á meðan á árásinni á Pearl Harbor stóð  og þess vegna tóku þau ekki þátt og var hlíft. Bandaríkjamenn voru undrandi yfir því hvernig Japanir gátu áreitt þá með mikilli skilvirkni sem byggjast á flugmóðuskips árásaðferð – en niðurstaðan varð að Kyrrahafsvettvangurinn seinni heimsstyrjöldinni varð allsherjar stríð flugmóðuskipa.

Vissulega þurftu flugmóðuskipin stóran flota af fylgdarskipum til verndar því þau voru frekar viðkvæm, en á endanum gerðu flugmóðuskipin gæfumuninn. Japanir voru meðvitaðir þá um að orrustuskip hefðu nýlega verið gerð úrelt  vegna flugmóðuskipanna. Þetta var sérstaklega áberandi í orrustunni við Midway, þar sem Japanir gerðu þau afdrifamiklu mistök að skipta flota sínum í tvennt, og gáfu flugvélum Bandaríkjamanna óvart forskot.

Yfirburðir í lofti hafa að æ síðan verið lykillinn að því að vinna hvaða bardaga sem er í nútímastríði. Flugmóðuskipin gera það mögulegt að koma á yfirráðum í lofti á yfirráðasvæði óvinarins frá öruggum stað án þess að þurfa að hertaka flugvelli.

Flugmóðuskipin veittu mikilvæga yfirburði í lofti í  Kóreu- og Víetnam-stríðunum og þó að hægt sé að halda því fram að Bandaríkjamenn hafi tapað Víetnamstríðinu, þá tapaðist það ekki í loftinu. Það var árið 1955, sem bandaríski sjóherinn tók í notkun fyrsta hornþilfarsskipið sitt: USS Forrestal, sem varð fyrsta ofurflugmóðuskip heimsins.

Vinkaþilfarið leyfði betri nýtingu flugrýmis, vegna þess að flugvélar gátu  bæði tekið á  loft og endurheimt á sama tíma. Þetta var mjög mikilvæg nýjung sem jók mikilli hagkvæmni flugmóðuskipaflotans. Næst mikilvægasta nýjungin var upptaka kjarnorkuorkunnar, sem gerir mögulegt fyrir stærri skip sem gætu borið fleiri orrustuflugvélar og þurftu ekki að taka eldsneyti í höfn eða frá stoðskipum. Kjarnorkan gerði flugmóðuflotann kleift að verða n.k. fljótandi borgir sem notaðar voru til að framfylgjan hervaldi á heimsvísu.

Flugmóðuskipið sjálf varð undirstaða bandarísku aflvörpuvélarinnar í kalda stríðinu. Þau voru  tilbúin tafarlaust til bardaga á þeim svæðum sem þau vöktuðu og hjálpuðu til við að halda aftur af því sem var litið á sem alþjóðlega ógn. Jafnvel eftir kalda stríðið, þegar flugmóðurskip voru við eftirlit á hafinu án óvina, urðu þau eitt af oft vanmetnu tækjunum sem stjórnmálamenn gátu beitt þrýstingi á óvinveittar þjóðir eins og Norður-Kóreu og Írak og hryðjuverkasamtök eins og ISIS.

Nú á dögum er spurningin um hvort viðhalda eigi stórum flugmóðuskipaflota eða ekki  er ekki heit umræða. Andmælendur segja að stríð séu pólitískari og efnahagslegri núna. Viðskiptastríð eins og það sem Bandaríkin og Kína standa frammi fyrir getur haldið áfram í áratugi og áratugi og skilið taparanum eftir í bágri efnahagslegri stöðu, án þess að hleypa af einu skoti.

Einnig er að verða úrelt að beita flugmóðaflotanum sem framvörpun valds, rétt eins og orrustuskip urðu úrelt í seinni heimsstyrjöldinni, vegna þróunar eins og rússneskra háhljóðflauga og kínverska landvarnarkerfisins. Hið fyrrnefnda felur í sér ofgnótt af langdrægum flugskeytum sem eyðileggja flugmóðuskip með allt að 2.500 mílna drægni, sem hægt er að skjóta frá yfirborðsskipum, kafbátum, flugvélum og frá ströndinni sjálfri í leyndum mannvirkjum.

Þessar stýriflaugar sem geta eyðilagt flugmóðuskip hafa meira en þrefalt drægni en langflestar flugvélar sem eru staðsettar er á flugmóðuskipum - um 600 sjómílur og geta fylgdarskipa flugmóðuskipsins til að stöðva slíkar eldflaugar er vafasöm. Þó að ekki sé enn hægt að stöðva háhljóðflaugar á áhrifaríkan hátt, þá geta hefðbundnar stýriflaugar það, en nægilega stór straumur þeirra gæti á endanum komist í gegn og sökkt flugmóðuskipi.

Þó að flugmóðuskip séu enn frábær leið til að egna framherliði gegn harðstjórnarríkjum, þá eru þau gríðarlega dýr. Eftir því sem önnur lönd þróast tæknilega fá þau einnig betri eldflaugatækni og það mun aðeins fjölga mögulegum óvinum sem geta hafið áhrifaríka stýriflaugaárás á bandaríska flugmóðuskipaflotann.

Væru Bandaríkin reiðubúin að setja flugmóðuskip og áhöfn þess, um 6.000 sálir, í skaða til að framkvæma vald? Slíkt tap væri líklega umfram pólitíska réttlætingu í augum almennings.

Verjendur fræðikenninga bera hins vegar fram annan vinkil í umræðunni. Þeir segja að á meðan mörg lönd geta teflt fram minni flota sérhæfðra skipa, og flugskeyti hafa sannarlega aukist að drægni og getu, geti aðeins flugmóðuskip starfað yfir allt litróf hernaðar. Það er hið mannlega teymi í flugmóðuskipasveitunum sem veita svo mikinn sveigjanleika og það geta lagað sig til að vinna gegn hvers kyns stefnu sem óvinurinn mótar.

Tomahawk eldflaugar og drónar kunna að vera verkfæri til árása af nákvæmni, en þær geta aldrei veitt mannúðaraðstoð til stríðshrjáðra svæða, verið notaðar sem bækistöð fyrir leitar- og handtaka/björgunarverkefni eða veitt stórfellt innra öryggi bandamannaríkja eins og áhöfn flugmóðaskipa geta gert.

Raunverulegt afl flugmóðuskipa eru flugvélar þeirra, svo þó að flugmóðuskipin sjálf sé ekki breytt mikið í langan tíma og geti orðið nokkuð úrelt, þá mun flugvélategundin sem þau hafa innanborðs örugglega breytast með árunum og lengja endingartíma flugmóðuskipa,

Stungið hefur verið upp á því að hægt væri að aðlaga flugmóðuskip til að verða n.k. blendingur orrustuskipa. Kjarnakljúfarnir tveir um borð í hverjum Gerald R. Ford-flokki flugmóðuskipanna gætu veitt nóg af „safa“ til að skjóta hvaða vopnum sem er með beindri orku (leysir sem vopn) í framtíðinni.

Hagkvæmni er einu rökin gegn stórum flugmóðuskipaflota, sem verjendur hans segja að ætti að mæta með því að hækka varnarfjárlög Bandaríkjanna til að mæta eldflaugavarnargetu hersins gegn nýju ógnunum. Þannig verða framtíð flugmóðuskipanna tryggð og þar sem flugmóðuskipin eru byggð til að vera í þjónustu í 50 ár eða lengur, bæta þau meira en upp fyrir upphaflega mikla fjárfestingu til lengri tíma litið.

Sem stendur er bandaríski sjóherinn með 10 Nimitz-flugmóðuskip og 1 Ford-flokks flugmóðuskip, en hverju flugmóðuskipi eru 11 aðstoðarskip. Hann hefur einnig 8 þyrluflugmóðuskip og 1 Ameríkuflokks flugmóðuskip ( báðar gerðir er samblanda af árása- og þyrluflugmóðuskip), en þessi skipu notuð til að senda út flugtæki fyrir stutt flugtök og lóðrétta lendingar (STOVL).

Sjóherinn er einnig í því ferli að panta, smíða og taka í notkun að minnsta kosti 5 fleiri Ford-flokka flugmóðuskip, sem ætlað er að vera framtíð bandaríska flugmóðuskipaflotans. Byggingarferli CVN-78, fyrsta í sínum flokki, hefur verið hagrætt og áætlað er að byggingarkostnaður þess verði 1 milljarði USD minna á hvert skip en það kostaði að smíða forvera þess.

Hvað sem gerist til lengri tíma litið, með smíði 5 nýrra Ford-flokka flugmóðuskipa, virðist sem bandaríski sjóherinn sé staðráðinn í að viðhalda flugmóðuskipakenningunni sinni í náinni framtíð. Þau eru á mjög hagnýtan hátt öruggar herstöðvar hvar sem þeirra er þörf - fjölhæfur, færanlegur fjölverkefnaflugher nálægt aðgerðunum og fælingarmáttur sem óvinir geta ekki hunsað. Ólíkt kjarnorkuvopnum eru þau fyrsta gerð vopna sem beitt er í átökum.

Bandaríkin eru enn sem komið er eina landið í heiminum með stóran flugmóðuskipaflota, aðallega vegna þess að ekkert annað land gæti varið jafn miklu fjármagni til að viðhalda slíku aflvörputæki. Kína gæti það kannski, en það hefur allt aðra sýn á landvarnir. Verður flugmóðuskipið áfram undirstaða bandaríska sjóhersins næstu áratugina, eða mun það reynast akkillesarhæll í framtíðarstríði, sem  lúta í lægra haldi fyrir fjölda sérhæfðra, ódýrari vopna sem sökkva flugmóðuskipin? Tíminn mun leiða það í ljós.

Þýðing úr vefgreininni:

US Aircraft Carriers – Why the U.S. Navy Stands Alone with a Large Carrier Force

 

Eru orrustuskip úreld?

Eftirfarandi er þýðing á grein eftir Robert Farley hjá Patterson School of Diplomacy og International Commerce at the University of Kentucky. 

Slóð: No, Battleships are not coming back to modern U.S. Navy

Þótt orrustuskip hafi fyrrum getað haldið áfram að sigla og berjast þrátt fyrir miklar skemmdir á ýmsum íhlutum þeirra, eru nútíma herskip með miklu viðkvæmari, djúpt samþættri tækni, kerfi sem gætu brugðist illa við eldflaugaárásum.

Vandamálið er að virk kerfi þurfa að vernda skip fyrir margs konar árásum, þar á meðal stýriflaugum, tundurskeytum, skotflaugum og langdrægum byssum. Að halda skipi vel varið fyrir þessum ógnum, sem það gæti allar búist við að standi frammi fyrir í aðstæðum gegn aðgangi/svæðishöfnun (A2/AD), myndi líklega reynast kostnaðarsamt.

Í áratugi hafa flotaarkitektar einbeitt sér að því að smíða skip sem, á mælikvarða heimsstyrjaldanna, eru ótrúlega brothætt. Þessi skip eru mun skeinuhættari en hliðstæða þeirra snemma á 20. öld hvað varðar árásagetu, en þau geta ekki tekið á sig mörg högg eða árásir. Er kominn tími til að endurskoða þessa stefnu og byggja enn og aftur skip sem geta tekið á sig árásir? Í þessi grein er skoðað hvernig þessi þróun varð til og hvað gæti breyst í framtíðinni.

Af hverju voru stór skip byggð?

Merkingin „orrustuskip“ kemur frá eldri „línu skipa“ formúlunni; í þeim skilningi að stærstu skip sjóhersins tóku þátt í „bardagalínu“ myndun sem gerði þeim kleift að koma breiðum hliðum sínum á gagnstæða línu andstæðingsins enda fallbyssurnar flestar á hliðum skipanna. Eftir þróun járnklæddra herskipa, vék „orrustuskipið“ frá brynvarða siglingunni miðað við væntingar um notkun; Búist var við að „orrustuskip“ myndu berjast við „orrustuskip“ óvinarins. Nútíma orrustuskipaformið varð til um 1890, með  svo kallað British Royal Sovereign class. Þessi skip voru um 15.000 tonn, með tveimur þungum fallbyssuturnar bæði að framan og aftan, og öfluga stálvörn. Restin af sjóherjum heimsins  tóku upp þessar grunnhönnunarbreytingar, sem  leiddi til að skipin gátu bæði verið skotþung sem og tekið á sig miklar árásir og samt verið starfhæf. Ferlið við að tryggja að skipin gætu tekið á sig þung högg var einfaldað, í þessum fyrstu orrustuskipum, með fyrirsjáanleika ógnarinnar. Líklegasti árásarferillinn seint á 1890 kom frá stórum fallbyssum óvinaflota og þar af leiðandi beintust verndaráætlanir að þeirri ógn.

Frá þeim tímapunkti jókst banvænni og lifunargeta til muna með stærð skipa og sjóher heimsins brugðist við í samræmi við það. Árið 1915 voru fyrstu herskip konunglega sjóhersins um 27.000 tonn; árið 1920 var stærsta orrustuskip heims (HMS Hood) 45.000 tonn. Árið 1921 takmörkuðu alþjóðlegir samningar stærð herskipa.

Af hverju stór skip urðu úreld

Með tilkomu flugvéla aldar (og eldflaugaafls) jók stærðin ekki lengur banvænni yfirborðsherskipa til muna. Á sama tíma gerði fjölgun ógna það erfiðara að tryggja lífsafkomu þessara skipa. Hin risastóru orrustuskip síðari heimsstyrjaldarinnar gátu ekki lifað af samstillta loft- og kafbátaárásir og gátu ekki slegið til baka á nægu færi til að réttlæta aðalvopnabúnað þeirra. Fyrir utan flugmóðurskipin, þar sem árásgetan jókst enn með stærðinni, tóku flotaarkitektar nýjan snúning fyrir minni gerðir af herskipum. Helstu yfirborðsskip bandaríska sjóhersins (USN) í dag eru minna en fjórðung af orrustuskipum síðari heimsstyrjaldarinnar hvað varðar stærð.

Í stórum dráttum sagt hefur hugmyndin um brynvörn sem leið til að tryggja lífsafkomu skipa eftir seinni heimstyrjöldina beðið hnekki. Það er enn töluverð umræða um hvernig hefðbundin herskipsbelti (hliðarvarnir) geta staðist stýriflaugaárás. Stýriflugskeyti hafa að jafnaði minni gegnumbrjótandi kraft en stærstu stórskotalið sjóhersins, en þær hafi aðra kosti. Þilbrynjur reyndust alvarlegra vandamál og kröfurnar um að tryggja lifunarhæfni frá sprengjuárás, sprettiglugga stýriflaugum og (nú nýlega) langdrægum flugskeytum varð stærri þáttur en banvænni stórs og þungbrynvarið skips. Og kannski það mikilvægasta, enginn fann út hvernig á að útrýma (öfugt við að bæta) vandamálið við neðansjávarárás; tundurskeyti halda áfram að vera banvæn ógn við jafnvel þyngsta brynvörðu herskipin.

Sem er ekki þar með sagt að fólk hafi ekki reynt. Nokkrir sjóherjar hafa leikið sér að hugmyndum um stór yfirborðsherskip frá lokum síðari heimsstyrjaldar. Konunglegi sjóherinn íhugaði að endurhanna og klára að minnsta kosti einn herskip af Lion gerðinni, sem hætt var við árið 1939. Rannsóknir leiddu að lokum í ljós að lag þilfarsvarnar sem nauðsynlegt er til að vernda skipin fyrir sprengjum myndi reynast ofviða vandamál. Sovétmenn héldu uppi áformum um að smíða hefðbundin orrustuskip með byssu allt fram á fimmta áratuginn, þegar dauði Stalíns batt enda á slíka fantasíu. Frakkland kláraði herskipið Jean Bart árið 1952 og hélt því í hlutastarfi fram á sjöunda áratuginn sem æfinga- og gistiskip.

Ný bylgja hófst á áttunda áratugnum, þegar Sovétríkin hófu smíði á Kirov-gerð þungra flugskeytaskipa, sem fljótt fengu nafnið „battlecruisers“ (tiltölulega hraðskreið herskip, stærra en tundurspillir en minna vopnað en orrustuskip).

Nýlega hafa Rússland, Bandaríkin og Kína öll hugleitt smíði stórra yfirborðsherskipa. Rússar lofa reglulega að smíða ný Kirov-herskip, fullyrðingu sem verður að taka jafn alvarlega og tillöguna um að Rússar muni smíða nýjar Tu-160 sprengjuflugvélar. Ein af tillögunum fyrir CG (X) áætlunina fól í sér kjarnorkuknúið herskip sem nálgast 25.000 tonn. Fjölmiðlar hafa meðhöndlað kínversku skipategunduna 055 sem svipuð ofurherskip, en fregnir benda nú til þess að skipið muni vera um 12.000-14.000 tonn, nokkru minna en bandaríski Zumwalt-gerðin.

Hvað hefur breyst?

Stór skip hafa samt nokkra banvæna kosti. Til dæmis geta stærri skip borið stærri eldflaugar, sem þau geta notað bæði í sókn og varnarskyni. Framfarir í byssutækni (eins og 155 mm háþróaða byssukerfið sem á að festa á Zumwalt - gerðinni) þýða að stór stórskotalið sjóhers getur skotið lengra og nákvæmara en nokkru sinni fyrr.

En mikilvægustu framfarirnar kunna að vera í að komast af. Stærsta ástæðan fyrir því að smíða stór skip gæti verið fyrirheitið er raforkuframleiðslu. Áhugaverðustu nýjungin í flotatækni fela í sér skynjara, ómannaða tækni, leysigeisla og brautarbyssur (brautarbyssa er línuleg mótorbúnaður, venjulega hannaður sem vopn, sem notar rafsegulkraft til að skjóta háhraða skotum), sem flestar eru orkufrekar. Stærri skip geta framleitt meira afl, aukið ekki aðeins banvænni þeirra (brautarbyssur, skynjarar) heldur einnig lifunargetu þeirra (eldflaugaleysistæki, varnarskynjaratækni, nærvarnarkerfi). Eldflaugaskothylkin sem stór skip geta borið gera þeim kleift að draga saman þessa þætti og dauðafæri og lífsgetu betur en smærri hliðstæða þeirra.

Hvað með sannan arftaka hins klassíska orrustuskips, hannaður til að takast á við og taka á sig árásr? Framfarir í efnishönnun hafa vissulega aukið getu annarra herkerfa (einkum skriðdrekans) til að lifa af árásir og alvarlegt átak til að búa til brynvarið skip myndi án efa skila sér í vel vernduðu skipi. Vandamálið er að óvirk kerfi þurfa að vernda skip fyrir margs konar árásum, þar á meðal stýriflaugum, tundurskeytum, skotflaugum og langdrægum byssum. Að halda skipi vel varið fyrir þessum ógnum, sem það gæti allar búist við að standi frammi fyrir í aðstæðum gegn aðgangi/svæðishöfnun (A2/AD), myndi líklega reynast kostnaðarsamt. Það er líka athyglisvert að á meðan orrustuskipin fyrrum tíma gætu haldið áfram að sigla og berjast þrátt fyrir miklar skemmdir á hinum ýmsu íhlutum þeirra, eru nútíma herskip með mun viðkvæmari, djúpt samþættari tækni, kerfi sem gætu brugðist illa við eldflaugaárásum sem annars lifa af.

Skilnaðarskot

Stór skip með þungar brynvarnir eru ólíkleg til að leysa A2/AD vandamálið. Hins vegar geta stór skip með áhrifarík varnarkerfi, ásamt fjölda afar banvænna sóknarkerfa, farið langt í að vinna bug á kerfi gegn aðgangskerfum. Í þessum skilningi gæti „orrustuskipið“ snúið aftur, þó að það muni gegna hlutverki meira eins og klassískur skjár (sem ætlað er að berjast gegn landbundnum kerfum á ströndum) en orrustuskip. Og þessi nýju „orrustuskip“ munu lifa minna af vegna getu þeirra til að gleypa högg, en að forðast högg með öllu.