Vinstrisinnaður forseti eða "sameiningartákn"?

Einstaklingar sem bjóða sig fram til forseta munu eiga erfitt með að segja skilið við fortíðina. Oftast fólk velur eða fylgir eftir hugsjónir sínar, er það byggt á lífskoðun sem erfitt er að breyta. Stundum fyllist það ábyrgð og gengur upp í hlutverkinu og segir skilið við fortíðina.

Gott dæmi um þetta er þegar Thomas Becket, náinn vinur Hinriks II, var kosinn erkibiskup Englands á 13. öld en var jafnframt kanslari konungs. Ráðabrugg þeirra var að stýra kirkjunni og í raun leggja undir vald konungs. Becket fann sig í hlutverki erkibiskups og hætti að framfylgja fyrirætlunum konungs. Úr því urðu vinaslit og að lokum frægasta morð miðalda er hann var drepinn, hugsanlega að undirlagi Hinriks.

En líklegra en hitt, er að fólk nái ekki að segja skilið við fortíðina og vinstri leiðtogi í stjórnmálaflokki, verði áfram vinstrisinnaður forseti og þar með ekki fulltrúi allrar þjóðarinnar. Hann er fulltrúi skoðana sem mörgum hnýs hugur við og samræmist ekki þeirra lífskoðunum.

Þá komum við að hinum vinklinum. Á forsetinn að vera fulltrúi þjóðarinnar gagnvart stjórnkerfinu eða "sameiningartákn"?

Það er nefnilega misskilningur margra forsetaframbjóðenda að þeir eigi að vera "sameiningartákn", puntdúkka upp í hillu á Bessastöðum, sem dregin er fram við hátíðleg tilefni. Jú, forsetar geta verið sameiningartákn við nátttúrufara ástand og er það vel en meginhlutverk þeirra er vel afmarkað í stjórnarskrá Íslands. Það er hvergi minnst á að þeir eigi að vera "sameiningartákn" í henni. 

Nú er einn frambjóðandi sem hefur fengið á sig föst skot vegna þess að hann virðist ekki standa fyrir einu eða neinu. Hann segist vera "sameiningartákn" en talar ekkert um hlutverk sitt sem æðsti embættismaður þjóðarinnar og hvað hann ætlar að gera gagnvart stjórnkerfinu. Hann virðist halda að eina hlutverk hans gagnvart því sé að setja einstaka sinnum mál í dóm þjóðarinnar.  Ekkert er minnst á íslensk gildi, menningu eða tungu.

Með orðum frambjóðandans: "Forseti eigi ekki að vera flokkspólitíkur og á að vera yfir dægurþras hafinn. Forseti sé sameiningartákn..." Hljómar sem blablabla, eitthvað sem hljómar fallega en þýðir ekkert.

Svo eru frambjóðendur sem gleyma fortíðinni. Þótt þeir séu e.t.v. með háskólapróf og -starf tengt stjórnmálum, hafa þeir gleymt hvað þeir kusu í umdeilasta utanríkismáli þjóðarinnar síðan Ísland gékk í NATÓ. Það er ekki trúverðugt.

Svo eru aðrir sem viðhaft hafa fíflaskap, leikið hirðtrúðinn, en vilja vera konungurinn.  Hirðtrúðurinn verður aldrei konungur, hann á að vera spémynd konungs, eini sem er leyft að gera grín að kóngi og halda honum á jörðinni með gríni. Trúðinn trúir grínhlutverki sínu sem kóngur.

Eitt er víst, enn á ný fáum við forseta, sem á að vera fulltrúi þjóðarinnar, með aðeins 30%+ fylgi. Hann er örugglega ekki "sameiningartákn" með slíku fylgi né fulltrúi flestra í þjóðfélaginu. En verði Íslendingum að góðu, þetta stjórnarfyrirkomu kusu þeir yfir sig og geta sjálfum sér um kennt.

Að lokum:

". . . Val á valdhafa ríkisins með almennum kosningum gerir það í rauninni ómögulegt fyrir skaðlausa eða mannsæmandi einstaklinga að komast á toppinn. Forsetar og forsætisráðherrar koma í stöðu sína ekki vegna stöðu þeirra sem náttúrulegir aðalsmenn, eins og lénskerfis konungar gerðu einu sinni... en vegna hæfileika þeirra sem hafa siðferðilega óheft lýðskrum. Þess vegna tryggir lýðræði nánast að aðeins hættulegir menn munu rísa í efsta sæti ríkisstjórnarinnar.

Hans Hermann Hoppe, Frá aristókratíu til einveldis og til lýðræðis

 

 

Af hverju lýðræðið leiðir til harðstjórnar - skyldu lesning fyrir fólk sem býr í lýðræðisríki

Þessi blogggrein er þýðing á vefgrein og Youtube myndbandi sem ber heitið: Why Democracy leads to Tyranny.  Þetta er grein sem almenningur fær aldrei að lesa á Íslandi en ætti að lesa - vera skyldulesning. Hún lýsir gangverki lýðræðis og innbyggða galla kerfisins. Bloggritari hefur sjálfur ritað nokkuð um viðfangsefni og má nefna blogggrein um "Ofríki minnihlutans". Hér kemur þýðingin (að mestu leyti):

"Á öllum tímum er til safn af viðhorfum sem eru færðar upp í heilaga stöðu og efast um þær er talið villutrú. Um aldir voru það kenningar kristninnar sem höfðu þessa stöðu, í dag er það kenning hins lýðræðislega ríkis.

Lýðræði, eins og það er stundað núna, er besta stjórnarformið og allir sem neita því fremja guðlast – eða svo er okkur kennt. En á sama hátt og mikið af kristnum kenningum var blæja til að vernda vald kirkjunnar, þá má segja það sama um lýðræðið.

Lýðræði, með pólitískum herferðum sínum, kosningum og tálsýn um stjórn fólksins, er blæja sem stjórnmálamenn og embættismenn auðga sig á bak við sníkjudýr (lesist: lobbíistar) og þröngva spilltri sýn sinni á samfélagið upp á okkur hin. Í þessari blogggrein er varpað ljósi á nokkrum banvænum göllum nútíma lýðræðis og útskýrum hvernig í stað þess að stuðla að félagslegri flóru hefur það leitt til mjúkrar alræðishyggju.

Það eru margar stofnanir sem eru nauðsynlegar fyrir frjálst og farsælt samfélag; þar á meðal eru frjálsir markaðir, verkaskipting, réttarríki sem stuðlar að reglu og trausti, sterkar fjölskyldur, traustir gjaldmiðlar, skólakerfi sem menntar í stað innrætingar og öflugir fjölmiðlar sem sækjast eftir sannleikanum í stað þess að dreifa áróðri.

Ef lýðræðisríki varðveitir þessar stofnanir, þá má fullyrða að það sé pólitískt skipulag sem stuðlar að félagslegri sátt. En ef lýðræði framleiðir stöðugt ríkisstjórnir sem eyðileggja þessar stofnanir, þá verður að efast um gildi lýðræðis. Um allan heim gera ríkisstjórnir flestra lýðræðisríkja hið síðarnefnda - allt frá fjölskyldueiningunni, til skólagöngu, fjölmiðla, frjálsra markaða, traustra gjaldmiðla eða réttarríkisins, stjórnmálamenn og embættismenn eru virkir að eyðileggja, eða að minnsta kosti stórspilla, þessar stofnanir. Hvers vegna er þetta svona? Hverjir eru gallarnir á lýðræðisríkjum nútímans sem leiða það til að sýna svona spilltar ríkisstjórnir?

Til að svara þessari spurningu verðum við að greina á milli tveggja tegunda lýðræðis: beint lýðræði og óbeint lýðræði. Beint lýðræði felur í sér að borgarar greiða atkvæði um ákveðin málefni, venjulega með þjóðaratkvæðagreiðslu. Í beinu lýðræði ræður meirihluti. Hvort maður lítur jákvætt eða neikvætt á þetta pólitíska skipulag fer yfirleitt eftir því hvort maður tilheyrir meirihluta eða minnihluta. Þeir sem eru í meirihluta hafa tilhneigingu til að trúa því að beint lýðræði sé gott kerfi þar sem það leiði til þess að fullnægja óskum þeirra, á meðan þeir sem eru í minnihluta telja oft að beint lýðræði sé ekkert annað en harðstjórn fjöldans. "Lýðræði er tveir úlfar og lamb að kjósa um hvað þeir ætla að hafa í hádegismat", sagði Benjamin Franklin eitt sinn.

Harðstjórn fjöldans er hins vegar ekki alvarlegasta ógnin sem Vesturlönd standa frammi fyrir þar sem við búum í óbeinum lýðræðisríkjum sem gera flesta pólitískt getulausa og vald fjöldans tiltölulega hverfandi. Í óbeinu lýðræði, eða fulltrúalýðræði, kjósum við stjórnmálamenn sem eiga þá fræðilega séð að gæta hagsmuna okkar. En hvernig fulltrúalýðræði ætti að virka í orði, er ekki hvernig það virkar í reynd. Í næstum öllum lýðræðisríkjum er lítill fjöldi stjórnmálaframbjóðenda forvalinn af örfáum stjórnmálaflokkum sem einoka stjórnmálakerfi hvers lands og úr þessum frambjóðendum kjósum við þá sem við kjósum, eða að minnsta kosti þá sem við mislíkum minnst. Þegar þeir hafa verið kjörnir, langt frá því að vera neyddir til að standa vörð um hagsmuni meirihlutans, geta stjórnmálamenn þjónað eigin hagsmunum og gera það oft.

Margir munu mótmæla því að ávinningur óbeins lýðræðis sé sá að við getum kosið spilltu stjórnmálamennina sem ekki þjóna okkur í burtu. Vandamálið er hins vegar að lýðræðisríki nútímans framleiða sjaldnast heiðarlega og siðferðilega stjórnmálaframbjóðendur. Í hvert sinn sem einn spilltur stjórnmálamaður er kosinn frá embætti kemur annar spilltur stjórnmálamaður í hans stað sem þjónar eingöngu mismunandi sérhagsmunahópum. Ennfremur hafa þjóðríki stækkað svo mikið að flestir ríkisaðilar sem drottna yfir okkur og framkvæma stefnuna sem snerta okkur frá degi til dags eru embættismenn sem ekki sæta almennum kosningum.

Og hér liggur ef til vill alvarlegasti galli nútíma lýðræðisríkja - lýðræðislega ferli virðist ófært um að koma í veg fyrir að það versta fari á toppinn í ríkisstjórninni. Það eru nokkrir þættir sem geta skýrt þetta: Í fyrsta lagi er það spillandi eðli valds.

„Hvernig sem lýðræðislegar tilfinningar þeirra og fyrirætlanir kunna að vera, þegar [stjórnmálamenn] hafa náð embættisframa geta þeir aðeins litið á samfélagið á sama hátt og skólameistari lítur á nemendur sína, og jafnræði getur ekki verið milli nemenda og meistara. Á annarri hliðinni er yfirburðatilfinning sem óhjákvæmilega er framkölluð af yfirburðastöðu; á hinni hliðinni er minnimáttarkennd sem leiðir af yfirburðum kennarans. . . Sá sem talar um pólitískt vald talar um yfirráð; en þar sem yfirráð er til staðar er óhjákvæmilega nokkuð stór hluti samfélagsins sem er ráðandi. . .Þetta er eilíf saga pólitísks valds. . .”

Mikhail Bakunin, Tálsýn um almennan kosningarétt

Annar þáttur sem getur skýrt siðferðisspillingu stjórnmálamanna er að eins og eldflugur laðast að ljósi, laðast hinir miskunnarlausustu og valdasjúkustu meðal okkar að ríkisvaldinu. Þeir sem koma inn í stjórnmál eru oft þeir einstaklingar sem við viljum síst drottna yfir okkur.

„Allar ríkisstjórnir glíma við endurtekið vandamál: Vald laðar að sér sjúklega persónuleika. Það er ekki það að vald spillir heldur að það er segulmagnað til hins spillta.“

Frank Herbert, Chapterhouse: Dune

Önnur skýring á því hvers vegna versta hækkunin á toppnum í nútímapólitík er vegna þess að Machiavellisk, narsissísk og sósíópatísk karaktereinkenni bæta möguleika manns á að vinna stjórnmálakosningar eða fá stöðu embættismanns á háu stigi.

Eða eins og heimspekingurinn Hans Hermann Hoppe útskýrir:

". . . Val á valdhafa ríkisins með almennum kosningum gerir það í rauninni ómögulegt fyrir skaðlausa eða mannsæmandi einstaklinga að komast á toppinn. Forsetar og forsætisráðherrar koma í stöðu sína ekki vegna stöðu þeirra sem náttúrulegir aðalsmenn, eins og lénskerfis konungar gerðu einu sinni... en vegna hæfileika þeirra sem hafa siðferðilega óheft lýðskrum. Þess vegna tryggir lýðræði nánast að aðeins hættulegir menn munu rísa í efsta sæti ríkisstjórnarinnar.

Hans Hermann Hoppe, Frá aristókratíu til einveldis og til lýðræðis

Þegar þeir eru komnir til valda eru þessir lýðskrumarar í raun varðir fyrir reiði borgaranna vegna furðusögu sem skapast af trúarkenningu lýðræðis. Flestir trúa því að í lýðræðisríki séum við fólkið sem ráðum og að sem valdhafar berum við sameiginlega sök á spillingu, vanhæfni og siðleysi ríkisstjórnar okkar. Þessi trú lítur framhjá þeirri staðreynd að flest okkar hafa engin áhrif á gjörðir stjórnmálamanna og hún beinir ábyrgðinni frá stjórnmálamönnum og embættismönnum sem bera ábyrgð á stefnunni sem eyðileggur samfélagið. Ennfremur, þegar talið er að við fólkið ráðum, veikist viðnám okkar gegn hættulegum vexti ríkisvaldsins.

Hoppe útskýrir:

"Undir lýðræði verða skilin á milli valdhafa og stjórnaðra óljós. Sú blekking vaknar jafnvel að greinarmunurinn sé ekki lengur til staðar: að með lýðræðislegri stjórn sé enginn stjórnað af neinum, heldur ræður hver og einn sjálfur. Í samræmi við það veikist kerfisbundið viðnám almennings gegn ríkisvaldinu."

Hans Hermann Hoppe, Frá aristókratíu til einveldis  og til lýðræðis

Þessi veikjaða mótspyrna gegn vexti ríkisvalds hefur skapað frjóan jarðveg fyrir tilkomu alræðisstjórnar um Vesturlönd. Margir munu mótmæla því og segja að lýðræðisleg Vesturlönd séu alls ekki eins og alræðisríki fortíðar, hvort sem það eru Sovét-Rússland, kommúnista-Kína, Þýskaland nasista, Kúba eða Norður-Kórea. Þessi lönd miðstýrðu valdinu og stjórnuðu lífi þegna sinna að því marki sem aldrei hefur sést í sögunni og að því marki sem er langt umfram reynslu nútíma Vesturlanda. En miðstýring stjórnvalda í vestrænum lýðræðisríkjum er aðeins frábrugðin því sem sést í alræðisríkjum 20. aldar. Vestræn lýðræðisríki eru það sem kalla má mjúk alræðisríki í mótsögn við grimmari birtingarmynd alræðis fortíðar. Árið 1835 sá Alexis de Tocqueville fyrir framgang mjúkrar alræðishyggju í vestrænum lýðræðisríkjum og lýsti því í stóra verki sínu Democracy in America:

"Eftir að hafa...tekið hvern einstakling einn af öðrum í sínar öflugu hendur og mótað hann eins og það vill, teygir fullveldið út arma sína yfir allt samfélagið; það þekur yfirborð samfélagsins með neti lítilla, flókinna, örsmáa og einsleitra reglna, sem frumlegustu hugar og kröftugustu sálir geta ekki slegið í gegn til að fara út fyrir mannfjöldann; það brýtur ekki vilja, en það mýkir þá, beygir þá og stýrir þeim; það þvingar sjaldan til aðgerða, en það er stöðugt á móti athöfnum þínum ... það hindrar, það bælar, það eykur, það slokknar, það heimskar, og að lokum minnkar það hverja þjóð í að vera ekkert annað en hjörð af feimnum og duglegum dýrum, þar sem ríkisstjórnin er hirðirinn."

Alexis de Toqueville, Lýðræði í Ameríku

Áður en þessi mjúka alræðisstefna jókst, voru frjáls félagsleg samskipti einkennandi af fjölmörgum mismunandi stofnunum og félögum sem voru óháð stjórnvöldum - svo sem markaðir, gildisfélög, kirkjur, einkasjúkrahús, háskólar, bræðrafélög, góðgerðarfélög, klaustur og síðast en ekki síst "frumsamfélag fjölskyldunnar". Þessi sjálfstæðu félög og stofnanir, sem veittu mikinn samfélagslegan ávinning, virkuðu einnig sem hindranir í vegi útvíkkunar ríkisvaldsins. Eyðing og skipt út fyrir tengsl milli einstaklings og ríkis á þessum fjölbreyttari samfélagsformum, sem hófst á Vesturlöndum á 20. öld og stendur fram á þennan dag, var mikilvægt skref í uppgangi ríkisstjórna sem fela alræðislegt eðli sitt á bak við blæja lýðræðishugsjónarinnar. Eða eins og Robert Nisbet skrifaði í The Quest for Community:

"Það er ekki útrýming einstaklinga sem á endanum er óskað af alræðisherrum.... Það sem óskað er eftir er að útrýma þeim félagslegu tengslum sem, með sjálfstæðri tilvist sinni, verða alltaf að vera hindrun í vegi fyrir því að hið algera pólitíska samfélag náist. Meginmarkmið alræðisstjórnar verður því óstöðvandi eyðileggingu allra vísbendinga um sjálfsprottinn, sjálfstæðan félagsskap.... Að eyða eða draga úr veruleika smærri svæða samfélagsins, afnema eða takmarka úrval menningarlegra valkosta sem einstaklingum er boðið upp á. . . er að eyða með tímanum rótum viljans til að standast einræðishyggju í sinni miklu mynd."

Robert Nisbet, Leitin að samfélagi

Á stöðum eins og Þýskalandi nasista og Sovét-Rússlandi var eyðilegging stofnana óháðar ríkinu framkvæmd nokkuð hratt og með ofbeldi. Sama ferli hefur átt sér stað í vestrænum lýðræðisríkjum, en á hægari hraða og í stað ofbeldis eru þessar aðrar stofnanir lamaðar af notkun áróðurs, uppeldisinnrætingar, laga, reglugerða og skriffinnsku skriffinnsku. En sama hvernig alræðisstefna kemur fram er niðurstaðan alltaf sú sama. Borgarar verða þegnar, ríkið verður herra og jafnvel þótt okkur sé enn veittur kosningaréttur, erum við engu að síður hneppt í þrældóm, eða eins og Lysander Spooner skrifaði:

„Maður er engu að síður þræll þótt honum sé heimilt að velja nýjan húsbónda einu sinni á ári."

Lysander Spooner, Stjórnarskrá engin valds

Ef lýðræðisríki okkar geta ekki komið í veg fyrir að hið versta rísi á toppinn og ef þau geta ekki verndað okkur fyrir uppgangi mjúkrar alræðishyggju, þá er lýðræðið, eins og það er stundað nú, misheppnuð stofnun og önnur form stjórnmálaskipulags verður að kanna og deila opinskátt. Sumir halda kannski áfram að halda í vonina um að pólitískur bjargvættur muni koma fram, sigrast á öllum spillandi áhrifum ríkisins og skila samfélaginu á braut friðar og velmegunar. Þetta er hins vegar til að tefla með framtíð samfélagsins. Því á meðan við bíðum eftir frelsara okkar, sem mun aldrei koma fram, mun ríkið halda áfram að vaxa meira og meira íþyngjandi, og síðan hægt í fyrstu, en sífellt hraðar, munu samfélög okkar hraka niður í þær helvítis aðstæður sem einkenna allar alræðisþjóðir, þ. eins og James Kalb sagði:

"Ef öll þjóðfélagsskipan verður háð stjórnsýsluríkinu, þegar það verður endanlega spillt og óstarfhæft, fer allt."

James Kalb, Harðstjórn frjálshyggjunnar

---

Er það undarlegt að það er gegnumgangandi í skrifum bloggritara að skrifa gegn útþennslu bálknsins? Gegn ríkisafskipta af öllum þáttum mannlífsins? Gegn gegndarlausri skattheimtu sem "fulltrúar" okkar innheimta og eyða í hluti sem okkur er mótfallið? Að bloggritari mislíkar stjórnmálaflokkar sem boða ríkisafskipti, dulbúinni alræðishyggju, af öllum þáttum lífs okkar? 

Munum að íslenska ríkið er nýtt fyrirbrigði. Fyrstu aldir Íslandsbyggðar höfðum við þjóðveldi, með gríðarlegri valddreifingu, svo einveldi konungs og loks lýðræðið í formi íslenska ríkisins.

Það hlýtur að vera til betra fyrirkomulag á lýðræði en núverandi fulltrúalýðræði....

Fortíðardraugar forsetaframbjóðenda

Eins og búast mátti við, eru mistök, framhlaup og annað misjafnt dregið fram þegar þekktir einstaklingar bjóða sig fram til hárra embætta.

Þeir sem standa fremst og hafa hlotið mestu athyglina hafa fengið mestan skítinn. Helst þeir sem eru í uppáhaldi hjá fjölmiðlum og þeir hafa ákveðið að séu líklegastir til sigurs. Baldur, Katrín, Jón Gnarr og Halla Hrund hafa fundið til tevatnsins en á meðan aðra hefur ekkert verið minnst á.

Allir eiga sér fortíð, sumt sem orkar tvímælis en skiptir engu máli varðandi frammistöðu í embætti er notað sem vopn gegn viðkomandi einstakling. En annað ætti að hringja viðvörunnar bjöllum og á rétt á sér að vera dregið fram.

Það segir ýmislegt um viðkomandi ef hann er viðriðinn á einhvern hátt stórmálum síðastliðna tvo áratuga. Mál sem skipta mál er hann kemst í embætti.

Hver var t.d. afstaða viðkomandi til ICESAVE, opinna landamæra, afstaða til NATÓ eða ESB, bókunar 35 eða annarra mála sem eru líkleg til að koma til þjóðaratkvæðisgreiðsla?

Þetta skiptir máli og hefur hjálpar bloggritara til að taka ákvörðun um hvern hann kýs. Hann er núna búinn að útloka marga einstaklinga vegna þess en um aðra frambjóðendur er ekki hægt að taka upplýsta ákvörðun um. Þeir eru hreinlega ekki í sviðsljósinu.  Sumir segja að slíkir einstaklingar eigi að fá minni athygli en það er rangt. Viðkomandi einstaklingur kann að vera einstakur og vera sniðinn í starfið en við vitum ekkert um það, enda ekkert sagt frá honum. Ef viðkomandi á annað borð nær lágmarkinu sem þarf til forsetaframboðs, þá á viðkomandi skilið að fá sinn tíma og fá að leggja málið í hendur þjóðarinnar. 

Af hverju höldum við upp á 1. maí daginn?

Prófaðu að spyrja næsta einstakling sem þú sér og spurðu spurninguna. Flestir munu segja að þetta sé frídagur verkalýðs og ætlaður til kröfugerða. Það er rétt svar en ræturnar liggja dýpra.

Fyrsta maí, var upphaflega forn vorhátíð á norðurhveli jarðar. Líkt og kristnir menn  tengdu sínar hátíðar við fornar og heiðnar hátíðir, líkt og jólin, reyndu forystumenn verkalýðs á 19. öld að tengja þennan dag við kröfur.

1. maí tengdist verkalýðshreyfingunni þar með seint á 19. öld eftir að verkalýðsfélög og sósíalistahópar tilnefndu hann sem stuðningsdagur verkafólks fyrir betri vinnuskilyrðum, sanngjörnum launum og styttri vinnutíma.

Árið 1889 tilnefndi alþjóðlegt samband sósíalistahópa og verkalýðsfélaga 1. maí sem dag til stuðnings verkafólki, til minningar um Haymarket-uppreisnina í Chicago (1886). Fimm árum síðar, ákvað forseti Bandaríkjanna, Grover Cleveland, óánægður með sósíalískan uppruna verkamannadagsins, að skrifa undir lög um að gera verkalýðsdaginn - sem þegar var haldinn í sumum ríkjum fyrsta mánudaginn í september - að opinberum frídegi í Bandaríkjunum til heiðurs verkamönnum. Kanada fylgdi í kjölfarið ekki löngu síðar.

Hvernig varð dagur verkalýðsins að almennum frídegi?

Fyrsti verkalýðsdagurinn í Bandaríkjunum var haldinn hátíðlegur þriðjudaginn 5. september 1882 í New York borg.

Í Evrópu var 1. maí sögulega tengdur heiðnum hátíðum í dreifbýli eins og áður sagði, en upphaflegri merkingu dagsins var smám saman skipt út fyrir nútíma tengsl við verkalýðshreyfinguna.

Í Sovétríkjunum tóku leiðtogar nýju hátíðina eða frídaginn að sér og töldu að það myndi hvetja verkafólk í Evrópu og Bandaríkjunum til að sameinast gegn kapítalismanum. Dagurinn varð merkilegur frídagur í Sovétríkjunum og í austurblokkarlöndunum, með áberandi skrúðgöngum, þar á meðal einni á Rauða torginu í Moskvu, undir stjórn æðstu stjórnarliða og kommúnistaflokksins, þar sem verkamanninum var fagnað og hernaðarmátt Sovétríkjanna sýnt. Vestrænir njósnarar töldu leiðtoganna sem röðuðu sig upp til að sjá hverjir voru raunverulega við völd og í hvaða röð.

Í Þýskalandi varð verkalýðsdagurinn opinber frídagur árið 1933 eftir uppgang nasistaflokksins. Það er kaldhæðnislegt að Þýskaland afnam frjáls verkalýðsfélög daginn eftir að fríið var stofnað og eyðilagði þýsku verkalýðshreyfinguna nánast.

Með upplausn Sovétríkjanna og fall kommúnistastjórna í Austur-Evrópu seint á 20. öld minnkaði mikilvægi stórra maíhátíða á því svæði. Í tugum landa um allan heim hefur 1. maí hins vegar verið viðurkenndur sem almennur frídagur og almenningur heldur áfram að halda upp á hann með lautarferðum og veislum á meðan  tilefnið ætti að vera mótmæli og fjöldafunda til stuðnings verkafólki. Að vísu brjótast út mótmæli á þessum degi og iðulega eru það róttækir vinstrimenn sem standa fyrir þeim og einstaka sinnum nasistahreyfingar.

1. maí á Íslandi

Á Íslandi göngum við skrúðgöngur niður á torg viðkomandi bæjar eða borgar. Þar hlustum við á ræður stéttafélags forkólfa sem eru oftar en ekki eru ekkert heitt í hamsi. Þeir enda á ofurlaunum í samanburði við skjólstæðinga sína. En svona er goggunnarröðin hjá manninum.

Nóta bene, stéttarbaráttan lýkur aldrei. Það sem hefur áunnist, getur verið tekið í burtu á morgun.  Mál málanna hefur verið stytting vinnunnar. Margt hefur áunnist.  Áður fyrr unnu menn þar til þeir gátu ekki meir, en svo var ákveðið að eðlileg vinnuvika ætti að vera 40 klst. Menn hafa fært sig í að hafa 36 klst vinnuviku. En það er ekkert sem mælir á móti því að vinnuvikan sé bara 25 klst. Framleiðsluaukinginn er svo mikil að furða vekur að vinnutíminn skuli þó vera þetta ennþá daginn í dag.

Margar byltingar hafa verið í gangi og allar hafa þær leitt til hagræðingar og fækkun starfsfólks. Fyrsta iðnbyltingin notaði vatns- og gufuorku til að vélvæða framleiðsluna. Önnur notaði raforku til að búa til fjöldaframleiðslu. Þriðja notaði rafeindatækni og upplýsingatækni til að gera framleiðslu sjálfvirkan. En fjórða byltingin er í gangi og fáir taka eftir. Gervigreindin og rótbótar eru að taka yfir og þetta þýðir fækkun starfa og styttingu vinnutímans.

En sem betur fer verður alltaf þörf á mannlegum samskiptum. Í heilbrigðisþjónustunni og menntakerfinu svo eitthvað sé nefnt þurfum við á fólki að halda. Það verður alltaf einhverjir sem vinna en það er óþarfi að hið fámenna vinnuafl sé keyrt út í vinnu eins og gerist með heilbrigðisstarfsfólk, lögreglumenn og kennara og aðrar mikilvægar stéttir.